Giáo án Dạy thêm môn Ngữ văn 9 - Phần I

Bàì 1 :Phong cách Hồ chí minh
I.Trắc nghiệm 
Vấn đề chủ yếu được nói tới trong văn bản “Phong cách Hồ chí Minh là gì”
Trả lời
Tinh thần chiến đấu dũng cảm của chủ tịch Hồ Chí Minh 
phẩm chất làm việc và nếp sống của chủ tịch Hồ Chí Minh 
Tình cảm của người dân Việt Nam đối với chủ tịch Hồ Chí Minh 
Trí tuệ tuyệt vời của chủ tịch Hồ chí Minh =>đáp án b
2, Đặc điểm cốt lõi của phong cách Hồ chí Minh được nêu trong bài viết là gì 
a, Kết hợp hài hoà giữa bản sắc văn hoá dân tộc và tinh hoa văn hoá nhân loại 
b. Đời sống vật chất giản dị và tinh thần phong phú 
c. Có sự kế thừa vẻ đẹp trong cách sống của các vị hiền triết xa 
d. Am hiểu nhiều về các dân tộc và nhân dân thế giới =>đáp án a
3, Để làm nổi bật lối sống giản dị của Hồ chí Minh tác giả đã sử dụng phương thức lập luận chủ yếu nào 
a. Chứng minh 	 c. Bình luận =>đáp án a 
b. Giải thích d. Phân tích 
4.Để làm nổi bật phong cách Hồ chí Minh tác giả đã sử dụng biện pháp nghệ thuật chủ yếu nào 
a.phép nói quá c. phép đối lập =>đáp án a
B. Kết hợp giữa kể, bình luận, chứng minh d. So sánh và sử dụng nhiều từ hán Việt 
5. đoạn văn sau tác giả đã sử dụng biện pháp nghệ thuật gì để làm nổi bật phong cách Hồ chí Minh 
“Nếp sống giản dị và thanh đạm của Bác Hồ cũng nh các vị danh nho xa hoàn toàn không phải là cách tự thần thánh hoá , tự làm cho khác đời , hơn đời , mà đây là lối sống thanh cao , một cách di dỡng tinh thần , một quan niệm thẩm mĩ về cuộc sống , có khả năng đem lại hạnh phúc thanh cao cho tâm hồn và thể xác ”.
phép đối lập c. Phép nói quá 
.phép nói giảm nói tránh d. Phép tăng tiến =>đáp án a
II. Tự luận Đề bài : “Nếp sống giản dị và thanh đạm của Bác Hồ là lối sống thanh cao , một cách di dưỡng tinh thần , một quan niệm thẩm mĩ về cuộc sống” ..Em hiêủ điều đó như thế nào ? 
Phân tích đề 
-Kiểu bài :giảu thích và chứng minh một lời nhận định 
-Nội dung của đề :Nếp sống giản dị và thanh cao của Bác Hồ là một cách di dưỡng tinh thần , một quan niệm thẩm mĩ về cuộc sống 
-Giới hạn :
*Phong cách HCM và cuộc đời thơ văn của Bác 
2 Dàn ý 
MB :-Dẫn dắt người đọc vào vấn đề 
-Nêu nội dung của vấn đề bằng cách trích lại lời nhận định 
 TB 
 - ý 1 :Giải thích ý nghĩa của lời nhận định 
 -ý 2 Dùng dẫn chứng để chứng minh nối sống giản dị của bác là một cách sống đẹp làm cho tinh thần của bác sảng khoái 
 KB
 -Khẳng định lại câu nói 
	-Cảm tưởng của mình 
Bài làm
 Cuộc đời của chủ tịch Hồ chí minh quả như một câu chuyện thần thoại , như câu chuyện về vị tiên , một con người siêu phàm nào đó trong cổ tích . ở Bác có sự kết hợp hài hoà giữa sự phi thường , vĩ đại với cái bình dị thân thiết , gần gũi. Chính điều đó đã tạo lên một phong cách Hồ chí minh không thể nhầm lẫn với bất cứ vị lãnh tụ nào . Bởi thế tác giả Lê Anh Trà đã khẳng định “Nếp sống giản dị và thanh đạm của bác Hồ là lối sống thanh cao , một cách di dưỡng tinh thần , một quan niệm thẩm mĩ về cuộc sống ”
 Lời nhận định của tác giả Lê anh Trà đã làm nổi bật nét riêng trong cách sống của Bác . Theo tác giả , nếp sống thanh đạm và giản dị của Bác Hồ là một cách di dưỡng tinh thần . điều đó có nghĩa là , sống giản dị là một cách bồi bổ làm cho tinh thần sảng khoái , vui vẻ .
 Không những vậy , tác giả còn khẳng định :Sống giản dị đối với Bác còn là một quan niệm thẩm mĩ . Tức là sống giản dị là một cách sống đẹp . Bác yêu thích cuộc sống đó, bởi nó có khả năng đem lại hạnh phúc cho tâm hồn và thể xác . Tâm hồn Bác sẽ không phải chịu đựng những toan tính vụ lợi , thể xác không phải gánh chịu bệnh tật .
 Xuất phát từ những quan niệm sống như vậy nên cách sống hàng ngày của Bác rất giản dị 
 Nơi ở của Bác – một vị chủ tịch nước ở giữa thủ đô Hà Nội chỉ là một ngôi nhà sàn nhỏ bằng gỗ bên cạnh cái ao . Mọi ngời đều có cảm giác ngôi nhà Bác ở là ngôi nhà của những người lao động bình thường . Bởi lẽ , chiếc nhà sàn đó cũng chỉ có vẻn vẹn có vài phòng tiếp khách , họp bộ chính trị .Phòng làm việc và nơi nghỉ của bác với những đồ đạc rất đơn sơ mộc mạc . Người sống ở đó một mình với những tư trang ít ỏi , một vài chiếc va li con với vài bộ quần áo , vài vật kỉ niệm của cuộc đời dài .
 Trang phục của bác cũng hết sức giản dị , với bộ quần áo bà ba nâu , chiếc áo trấn thủ , đôi dép đơn sơ như của các chiến sĩ Trường Sơn .Kể cả những ngày lễ trọng đại của đất nước như ngày bác đọc tuyên ngôn độc lập Bác cũng có quan niệm “Tôi mặc xuyềnh xoàng thôi cốt tươm tất giản dị , không len dạ đắt tiền làm gì ”.Trang phục của bác cũng phải mang những nét riêng của dân tộc mình .
 Ăn uống của người cũng rất đạm bạc , với những món ăn dân tộc không chút cầu kì , như cá kho, rau luộc, cà muối, dau ghém, cháo hoa...
 Như vậy , ở con người bác , từ trang phục, cách ăn ở, đều mang những nét riêng của dân tộc mình .Ngay cả đến lời nói hàng ngày , ngôn từ của Bác sử dụng cũng rất giản dị .Ta có thể thấy rõ , trong cách Bác gọi các chiến sĩ là “chú ” gọi thiếu niên nhi đồng cả nước là “ Các cháu ”trong buổi lễ đọc tuyên ngôn độc lập , Bác đã dừng lại để hỏi : 
-“Tôi nói đồng bào nghe rõ không ” 
 Cả một biển người lúc đó đều đồng thanh trả lời “Có ”.Từ giây phút ấy biển người và lãnh tụ như hoà làm một tạo thành sức mạnh không gì chiến thắng nổi .Bởi lẽ , cách xưng hô của một người đứng đầu nhà nước –Bác với quần chúng nhân dân khác với bất kì các vị lãnh tụ trước đó .Sự giản dị và gần gũi này đã xoá đi khoảng cách giữa lãnh tụ và nhân dân để tạo thành sức mạnh to lớn của cả dân tộc .
 Phong cách của Bác lúc nào cũng ung dung tự tại .Dù rất bận với trăn ngàn công việc của mình , của kháng chiến , Bác vẫn ngắm trăng , làm thơ , tập thể dục, lao động chân tay.
 Việc quân việc nước bàn xong 
 Xách lương dắt trẻ ra vườn tới rau 
 Tâm hồn của Bác lúc nào cũng tơi trẻ , lạc quan 
 Cha năm mơi tuổi đã kêu già 
 sáu ba mình vẫn nghĩ là đương xuân 
 Sống quen thanh đạm nhẹ người 
 Nếp sống giản dị và thanh đạm của Bác Hồ là lối sống thanh cao , một cách làm cho tình cảm sảng khoái . khoẻ khoắn . Đây không phải là cách sống khác đời , khác người mà xuất phát từ quan niệm của Bác .Theo Bác , sống giản dị là cách sống đẹp . Bài viết của Lê Anh Trà đã nêu đúng được những phẩm chất cao đẹp của con người Bác . Bởi thế tìm hiểu cuộc đời và thơ văn của Bác mỗi bạn trẻ chúng ta càng thêm yêu quý và khâm phục , tự hào và càng kính yêu Bác hơn . 
------------------------------------------
Bài 2:Đấu tranh cho một thế giới hoà bình
1.Vì sao văn bản “Đấu tranh cho một thế giới hoà bình ”của Mác két được coi là văn bản nhật dụng ?vì sao? 
Trả lời
 Đây là văn bản nhật dụng vì nó đề cập tới một vấn đề lớn luôn đặt ra trong mọi thời đại .Đó là việc phải ngăn chặn nguy cơ cuộc chạy đua chiến tranh vũ khí hạt nhân đấu tranh cho một thế giới hoà bình . 
 Văn bản này được viết theo phương thức biểu đạt nghị luận là chính .Bởi lẽ , văn bản có hệ thống luận điểm , luận cứ rõ ràng và đã sử dụng các phép lập luận để làm nổi bật vấn đề .
2. Theo em cách lập luận của Mác két để người đọc hiểu rõ nguy cơ khủng khiếp của chiến tranh hạt nhân là gì 
Trả lời
 Trong đoạn văn 1 cách lập luận của tác giả 
-Nêu rõ thời gian cụ thể 
-đưa ra số liệu về đầu đạn hạt nhân 
-Dùng cách tính trên lí thuyết 
-Đưa điển tích về thanh gươm đa mô lét 
3. những nét đặc sắc về nghệ thuật viết văn của Mác Két được thể hiện trong văn bản là gì 
Trả lời
 -Hệ thống luận điểm , luận cứ rõ ràng 
 -Phối hợp các phép lập luận khác nhau :giải thích, bình luận, chứng minh, đưa số liệu ...
-Có nhiều chứng cứ sinh động , cụ thể , giầu sức thuyết phục .
4.Tự luận 
Đề bài :chứng minh rằng “Đấu tranh cho một thể giới hoà bình ”là một văn bản mẫu mực về cách lập luận chặt chẽ 
yêu cầu của đề 
-Kiểu bài chứng minh 
-Nội dung :Lập luận chặt chẽ 
-Giới hạn :Văn bản “đấu tranh về một thế giới hoà bình ’’
Bài làm
 Bài viết “đấu tranh cho một thế giới hoà bình ”của Mác Két có thể coi là mẫu mực về cách lập luận chặt chẽ .
 Nội dung bao chùm toàn bộ bài viết là vấn đề có ý nghĩa cho toàn thể nhân loại .Đó là phải ngăn chặn cuộc chạy đua chiến tranh vũ khí hạt nhân đấu tranh cho một thể giới hoà bình . Để làm nổi bật vấn đề đó tác giả đã đưa ra một hệ thống luận điểm , luận cứ theo một trình tự hợp lí . Các phần của bài viết liên kết chặt chẽ vời nhau , phần trước chuẩn bị cho phần sau , phần sau là kết quả của phần trước . Bởi thể bài viết đã tạo thành một chỉnh thể thống nhất không thể tách rời .
 Mở đầu bài viết tác giả đưa ra luận điểm “nguy cơ hạt nhân đang đe doạ toàn bộ sự sống trên trái đất ”.Để làm nổi bật luận điểm này , người viết đã nêu rõ thời gian cụ thể , đưa ra những số liệu chính xác đó là ngày 8/8/1986 , 50.000 đầu đạn hạt nhân bố trí trên khắp hành tinh . Sau đó người viết đã dùng cách tính toán lí thuyết bình quân không trừ trẻ con , mỗi người ngồi trên một thùng bốn tấn thuốc nổ . Nếu lượng thuốc nổ này sẽ huy diệt 12 lần sự sống trên trái đất . Qua đó người viết đã khẳng định nguy cơ của chiến tranh hạt nhân là cực kì nguy hiểm , sẽ nhấn chìm toàn bộ thế giới này vào thảm hoạ diệt vong. 
 Để cho bài viết của mình có sức thuyết phục , tác giả còn chỉ rõ cuộc chạy đua chiến tranh vũ khí hạt nhân đi ngược lại lí tưởng của con người cực kì tốn kém phi lí và vô nhân đạo . Nó đã và đang làm mất đi khả năng cải thiện đời sống của con người . Để làm nổi bật luận điểm này người viết đã dùng phép lập luận vừa giải thích vừa đưa ra những chứng cứ để chứng minh có đối chiếu so sánh trên rất nhiều lĩnh vực khác nhau . Theo tác giả chỉ cần số tiền của hai chiếc tàu ngầm có thể chi phí để xoá lạn mù chữ cho toàn thế giới . Cũng chỉ cần số tiền chi phí cho một trăm máy bay và 7000 tên lửa
 vượt đại dương sẽ đủ tiền để cải thiện đời sống , cứu trợ cho 500 triệu trẻ em nghèo trên thế giới . 
 Qua đó người đọc có thể thấy rằng chi phí cho chiến tranh vũ khí hạt nhân là cực kì tốn kém đi ngược lại lí trí của con người . Ai cũng mong muốn rằng số tiền đó để cải thiện đời sống thì thế giới này sẽ tươi đẹp biết bao . 
 Không những vậy , người viết còn chỉ rõ cuộc chạy đua chiến tranh vũ khí hạt nhân còn đi ngược lại quy luật tiến hoá của thiên nhiên . Người viết đã đưa ra những chứng cứ khoa học rất cụ thể chính xác . Theo tác giả phải mất 380 triệu năm thì con 
bướm bay được , 180 triệu năm thì bông hồng mới nở . 
 Phải trải qua bốn kì địa chất con người mới giao tiếp với nhâu bằng ngôn ngữ . Hay nói một cách khác, phải trải qua hàng triệu triệu năm , sự sống của con người , của sự vật mới hoàn thiện như ngày nay . Bởi thế , nếu chiến tranh nổ ra sẽ đẩy lùi sự tiến hoá và trở về điểm xuất phát ban đầu , tiêu huỷ mọi thành quả của quá trình tiến hoá . 
 Trên cơ sở thực hiện chiến tranh vũ khí hạt nhân như vậy , người viết đã đề ra nhiệm vụ phải ngăn chặn cuộc chạy đua vũ khí này để một thế giới không có v ...  xuyến trên nền trời là hình ảnh
“Có đám mây mùa hạ
Vắt nửa mình sang thu ”
 Hình ảnh đám mây hiện lên trước mắt người đọc mềm mại giống như một giải lụa nửa bên mùa hạ nửa bên mùa thu .Bởi thế ta thấy danh giới hạ -thu rất gần .Cách diễn đạt của nhà thơ như vậy rất độc đáo và sáng tạo .Bởi lẽ, sự thật không hề có đám mây nào như thế.Ta cũng không thể phân chia rạch ròi .Đây là hình ảnh được xây dựng bằng sự liên tưởng .Chính sự liên tưởng đó đã giúp người đọc hình dung rõ bước chuyển của thời gian trở nên cụ thể .Qua đó , ta thấy được cảm nhận rất tinh tế của hồn thơ Hữu Thỉnh 
Khổ 3 
Đọc tiếp khổ thơ thứ 3 ta thấy hình ảnh thiên nhiên sang thu lại càng được thể hiện rõ hơn “Vẫn còn bao nhiêu nắng
Đã vơi dần cơn mưa ”
 Các từ “nằng , mưa, sấm ”là những nét đặc trưng của mùa hạ .Nhà thơ miêu tả “Vẫn còn bao nhiêu nắng” tức là nắng vẫn còn nặng vẫn còn nhiều .Đó là dấu hiệu của mùa hạ .Thế nhưng nắng đã bớt chói chang , gay gắt .Mặt khác nhà thơ còn miêu tả “Đã vơi dần cơn mưa”cũng có nghĩa là mưa đã ít đi nhất là những trận mưa rào ,mưa giông ầm ầm ,ào ạt .Đó là dấu hiệu của thu sang và sấm cũng ít hơn , nhỏ hơn , không đột ngột vang rền cùng với những tia chớp sáng loè xé rách bầu trời trong những cơn mưa bão tháng 6 tháng 7 :
“Sấm cũng bớt bất ngờ
 Trên hàng cây đứng tuổi ”
Qua khoảng khắc đất trời sang thu ta còn thấy nhà thơ còn gửi gắm những suy ngẫm của mình về cuộc đời về con người .Bởi lẽ từ “đứng tuổi ”vốn là cách nói dân dã của nhân dân ta để nói về con người không còn trẻ bước sang tuổi trung niên .Nhà thơ đã dùng từ đó để miêu tả hàng cây được trồng lâu năm .Biện pháp nhân hoá ấy không chỉ làm cho lời thơ sinh động mà còn gợi ra cho người đọc sự liên tưởng .Phải chăng hình ảnh hàng cây lâu năm là biểu tượng để nhà thơ nói tới con người đã từng trải .Còn tiếng sấm vàng rền là nói tới sự tác động của ngoại cảnh .Câu thơ thể hiện sự suy ngẫm của nhà thơ về cuộc đời khi con người đã từng trải se vững vàng , bình tĩnh hơn trước những tác động bất thường của ngoại cảnh .Như vậy đằng sau bức tranh tả cảnh nhà thơ đã bày tỏ những quan niệm , suy nghĩ của mình về cuộc đời 
Đánh giá kết quả chung 
 Như vậy ,với những hình ảnh thơ chọn lọc , kết hợp với những từ láy gợi hình gợi cảm , cùng các biện pháp nghệ thuật nhân hoá , ẩn dụ , nhà thơ đã thể hiện thành công khoảng khắc thiên nhiên giao mùa giữa mùa hạ sang mùa thu .Qua ngòi bút miêu tả của tác giả bước chuyển thời gian diễn ra nhẹ nhàng êm dịu ,mọi sự vật đều khẽ khàng ,cựa mình thay áo mới .Hương ổi lan toả,làn gió se thoảng nhẹ ,sự chùng chình,sông dềnh dàng ,chim vội vã ,mây vắt mình,nằng,mưa ít hơn ,sấm không đột ngột .Đây đều là những hình ảnh bình dị gần gũi quanh ta bước vào trang thơ thật tự nhiên .
 Như vậy , mùa thu đến với Hữu Thỉnh không phải là lá vàng rơi ,là rừng phong lá rụng .Bởi thế cũng nói về đề tài thiên nhiên nhưng thơ của Hữu Thỉnh mang tính hiện đại tạo lên một phong cách riêng .Qua đó người đọc cảm nhận được sự gắn bó của nhà thơ với quê hương ,với tâm hồn tinh tế, gợi cảm của hồn thơ Hữu Thỉnh .Không những vậy , ta còn thấy nhà thơ gửi gắm những suy ngẫm của mình về cuộc đời ,về con người .Bởi thế bài thơ vừa là bức tranh tả cảnh vừa mang chiều sâu triết lí .Từ đó bài thơ đã khơi lên trong lòng ta những cảm xúc trong sáng về thiên nhiên , sự rung cảm tinh tế trước những nét đẹp của thiên nhiên của nhà thơ Hữu Thỉnh 
..
Bài nói với con (của Y Phương)
Đề bài :Phân tích vẻ đẹp của tình cha con trong bài thơ “Nói với con”của nhà thơ Y Phương)
 Y phương là nhà thơ dân tộc Tày tỉnh Cao Bằng .Thơ của ông thể hiện tâm hồn chân thật ,mạnh mẽ trong sáng .Cách tư duy giầu hình ảnh của con người miền núi . “nói với con”là một tác phẩm thơ tiêu biểu của ông .Dười hình thức lời của người cha nói với con ,bài thơ ảnh lên vẻ đẹp của tình phụ tử tha thiết , thiêng liêng . 
 Phân tích bài thơ để làm nổi bật vẻ đẹp của tình cha con
 Tình yêu thương của người cha đối với con được thể hiện trong bài thơ là lời dạy bảo ân cần .ông đã nói với con mình về cội nguồn của hạnh phúc con người chính là gia đình và quê hương .Bởi thế ngay từ 4 câu thơ đầu của bài thơ người cha đã đưa con trở về với kí ức của tuổi thơ với những bước đi chập chững đầu tiên.
“Chân phải bước tới cha 
Chân trái bước tới mẹ 
 Một bước chạm tiếng nói 
 Hai bước tới tiếng cười ”
Cách nói bằng sự liệt kê : “Chân phải , chân trái ,một bước,hai bước ” khiến cho người con như hình dung thấy bước chân chập chững của mình trong niềm vui đón chờ của cha mẹ .Cả ngôi nhà lúc này như dung lên trong tiếng nói ,tiếng cười của cha, của mẹ hoà với tiếng của con thơ .Đặc biệt , cách nói của người cha rất độc đáo bởi vì tiếng nói, tiếng cười là âm thanh ,thế mà ở đây một bước của con chạm vào tiếng nói .Cách diễn đạt như vậy khiến ta hình dung cả gian nhà đầy ắp tiếng cười .Phải chăng đây là hình ảnh của một gia đình đầm ấm ,hạnh phúc .Người cha đã nói với con mình đây là cội nguồn của hạnh phúc con người mà con người luôn ghi nhớ .Sau đó người cha đã nói với con mình về sinh hoạt của con người ở quê gương là “người đồng mình ” cách gọi này vừa gần gũi vừa thân thương trừu mến ,lại gắn liền với lời đối thoại tha thiết “Con ơi ”. “Người đồng mình yêu lắm con ơi ”.Người cha đã có cách lí giải rất cụ thể của người dân tộc để con mình có thể hiểu được những nét đáng yêu của người đồng mình
 “Đan lờ cài lan hoa
 Vách nhà ken câu hát ”
 Câu thơ gợi cho người đọc thấy được bàn tay lao động khéo léo của người đồng mình .họ đã làm một cách nghệ thuật các dụng cụ lao động đánh bắt cá thường ngày .Không những vậy , trong cuộc sống lao động ấy câu hát , tiếng cười của họ lúc nào cũng vang lên .Cuộc sống ấy luôn vui tươi .Bởi thế động từ “cài , ken ”không chỉ gợi ra các động tác lao động mà còn cho ta cảm nhận được tình cảm quấn quýt thân thương của người đồng mình .Cuộc sống lao động ấy được đặt trong một quê hương giầu đẹp nghĩa tình
“Rừng cho hoa
 Con đường cho những tấm lòng”
 Câu thơ cho thấy rừng cho người đồng mình những bông hoa đẹp .Hình ảnh ấy không chỉ cho ý nghĩa thực mà còn có giá trị biểu trưng .Điệp từ “cho’và biện pháp nghệ thuật nhân hoá giúp cho ta cảm nhận được hình ảnh thơ đó biểu hiện lối sống , tình nghĩa của người đồng mình .Qua đó người cha nhắc nhở con mình quê hương là cái nôi để đưa con đến cuộc sống êm đềm .Đọc tiếp bài thơ ta thấy người cha đã nói vời con về những phẩm chất cao đẹp của người đồng mình .Cụm từ “Người đồng mình ”được lặp lại 3 lần như để nhấn mạnh thêm , khắc sâu thêm trong tâm trí của người con về những con người của quê hương .Lời gọi con của người cha thật tha thiết ,lời nhắn như thật chân tình “Người đồng mình yêu lắm con ơi ”.Sau đó người cha đã lí giải cụ thể cho con mình hiểu được sự đồng cảm ,sẻ chia của mình với cuộc sống của con người quê hương 
“Cao đo nỗi buồn
Xa nuôi chí lớn ”
 Cách nói của người cha rất đúng với tư duy của người dân tộc .Nỗi buồn đã được cụ thể hoá bằng chiều cao .Qua đó người đọc có thể cảm nhận được nỗi buồn chồng chất trong cuộc sống của người đồng mình .Cuộc sống ấy còn lắm gian nan , vất vả và phải sống trên đá, sống trong thũng nghèo, đã phải lên thác xuống ghềnh .Những hình ảnh thơ này vừa có ý nghĩa tả thực chỉ hoàn cảnh ,đặc điểm sống của người đồng mình trên vùng núi cao .Những hình ảnh thiên nhiên cụ thể ấy còn biểu tượng cho những gian , những gian nan mà người đồng mình gặp phải .Nhưng vượt lên trên những gian khó đó là thái độ chấp nhận 
“Sống trên đá không chê đá ghập ghềnh 
 Sống trong thung không chê thung nghèo đói ”
Từ “không chê’được lặp lại có tác dụng nhận mạnh lối sống thuỷ chung , tình nghĩa của người đồng mình ,họ luôn gắn bó với quê hương vượt khó khăn để tạo dựng cuộc sống ,dù có phải lên thác xuống ghềnh ,người đồng mình vẫn không lo cực nhọc .đó là những phẩm chất rất đáng yêu của người đồng mình .Người cha còn nói với con mình về phẩm chất của người đồng mình qua hình ảnh thơ đối lập
“Người đồng mình thô sơ da thịt
chẳng mấy ai nhỏ bé đâu con ”
 Cụm từ “thô sơ da thịt” cho ta thấy người cha nói tới vóc dáng của người đồng mình .Do cuộc sống lao động vất vả người đồng mình có thể tho ráp ,nói không hay ,không khéo nhưng phẩm chất bên trong lại không hề nhỏ bé .Có nghĩa là luôn luôn có ý chí , nghị lực biết vượt lên mọi khó khăn .Bởi vậy 
 “Người đồng mình tự đục đá kê cao quê hương 
Còn quê hương thì làm phong tục ”
 Câu thơ vừa nói tới cuộc sống lao động vất vả của người đồng mình vừa có ý nghĩa biểu tượng .Người cha đã ngợi ca những người đồng mình bằng bàn tay lao động và chí óc đã tự xây dựng quê hương đưa quê hương sánh ngang tầm với các dân tộc khác trên đất nước .Câu thơ khái quát niềm tự hào dân tộc của người đồng mình .Cách nói bằng biện pháp nghệ thuật ẩn dụ làm cho câu thơ mang nhiều tầng ý nghĩa .Như vậy , người cha đã nói với con mình về những phẩm chất cao đẹp của người đồng mìnhđể con tự hào về truyền thống của cha ông mà gắn bó với quê hương .Từ đó người cha đã khuyên con 
 “Con ơi tuy thô sơ da thịt 
 Lên đường 
 Không bao giờ nhỏ bé được 
 Nghe con ”
 Đoạn thơ là lời của người cha nói với con nghe rất tha thiết , trừu mến .Bởi ông đã gọi con mình và nói bằng tình cảm chân thành .Mặt khác , ta còn thấy người cha đã nhắc lại một phẩm chất của người đồng mình .Thô sơ da thịt nhưng không nhỏ bé cũng có nghĩa là người cha dặn con hãy phát huy những nét đẹp của quê hương của cha ông mình .Dù có thô ráp về vóc dáng nhưng phẩm chất tinh thần vẫn cao đẹp , bước vào cuộc đời vẫn vững tin ,có ý chí nghị lực vượt qua mọi khó khăn , gian khổ .Có như vậy mới kế tiếp được truyền thống của cha ông .Đây là lời nhắc nhở của người cha nhưng cũng là mệnh lệnh rất nghiêm nghị .Bởi thế cụm từ “Không bao giờ ”được đứng ở đầu câu thơ có tính chất nhấn mạnh thêm . Kết thúc khổ thơ là câu thơ 2 tiếng “ Nghe con ”khiến cho lời nhắc nhở ân cần của người cha có tác dụng đi sâu vào tâm trí người con .Phải chăng lời của người cha trong bài thơ cũng là lời của cha anh đi trước nhắn gửi tới thế hệ trẻ hôm nay phải biết kế thừa và phát huy truyền thống tốt đẹp của cha ông , vững tin vài cuộc đời để xây dựng cuộc đời tốt đẹp 
 Tóm lại , bài thơ dưới hình thức là lời của người cha nói với con , giọng thơ trừu mến , tha thiết , chân thành , hình ảnh thơ cụ thể , cách tư duy giầu hình ảnh .Bài thơ đã thể hiện tình cảm yêu thương con tha thiết của người cha .Tình yêu ấy được thể hiện qua những lời dạy bảo ân cần .ông đã hướng cho con tới cội nguồn của hạnh phúc , con người , quê hương và khơi gợi cho con có ý chí nghị lực vững bước trên đường đời để phát huy truyền thống tốt đẹp của con người quê hương , giữ gìn bản sắc dân tộc .Qua đó bài thơ đã giúp ta hiểu được sức sống mạnh mẽ của những con người ở dân tộc miền núi ,đồng thời bài thơ cũng khơi gợi trong ta những tình cảm tốt đẹp , gắn bó với truyền thống của quê hương và có ý chí vươn lên trong cuộc đời .
..