Giáo án Hình học lớp 9 - Tiết 26, 27, 28

 Ngày soạn : 14/11/2010
Tuần 14 : Ngày dạy : 17/11/2010
Tiết 26-Bài 5 : Hệ số góc của đường thẳng y = ax + b (a 0)
I. Mục tiêu:
- Học sinh nắm vững khái niệm góc tạo bởi đường thẳng y = ax + b và trục Ox, khái niệm hệ số góc của đường thẳng y = ax + b và hiểu được rằng hệ số góc của đường thẳng liên quan mật thiết với góc tạo bởi đường thẳng đó và trục Ox.
- Học sinh biết tính góc hợp bởi đường thẳng y = ax + b và trục Ox trong trường hợp hệ số a>0 theo công thức: a = tg. Trường hợp a < 0 có thể tính góc một cách gián tiếp.
II. Chuẩn bị:
 GV: - Bảng phụ kẻ sẵn ô vuông để vẽ đồ thị. Bảng phụ vẽ sẵn hình 10 & 11.
 - Máy tính bỏ túi, thước thẳng, phấn màu.
 HS: Ôn tập cách vẽ đồ thị hàm số: y = ax + b (a 0), máy tính và bảng số.
III. Tiến trình bài dạy
 A. ổn định lớp.
 B. Kiểm tra bài cũ (7ph)
Yêu cầu : Vẽ đồ thị hai hàm số : y = 0,5x + 2 và y = 0,5x - 1 
 trên cùng một mặt phẳng toạ độ.
 C. Bài mới 
Hoạt động của GV
Hoạt động của HS
Nội dung cần đạt
Hoạt động 1: Khái niệm hệ số góc của đường thẳng y=ax+b (a0)
- Nêu vấn dề : Khi vẽ đồ thị của hàm số y = ax + b (a0)trên mặt phẳng toạ độ ta gọi giao điểm của đường thẳng này với trục Ox là A thì tao có 4 góc chung đỉnh A. 
 + Vậy góc nào là góc tạo bởi đường thảng y=ax+b (a0)và trục Ox ?
- Đưa hình 10 a SGK và nêu khái niệm như SGK
 + Khi a>0 thì độ lớn của góc như thế nào?. 
 + Khi a<0 thì độ lớn của góc như thế nào ?
- Đưa bảng phụ củađồ thị hai hàm số: y = 0,5x + 2 và y = 0,5x - 1 cho HS đo và rút ra nhận xét.
Rút tra kết luận gì ?
- Cho HS làm ?. 
Treo bảng phụ vẽ hình 11SGK
Rút ra nhận xét gì ?
- Chốt lại vấn đề như SGK
Quan sát trả lời
+ < 900
+ > 900
1HS lên bảng đo và nhận xét =' .
- Các đường thẳng có hệ số a bằng nhau thì số đo của các góc bằng nhau
Làm ?. SGK
a) 1<2<3<900
0 < a1< a2< a3 
=> a > 0 Thì góc tạo bởi đường thẳng và trục Ox là góc nhọn.
b) b1 > b2 > b3 > 900
a1 < a2 < a3 < 0
=> a < 0 Thì góc tạo bởi đường thẳng và trục Ox là góc tù.
y=ax+b
A
0
T
y
x
a>0
A
0
y
T
+ a < 0 (Hình a)
 (Hình b)
b) Hệ số góc:
- Các đường thẳng có cùng hệ 
cố a tạo với trục 0x các góc bằng nhau
+ a > 0 góc tạo bởi đường thẳng y = ax + b và trục Ox là góc nhọn nếu a càng lớn thì góc càng lớn
+ a < 0 góc tạo bởi đường thẳng y = ax + b và trục Ox là góc tù nếu a càng lớn thì góc càng lớn
- Từ mối liên hệ giữa a và góc tạo bởi đường thẳng y = ax + b với trục Ox nên người ta gọi a là hệ số góc của đường thẳng y=ax+b
Hoạt động 2 : Ví dụ
- Yêu cầu HS đọc đề bài suy nghĩ làm ít phút
- 1HS lên bảng vẽ đồ thị
 + Góc tạo bởi đường thẳng y=3x+2 và trục Ox là góc nào?. Tính bằng cách nào ?
+ Tính tg =?
- Cho HS suy nghĩ đọc và làm ví dụ 2
- Nhận xét đánh giá
- Chốt lại vấn đề về việc tính góc 
- Đọc đề suy nghĩ làm ít phút
- 1HS lên bảng vẽ đồ thị hàm số 
- Góc AOB
- Dựa vào tg
Ví dụ 1 :
a) Cho x=0 thì y=2 ta được điểm A(0;2)
Cho y=0 thì x=ta được điểm B(;0) ta có đồ thị hàm số 
b) Gọi góc tạo bởiđường thẳng y=3x+2 và trục Ox là 
Xét tam giác vuông AOB ta có 
tg= =3=> = 71034'
 Ví dụ 2: 
a) Cho x = 0 thì y = 3 ta được điểm A(0; 3)
Cho y = 0 thì x = 1 ta được điểm B(1;0) ta có đồ thị hàm số 
b) Gọi góc tạo bởiđường thẳng y=-3x+2 và trục Ox là OBA
Xét tam giác vuông AOB ta có tgOBA = =3
=> =1800 - 71034' = 108026'
- Suy nghĩ lên bảng làm ví dụ 2
- HS Lên bảng trình bày lời giải
- HS cả lớp theo dõi nêu ý kiến nhận xét
 D. Hướng dẫn học ở nhà
- Xem lại thật kỹ toàn bộ nội dung bài học và làm các bài tập 27, 28, 29 SGK
- Tiết sau mang thước kẻ, compa, MTBT để luyện tập.
IV. Đánh giá giờ dạy, rút kinh nghiệm.
.........
 Ngày soạn : 21/11/2010
Tuần 15 : Ngày dạy : 23/11/2010
Tiết 27-Bài 5 : Hệ số góc của đường thẳng y = ax + b (a 0) (Tiết 2)
I. Mục tiêu:
- Học sinh củng cố mối liên quan giữa hệ số a và góc (góc tạo bởi đường thẳng y = ax + b với trục Ox).
- Học sinh được sơ lược kỹ năng xác định hệ số góc a, hàm số y = ax +b, vẽ đồ thị hàm số y = ax + b, tính góc , tính chu vi và diện tích trên mặt phẳng tọa độ 
II.Chuẩn bị:
 Giáo viên : - Bảng phụ có kẻ sẵn ô vuông để vẽ đồ thị.
 - Thước thẳng, phấn màu, máy tính bỏ túi.
 Học sinh : MTBT hoặc bảng số.
III. Tiến trình bài dạy
 A. ổn định lớp.
 B. Kiểm tra bài cũ (7ph)
Yêu cầu : 1/ Nêu kết luận tổng quát về hệ số góc a và góc của đường thẳng
 y = ax + b (a 0) với trục Ox
 2/ Chữa bài tập trang 28 SGK
 C. Luyện tập 
Hoạt động của GV
Hoạt động của HS
Nội dung cần đạt
Yêu cầu HS làm bài tập 27 a
- Đồ thị hàm số qua điểm A(2;6) cho ta biết điều gì ?.
Cho HS làm bài 29 SGK
- Đồ thị hàm số cắt trục hoành tại điểm có hoành độ bằng 1,5 khi đó toạ độ của điểm đó làgì?.
Nêu nhận xét đánh giá
- Đồ thị hàm số song song với đường thẳng y=x và đi qua điểm B(1;+5) cho ta biết gì ?
Cho HS làm bài 30 SGK
Treo bảng ohụ ghi nội dung đề bài
Yêu cầu HS lên bảng vẽ đồ thị
- Tính góc như thế nào?.
- Em hãy cho biết cách tính chu vi của DABC ?
- Tính diện tích DABC như thế nào ? 
Nhận xét yêu cầu HS lên bảng tính.
HS làm bài tập 27a
Trả lời: Cho ta biết x=2 và y= 6
HS lên bảng trình bày lời giải
Làm bài tập 29 
Trả lời: Toạ độ điểm đó là B(1,5; 0)
HS lên bảng trinh bày lời giải
Trả lời lên bảng làm
HS làm bài 30 SGK
HS Lên bảng vẽ đồ thị
Trả lời: Ta dựa vào việc tính các tỷ số lượng giác
Lên bảng tính
Trả lời 
P DABC= AB + AC + BC
Trả lời: 
S DABC=AB.OC
HS lên bảng tính.
Bài tập 27a: 
Cho hàm số y=ax+3
a) Xác định hệ số góc a biết đồ thị đi qua điểm A(2; 6)
Giải
Đồ thị hàm số y=ax+3 đi qua điểm A(2; 6) ta có x=2 và y= 6
Nên 6 = a.2+3 => a= 1,5 Vậy hệ số góc a = 1,5
Bài tập 29: 
Cho hàm số y=ax+b
a) a = 2 cắt trục hoành tại điểm có hoành độ bằng 1,5 
b) a = 3 và đồ thị hàm số đi qua điểm A(2;2)
c) Đồ thị hàm số song song với đường thẳng y=x và đi qua điểm B(1; +5)
Giải
a) Đồ thị hàm số cắt trục hoành tại điểm có hoành độ bằng 1,5 tức là nó cắt trục hoành tại điểm có tạo độ là B(1,5; 0) ta có 
0 =2.1,5+b => b= -3
Vậy đồ thị của hàm số là y=2x-3
b) a=3 và đồ thị hàm số đi qua điểm A(2;2) ta có 2=3.2 +b => => b=- 4 +5
c) Đồ thị hàm số song song với đường thẳng y=x nên a = và đi qua điểm B(1; +5) nên ta có +5 = .1 +b => b= 5
Vậy đồ thị của hàm số là y=x+5
Bài tập 30: 
Đồ thị hàm số
b) A(-4; 0); B(2; 0) ; C(0; 2)
ta có tgA==> Â=270
tgB ==> =450 =>= =1800--Â = 1800 - 450- 270 = 
= 1080
c) P DABC= AB + AC + BC Trong đó AB = OA + OB = 2+4=6
AC =
BC =
P DABC= 6++ (cm)
S DABC=AB.OC= .6.2=6 (cm2) 
 D. Hướng dẫn học ở nhà
	- Xem lại thật kỹ nội dung các bài tập mới chữa
	- Làm câu hỏi ôn tập chương và ôn tập phần các kiến thức cần nhớ.
	- BTVN: 31 ->37 trang 61 SGK và BT 61 SBT
IV. Đánh giá giờ dạy, rút kinh nghiệm.
.........
 Ngày soạn : 21/11/2010
Tuần 15 : Ngày dạy : 24/11/2010
Tiết 28 ôn tập chương II 
I. Mục tiêu:
- Hệ thống hòa các kiến thức cơ bản của chương giúp học sinh hiểu sâu hơn, nhớ lâu hơn về các khái niệm hàm số, biến số, đồ thịcủa hàm số, khái niệm HSBN y = ax + b, tính đồng biến, nghịch biến của hàm số bậc nhất. Giúp học sinh nhớ lại các điều kiện 2 đường thẳng song song, cắt nhau, trùng nhau, vuông với nhau.
- Giúp học sinh vẽ thành thạo đồ thị hàm số bậc nhất, xác định được góc của đường thẳng y = ax + b và trục 0x, xác định được hàm số y = ax + b thỏa mãn điều kiện đề bài.
II. Chuẩn bị:
 Giáo viên : Bảng phụ, êke, máy tính bỏ túi.
 Học sinh : Ôn tập lý thuyết chương II và làm bài tập. Thước kẻ, máy tính bỏ túi.
III. Tiến trình bài dạy
 A. ổn định lớp.
 B. Ôn tập 
Hoạt động của GV
Hoạt động của HS
Nội dung cần đạt
Hoạt động 1: Ôn tập lý thuyết
Cho HS đướng tại chổ trả lời các câu hỏi lý thuyết đã giao về nhà
?1. Nêu khái niệm hàm số ?.
?2. Hàm số thường cho bởi những cách nào ?.
?3. Đồ thị của hàm số f(x) là gì ?.
?4. Thế nào là hàm số bậc nhất ?.
?5. Hàm số bậc nhất 
 y =ax+b có những tính chất nào ?
?6. Góc tạo bởi đường thẳng y=ax+b (aạ0) được xác định như thế nào ?.
?7. Vì sao hệ số a được gọi là hệ số góc của đường thẳng y= ax+b(aạ0)
?8. Khi nào hai đường thẳng y= ax+b(aạ0) và 
y= a'x+b' (a'ạ0)
a) Cắt nhau
b) Song song
c) Trùng nhau
Trả lời lần lượt các câu hỏi lí thuyết
HS cả lớp theo dõi nhận xét nêu ý kiến bổ sung
Câu 1: Khái niệm hàm số SGK
Câu 2: hàm số thường cho bằng bảng hoặc công thức
Câu 3: Là tập hợp những điểm có toạ độ thoả mãn (x; f(x))
Câu 4: Hàm số bậc nhất là hàm số cho bởi công thức y =ax+b trong đó aạ0
Câu 5: 
 Hàm số bậc nhất y =ax+b có các tính chất:
+ Xác định mọi x thuộc R
+ Đồng biến trên R khi a>0
+ Nghịch biến trên R khi a<0
Câu 6: SGK
Câu 7: SGK
Câu 8: SGK
Hoạt động 2 : Luyện tập
Yêu cầu HS đọc đề và làm bài tập 32 SGK 
Treo bảng phụ ghi nội dung bài tập 32
Yêu cầu HS đọc đề và làm bài tập 33 SGK 
Treo bảng phụ ghi nội dung bài tập 33
Yêu cầu HS đọc đề và làm bài tập 34; 35 SGK 
Treo bảng phụ ghi nội dung bài tập 34; 35
Làm bài tập 32 
1HS lên bảng trình bày
Làm bài tập 33 
1HS lên bảng trình bày
2HS lên bảng trình bày bài tập 34; 35
Bài tập 32: Với giá trị nào của m thì hàm số bậc nhất y=(m-1)x+3 đồng biến ?
b) Với giá trị nào của k thì hàm số bậc nhất y=(5-k)x+1 nghịch biến 
Giải
a) Để thì hàm số bậc nhất 
y=(m -1)x+3 đồng biến thì m -1>0 hay m >1
b) Để thì hàm số bậc nhất 
y=(5-k)x+1 nghịch biến thì 5-k5
Bài tập 33: Với giá trị nào của m thì đồ thị các hàm số y=2x+(3+m) và y=3x+(5-m) cắt nhau tại một điểm trên trục tung ?
 Giải
Để đồ thị các hàm số y=2x+(3+m) và y=3x+(5-m) cắt nhau tại một điểm trên trục tung thì aạa' và b=b' nên ta có 2ạ3 và 3+m=5-m hay m =1
Bài tập 34: Với giá trị nào của a thì đồ thị các hàm số y=(a-1)x+2 (a1) và y=(3-a)x+1 song song với nhau 
Giải
Điều kiện để đường thẳng:
y = (a - 1)x + 2 (a 1) và
 y =(3-a)x+1 (a 3) song song với nhau là: a-1=3-a => a = 2 vì đã có b = 2 b' = 1
 Bài tập 35: Xác định k và m để hai đường thẳng y=kx+m-2 (k0)
và y= (5-k)x+(4-m) (k5)
Yêu cầu HS cả lớp đọc đề suy nghĩ làm bài tập 36; 37
Gợi ý: ?. Khi nào hai đường thẳng y= ax+b(aạ0) và 
y= a'x+b' (a'ạ0)
a) Cắt nhau
b) Song song
c) Trùng nhau
Cho 2HS lên bảng trình bày lời giải bài tập 36 và 37
Nhận xét đánh giá và uốn nắn những sai sót mà HS mắc phải.
+ Cả lớp đọc đề, suy nghĩ làm bài tập 36; 37 SGK
Trả lời:.
1HS lên bảng trình bày
HS cả lớp theo dõi nhận xét
Giải
Điều kiện để 2 đường thẳng:
y = kx + (m-2) (k 0) và
 y = (5 - k)x + (4 - m) (k 5)
trùng nhau là : 
Bài tập 36: Giải
Cho 2 hàm số bậc nhất:
y =( k + 1)x + 3 và y =(3 -2k)x +1
a) Hai hàm số song song khi và chỉ khi k+10; 3-2k0 và k + 1 = 3 -2k k-1; k và k = 
b) Hai hàm số cắt nhau khi và chỉ khi k+10; 3-2k0 và k + 13 -2k k-1; k và k 
c) Hai hàm số không trùng được 2 vì chúng có tung độ gốc 31.
Bài tập 37: 
b) A(-4; 0); B(2,5; 0) ; 
Điểm C là giao điểm của hai đường thẳng nên ta có 5-2x =0,5x+2 hay x=1,2 => y=2,6 => C(1,2; 2,6)
c) Tính: AB= OA+OB=4+2,5= 5.6(cm)
d) + là góc tạo bởi y = 0,5x + 2 với trục 0x =>tg=> ằ26034' 
+ Gọi là góc tạo bởi đường thẳng (2) với trục 0x tg =>ằ 116034'
 D. Hướng dẫn học ở nhà
	- Ôn tập lại toàn bộ lí thuyế và các dạng bài tập cuả chương
	- BT 38 (Tr 62) SGK + BT 34,35 (Tr 62) SBT.
IV. Đánh giá giờ dạy, rút kinh nghiệm.
.........
 Ngày soạn : 29/11/2010
Tuần 16 : Ngày dạy : 30/11/2010
Tiết 29 Kiểm tra chương II
I. Mục tiêu:
Thông qua bài làm của HS ở tiết kiểm tra, để giáo viên nắm bắt được nội dung kiến thức của chương được Hs tiếp thu được ở mức độ nào. từ đó giáo viên có sự điều chỉnh, uốn nắn kịp thời cho HS, kể cả phương pháp làm bài và cách trình bày.
II. Chuẩn bị
 Gv : Đề và đáp án (phôtô)
 HS : chuẩn bị bài để kiểm tra.
III. Tiến trình bài dạy
 A. ổn định lớp.
 B. Kiểm tra 45 phút
 C. Thu bài và dặn dò