Giáo án môn Ngữ văn khối lớp 9 - Bài 12: Ánh trăng

Ngµy so¹n:01/11/2011
Ngµu gi¶ng:02/11/2011
TiÕt 58, Bµi 12, V¨n b¶n:
¸nh tr¨ng
	 ( NguyÔn duy ) 
A. Môc tiªu:
1. KiÕn thøc: HS biÕt
-KØ niÖm vÒ mét thêi gian lao nh­ng nÆngt×nh nghÜa cña ng­êi lÝnh .
- ChØ ra ®­îc sù kÕt hîp hµi hoµ gi÷a hai yÕu tè tr÷ t×nh vµ yÕu tè tù sù , nghÞ luËn trong mét t¸c phÈm th¬ hiÖn ®¹i
- Ng«n ng÷ ,h×nh ¶nh suy nghÜ ,mang ý nghÜa biÓu t­îng.
2. KÜ n¨ng: 
- §äc - hiÓu VB th¬ s¸ng t¸c sau n¨m 1975
- VËn dông kiÕn thøc vÒ thÓ lo¹i vµ sù kÕt hîp c¸c ph­¬ng thøc biÓu ®¹t trong t¸c phÈm th¬ ®Ó c¶m nhËn mét VB tr÷ t×nh.
3. Th¸i ®é: BiÕt tù rót ra bµi häc vÒ c¸ch sèng cho m×nh qua bµi th¬.
B. ChuÈn bÞ cña GV - HS
GV : Tham kh¶o tµi liÖu, liªn hÖ thùc tÕ
HS : §äc, chuÈn bÞ bµi
C.TiÕn tr×nh d¹y - häc
1. ¤n ®Þnh líp
2. KiÓm tra bµi cò: §äc thuéc lßng bµi th¬ “ Khóc h¸t ru nh÷ng em bÐ lín trªn l­ng mÑ” 
H/a ng mÑ trong bµi th¬ hiÖn lªn ntn?
3.Bµi míi:
 Giíi thiÖu bµi
 Bµi th¬ “ Anh tr¨ng” ®­îc viÕt vµo n¨m 1978 t¹i TPHCM .ThÕ hÖ nhµ th¬ - chiÕn sÜ nh­ NguyÔn Duy tõng tr¶i qua bao thö th¸ch gian khæ ,tõng chøng kiÕn bao hi sinh cña nh©n d©n, ®ång ®éi trong chiÕn tranh, tõng sèng ,g¾n bã cïng thiªn nhiªn ,nói rõng t×nh nghÜa.Nh­ng khi ®· sèng trong hoµ b×nh gi÷a nh÷ng tiÖn nghi hiÖn ®¹i kh«ng ph¶i ai còng nhí nh÷ng gian nan ,nh÷ng kØ niÖm nghÜa t×nh cña mét thêi ®· qua .“ Anh tr¨ng” ®· ghi l¹i mét lÇn giËt m×nh cña NguyÔn Duy tr­íc ®iÒu v« t×nh dÔ cã Êy.
 Bµi míi
 Ho¹t ®éng cña GV
 H§ cña HS
 Néi dung
 - YC ®äc chó thÝch SGK
- ? H·y tr×nh bµy hiÓu biÕt cña em vÒ nhµ th¬ NDuy?
? Tr×nh bµy hiÓu biÕt cña em vÒ t¸c phÈm ?
- Nªu YC ®äc :
+ 3 khæ ®Çu :giäng kÓ,nhÞp th¬ tr«i ch¶y b×nh th­êng
+khæ 4: Giäng cao, ngì ngµng tr­íc sù xuÊt hiÖn cña vÇng tr¨ng
+ 2 khæ cuèi: giäng th¬ tha thiÕt ,trÇm l¾ng,xóc ®éng 
- X¸c ®Þnh thÓ th¬ 
- VB chia lµm mÊy phÇn. ND tõng phÇn
- X¸c ®Þnh ph­¬ng thøc biÓu ®¹t
- YC ®äc 2 khæ th¬ ®Çu
GV : Hai khæ th¬ ®Çu nãi vÒ vÇng tr¨ng cña tuæi th¬ vµ vÇng tr¨ng thêi chiÕn tranh
- VÇng tr¨ng cña tuæi th¬ ®­îc nãi ®Õn qua c©u th¬ nµo ?
- NghÖ thuËt cña 2 c©u th¬ trªn ? TG muèn nãi ®Õn ®iÒu g× ?
GV : Tuæi th¬ mÊy ai cã ®­îc ®iÒu ®ã. Thuë bé nhµ th¬ TrÇn §¨ng Khoa còng ®­îc ng¾m tr¨ng nh­ng chØ ë trªn s©n nhµ :
“ ¤ng tr¨ng trßn s¸ng tá
Soi râ s©n nhµ em”
- Hai c©u th¬ tiÕp TG nh¾c ®Õn hoµi niÖm nµo ?
- Tri kØ lµ g× ? ( BiÕt ng­êi nh­ biÕt m×nh, b¹n rÊt th©n hiÓu biÕt lÉn nhau )
- Giäng th¬ ë khæ 1 cã g× ®Æc biÖt? Cã ý nghÜa nh­ thÕ nµo ?
GV : Tõ “ håi” ®­îc nh¾c ®i nh¾c l¹i 2 lÇn muèn chØ ranh giíi cña tuæi th¬ vµ lóc ®· tr­ëng thµnh.
- Khæ th¬ 2 lµ lêi nh¾c nhë cña TG vÒ ®iÒu g× ? NghÖ thuËt ?
GV : Mét ý th¬ lµm lay ®éng t©m hån ng­êi ®äc nh­ mét sù thøc tØnh l­¬ng t©m ®èi víi nh÷ng kÎ v« t×nh.
- VËy mµ khi vÒ thµnh phè quen víi nh÷ng tiÖn nghi hiÖn ®¹i con ng­êi l¹i thay ®æi NTN?
- TG sö dông nghÖ thuËt g×? NhËn xÐt vÒ giäng th¬ . Cho ta biÕt ®iÒu g× ?
GV :N¬i TP l¾m ®iÖn,cöa g­¬ng ng­¬× ta ch¼ng chó ý ®Õn ¸nh tr¨ng . sù xh ®ét ngét cña vÇng tr¨ng lóc nµy cã ý nghÜa g× ?
-y/c ®äc khæ 4
- vÇng tr¨ng xh trong t×nh huèng nµo ?
-sù xh ®ét ngét ®­îc thÓ hiÖn qua nh÷ng tõ ng÷ nµo ? gîi lªn ®iÒu g× trong t©m trÝ nhµ th¬ ?
Tr­íc sù xh cña v»ng tr¨ng nhµ th¬ cã nh÷ng suy t­ g× ? -> P3
- y/c ®äc khæ 5
- Em hiÓu ntn vÒ hai c©u th¬
“Ngöa mÆt(1) lªn nh×n mÆt(2) cã c¸i g× r­ng r­ng”.
- “Nh­ lµ ®ång lµ bÓ nh­ lµ s«ng lµ rõng” NghÖ thuËt?
GV: §o¹n th¬ béc b¹ch ch©n t×nh, mang tÝnh biÓu c¶m kh¾c s©u ®iÒu nhµ th¬ muèn tâm sù víi chóng ta 1 c¸ch nhÑ nhµng mµ thÊm thÝa
- y/c ®äc.
- tr¨ng trßn vµnh v¹nh ?
- im ph¨ng ph¾c ?
- kÓ chi ng­êi v« t×nh ?
-giËt m×nh ( tù vÊn l­¬ng t©m )
GV:
Khæ th¬ mang hµm nghÜa ®éc ®¸o : Tr¨ng trßn vµnh v¹nh t­îng tr­ng cho qu¸ khø ®Ñp, vÑn nguyªn ch¼ng thÓ phai mê. “im ph¨ng ph¾c” chÝnh lµ ng­¬× b¹n, nh©n chøng nghÜa t×nh mµ nghiªm kh¾c ®ang nh¾c nhë nhµ th¬ vµ mçi chóng ta. Mét lêi c¶nh tØnh, nh¾c nhë thÊm thÝa :” uèng n­íc ph¶i nhí nguån”. Sèng trong hoµ b×nhkh«ng®­îc quªn nh÷ng nghÜa t×nh , nh÷ng hi sinh lín lao cña ND, cña ®ång ®éi trong chiÕn tranh bµi th¬ cßn cã ý nghÜa bëi nã ®Æt ra vÊn ®Ò ®v qu¸ khø, víi nh÷g ng­êi ®· khuÊt vµ c¶ ®v chÝnh m×nh ph¶i tr©n träng nh÷ng gÝa trÞ truyÒn thèng tèt ®Ñp.
-X§ thêi ®iÓm ra ®êi cña bµi th¬, liªn hÖ víi cuéc ®êi Ng Duy ®Ó ph¸t biÓu chñ ®Ò cña bµi th¬, chñ ®Ò Êy cã liªn quan g× ®Õn ®¹o lÝ lÏ sèng cña DT ViÖt Nam ?
GV : GD + Liªn hÖ thùc tÕ vÒ ®¹o lÝ cña ng­êi VN ta
Nh÷ng nÐt ®Æc s¾c vÒ NT cña bµi th¬?
GV : Ch÷ ®Çu cña c¸c dßng th¬ kh«ng viÕt hoa ®©y lµ dông ý cña TG ph¶i ch¨ng nhµ th¬ muèn cho c¶m xóc ®­îc dµo d¹t tr«i theo dßng ch¶y cña thêi gian, kØ niÖm mét c¸ch tù nhiªn.
Nªu ý nghÜa kh¸i qu¸t cña bµi th¬
LuyÖn tËp
Cho biÕt ý nghÜa biÓu tr­ng mang tÝnh triÕt lÝ cña vÇng tr¨ng trong bµi th¬ ¸nh tr¨ng cña Ng Duy?
- Nduy tªn thËt NguyÔn duy NhuÖ (1948). Quª: Thanh Ho¸.
- Thuéc thÕ hÖ nhµ th¬ qu©n ®éi tr­ëng thµnh trong kh¸ng chiÕn.
- Chøc vô hiÖn t¹i: §¹i diÖn th­êng tró b¸o V¨n nghÖ t¹i TPHCM
-tËp th¬ ®­îc gi¶i A do Héi Nhµ V¨n VN trao tÆng
- HS ®äc – nhËn xÐt
- 5 ch÷
- 3 phÇn
+ P1: Ba khæ th¬ ®Çu:KÓ vÒ sù g¾n bã cña TG víi vÇng tr¨ng
+P2 : Khæ 4 : Sù xuÊt hiÖn cña vÇng tr¨ng
+ P3: Khæ 5,6: C¶m xóc vµ suy t­ cña nhµ th¬
- Tù sù kÕt hîp biÓu c¶m
- “ Håi nhá sèng víi ®ång
 Víi s«ng råi víi bÓ”
- Hai c©u th¬ 10 tiÕng,gieo vÇn l­ng( ®ång – s«ng ), ®iÖp tõ “víi ” diÔn t¶ tuæi th¬ ®­îc ®i nhiÒu, ®­îc c¶m nhËn nh÷ng vÎ ®Ñp cña tù nhiªn, ®­îc ng¾m tr¨ng trªn ®ång quª, trªn dong s«ng vµ trªn b·i bÓ-> T×nh yªu ,g¾n bã víi thiªn nhiªn
- VÇng tr¨ng thêi chiÕn tranh: Tr¨ng víi ng­êi lÝnh thµnh tri kØ.
- Tr¶ lêi
- Lµ lêi nh¾c nhë cña TG vÒ nh÷ng n¨m th¸ng gian lao cñang­êi lÝnh, ngì nh­ ®iÒu ®ã kh«ng bao giê quªn trong t©m trÝ,cuéc ®êi ng­êi ®ã .
NT so s¸nh lµm næi bËt sù hån nhiªn cña ng­êi lÝnh.
- Hoµn c¶nh thay ®æi,con ng­êi còng dÔ thay ®æi theo,dÔ trë nªn v« t×nh( ë rõng – tr¨ng lµ b¹n tri kØ ) nay sau chiÕn th¾ng vÒ thµnh phè ®­îc sèng trong ¸nh ®iÖn ë nhµ cao cña g­¬ng th× c¸i vÇng tr¨ng t×nh nghÜa nagú x­a ®· bÞ con ng­êi l·ng quªn, döng d­ng nh­ kh«ng quen biÕt
->v« t×nh
- So s¸nh, nh©n ho¸ lµm chét d¹ nhiÒu ng­êi .Tr¨ng ®­îc nh©n ho¸ lÆng lÏ ®i qua ®­êng nh­ mét ng­êi d­ng kh«ng ai cßn nhí,kh«ng ai hay.
Giäng th¬ pha chót chua xãt, th× thÇm nh­ mét lêi trß chuyÖn,gi·i bµy,t©m sù . Nhµ th¬ ®ang trß chuyÖn víi chÝnh m×nh, ©n hËn vÒ sù l·ng quªn vÒ qu¸ khø.
 §äc
-®Ìn ®iÖn chît t¾t , phßng tãi om
-Th×nh l×nh , véi , ®ét ngét.
- VÇng tr¨ng trßn xh ®ét ngét trong t×nh huèng ®Æc biÖt. VÇng tr¨ng trßn, s¸ng ®èi lËp víi “ phßng buyn-®inh tèi om” gîi bao kØ niÖm nghÜa t×nh cña mét thêi ®· qua . Thêi gian khæ cña nh÷ng n¨m th¸ng chiÕn tranh
 §äc
- mÆt (1) : mÆt ng­êi
-mÆt (2) : mÆt tr¨ng trßn
- R­ng r­ng : t©m hån rung, ®éng xao xuyÕn
Hai ch÷ “MÆt” trong 1 vÇn th¬ mÆt ng­¬× vµ mÆt tr¨ng cïng ®èi diÖn. Tr¨ng ch¼ng nãi, ch¼ng tr¸ch thÕ mµ ng­êi lÝnh c¶m thÊy “r­ng r­ng” xóc ®éng v× bao kØ niÖm ®Ñp cña chît ïa vÒ
- so s¸nh , ®iÖp tõ “lµ” nh¾c l¹i nh÷ng kØ niÖm vÒ vÇng tr¨ng x­a víi ®ång, víi bÓ, víi s«ng, víi rõng, víi quª h­¬ng ®Êt n­íc
 §äc
-Lµ tr¨ng r»m cã vÎ ®Ñp viªn m·n
- im, kh«ng mét tiÕng ®éng nhá
- lµ biÓu t­îng cho sù bao dung ®é l­îng cña nghÜa t×nh thuû chung trän vÑn mµ kh«ng cÇn ®Òn ®¸p, ®Ó råi con ng­¬× ph¶i giËt m×nh, tù vÊn l­¬ng t©m
- Tõ 1 c©u chuyÖn riªng bµi th¬ cÊt lªn lêi nh¾c nhë thÊm thÝa vÒ th¸i ®é, t/c ®v nh÷ng n¨m th¸ng qu¸ khø gian lao , t×nh nghÜa ®v thiªn nhiªn, ®Êt n­íc b×nh dÞ, hiÒn hËu.
- “¸nh tr¨ng” n»m trong m¹ch c¶m xóc “ Uèng n­íc nhí nguån” gîi lªn ®¹o lÝ thuû chung ®· trë thµnh truyÒn thèng tèt ®Ñp cña DTVN.
- KÕt hîp gi÷a tù sù vµ tr÷ t×nh,tù sù lµm cho tr÷ t×nh trë nªn tù nhiªn mµ còng rÊt s©u nÆng
- S¸ng t¹o nªn h×nh ¶nh th¬ cã nhiÒu tÇng nghÜa : Tr¨ng lµ vÎ ®Ñp cña thiªn nhiªn ,tù nhiªn,lµ ng­êi b¹n g¾n bã víi con ng­êi ; lµ biÓu t­îng cho qu¸ khø nghÜa t×nh ,cho vÎ ®Ñp cña ®êi sèng tù nhiªn ,vÜnh h»ng.
I.§äc – t×m hiÓu chung
1. T¸c gi¶, t¸c phÈm
a, t¸c gi¶ : SGK
b, T¸c phÈm:
ViÕt n¨m 1978 t¹i TPHCM.
2. §äc
3. ThÓ th¬ : 5 ch÷
4. Bè côc : 3 phÇn
II. §äc – hiÓu v¨n b¶n
1.Sù g¾n bã cña t¸c gi¶ víi vÇng tr¨ng
* Khæ 1
- Giäng th¬ thñ thØ t©m t×nh ®­a ng­êi ®äc trë vÒ qu¸ khø : håi nhá råi håi chiÕn tranh con ng­êi sèng hån nhiªn, chan hoµ gÇn gòi víi thiªn nhiªn
-> T×nh yªu, g¾n bã víi thiªn nhiªn cña nhµ th¬.
* Khæ 2
- Lµ lêi nh¾c nhë cña TG vÒ nh÷ng n¨m th¸ng gian lao cñang­êi lÝnh g¾n bã víi thiªn nhiªn ngì kh«ng bao giê quªn.
* Khæ 3
- Hoµn c¶nh thay ®æi con ng­êi trë nªn v« t×nh víi qu¸ khø.
-So s¸nh , nh©n ho¸ giäng th¬ pha chót chua xãt nh­ mét lêi thó téi ch©n thµnh vÒ sù l·ng quªn qu¸ khø.
2. Sù xuÊt hiÖn cña vÇng tr¨ng 
VÇng tr¨ng xh ®ét ngét trong t×nh huèng ®Æc biÖt gîi bao kØ niÖm nghÜa t×nh cña mét thêi ®· qua nh­ thøc tØnh t©m hån ng­¬× ®äc 
3. C¶m xóc vµ suy t­ lÆng lÏ cña nhµ th¬.
*khæ 5
T©m hån TG rung ®éng, xao xuyÕn tr­íc vÇng tr¨ng trßn
- sd phÐp so s¸nh , ®iÖp tõ ®Ó nh¾c l¹i nh÷ng kØ niÖm vÒ vÇng tr¨ng x­a 
*Khæ 6
 Lµ lêi c¶nh tØnh , nh¾c nhë thÊm thÝa: “uèng n­íc nhí nguån”. Sèng trong hoµ b×nh kh«ng ®­îc quªn nh÷ng mÊt m¸t, hi sinh cña nh÷ng thÕ hÖ ®i tr­íc, nh÷ng n¨m chiÕn tranh gian khæ kh«ng ®­îc quªn thiªn nhiªn t­¬i ®Ñp. 
III. Tæng kÕt, ghi nhí
1. NghÖ thuËt:
- KÕt hîp gi÷a tù sù vµ tr÷ t×nh,tù sù lµm cho tr÷ t×nh trë nªn tù nhiªn mµ còng rÊt s©u nÆng
- S¸ng t¹o nªn h×nh ¶nh th¬ cã nhiÒu tÇng nghÜa : Tr¨ng lµ vÎ ®Ñp cña thiªn nhiªn ,tù nhiªn,lµ ng­êi b¹n g¾n bã víi con ng­êi ; lµ biÓu t­îng cho qu¸ khø nghÜa t×nh ,cho vÎ ®Ñp cña ®êi sèng tù nhiªn ,vÜnh h»ng.
2. Néi dung- Ghi nhí: Sgk
4. Y nghÜa
Anh tr¨ng "kh¾c ho¹ mét khÝa c¹nh trong vÎ ®Ñp cña ng­êi lÝnh s©u nÆng, nghÜa t×nh ,thuû chung sau tr­íc. 
IV. LuyÖn tËp
Cñng cè :
§äc diÔn c¶m
 DÆn dß: Häc thuéc bµi th¬+ Ph©n tÝch khæ cuèi. So¹n Tæng kÕt tõ vùng