Giáo án môn Vật lý lớp 9 - Tiết 44: Hiện tượng khúc xạ ánh sáng

Soạn ngày:
Giảng ngày:
Chương III: Quang học
Tiết 44: Hiện tượng khúc xạ ánh sáng.
I / Mục tiêu bài học:
1. Kiến thức: 
+ Nhận biết được hiện tượng khúc xạ ánh sáng.
+ Mô tả được TN quan sát đường truyền của tia sáng từ không khí sang nước và ngược lại.
+ Phân biệt được hiện tượng khúc xạ ánh sáng và hiện tượng phản xạ ánh sáng.
2. Kỹ năng:
+ Dự đoán hiện tượng, làm TN kiểm tra dự đoán, quan sát hiện tượng.
+ Vận dụng được kiến thức đã học để giải thích một số hiện tượng đơn giản do sự đổi hướng của tia sáng khi truyền qua mặt phân cách giữa hai môi trường gây nên.
3. Thái độ:
+ Ham học, say mê tìm hiểu khoa học, vận dụng kiến thức vào cuộc sống.
II / Chuẩn bị:
Chuẩn bị cho mỗi nhóm: 1 bình thuỷ tinh hoặc nhựa trong suốt hình chữ nhật đựng nước, 1 miếng gỗ phẳng hoặc nhựa để làm màn hứng tia sáng, 1 nguồn sáng có thể tạo ra được chùn sáng hẹp và 3 chiếc đinh ghim.
III / các hoạt động dạy học
Trợ giúp của thày
tg
hoạt động của trò
Hoạt động 1: Tình huống học tập
Gv giới thiệu nội dung chính của chươngIII và làm TN H.40.1 SGK
Vì sao ta nhìn thấy đầu dưới của đũa?
Hoạt động 2: Tìm hiểu sự khúc xạ ánh sáng từ không khí sang nước?
Gv yêu cầu Hs quan sát TN H.40.2 do Gv làm và trả lời các câu hỏi sau:
* AS truyền trong môi trường không khí và trong nước đã tuân theo định luật nào? Vì sao? 
* AS truyền từ không khí sang nước có tuân theo định luật truyền thẳng của ánh sáng không ? Vì sao?
Gv yêu cầu Hs tự đọc mục 3 phần I.
* Hiện tượng khúc xạ ánh sáng là gì?
Gv treo bảng phụ
Gv mời Hs chỉ:
* Điểm tới, tia tới, tia khúc xạ, pháp tuyến, góc tới, góc khúc xạ. mặt phẳng tới.
Gv tiến hành TN cho Hs quan sát và sau đó đề nghị Hs trả lời C1 và dự đoán câu C2
Gv làm TN theo dự đoán câu C2 
Gv yêu cầu Hs trả lời các câu hỏi sau:
* Khi tia sáng truyền từ không khí sang nước, tia khúc xạ nằm trong mặt phẳng nào? So sánh góc khúc xạ và góc tới?
Gv yêu cầu Hs thực hiện C3, theo dõi và giúp đỡ Hs yếu.
Hoạt động 3: Tìm hiểu sự khúc xạ của tia sáng khi truyền từ nước sang không khí.
Gv yêu cầu Hs trả lời C4: Một vài phương án có thể đưa ra là:
+ Để nguồn sáng trong nước, chiếu ánh sáng từ đáy bình lên.
+ Để nguồn sáng ở ngoài, chiếu ánh sáng qua đáy bình, qua nước rồi ra không khí.
Gv phân tích tính khả thi của từng phương án và hướng dẫn học sinh thực hiện phương án trong SGK.
Gv phát dụng cụ
Gv yêu cầu các nhóm làm TN 
Gv hướng dẫn Hs tiến hành TN:
- Bước 1: Cắm hai đinh ghim A và B.
+ Đặt miếng gỗ thẳng đứng trong bình.
+ Dùng ca múc nước đổ vào bình cho tới vạch phân cách.
+ Cắm định ghim A sao cho tránh xảy ra hiện tượng phản xạ toàn phần.
- Bước 2: 
+ Tìm vị trí đặt mắt để nhìn thấy đinh ghim B che khuất đinh ghim A trong nước.
+ Đưa đinh ghim C tới vị trí sao cho nó che khuất đồng thời cả A và B.
+ Mắt chỉ nhìn thấy B mà không nhìn thấy A chứng tỏ điều gì ?
+ Giữ nguyên vị trí đặt mắt, nếu bỏ đinh C và B đi thì mắt có nhìn thấy đinh A không? Vì sao ?
- Bước 3: Bỏ miếng gỗ ra khỏi nước, dùng khăn lau khô, lấy bút để kẻ đừng nối vị trí 3 đinh ghim.
Gv yêu cầu Hs khá thực hiện C5; C6
* Qua TN em có kết luận gì về góc tới, góc khúc xạ, tia tới và tia khúc xạ?
Hoạt động 4: Vận dụng
Gv yêu cầu lần lượt Hs thực hiện C7 và C8
5/
15/
15/
5/
Hs lắng nghe
Hs quan sát
Hs suy nghĩ trả lời
i- hiện tượng khúc xạ ánh sáng
1. Quan sát
Hs quan sát H.40.2 để rút ra nhận xét về đường truyền của ánh sáng.
Hs trả lời các câu hỏi của Gv.
Hs đọc tài liệu
2. Kết luận
Hs tự rút ra được kết luận về hiện tượng khúc xạ ánh sáng
3. Một vài khái niệm
Hs quan sát 
Hs lên chỉ các yếu tố theo yêu cầu
4. Thí nghiệm
Hs quan sát TN do Gv tiến hành để trả lời C1 và C2
Hs quan sát
5. Kết luận
Hs trả lời các câu hỏi để rút ra kết luận.
Hs thực hiện câu C3:
ii- sự khúc xạ của tia sáng khi truyền từ nước sang không khí.
1. Dự đoán
Hs thực hiện theo yêu cầu C4
2. Thí nghiệm kiểm tra
Hs lắng nghe
Nhóm trưởng nhận dụng cụ
Các nhóm bố trí TN như H.40.3 SGK và tiến hành theo hướng dẫn của Gv
Hs quan sát hiện tượng xảy ra
Hs trả lời câu C5 và câu C6 
3. Kết luận
Hs tự rút ra kết luận
iii- Vận dụng
Hs lần lượt trả lời câu C7và câu C8
iv- củng cố- dặn dò (5/)
1. Củng cố:
- Hiện tượng khúc xạ ánh sáng là gì ?
- Khi ánh sáng truyền từ không khí sang nước hiện tượng khúc xạ xảy ra như thế nào ?
- Khi ánh sáng truyền từ nước sang không khí thì hiện tượng khúc xạ xảy ra như thế nào ?
2. Dặn dò:
- VN Học thuộc “ghi nhớ”- Làm các bài tập trong SBT.
- VN Đọc trước bài 41.
3. Rút kinh nghiệm giờ dạy:
..............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................