Giáo án tự chọn Ngữ văn 9 - Hướng dẫn viết văn nghị luận

 LuyÖn ®Ò :ViÕng l¨ng B¸c (ViÔn Ph­¬ng)
 KiÕn thøc träng t©m
Giíi thiÖu t¸c gi¶, t¸c phÈm, hoµn c¶nh s¸ng t¸c.
Ph©n tÝch ý nghÜa cña nhan ®Ò bµi th¬.
Mét vµi néi dung vÒ thÓ th¬, m¹ch c¶m xóc, dÊu c©u, h×nh ¶nh th¬.
Ph©n tÝch bµi th¬.
LuyÖn ®Ò
 §Ò 1
 a. ChÐp chÝnh x¸c 4 c©u ®Çu ®o¹n bµi th¬ “ViÕng l¨ng B¸c” cña ViÕn Ph¬ng.
 b. ViÕt ®o¹n v¨n kho¶ng 8 c©u ph©n tÝch h×nh ¶nh hµng tre trong khæ th¬ trªn, trong ®o¹n cã c©u v¨n dïng phÇn phô chó (g¹ch ch©n phÇn phô chó ®ã).
§Ò 2
Ngµy ngµy mÆt trêi ®i qua trªn l¨ng
ThÊy mét mÆt trêi trong l¨ng rÊt ®á.
 (“ViÕng l¨ng B¸c” – ViÔn Ph¬ng)
 a. H·y ph©n tÝch ý nghÜa h×nh ¶nh Èn dô vµ nh©n ho¸.
 b. ChÐp hai c©u th¬ cã h×nh ¶nh Èn dô mÆt trêi trong mét bµi th¬ mµ em ®· häc (Ghi râ tªn vµ t¸c gi¶ bµi th¬).
 §Ò 3 
Cuộc đời Chủ tịch Hồ Chí Minh là nguồn cảm hứng vô tận cho sáng tạo nghệ thuật. Mở đầu tác phẩm của mình, một nhà thơ viết:
 "Con ở miền Nam ra thăm lăng Bác...
Và sau đó, tác giả thấy:
...Bác nằm trong giấc ngủ bình yên
Giữa một vầng trăng sáng dịu hiền
Vẫn biết trời xanh là mãi mãi
Mà sao nghe nhói ở trong tim!..."
Câu 1: Những câu thơ trên trích trong tác phẩm nào? Nêu tên tác giả và hoàn cảnh ra đời của bài thơ ấy.
Câu 2: Nªu ý nghÜa cña h×nh ¶nh vÇng tr¨ng, trêi xanh. Tõ nhãi cã thÓ thay b»ng c¸c tõ “®au””®au ®ín” ®­îc kh«ng?
Câu 3 :Từ những câu đã dẫn kết hợp với những hiểu biết của em về bài thơ, hãy cho biết cảm xúc trong bài được biểu hiện theo trình tự nào? Sự thật là Người đã ra đi nhưng vì sao nhà thơ vẫn dùng từ thăm và cụm từ giấc ngủ bình yên?
Câu 4: Dựa vào khổ thơ trên, hãy viết một đoạn văn khoảng 10 câu theo phép lập luận quy nạp (có sử dụng phép lặp và có một câu chứa thành phần phụ chú) để làm rõ lòng kính yêu và niềm xót thương vô hạn của tác giả đối với Bác khi vào trong lăng.
Câu 5: Trăng là hình ảnh xuất hiện nhiều trong thi ca. Hãy chép chính xác một câu thơ khác đã học có hình ảnh trăng và ghi rõ tên tác giả, tác phẩm
 §Ò 4: Trong bµi Mïa xu©n nho nhá, Thanh H¶i viÕt :
Ta lµm con chim hãt
Ta lµm mét cµnh hoa.
 KÕt thóc bµi ViÕng l¨ng B¸c, ViÔn Ph¬ng cã viÕt :
Mai vÒ MiÒn Nam th­¬ng trµo n­íc m¾t
Muèn lµm con chim hãt quanh l¨ng B¸c.
Hai bµi th¬ cña hai t¸c gi¶ viÕt vÒ ®Ò tµi kh¸c nhau nhng cã chung chñ ®Ò. H·y chØ ra t­ t­ëng chung ®ã.
ViÕt mét ®o¹n v¨n kho¶ng 5 c©u ph¸t biÓu c¶m nghÜ vÒ 1 trong hai ®o¹n th¬ trªn.
Gîi ý BTVN: 
 TËp lµm v¨n 
§Ò 1
 Ph©n tÝch bµi th¬ “ViÕng l¨ng B¸c” cña ViÔn Ph­¬ng.
I/ T×m hiÓu ®Ò
 * Néi dung:
 - Bµi th¬ thÓ hiÖn lßng thµnh kÝnh ®èi víi B¸c Hå khi nhµ th¬ tõ MiÒn Nam ra Hµ Néi th¨m vµ viÕng l¨ng B¸c.
 - M¹ch c¶m xóc vµ suy nghÜ cña bµi th¬: th­¬ng tiÕc vµ tù hµo khi nh×n thÊy l¨ng; khi ®Õn bªn l¨ng; khi vµo l¨ng vµ còng lµ niÒm ­íc muèn thiÕt tha ®­îc ho¸ th©n ®Ó ®­îc gÇn B¸c.
 * NghÖ thuËt:
 - ¢m ®iÖu thiÕt tha, s©u l¾ng (giäng ®iÖu), h×nh ¶nh Èn dô, tõ ng÷ gîi c¶m.
Dµn bµi
 I/ Më bµi:
 - Nh©n d©n miÒn Nam tha thiÕt mong ngµy ®Êt níc ®­îc thèng nhÊt ®Ó ®­îc ®Õn MB th¨m B¸c
“ MiÒn Nam mong B¸c nçi mong cha” 
 (“B¸c ¬i!” Tè H÷u)
 - B¸c ra ®i ®Ó l¹i nçi tiÕc th­¬ng v« h¹n víi c¶ d©n téc. Sau ngµy thèng nhÊt, nhµ th¬ ra Hµ Néi th¨m l¨ng B¸c, víi c¶m xóc d©ng trµo à s¸ng t¸c thµnh c«ng bµi th¬ “ViÕng l¨ng B¸c”.
 II/ Th©n bµi:
 4 khæ th¬, mçi khæ 1 ý (néi dung) nh­ng ®­îc liªn kÕt trong m¹ch c¶m xóc.
 1. Khæ th¬ 1: C¶m xóc cña nhµ th¬ tríc l¨ng B¸c
 + Nhµ th¬ ë tËn MN, sau ngµy thèng nhÊt ra th¨m l¨ng b¸c à Sù dån nÐn, kÕt tinh Êy ®· t¹o ra tiÕng th¬ c« ®óc, l¾ng ®äng mµ ©m vang vÒ B¸c.
 + C¸ch x­ng h«: “Con” th©n mËt, gÇn gòi.
 + Ên tîng ban ®Çu lµ ‘hµng tre quanh l¨ng” – hµng tre biÓu t­îng cña con ng­êi ViÖt Nam
 - “Hµng tre b¸t ng¸t” : rÊt nhiÒu tre quanh l¨ng B¸c nh­ kh¾p c¸c lµng quª VN, ®©u còng cã tre.
 - “Xanh xanh VN”: mµu xanh hiÒn dÞu,®Çy søc sèng, t¬i m¸t nh­ t©m hån, tÝnh c¸ch nguêi ViÖt Nam.
 - “§øng th¼ng hµng” : nh­ t­ thÕ d¸ng vãc v÷ng ch·i, kiªn c­êng cña d©n téc ViÖt nam.
 à K1 – kh«ng dõng l¹i ë viÖc t¶ khung c¶nh quanh l¨ng B¸c víi hµng tre cã thËt mµ cßn gîi ra ý nghÜa s©u xa. §Õn víi B¸c chóng ta gÆp ®­îc d©n téc vµ n¬i B¸c yªn nghØ còng xanh m¸t bãng tre cña lµng quª VN.
 2. Khæ 2: ®Õn bªn l¨ng – t¸c gi¶ thÓ hiÖn t×nh c¶m kÝnh yªu s©u s¾c cña nh©n d©n víi B¸c.
 + Hai cÆp c©u víi nh÷ng h×nh ¶nh thùc vµ h×nh ¶nh Èn dô
MÆt trêi ®i qua trªn l¨ng /
MÆt trêi trong l¨ng rÊt ®á
Dßng ng­êi/ trµng hoa
 - Suy ngÉm vÒ mÆt trêi cña thêi gian (mÆt trêi thùc): mÆt trêi vÉn to¶ s¸ng trªn l¨ng, vÉn tuÇn hoµn tù nhiªn vµ vÜnh cöu.
 - Tõ mÆt trêi cña tù nhiªn liªn t­ëng vµ vÝ B¸c còng lµ 1 mÆt trêi – mÆt trêi c¸ch m¹ng ®em ®Õn ¸nh s¸ng cho cuéc ®êi, h¹nh phóc cho con ng­êi à nãi lªn sù vÜ ®¹i, thÓ hiÖn sù t«n kÝnh cña nh©n d©n cña t¸c gi¶ ®èi víi B¸c.
 + H×nh ¶nh dßng ng­êi / trµng hoa d©ng lªn 79 mïa xu©n cña B¸c à sù so s¸nh ®Ñp, chÝnh x¸c, míi l¹ thÓ hiÖn t×nh c¶m th­¬ng nhí, kÝnh yªu vµ sù g¾n bã cña nh©n d©n víi B¸c.
 3. Khæ 3: c¶m xóc cña t¸c gi¶ khi vµo trong l¨ng
 + Kh«ng gian trong l¨ng víi sù yªn tÜnh thiªng liªng vµ ¸nh s¸ng thanh khiÕt, dÞu nhÑ ®îc diÔn t¶ : h×nh ¶nh Èn dô thÝch hîp “vÇng tr¨ng s¸ng dÞu hiÒn” – n©ng niu giÊc ngñ b×nh yªn cña B¸c.
 - GiÊc ngñ b×nh yªn: c¶m gi¸c B¸c vÉn cßn, ®ang ngñ mét giÊc ngñ ngon sau mét ngµy lµm viÖc.
 - GiÊc ngñ cã ¸nh tr¨ng vç vÒ. Trong giÊc ngñ vÜnh h»ng cã ¸nh tr¨ng lµm b¹n.
 + “VÉn biÕt trêi xanh . Trong tim’ : B¸c sèng m·i víi trêi ®Êt non s«ng, nh­ng lßng vÉn quÆn ®au, mét nâi ®au nhøc nhèi tËn t©m can à NiÒm xóc ®éng thµnh kÝnh vµ nçi ®au xãt cña nhµ th¬ ®· ®­îc biÓu hiÖn rÊt ch©n thµnh, s©u s¾c.
 4. Khæ 4 : T©m tr¹ng l­u luyÕn kh«ng muèn rêi.
 + NghÜ ngµy mai xa B¸c lßng bin rÞn, l­u luyÕn
 + Muèn lµm con chim, b«ng hoa à ®Ó ®î­c gÇn B¸c.
 + Muèn lµm c©y tre “trung hiÕu” ®Ó lµm trßn bæn phËn thùc hiÖn lêi d¹y “trung víi n­íc, hiÕu víi d©n”.
 à NhÞp dån dËp, ®iÖp tõ “muèn lµm” nh¾c ba lÇn më ®Çu cho c¸c c©u à thÓ hiÖn nçi thiÕt tha víi íc nguyÖn cña nhµ th¬.
 III/ KÕt bµi:
 - ¢m h­ëng bµi th¬ tha thiÕt s©u l¾ng cïng víi nghÖ thuËt Èn dô lµm t¨ng hiÖu qu¶ biÓu c¶m.
 - Bµi th¬ thÓ hiÖn tÊm lßng cña nh©n d©n, t¸c gi¶ ®èi víi B¸c.
§Ò 2 : C¶m vÒ thÕ hÖ trÎ ViÖt Nam trong sù nghiÖp thèng nhÊt ®Êt n­íc qua hai t¸c phÈm Bµi th¬ vÒ tiÓu ®éi xe kh«ng kÝnh cña Ph¹m TiÕn DuËt vµ ®o¹n trÝch Nh÷ng Ng«i sao xa x«i cña Lª Minh Khuª.
 1. Yªu cÇu vÒ néi dung
 * §Ò bµi ®Ó mét kho¶ng t­¬ng ®èi tù do cho ng­êi viÕt. Ng­êi viÕt cã thÓ ph©n tÝch, b×nh luËn hoÆc ph¸t biÓu c¶m nghÜ vÒ h×nh ¶nh thÕ hÖ trÎ ViÖt Nam trong cuéc chiÕn tranh chèng MÜ cøu n­íc.
 * Bµi viÕt cã thÓ linh ho¹t vÒ kiÓu bµi, nh­ng cÇn lµm râ c¸c néi dung :
 - Nªu ®­îc hoµn c¶nh cña cuéc chiÕn ®Êu ®Çy gian khæ, ¸c liÖt vµ còng ®Çy hi sinh mÊt m¸t mµ nh÷ng ng­êi lÝnh, nh÷ng c« g¸i thanh niªn xung phong ph¶i chÞu ®ùng.
 - Trong hoµn c¶nh khã kh¨n Êy, hä vÉn v­¬n lªn vµ to¶ s¸ng nh÷ng phÈm chÊt cao ®Ñp tuyÖt vêi.
 + Hä vÉn gi÷ ®­îc vÎ trÎ trung, trong s¸ng hån nhiªn cña tuæi trÎ.
 + Hä lu«n dòng c¶m ®èi diÖn víi gian khæ, chÊp nhËn hi sinh víi th¸i ®é hiªn ngang, qu¶ c¶m.
 + Hä cã t×nh ®ång chÝ, ®ång ®éi g¾n bã th©n thiÕt, s½n sµng sÎ chia víi nhau trong cuéc sèng chiÕn ®Êu thiÕu thèn vµ gian khæ, hiÓm nguy.
 + Sèng cã lÝ t­ëng, cã môc ®Ých, cã tr¸ch nhiÖm, cã tr¸i tim yªu n­íc nång nµn, s½n sµng hi sinh, cèng hiÕn tuæi xu©n cho sù nghiÖp gi¶i phãng ®Êt n­íc.
 + T©m hån ®Çy l·ng m¹n, m¬ méng.
 - H×nh ¶nh ng­êi lÝnh hay c¸c n÷ thanh niªn xung phong hiÖn lªn trong hai t¸c phÈm thËt ch©n thùc, sinh ®éng vµ cã søc thuyÕt phôc víi ng­êi ®äc.
 - Qua h×nh ¶nh cña hä, chóng ta cµng hiÓu thªm lÞch sö hµo hïng cña d©n téc, hiÓu vµ kh©m phôc h¬n vÒ mét thÕ hÖ cha anh :
XÎ däc Trêng S¬n ®i cøu n­íc
Mµ lßng ph¬i phíi dËy t¬ng lai
 - Cã thÓ liªn hÖ víi thÕ hÖ trÎ ViÖt Nam trong sù nghiÖp x©y dùng ®Êt n­íc h«m nay ®ang kÕ tiÕp vµ ph¸t triÓn chñ nghÜa anh hïng c¸ch m¹ng cña thÕ hÖ cha anh ®i tr­íc trong viÖc gi÷ g×n vµ b¶o vÖ Tæ quèc.
 2. Yªu cÇu h×nh thøc:
 - Bµi viÕt ph¶i cã bè côc 3 phÇn râ rµng.
 - LËp luËn chÆt chÏ, lêi v¨n cã c¶m xóc.
 - Tr¸nh sai nh÷ng lçi diÔn ®¹t th«ng thêng.
____________________________________________________________
§Ò 3:	H×nh t­îng anh bé ®éi trong th¬ ca thêi kú chèng Ph¸p vµ chèng MÜ võa mang nh÷ng phÈm chÊt chung hÕt søc ®Ñp ®Ï cña ng­êi lÝnh Cô Hå võa cã nh÷ng nÐt c¸ tÝnh riªng kh¸ ®éc ®¸o Qua hai bµi th¬ §ång chÝ cña ChÝnh H÷u vµ Bµi th¬ vÒ tiÓu ®éi xe kh«ng kÝnh cña Ph¹m TiÕn DuËt, em h·y lµm s¸ng tá néi dung vÊn ®Ò trªn.
Gîi ý:
	Yªu cÇu: BiÕt lµm bµi v¨n nghÞ luËn, bè côc râ rµng, kÕt cÊu hîp lý.
	Néi dung:
1. Më bµi: Giíi thiÖu vÒ ng­êi lÝnh trong hai bµi th¬.
2. Th©n bµi: CÇn lµm râ hai néi dung:
- Nh÷ng phÈm chÊt chung hÕt søc ®Ñp ®Ï cña ng­êi lÝnh Cô Hå.
- Nh÷ng nÐt riªng ®éc ®¸o trong tÝnh c¸ch, t©m hån cña ng­êi lÝnh.
	Néi dung 1:
- Ng­êi lÝnh chiÕn ®Çu cho mét lÝ t­ëng cao ®Ñp.
 Nh÷ng con ng­êi dòng c¶m bÊt chÊp khã kh¨n, coi th­êng thiÕu thèn, hiÓm nguy.
- Nh÷ng con ng­êi th¾m thiÕt t×nh ®ång ®éi.
- Nh÷ng con ng­êi l¹c quan yªu ®êi, t©m hån bay bæng l·ng m¹n.
	Néi dung 2:
- NÐt ch©n chÊt, méc m¹c cña ng­êi n«ng d©n mÆc ¸o lÝnh (bµi th¬ §ång chÝ).
- NÐt ngang tµng, trÎ trung cña mét thÕ hÖ cÇm sóng míi (bµi th¬ vÒ tiÓu ®éi xe kh«ng kÝnh).
________________________________________________________
 LuyÖn ®Ò : Sang thu (h÷u thØnh)
KiÕn thøc träng t©m
Giíi thiÖu t¸c gi¶, t¸c phÈm, hoµn c¶nh s¸ng t¸c.
Ph©n tÝch ý nghÜa cña nhan ®Ò bµi th¬.
Mét vµi néi dung vÒ thÓ th¬, m¹ch c¶m xóc, dÊu c©u, h×nh ¶nh th¬.
Ph©n tÝch bµi th¬.
LuyÖn ®Ò
§Ò 1: 
 Bçng nhËn ra h­¬ng æi
 Ph¶ vµo trong giã se
 S­¬ng chïng ch×nh qua ngâ
 H×nh nh­ thu ®· vÒ
 S«ng ®­îc lóc dÒnh dµng
 Chim b¾t ®Çu véi v·
 Cã ®¸m m©y mïa h¹
 V¾t nöa m×nh sang thu
a-§o¹n th¬ trÝch trong bµi nµo? Cña ai? S¸ng t¸c n¨m nµo?
b-Gi¶i nghÜa tõ : “giã se”, ‘’chïng ch×nh’’,”ph¶”
c-Nªu ng¾n gän c¶m nhËn cña em vÒ vÎ ®Ñp cña h×nh ¶nh  ®¸m m©y mïa h¹ vµ s¬ng chïng ch×nh qua ngâ trong khæ th¬ trªn.
d-B»ng ®o¹n v¨n kho¶ng 8 c©u, h·y ph©n tÝch sù c¶m nhËn tinh tÕ cña nhµ th¬ vÒ biÕn chuyÓn trong kh«ng gian lóc sang thu ë hai khæ th¬ trªn.
§Ò 2 : 
a. V× sao c¶ bµi th¬ chØ cã mét dÊu chÊm duy nh©t ë c©u cuèi ?
b.ViÕt mét ®o¹n v¨n kho¶ng s¸u c©u tr×nh bµy c¸ch hiÓu cña em vÒ hai c©u th¬ cuèi bµi Sang thu (H÷u ThØnh)
SÊm còng bít bÊt ngê
Trªn hµng c©y ®øng tuæi.
 Gîi ý :
 - Trong ®o¹n v¨n viÕt cÇn tr×nh bµy ®­îc c¸ch hiÓu hai c©u th¬ c¶ vÒ nghÜa cô thÓ vµ nghÜa Èn dô :
 + TÇng nghÜa thø nhÊt (nghÜa cô thÓ) diÔn t¶ ý : sang thu, m­a Ýt ®i, sÊm còng bít. Hµng c©y kh«ng cßn bÞ giËt m×nh v× nh÷ng tiÕng sÊm bÊt ngê n÷a. §ã lµ hiÖn t­îng tù nhiªn.
 + TÇng nghÜa thø hai (nghÜa Èn dô) : suy ngÉm cña nhµ th¬ vÒ cuéc ®êi, vÒ con ng­êi : khi ... ô". NÕu nh­ tr­íc c¸ch m¹ng th¬ «ng mang mét nçi buån cña thêi ®¹i th× sau c¸ch m¹ng, th¬ «ng l¹i ph¬i phíi, r¹o rùc niÒm tin. Ng«n ng÷ th¬ trong s¸ng, h×nh ¶nh th¬ ®Çy l·ng m¹n. C¸c t¸c phÈm chÝnh nh: "Löa thiªng" (1940), "Trêi mçi ngµy mét s¸ng" (1958), "§Êt në hoa" (1984), v.v... vµ bµi th¬ "§oµn thuyÒn ®¸nh c¸" ®îc trÝch trong tËp th¬ "Trêi mçi ngµy l¹i s¸ng".
4. B»ng ViÖt:
 Tªn khai sinh lµ NguyÔn ViÖt B»ng sinh n¨m 1941, quª ë Hµ T©y. B»ng ViÖt lµm th¬ tõ ®Çu nh÷ng n¨m 60 vµ thuéc thÕ hÖ c¸c nhµ th¬ tr­ëng thµnh trong thêi k× kh¸ng chiÕn chèng Mü.Th¬ B»ng ViÖt trong trÎo, m­ît mµ, khai th¸c nh÷ng kØ niÖm vµ m¬ ­íc cña tuæi trÎ nªn gÇn gòi víi b¹n ®äc trÎ, nhÊt lµ trong nhµ trêng.Bµi th¬ "BÕp löa" ®îc B»ng ViÖt s¸ng t¸c n¨m 1963 khi Êy t¸c gi¶ lµ sinh viªn ®ang du häc t¹i Liªn X« vµ míi b¾t ®Çu ®Õn víi th¬.
5. NguyÔn Khoa §iÒm:
 NguyÔn Khoa §iÒm sinh n¨m 1943, quª ë Phong §iÒn – Thõa Thiªn HuÕ, trong mét gia ®×nh tri thøc c¸ch m¹ng. ¤ng thuéc thÕ hÖ nhµ th¬ tr­ëng thµnh trong cuéc kh¸ng chiÕn chèng MÜ cña d©n téc.Th¬ cña NguyÔn Khoa §iÒm giµu chÊt suy t­, dån nÐn c¶m xóc, thÓ hiÖn t©m t­ ng­êi trÝ thøc tham gia vµo cuéc chiÕu ®Êu cña nh©n d©n. T¸c phÈm chÝnh: "§Êt ngo¹i «" (1972), "MÆt ®êng kh¸t väng" (1971, in 1974)... Bµi th¬ "Khóc h¸t ru nh÷ng em bÐ lín trªn l­ng mÑ" ®­îc NguyÔn Khoa §iÒm s¸ng t¸c n¨m 1971, khi ®ang c«ng t¸c ë chiÕn khu phÝa T©y Thõa Thiªn.
6. NguyÔn Duy:
 Tªn khai sinh lµ NguyÔn Duy NhuÖ, quª ë Thanh Ho¸. NguyÔn Duy ®· ®­îc trao gi¶i NhÊt cuéc thi th¬ cña b¸o V¨n nghÖ n¨m 1972 – 1973. ¤ng trë thµnh mét g­¬ng mÆt tiªu biÓu trong líp nhµ th¬ trÎ thêi chèng MÜ cøu níc vµ tiÕp tôc bÒn bØ s¸ng t¸c. Theo nhµ phª b×nh VH Hoµi Thanh : "Th¬ NguyÔn Duy cã mét vÎ ®Ñp kh«ng g× s¸nh ®­îc, quen thuéc mµ kh«ng nhµm ch¸n. NguyÔn Duy ®Æc biÖt thÊm thÝa c¸i cao ®Ñp cña nh÷ng cuéc ®êi cÇn cï ch¨m chØ; chÊt th¬ cña NguyÔn Duy chÝnh lµ c¸i hiÒn hËu, mét c¸i g× rÊt ViÖt Nam". Bµi th¬ "¸nh tr¨ng" viÕt n¨m 1978, t¹i thµnh phè HCM, vµo lóc cuéc kh¸ng chiÕn ®· khÐp l¹i ®­îc 3 n¨m.
7. ChÕ Lan Viªn:
 ChÕ Lan Viªn (1920 – 1989), tªn khai sinh lµ Phan Ngäc Hoan, quª ë Qu¶ng TrÞ. TËp th¬ ®Çu tay "§iªu tµn" (1937) ®· ®­a tªn tuæi cña ChÕ Lan Viªn vµo trong sè nhµ th¬ hµng ®Çu cña phong trµo Th¬ Míi. Tham gia kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p, ChÕ Lan Viªn ®· t×m ®­îc con ®­êng cho th¬ m×nh ®Õn víi nh©n d©n vµ ®êi sèng c¸ch m¹ng. Th¬ ChÕ Lan Viªn cã phong c¸ch nghÖ thuËt râ nÐt vµ ®éc ®¸o: suy t­ëng triÕt lÝ, ®Ëm trÝ tuÖ vµ tÝnh hiÖn ®¹i. ChÕ Lan Viªn cã nhiÒu s¸ng t¹o trong nghÖ thuËt x©y dùng h×nh ¶nh th¬. H×nh ¶nh th¬ cña «ng phong phó ®a d¹ng, kÕt hîp gi÷a thùc vµ ¶o, th­êng ®­îc s¸ng t¸c b»ng søc m¹nh cña sù liªn t­ëng, t­ëng t­îng nhiÒu bÊt ngê k× thó. Bµi th¬ "Con cß" ®­îc s¸ng t¸c n¨m 1962, in trong tËp th¬ "Hoa ngµy th­êng – Chim b¸o b·o" (1967). 
8. Thanh H¶i:
 Tªn thËt lµ Ph¹m B¸ Ngo·n (1930 – 1980) quª ë Phong §iÒn – Thõa Thiªn HuÕ. Thanh H¶i th­êng viÕt vÒ thiªn nhiªn, t×nh yªu cuéc sèng. Th¬ «ng b×nh dÞ, nhÑ nhµng, ch©n thËt, khiªm nh­êng nhng mang ®Ëm tÝnh triÕt lÝ vÒ cuéc ®êi, thÓ hiÖn t×nh yªu cuéc sèng tha thiÕt. ¤ng cã c¸c t¸c phÈm nh: "Nh÷ng ®ång chÝ trung kiªn" (1963), "HuÕ mïa xu©n" (1971 – 1975), "DÊu vâng Tr­êng S¬n" (1977).
9. ViÔn Ph­¬ng:
 Tªn thËt lµ Phan Thanh ViÔn, sinh n¨m 1928-2007, quª ë An Giang. ¤ng th­êng viÕt vÒ phong trµo kh¸ng chiÕn ë miÒn Nam vµ c«ng cuéc x©y dùng CNXH. Th¬ «ng thêng nhá nhÑ, giµu t×ch c¶m ®Çy chÊt m¬ méng. C¸c t¸c phÈm chÝnh nh : "M¾t s¸ng häc trß" (1970), "Nhí lêi di chóc" (1972). "ViÕng l¨ng B¸c" lµ bµi th¬ ®îc trÝch tõ tËp "Nh­ m©y mïa xu©n".
10. H÷u ThØnh:
 Tªn ®Çy ®ñ lµ NguyÔn H÷u ThØnh, sinh n¨m 1942, quª ë VÜnh Phóc. Th¬ H÷u ThØnh cã mét giäng ®iÖu riªng ch©n thùc trong c¶m xóc tinh tÕ vµ cã nhiÒu t×m tßi trong c¸ch biÓu hiÖn. ¤ng lµ nhµ th¬ viÕt nhiÒu vµ viÕt hay vÒ nh÷ng con ng­êi, cuéc sèng ë n«ng th«n, vÒ mïa thu. NhiÒu vÇn th¬ thu cña «ng mang c¶m xóc b©ng kh©ng, vÊn v­¬ng tr­íc ®Êt trêi trong trÎo ®ang biÕn chuyÓn nhÑ nhµng. Bµi th¬ "Sang thu" ®îc s¸ng t¸c gÇn cuèi n¨m 1977.
11. Y Ph¬ng: 
 Tªn khai sinh lµ Høa VÜnh S­íc, d©n téc Tµy, sinh n¨m 1948, quª ë Cao B»ng. Th¬ Y Ph­¬ng thÓ hiÖn t©m hån ch©n thËt, m¹nh mÏ vµ trong s¸ng, c¸ch t­ duy giµu h×nh ¶nh cña ng­êi miÒn nói. Bµi th¬ "Nãi víi con" ®­îc viÕt n¨m 1977. Bµi th¬ tiªu biÓu cho hån th¬ Y Ph­¬ng: yªu quª h­¬ng, lµng b¶n, tù hµo vµ g¾n bã víi d©n téc m×nh.
12. Kim L©n:
 Tªn thËt lµ NguyÔn V¨n Tµi, sinh n¨m 1921-2007, quª ë Tõ S¬n – Hµ B¾c. ¤ng lµ mét nhµ th¬ chuyªn viÕt truyÖn ng¾n vÒ ®Ò tµi ng­êi n«ng d©n vµ n«ng th«n ViÖt Nam. ViÖc sö dông tõ ng÷ méc m¹c, trong s¸ng, hãm hØnh, Ýt dïng nh÷ng c©u v¨n hoa mÜ, cÇu k× Kim L©n ®· viÕt vÒ nh÷ng lµng quª ViÖt Nam hÕt søc ch©n thùc. C¸c t¸c phÈm chÝnh nh­ : "Nªn vî nªn chång" (1995), "Con chã xÊu xÝ" (1962) vµ "Lµng" lµ truyÖn ng¾n thÓ hiÖn râ phong c¸ch viÕt v¨n cña «ng.
13. NguyÔn Thµnh Long:
 NguyÔn Thµnh Long (1925 – 1991) quª ë Duy Xuyªn – Qu¶ng Nam. ¤ng lµ nhµ v¨n chuyªn viÕt truyÖn ng¾n vµ kÝ. ¤ng viÕt vÒ ®Ò tµi x©y dùng chñ nghÜa x· héi víi mét bót ph¸p giµu chÊt th¬, nhÑ nhµng, trÇm l¾ng tha thiÕt. T¸c phÈm chÝnh: "B¸t c¬m cô Hå" (1955), "Trong giã b·o" (1963), "Gi÷a trong xanh" (1972), "S¸ng mai nµo, xÕ chiÒu nµo" (1984) ,..... "LÆng lÏ Sa Pa"lµ truyÖn ng¾n ®­îc trÝch tõ tËp "Gi÷a trong xanh" cña «ng.
14.NguyÔn Quang S¸ng:
 NguyÔn Quang S¸ng sinh n¨m 1932, quª ë An Giang. ¤ng tham gia kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p vµ chèng MÜ. T¸c phÈm cña NguyÔn Quang S¸ng cã nhiÒu thÓ lo¹i: truyÖn ng¾n, tiÓu thuyÕt, kÞch b¶n phim vµ hÇu nh chØ viÕt vÒ cuéc sèng vµ con ng­êi Nam Bé trong 2 cuéc kh¸ng chiÕn còng nh­ sau hoµ b×nh. Lèi viÕt cña NguyÔn Quang S¸ng gi¶n dÞ, méc m¹c nh÷ng s©u s¾c, dËm ®µ chÊt Nam Bé. "ChiÕc lîc ngµ" ®îc viÕt n¨m 1966, t¹i chiÕn tr­êng Nam Bé trong thêi k× cuéc kh¸ng chiÕn chèng MÜ diÔn ra quyÕt liÖt.
15. NguyÔn Minh Ch©u:	
 NguyÔn Minh Ch©u (1930 – 1989) quª ë NghÖ An. NÕu tr­íc 1975, NguyÔn Minh Ch©u lu«n tr¨n trë "®i t×m nh÷ng h¹t ngäc Èn dÊu trong bÓ s©u mçi con ng­êi" th× sau 1975, «ng viÕt vÒ chiÕn tranh vµ c«ng cuéc ®æi míi cña ®Êt n­íc. ¤ng ®· thÓ hiÖn ®­îc nh÷ng ®æi míi vÒ mÆt t­ t­ëng vµ nghÖ thuËt víi giµu triÕt lÝ nh­ng kh«ng kh« cøng mµ rÊt nhÑ nhµng. C¸c t¸c phÈm tiªu biÓu: "DÊu ch©n ng­êi lÝnh", "M¶nh tr¨ng cuèi rõng". C¸c truyÖn ng¾n nh­: "Ng­êi ®µn bµ trªn chuyÕn tµu tèc hµnh" (1983), "BÕn quª" (1985), "Cá lau" (1989).
16. Lª Minh Khuª: 
 Lª Minh Khuª sinh n¨m 1940, quª ë Thanh Ho¸. Trong kh¸ng chiÕn chèng MÜ, gia nhËp TNXP vµ b¾t ®Çu viÕt v¨n vµo ®Çu nh÷ng n¨m 70, chñ yÕu viÕt vÒ cuéc sèng chiÕu ®Êu cña tuæi trÎ n¬i tuyÕn ®­êng Tr­êng S¬n. Lµ nhµ v¨n cã së tr­êng vÒ truyÖn ng¾n vµ cã nhiÒu t×m tßi ®¸ng quÝ. Ngßi bót miªu t¶ t©m lÝ nh©n vËt cña Lª Minh Khuª kh¸ s¾c s¶o, nhÊt lµ khi miªu t¶ t©m lý phô n÷. "Nh÷ng ng«i sao xa x«i" viÕt n¨m 1971, trong lóc cuéc kh¸ng chiÕn chèng Mü ®ang diÔn ra ¸c liÖt
 §Ò luyÖn tæng hîp 
C©u1: (1®) 
 Ph¸t biÓu c¶m nghÜ vÒ bµi th¬ N¾ng míi cña Lu Träng L­, mét häc sinh viÕt:
 "Bao chïm lªn c¶ bµi th¬ lµ mét kh«ng khÝ trÇm l¾ng vµ man m¸t buån cïng víi mét t©m trang b©ng khu©ng sao xuyÕn ®Õn k× l¹! N¾ng míi h¾t bªn xong hay còng h¾t vµo trong ý chÝ cña t¸c gi¶, gîi l¹i nh÷ng kØ niÖm cña mét thêi dÜ v·ng..."
 B¹n ®ã cã dïng tõ nµo ch­a chÝnh x¸c kh«ng? cã viÕt sai chÝnh t¶ kh«ng? NÕu cã em h·y söa l¹i cho b¹n.
C©u 2: (4®) 
 Cho c©u: "Qua truyÖn ng¾n cña NguyÔn Thµnh Long cho ta thÊy, d­íi vÎ ®Ñp lÆng lÏ, th¬ méng gîi nªn sù nghØ ng¬i cña Sa Pa ®· kh«ng thÓ ng¨n trë nh÷ng con m­gêi h¨ng say lµm viÖc cho ®Êt níc".
ChÐp l¹i c©u viÕt trªn khi ®· söa hÕt c¸c lçi vÒ diÔn ®¹t.
H·y coi ®©y lµ c©u ®Çu tiªn cña ®o¹n v¨n tæng - ph©n - hîp. NÕu thÕ th×:
 - §o¹n v¨n Êy sÏ mang ®Ò tµi g×?
 - §Ó thÓ hiÖn ®Ò tµi Êy th× bªn díi c©u më ®o¹n, th× ®o¹n v¨n cÇn cã nh÷ng ý g×? H·y s¾p xÕp nh÷ng ý ®ã thµnh mét dµn ý hîp lÝ vµ chÆt chÏ.
ViÕt toµn bé ®o¹n v¨n theo ®óng dµn ý em võa lËp, sao cho nã cã ®é dµi kho¶ng tõ 10 ®Õn 15 c©u v¨n ®óng ng÷ ph¸p vµ liªn kÕt chÆt chÏ víi nhau.
C©u 3: Lµm v¨n (5®) 
 C¶m nhËn vµ suy nghÜ cña em vÒ t×nh c¶m cha con trong bµi th¬ Nãi víi con cña Y Ph¬ng 
 §Ò thi tuyÓn sinh THPT
M«n: Ng÷ v¨n
(Thêi gian: 120 phót)
 C©u 1: (2.5®) Tr¶ lêi c©u hái:
 "Mét Ên t­îng hµm ¬n khã t¶ d¹t lªn trong lßng c« g¸i. Kh«ng ph¶i chØ v× bã hoa rÊt to sÏ ®i theo c« trong chuyÕn ®i lÇn thø nhÊt ra ®êi.Mµ v× mét bã hoa nµo kh¸c n÷a, bã hoa cña nh÷ng h¸o høc m¬ méng ..."
Nh÷ng lêi v¨n trªn cña ai? viÕt trong t¸c phÈm? nãi vÒ sù viÖc g×? (Nªu tãm t¾t).
Khi viÕt vÒ "bã hoa" nhµ v¨n sö dông nghÖ thuËt ®Æc s¾c g×? nhê ®ã, ý nghÜa t¸c phÈm vµ h×nh t­îng c¸c nh©n vËt ®Ñp lªn nh­ thÕ nµo?
 C©u 2: (2.5®) ViÕt ®o¹n v¨n:
 §©u chØ lµ béc lé niÒm th­¬ng c¶m víi sè phËn cña nh©n vËt NhÜ mµ chñ yÕu lµ göi g¾m nh÷ng suy ngÉm cña m×nh vÒ con ng­êi, vÒ cuéc ®êi.
ChÐp l¹i c©u viÕt trªn sau khi ®· söa lçi sai. 
ViÕt tiÕp c©u ®· söa kho¶ng 7 -10 c©u nªu c¶m nhËn cña em vÒ nh©n vËt NhÜ trong "BÕn quª" cña NguyÔn Minh Ch©u, c©u kÕt ®o¹n lµ c©u c¶m th¸n hoÆc c©u hái tu tõ.
 C©u 3: (5®) Lµm v¨n. 
 HS chän 1 trong 2 ®Ò sau:
§Ò1: Suy nghÜ cña em vÒ ®êi sèng t×nh c¶m gia ®×nh trong chiÕn tranh qua truyÖn ng¾n "ChiÕc l­îc ngµ" cña NguyÔn Quang S¸ng.
§Ò 2: Kh«ng mÊy ai kh«ng biÕt ®Õn lêi ca dao tha thiÕt:
 NhiÔu ®iÒu phñ lÊy gi¸ g¬ng
Ngêi trong mét níc th× th¬ng nhau cïng
 Em hiÓu ý nghÜa c©u ca dao trªn nh thÕ nµo? H·y chøng minh r»ng ®ã lµ truyÒn thèng tèt ®Ñp cña nh©n d©u ta tõ xa ®Õn nay.
 §Ò thi tuyÓn sinh THPT
M«n: Ng÷ v¨n
(Thêi gian: 120 phót)
 C©u 1: (1®) Cho c©u
 Phong c¶nh thiªn nhiªn hiÖn lªn thËt hÊp dÉn lßng ngêi.
H·y thªm vµo c©u ®ã mét thµnh phÇn tr¹ng ng÷ thÝch hîp.
T×m hai tõ thay cho tõ phong c¶nh trong c©u v¨n trªn.
 C©u 2: (4®)
Nªu tªn t¸c gi¶, hoµn c¶nh s¸ng t¸c bµi th¬ "§oµn thuyÒn ®¸nh c¸"
C¶m høng vÒ lao ®éng cña t¸c gi¶ ®· t¹o nªn nh÷ng h×nh ¶nh ®Ñp, tr¸ng lÖ, giµu mµu s¾c l·ng m¹n vÒ con ng­êi lao ®éng trªn biÓn kh¬i bao la.H·y chÐp l¹i nh÷ng c©u th¬ ®Çy s¸ng t¹o Êy .
Hai c©u th¬:
 "MÆt trêi xuèng biÓn nh­ hßn löa
 Sãng ®· cµi then ®Ëp sËp cöa"
 ®­îc t¸c gi¶ sö dông biÖn ph¸p nghÖ thuËt nµo ? Cho biÕt t¸c dông cña biÖn ph¸p nghÖ thuËt Êy.
 C©u 3: (5®) 
 Lµm v¨n. HS chän 1 trong 2 ®Ò sau:
§Ò 1: Cã ý kiÕn cho r»ng: Tõ mét c©u chuyÖn riªng, bµi th¬ "¸nh tr¨ng" (NguyÔn Duy) cÊt lªn lêi tù nh¾c nhá thÊm thÝa vÒ th¸i ®é, t×nh c¶m cña con ngêi ®èi víi nh÷ng n¨m th¸ng qu¸ khø gian lao t×nh nghÜa, ®èi víi thiªn nhiªn ®Êt n­íc b×nh dÞ.
§Ò 2: NhËn xÐt vÒ truyÖn ng¾n "BÕn quª" cña nhµ v¨n NguyÔn Minh Ch©u, cã ý kiÕn cho r»ng: "BÕn quª" lµ mét truyÖn ng¾n xuÊt s¾c, chøa ®ùng nh÷ng chiªm nghiÖm; triÕt lÝ vÒ ®êi ngueêi, ®ueîc thÓ hiÖnb»ng t×nh huèng truyÖn ®éc ®¸o vµ nhiÒu h×nh ¶nh m¹ng ý nghÜa biÓu t­îng.
 H·y ph©n tÝch ®Ó lµm râ nhËn xÐt trªn.