Bài giảng Ngữ văn 9 - Tiết 147, 148: Tổng kết ngữ pháp

1, Trong số các từ in đậm sau đây, từ nào là danh từ, từ nào là động từ, từ nào là tính từ.a, Một bài thơ hay không bao giờ ta đọc qua một lần mà bỏ xuống được. 	 (Nguyễn Đình Thi)b, Mà ông, thì ông không thích nghĩ ngợi như thế một tí nào. 	 (Kim Lân) TT ĐT DT ĐT1, Trong số các từ in đậm sau đây, từ nào là danh từ, từ nào là động từ, từ nào là tính từ. c, Xây cái lăng ấy cả làng phục dịch, cả làng gánh gạch, đập đá, làm phu hồ cho nó. 	(Kim Lân)d, Đối với cháu, thật là đột ngột [...]. (Nguyễn Thành Long)e, Vâng! Ông giáo dạy phải! Đối với chúng mình thì thế là sung sướng.	(Nam Cao) DT DT ĐT ĐT TT TT TT2, Hãy thêm các từ cho sau đây vào trước từ thích hợp với chúng trong ba cột bên dưới. Cho biết mỗi từ trong ba cột đó thuộc từ loại nào. a) những, các, một. b) hãy, đã, vừa. c) rất, hơi, quá. ........ hay ........cái (lăng) .........đột ngột ........đọc ........ phục dịch ....... ông (giáo) ........lần ........làng ......... phải .........nghĩ ngợi .........đập ..........sung sướng rất rất những rất rất vừa hãy các một các hãy vừa3,4. Cho biết khả năng kết hợp của danh từ, động từ và tính từ. Kẻ bảng và điền theo mẫu sau: ý nghĩa khái quát của từ loạiKhả năng kết hợpKết hợpvề phía trướcTừ loạiKết hợpvề phía sauChỉ sự vật (người, vật, hiện tượng..)Danh từChỉ hoạt động, trạng thái của sự vậtĐộng từChỉ đặc điểm, tính chất của sự vật...Tính từ ý nghĩa khái quát của từ loạiKhả năng kết hợpKết hợpvề phía trướcTừ loạiKết hợpvề phía sauChỉ sự vật (người, vật, hiện tượng..)những, các, mộtDanh từnày, kia, ấy, nọChỉ hoạt động, trạng thái của sự vậthãy, đã, vừaĐộng từxong, rồiChỉ đặc điểm, tính chất của sự vật...rất, hơi, quáTính từlắm, thế5, Tìm hiểu sự chuyển loại của từ.a, Nghe gọi, con bé giật mình, tròn mắt nhìn. Nó ngơ ngác, lạ lùng. Còn anh, anh không ghìm nổi xúc động. 	(Nguyễn Quang Sáng)b, Làm khí tượng, ở được cao thế mới là lí tưởng chứ. (Nguyễn Thành Long)c, Những băn khoăn ấy làm cho nhà hội hoạ không nhận xét được gì ở cô con gái ngồi trước mặt đằng kia. (Nguyễn Thành Long)5, a, Nghe gọi, con bé giật mình, tròn mắt nhìn. Nó ngơ ngác, lạ lùng. Còn anh, anh không ghìm nổi xúc động. 	(Nguyễn Quang Sáng)- tròn: tính từ, ở đây nó được dùng như động từ. b, Làm khí tượng, ở được cao thế mới là lí tưởng chứ. (Nguyễn Thành Long)- lí tưởng: danh từ, ở đây nó được dùng như tính từ. c, Những băn khoăn ấy làm cho nhà hội hoạ không nhận xét được gì ở cô con gái ngồi trước mặt đằng kia. (Nguyễn Thành Long)- băn khoăn: tính từ, ở đây nó được dùng như danh từ.II, 1, Các từ in đậm trong các câu sau thuộc từ loại gì? a, Một lát sau không phải chỉ có ba đứa mà cả một lũ trẻ ở tầng dưới lần lượt chạy lên.	 (Nguyễn Minh Châu) b, Trong cuộc đời kháng chiến của tôi, tôi chứng kiến không biết bao nhiêu cuộc chia tay, nhưng chưa bao giờ tôi bị xúc động như lần ấy. 	 	(Nguyễn Quang Sáng) Tr.từ S.từ Tr.từ qhtừ qhtừ Đại từ Đại từ Đại từ qhtừ chỉtừ qhtừII, 1, Các từ in đậm trong các câu sau thuộc từ loại gì? c, Ngoài cửa sổ bấy giờ những bông hoa bằng lăng đã thưa thớt – cái giống hoa ngay khi mới nở, màu sắc đã nhợt nhạt.	(Nguyễn Minh Châu) d, Trời ơi, chỉ còn có năm phút!	 (Nguyễn Thành Long) Đại từ L. từ P.từ Tr.từ P.từ P.từ Thán từ Tr.từ S.từII, 1, Các từ in đậm trong các câu sau thuộc từ loại gì? e, - Quê anh ở đâu thế? – Hoạ sĩ hỏi. 	 (Nguyễn Thành Long)	 g, - Đã bao giờ Tuấn. Sang bên kia chưa hả?	 (Nguyễn Minh Châu) h, Bố đang sai con làm cái việc gì lạ thế?	 (Nguyễn Minh Châu) chỉtừ TT từ P.từ? Sắp xếp các từ loại vào bảng sau: Bảng tổng kết về các từ loại khácSố từĐại từLượngtừChỉtừPhótừQuanhệtừTrợtừTìnhtháitừThántừ Bảng tổng kết về các từ loại khácSố từĐại từLượngtừChỉtừPhótừQuanhệtừTrợtừTìnhtháitừThántừba,nămtôi,bao nhiêubao giờ,bấy giờnhữngấy,đâuđã,mới,đã,đangở,của,nhưngnhưchỉ,cả,ngaychỉhảTrời ơiII, 2, Tìm những từ chuyên dùng ở cuối câu để tạo câu nghi vấn. Cho biết các từ ấy thuộc từ loại gì? - Các từ: à, ư, hử, hở, hả. - Chúng thuộc tình thái từTỔNG KẾT VỀ NGỮ PHÁP1. Tỡm phần trung tõm của cỏc cụm danh từ in đậm. Chỉ ra những dấu hiệu cho biết đú là cụm danh từ. a/ Nhưng điều kỡ lạ là tất cả những ảnh hưởng quốc tế đú đó nhào nặn với cỏi gốc văn húa dõn tộc khụng gỡ lay chuyển được ở Người để trở thành một nhõn cỏch rất Việt Nam, một lối sống rất bỡnh dị, rất Việt Nam, rất phương Đụng, nhưng cũng đồng thời rất mới, rất hiện đại. (Lờ Anh Trà, Phong cỏch Hồ Chớ Minh, cỏi vĩ đại gắn với cỏi giản dị)ảnh hưởngnhõn cỏchlối sốngTỔNG KẾT VỀ NGỮ PHÁPb. ễng khoe những ngày khởi nghĩa dồn dập ở làng. (Kim Lõn, Làng)c. ễng lóo vờ vờ đứng lảng ra chỗ khỏc, rồi đi thẳng. Tiếng cười núi xụn xao của đỏm người mới tản cư lờn ấy vẫn dừi theo.(Kim Lõn, Làng)ngàyTiếng 2. Tỡm phần trung tõm của cỏc cụm từ in đậm. Chỉ ra những dấu hiệu cho biết đú là cụm động từ.TỔNG KẾT VỀ NGỮ PHÁPVừa lỳc ấy, tụi đó đến gần anh. Với lũng mong nhớ của anh, chắc anh nghĩ rằng, con anh sẽ chạy xụ vào lũng anh, sẽ ụm chặt lấy cổ anh. (Nguyễn Quang Sỏng, Chiếc lược ngà)b. ễng chủ tịch làng em vừa lờn cải chớnh ...(Kim Lõn, Làng)đếnlờnchạyụmTỔNG KẾT VỀ NGỮ PHÁP3. Tỡm phần trung tõm của cỏc cụm từ in đậm. Chỉ ra những yếu tố phụ đi kốm với nú.Nhưng điều kỡ lạ là tất cả những ảnh hưởng quốc tế đú đó nhào nặn với cỏi gốc văn húa dõn tộc khụng gỡ lay chuyển được ở Người,để trở thành một nhõn cỏch rất Việt Nam, một lối sống rất bỡnh dị, rất Việt Nam, rất phương Đụng, nhưng cũng đồng thời rất mới, rất hiện đại.(Lờ Anh Trà, Phong cỏch Hồ Chớ Minh, cỏi vĩ đại gắn với cỏi giản dị)Việt Nambỡnh dịphương Đụngmớihiện đạiViệt NamCụm tớnh từb. Những khi biết rằng cỏi sắp tới sẽ khụng ờm ả thỡ chị tỏ ra bỡnh tĩnh đến phỏt bực.(Lờ Minh Khuờ, Những ngụi sao xa xụi)c. Khụng, lời gởi của một Nguyễn Du, một Tụn-xtụi cho nhõn loại phức tạp hơn, cũng phong phỳ và sõu sắc hơn.(Nguyễn Đỡnh Thi, Tiếng núi của văn nghệ)TỔNG KẾT VỀ NGỮ PHÁPờm ảphức tạpphong phỳsõu sắcDấu hiệu: Cú thể thờm “rất” vào phớa trước phần trung tõm