Bài soạn Hình học lớp 9 - Trường THCS Yên Trị - Tuần 16

Tuần 16: Tiết 31: Vị trí tương đối của hai đường tròn (tiếp theo)
Ngày soạn: 01/12/2009
Ngày dạy: 15 /12/2009
I/ Mục tiêu:
HS nắm được hệ thức giữa đoạn nối tõm với cỏc bỏn kớnh của hai đường 
trũn ứng với vị trớ tương đối của hai đường trũn. Hiểu được khỏi niệm tiếp tuyến chung của hai đường trũn.
Biết vẽ hai đường trũn tiếp xỳc ngoài, tiếp xỳc trong, biết vẽ tiếp tuyến 
chung của hai đường trũn.
Biết xỏc định vị trớ tương đối của hai đường trũn dựa vào hệ thức liờn hệ 
giữa đoạn nối tõm và cỏc bỏn kớnh.
Thấy được hỡnh ảnh của một số vị trớ tương đối của đường trũn trong thực 
tế.
II/ Phương tiện dạy học:
GV: - Bảng phụ hoặc giấy trong (đốn chiếu ) vẽ sẵn cỏc vị trớ tương đối của 
hai đường trũn, tiếp tuyến chung của hai đường trũn, hỡnh ảnh của một số vị trớ tương đối của hai đường trũn trong thực tế, bảng túm tắt tr 121, đề bài tập.
 - Thước thẳng, com pa, phấn màu, e ke.
HS: - ễn tập bất đẳng thức tam giỏc, tỡm hiểu cỏc đồ vật cú hỡnh dạng và kết
 cấu liờn quan đến những vị trớ tương đối của hai đường trũn.
 - Thước kẻ, com pa, e ke, bỳt chỡ
 - Bảng phụ nhúm.
III/ Tiến trình lên lớp:
Hoaùt ủoọng 1: Kieồm tra baứi cuừ
? Neõu vaứ veừ hỡnh caực vũ trớ tửụng ủoỏi cuỷa hai ủửụứng troứn? Tớnh chaỏt cuỷa ủoaùn noỏi taõm?
- Traỷ lụứi vaứ veừ hỡnh
	 Caột nhau	 Tieỏp xuực	 Khoõng giao nhau
Hoạt động của thầy
Hoạt động của trò
Nội dung
Hoaùt ủoọng 2: Heọ thửực giửừa ủoaùn noỏi taõm vaứ caực baựn kớnh 
- GV giụựi thieọu noọi dung baứi hoùc: “Trong muùc naứy ta xeựt (O,R) vaứ (O',r) trong ủoự R r”.
? Neỏu hai ủửụứng troứn caột nhau, haừy ủieàn vaứo choó troỏng: R–rc OO'c R+r?
? Baứi taọp ?1
? Coự maỏy trửụứng hụùp tieỏp xuực cuỷa hai ủửụứng troứn? Veừ hỡnh?
? Haừy ủieàn vaứo choó troỏng: OO' cR + r; OO'cR – r?
? Baứi taọp ?2
- GV ủửa baỷng phuù giụựi thieọu caực trửụứng hụùp hai ủửụứng troứn khoõng giao nhau. 
? Haừy ủieàn vaứo choó troỏng: OO' c R + r; OO' cR - r?
! Tửứ caực keỏt quaỷ treõn ta coự baỷng sau
Hoaùt ủoọng 3: Tieỏp tuyeỏn chung cuỷa hai ủửụứng troứn 
 - GV giụựi thieọu vụựi hoùc sinh tieỏp tuyeỏn chung cuỷa hai ủửụứng troứn.
? Coự maỏy loaùi tieỏp tuyeỏn chung cuỷa hai ủửụứng troứn?
? GV yeõu caàu hoùc sinh veừ hỡnh caực trửụứng hụùp?
? Laứm baứi taọp ?3
? Tieỏp tuyeỏn chung ngoaứi coự caột ủoaùn noỏi taõm khoõng? Tửụng tửù vụựi tieỏp tuyeỏn chung trong?
? Neõu caực vớ duù trong thửùc teỏ coự lieõn quan ủeỏn vũ trớ tửụng ủoỏi cuỷa hai ủửụứng troứn?
- Hoùc sinh ghi baứi
- Traỷ lụứi: 
R – r < OO' < R + r
?1 AÙp duùng BẹT tam giaực cho DOAO’ ta coự: R – r < OO' < R + r
- Traỷ lụứi:
Tieỏp xuực ngoaứi Tieỏp xuực trong
OO' = R + r	 OO' = R – r
- Trỡnh baứy baứi giaỷi ?2
Traỷ lụứi:
 OO'>R+r;OO'<R-r
- Quan saựt vaứ ghi baứi
- Traỷ lụứi: + Tieỏp tuyeỏn chung ngoaứi + Tieỏp tuyeỏn chung trong.
- Hoùc sinh thửùc hieọn
- Trỡnh baứy baỷng baứi ?3
- Traỷ lụứi: 
+ Tieỏp tuyeỏn chung ngoaứi khoõng caột ủoaùn noỏi taõm.
+ Tieỏp tuyeỏn chung trong caột ủoaùn noỏi taõm.
- Traỷ lụứi: 
+ Baựnh xe vaứ daõy cua-roa
+ Hai baựnh raờng khụựp vụựi nhau
+ Lớp nhieàu taàng cuỷa xe ủaùp
1. Heọ thửực giửừa ủoaùn noỏi taõm vaứ caực baựn kớnh 
a. Hai ủửụứng troứn caột nhau
	 R – r < OO' < R + r
b. Hai ủửụứng troứn tieỏp xuực nhau
Tieỏp xuực ngoaứi	 Tieỏp xuực trong
 OO' = R + r	 OO' = R – r
c. Hai ủửụứng troứn khoõng giao nhau
ễÛ ngoứai nhau	 (O) ủửùng (O') ẹoàng taõm
 OO' > R + r	 OO' < R – r
Toựm taột: SGK
2. Tieỏp tuyeỏn chung cuỷa hai ủửụứng troứn 
Tieỏp tuyeỏn chung cuỷa hai ủửụứng troứn laứ ủửụứng thaỳng tieỏp xuực vụựi caỷ hai ủửụứng troứn ủoự.
d1 vaứ d2 laứ caực tieỏp tuyeỏn chung ngoaứi
m1 vaứ m2 laứ caực tieỏp tuyeỏn chung trong
Chuự yự: - Tieỏp tuyeỏn chung ngoaứi khoõng caột ủoaùn noỏi taõm.
	- Tieỏp tuyeỏn chung trong caột ủoaùn noỏi taõm.
	- Trong thửùc teỏ, ta thửụứng gaởp nhửừng ủoà vaọt coự hỡnh daùng vaứ keỏt caỏu lieõn quan ủeỏn nhửừng vũ trớ tửụng ủoỏi cuỷa hai ủửụứng troứn.
Hoaùt ủoọng 4: Cuỷng coỏ
?! Cho HS traỷ lụứi nhanh baứi 35 trang 122 SGK?
- Goùi moọt hoùc sinh ủoùc vaứ veừ hỡnh baứi taọp 37. GV gụùi yự cho hoùc sinh.
?! Tửứ O keỷ OH AB. Haừy chửựng minh HA = HB; HC=HD?
? Suy ra AC = DB baống caựch naứo?
- Trỡnh baứy baứi taọp 35
- ẹoùc ủeà vaứ veừ hỡnh
Ta coự: OH laứ trung trửùc AB. Neõn HA = HB, HC = HD.
Ta coự: AC = HA – HC
	DB = HB – HD
Suy ra: AC = BD.
Baứi taọp 35 trang 122 SGK
Baứi taọp 37 trang 122 SGK
Ta coự: OH laứ trung trửùc AB. Neõn HA=HB, HC = HD.
Ta coự:AC = HA – HC
	DB = HB – HD
Suy ra: AC = BD.
Hoạt động 5 Hướng dẫn về nhà:
- Baứi taọp veà nhaứ: 36; 38; 39 trang 123 SGK
- Chuaồn bũ baứi “Luyeọn taọp”.
Lưu ý khi sử dụng GA
Trên cơ sở những hình ảnh thực tế cho HS liên hệ vào bài học rút ra kiến thức
HS biết vận dụng kiến thức vào làm các bài tập
------------------------------------------------------------------------------------------------------------
 Tiết 32: luyện tập
Ngày soạn: 01/12/2009
Ngày dạy: 19/12/2009
I/ Mục tiêu:
Củng cố cỏc kiến thức đó học về vị trớ tương đối của hai đường trũn, tớnh 
chất của đường nối tõm, tiếp tuyến chung của hai đường trũn.
Rốn luyện kỹ năng vẽ hỡnh, phõn tớch, chứng minh thụng qua cỏc bài tập.
Cung cấp cho học sinh một vài ứng dụng thực tế về vị trớ tương đối của hai
 đường trũn, của đường thẳng và đường trũn.
II/ Phương tiện dạy học
GV : - bảng phụ ghi đề bài tập, vẽ hỡnh 99, 100 , 101, 102, 103 sỏch giỏo khoa.
 - Thước thẳng, com pa, e ke, phấn màu.
HS : - ễn lại kiến thức về vị trớ tương đối của hai đường trũn, làm bài tập 
giỏo viờn giao.
 - Thước kẻ , com pa, e ke.
III/ Tiến trình lên lớp:
Hoaùt ủoọng 1: Kieồm tra baứi cuừ
- Goùi moọt hoùc sinh leõn baỷng traỷ lụứi baứi taọp 38 trang 123 SGK vaứ veừ hỡnh minh hoùa.
- Nhaọn xeựt vaứ ủaựnh giaự baứi laứm.
a. Taõm cuỷa caực ủửụứng troứn coự baựn kớnh 1cm tieỏp xuực ngoaứi vụựi ủửụứng troứn (O; 3cm) naốm treõn ủửụứng troứn (O;4cm)
b. Taõm cuỷa caực ủửụứng troứn coự baựn kớnh 1cm tieỏp xuực trong vụựi ủửụứng troứn (O; 3cm) naốm treõn ủửụứng troứn (O;2cm)
Hoạt động của thầy
Hoạt động của trò
Nội dung
Hoaùt ủoọng 2: Luyeọn taọp 
- Giaựo vieõn goùi moọt hoùc sinh ủoùc ủeà, moọt hoùc sinh khaực veừ hỡnh leõn baỷng.
? Haừy xaực ủũnh vũ trớ tửụng ủoỏi cuỷa hai ủửụứng troứn? Giaỷi thớch vỡ sao?
? Chửựng minh cho ?
? Chửựng minh OC laứ trung tuyeỏn cuỷa DAOD ?
? Suy ra AC vaứ CD nhử theỏ naứo?
- GV goùi moọt hoùc sinh ủoùc ủeà baứi 39 trang 123 SGK vaứ veừ hỡnh.
? Chửựng minh IB = IA = IC?
? Chửựng minh DABC vuoõng taùi A?
? và coự quan heọ gỡ?
? Vỡ sao?
? Tam giaực OIO' laứ tam giaực gỡ? 
? Tớnh IA2 = ?
? Tớnh BC?
- GV ủửa baỷng phuù veừ caực hỡnh 99a, 99b, 99c yeõu caàu HS ủửựng taùi choó traỷ lụứi.
? Haừy giaỷi thớch tửứng trửụứng hụùp?
? Tửứ ủoự ruựt ra keỏt luaọn gỡ veà voứng quay cuỷa hai baựnh xe tieỏp xuực nhau?
- Hoùc sinh thửùc hieọn
- Hai ủửụứng troứn tieỏp xuực nhau.
Vỡ OO' = OA – O'A
- DACO coự ủửụứng trung tuyeỏn CO' baống neõn .
- DAOD (AO = OD) caõn taùi O coự OC laứ ủửụứng cao neõn laứ ủửụứng trung tuyeỏn.
- Suy ra AC = CD
- Hoùc sinh thửùc hieọn
- Traỷ lụứi: Theo tớnh chaỏt hai tieỏp tuyeỏn caột nhau ta coự: IB = IA; IC = IA neõn IB = IC = IA.
Ta coự: DABC coự ủửụứng trung tuyeỏn AI baống 
Suy ra: 
- Hai goực keà buứ. 
- vỡ IO, IO' laứ tia phaõn giaực hai goực keà buứ.
- DOIO' laứ tam giaực vuoõng
- IA2 = AO.AO' = 36 cm
- BC = 2.IA = 12 cm
- H.99a vaứ H.99b heọ thoỏng baựnh raờng chuyeồn ủoọng ủửụùc. H.99c heọ thoỏng baựnh raờng khoõng chuyeồn ủoọng ủửụùc.
- HS leõn baỷng giaỷi thớch (baống caựch veừ chieàu quay tửứng baựnh xe).
- Neỏu tieỏp xuực ngoaứi thỡ hai baựnh xe quay theo hai chieàu khaực nhau. Neỏu tieỏp xuực trong thỡ hai baựnh xe quay theo chieàu nhử nhau.
Baứi 36 trang 123 SGK
a. Goùi (O') laứ ủửụứng troứn ủửụứng kớnh OA. Vỡ OO' = OA – O'A neõn hai ủửụứng troứn (O) vaứ (O') tieỏp xuực trong.
b. Ta coự DACO coự ủửụứng trung tuyeỏn CO' baống neõn . Ta laùi coự DAOD (AO = OD) caõn taùi O coự OC laứ ủửụứng cao neõn laứ ủửụứng trung tuyeỏn, do ủoự AC = CD.
Baứi taọp 39 trang 123 SGK
a. Chửựng minh 
- Vỡ IB, IA laứ hai tieỏp tuyeỏn cuỷa ủửụứng troứn (O) taùi A, B neõn theo tớnh chaỏt hai tieỏp tuyeỏn caột nhau, ta coự: IB = IA.
- Tửụng tửù ta coự: IC = IA
- DABC coự ủửụứng trung tuyeỏn AI baống neõn 
b. Tớnh soỏ ủo goực OIO'
- IO, IO' laứ caực tia phaõn giaực cuỷa hai goực keà buứ neõn 
c. Tớnh ủoọ daứi BC
Tam giaực OIO' vuoõng taùi I coự IA laứ ủửụứng cao neõn IA2 = AO.AO' = 36
Do ủoự IA = 6cm. 
Suy ra BC = 2.IA = 12 (cm)
Baứi taọp 40 trang 123 SGK
	H.99a	 H.99b
H.99c
- H.99a vaứ H.99b heọ thoỏng baựnh raờng chuyeồn ủoọng ủửụùc.
H.99c heọ thoỏng baựnh raờng khoõng chuyeồn ủoọng ủửụùc.
Hoạt động 3: Củng cố:
 - GV khắc sâu lại phương pháp giải các bài tập đã chữa
 - Rèn kĩ năng vẽ hình, trình bày cho HS
Hoaùt ủoọng 4: Hửụựng daón veà nhaứ 
- Hoùc baứi cuừ, ủoùc vaứ toựm taột phaàn “COÙ THEÅ EM CHệA BIEÁT”
- Chuaồn bũ phaàn oõn taọp chửụng II.
Lưu ý khi sử dụng GA
HS biết vận dụng kiến thức vào làm các bài tập
Rèn kỹ năng giải toán, kỹ năng trình bày
Yên Trị, ngày.tháng...năm 2009
Ký duyệt tuần 16 của tổ chuyên môn
Ký duyệt tuần 16 của Ban giám hiệu