Bài soạn môn Ngữ văn khối 9 - Kì II

 ThiÕt kÕ
líp 9 tËp 2
n¨m 2007
TiÕt 91, 92	Bµn vÒ ®äc s¸ch
	(Theo Chu Quang TiÒm)
* Môc tiªu bµi häc.
Gióp HS:
- HiÓu ®­îc sù cÇn thiÕt cña viÖc ®äc s¸ch vµ ph­¬ng ph¸p ®äc s¸ch.
- RÌn luyÖn thªm c¸ch viÕt v¨n nghÞ luËn qua viÖc lÜnh héi bµi nghÞ luËn s©u s¾c, sinh ®éng, giµu tÝnh thuyÕt phôc cña Chu Quang TiÒm.
Träng t©m: §äc, ph©n tÝch c¸c luËn ®iÓm.
§å dïng: B¶ng phô s¬ ®å ph¸t triÓn luËn ®iÓm cña t¸c gi¶ trong bµi viÕt.
* TiÕn tr×nh lªn líp.
a. æn ®Þnh líp - kiÓm tra bµi cò.
KiÓm tra: Sù chuÈn bÞ 2 cña häc sinh khi b­íc vµo häc k× 2.
b. Tæ chøc ®äc - hiÓu v¨n b¶n.
Ho¹t ®éng cña thÇy vµ trß
Néi dung cÇn ®¹t
Ho¹t ®éng 1: Giíi thiÖu vÒ t¸c gi¶, t¸c phÈm.
I. T×m hiÓu chung.
- GV cho HS ®äc chó thÝch vÒ t¸c gi¶ vµ bæ sung thªm.
(¤ng bµn vÒ ®äc s¸ch nhiÒu lÇn).
NhÊn m¹nh vai trß cña v¨n b¶n. Lêi bµn t©m huyÕt truyÒn cho thÕ hÖ sau.
1. T¸c gi¶: Ng­êi Trung Quèc (SGK)- Nhµ MÜ häc vµ lÝ luËn v¨n häc næi tiÕng.
2. T¸c phÈm.
TrÝch dÞch tõ s¸ch "Danh nh©n Trung Quèc" bµn vÒ niÒm vui, nçi khæ cña ng­êi ®äc s¸ch.
GV h­íng dÉn ®äc, t×m hiÓu chó thÝch, bè côc v¨n b¶n.
(GV nªu c¸ch ®äc) v¨n b¶n víi nhan ®Ò gîi h×nh dung kiÓu v¨n b¶n nµo? (nghÞ luËn)
- Giäng ®äc khóc triÕt râ rµng, biÕt thÓ hiÖn giäng ®iÖu lËp luËn GV ®äc.
3. §äc, t×m hiÓu chó thÝch:
(SGK)
- Bè côc v¨n b¶n chia lµm mÊy phÇn?
HS ®øng t¹i chç tr¶ lêi.
Líp bæ sung.
4. Bè côc: 3 phÇn.
- Kh¼ng ®Þnh tÇm quan träng, ý nghÜa cña viÖc ®äc s¸ch.
- C¸c khã kh¨n, nguy h¹i cña viÖc ®äc s¸ch.
- Ph­¬ng ph¸p ®äc s¸ch.
Ho¹t ®éng 2: H­íng dÉn ph©n tÝch ®o¹n 1.
II. Ph©n tÝch.
- Qua lêi bµn cña t¸c gi¶, em thÊy viÖc ®äc s¸ch cã ý nghÜa g×?
- T¸c gi¶ ®· chØ ra nh÷ng lÝ lÏ nµo ®Ó lµm râ ý nghÜa ®ã?
Ph­¬ng thøc lËp luËn nµo ®­îc t¸c gi¶ sö dông ë ®©y? NhËn xÐt c¸ch lËp luËn?
1. TÇm quan träng, ý nghÜa cña viÖc ®äc s¸ch.
- §äc s¸ch lµ mét con ®­êng quan träng cña häc vÊn v×:
+ S¸ch ghi chÐp, c« ®óc vµ l­u truyÒn mäi tri thøc, mäi thµnh tùu mµ loµi ng­êi t×m tßi, tÝch luü ®­îc.
+ Nh÷ng s¸ch cã gi¸ trÞ cét mèc trªn con ®­êng ph¸t triÓn cña nh©n lo¹i.
+ S¸ch lµ kho tµng kinh nghiÖm cña con ng­êi nung nÊu, thu l­îm suèt mÊy ngh×n n¨m.
- §Ó n©ng cao häc vÊn th× b­íc ®äc s¸ch cã Ých lîi quan träng nh­ thÕ nµo? Quan hÖ gi÷a 2 ý nghÜa ®ã nh­ thÕ nµo? (quan hÖ nh©n qu¶)
- §äc s¸ch lµ con ®­êng tÝch luü, n©ng cao vèn tri thøc.
Ho¹t ®éng 3. H­íng dÉn luyÖn tËp tiÕt 1.
* LuyÖn tËp:
GV ®­a c©u hái. HS trao ®æi theo nhãm.
a. NhËn xÐt c¸ch lËp luËn (hÖ thèng c¸c luËn ®iÓm, quan hÖ gi÷a c¸c luËn ®iÓm).
b. Em ®· thÊy s¸ch cã ý nghÜa chøng minh mét t¸c phÈm cô thÓ.
Ho¹t ®éng 4: H­íng dÉn ph©n tÝch ®o¹n v¨n 
2. Ph­¬ng ph¸p ®äc s¸ch.
thø 2.
GV kh¸i qu¸t b»ng s¬ ®å luËn ®iÓm. HS ®äc ®o¹n v¨n.
H·y tãm t¾t ®o¹n v¨n b»ng 1 c©u hái theo phÇn lùa chän s¸ch?
Hái: §äc s¸ch cã dÔ kh«ng? T¹i sao cÇn lùa chän s¸ch khi ®äc?
a. C¸ch lùa chän.
- V× sao cÇn lùa chän?
+ S¸ch nhiÒu trµn ngËp kh«ng chuyªn s©u.
+ S¸ch nhiÒu khã lùa chän
Hái: CÇn lùa chän s¸ch ®äc nh­ thÕ nµo? 
Em sÏ chän s¸ch nh­ thÕ nµo ®Ó phôc vô häc v¨n? 
Hái: Cã nªn dµnh thêi gian ®äc s¸ch th­êng thøc kh«ng, V× sao?
HS ®äc ®o¹n v¨n cuèi.
- Lùa chän s¸ch.
+ Chän tinh, ®äc kÜ cã lîi cho m×nh?
+ CÇn ®äc kÜ c¸c cuèn tµi liÖu c¬ b¶n thuéc lÜnh vùc chuyªn m«n.
Hái: T¸c gi¶ h­íng dÉn c¸ch ®äc s¸ch nh­ thÕ nµo? Em rót ra ®­îc nh÷ng c¸ch ®äc tèt nhÊt nµo?
Hái: T¸c gi¶ ®­a ra c¸ch ®äc s¸ch cã ph¶i
b. C¸ch ®äc s¸ch:
+ §äc: võa ®äc võa nghÜ.
+ §äc cã kÕ ho¹ch, cã hÖ thèng
 §äc s¸ch võa häc tËp tri thøc rÌn 
chØ ®Ó ®äc mµ cßn häc lµm ng­êi, em cã ®ång ý kh«ng? V× sao?
luyÖn tÝnh c¸ch, chuyÖn häc lµm ng­êi
Hái: NhËn xÐt c¸c nguyªn nh©n c¬ b¶n t¹o nªn tÝnh thuyÕt phôc, søc hÊp dÉn cao cña v¨n b¶n?
(+ LÝ lÏ thÊu t×nh ®¹t lÝ.
+ Ng«n ng÷ uyªn b¸c cña ng­êi nghiªn cøu tÝch luü nghiÒn ngÉm l©u dµi.
+ Bè côc chÆt chÏ hîp lÝ, ý kiÕn dÉn d¾t tù nhiªn.
+ Giµu h×nh ¶nh).
Bµi häc cña em khi ®äc v¨n b¶n?
Ho¹t ®éng 5: Tæng kÕt.
III. Tæng kÕt
HS th¶o luËn, GV kh¸i qu¸t c¸c ý kiÕn rót ra kÕt luËn.
HS ®äc ghi nhí trong SGK.
(Ghi nhí trong SGK)
Ho¹t ®éng 6: H­íng dÉn luyÖn tËp.
IV. LuyÖn tËp.
Hái: §äc s¸ch khi häc gi¶ng v¨n ®­îc kÕt hîp ë nh÷ng kh©u nµo? C¸c c¸ch ®äc ®ã cã t¸c dông g×? lÊy vÝ dô chøng minh.
Hái: Bµi v¨n kh¸c bµi chøng minh ë ®iÓm nµo? Cã ph¶i lµ v¨n gi¶i thÝch kh«ng? V¨n b×nh luËn.
1. §äc trong gi¶ng v¨n.
- §äc to, ®äc b×nh chó, ®äc s¸ng t¹o, ®äc hiÓu néi dung - nghÖ thuËt t¸c phÈm.
2. Tù rót ra c¸ch ®äc s¸ch vµ lùa chän s¸ch cho hîp lÝ nhÊt.
c. H­íng dÉn häc ë nhµ.
- Tù trau dåi ph­¬ng ph¸p ®äc s¸ch.
- ChuÈn bÞ bµi "Khëi ng÷"
TiÕt 93 	 	Khëi ng÷
* Môc tiªu bµi häc
Gióp HS:
- NhËn biÕt Khëi ng÷ ®Ó kh«ng bÞ nhÇm víi chñ ng÷ cña c©u vµ kh«ng coi Khëi ng÷ lµ "bæ ng÷ ®¶o".
- NhËn biÕt vai trß cña Khëi ng÷ lµ nªu ®Ò tµi cña c©u chøa nã (c©u hái th¨m dß: c¸i g× lµ ®èi t­îng ®­îc nãi ®Õn trong c©u nµy?)
- Sö dông Khëi ng÷ tèt nhê biÕt vai trß cña nã trong c©u vµ ng÷ ph¸p TiÕng ViÖt cho phÐp dïng nã ë ®Çu c©u.
Träng t©m: Ph©n tÝch vÝ dô + luyÖn tËp.
§å dïng: B¶ng phô ghi c¸c vÝ dô.
* TiÕn tr×nh lªn líp.
a. æn ®Þnh líp - kiÓm tra bµi cò.
KiÓm tra: H·y ®Æt c©u cã bæ ng÷ vµ thö ®¶o bæ ng÷ lªn ®Çu c©u? NhËn xÐt c¸ch ®¶o ý nghÜa cña c©u ®¶o víi c©u tr­íc nã?
b. Tæ chøc c¸c ho¹t ®éng d¹y - häc.
Ho¹t ®éng cña thÇy vµ trß
Néi dung cÇn ®¹t
Ho¹t ®éng 1: H×nh thµnh kiÕn thøc vÒ Khëi ng÷.
I. §Æc ®iÓm vµ vai trß cña Khëi 
- GV gäi HS ®äc vÝ dô SGK.
GV ghi l¹i c¸c tõ in nghiªng lªn b¶ng.
GV nªu c©u hái vÝ dô.
Hái: Ph©n biÖt phÇn in nghiªng víi chñ ng÷.
- HS chØ ra chñ ng÷ - gi¸o viªn ghi b¶ng? So víi.
Hái: Khi thay c¸c tõ in nghiªng b»ng c¸c côm tõ ®· cho ý nghÜa c©u cã thay ®æi kh«ng?
Hái: - C¸c tõ ng÷ in nghiªng quan hÖ ý nghÜa trong c©u nh­ thÕ nµo? Cã ph¶i lµ phÇn nªu ®Ò tµi cña c©u kh«ng? (§Ò tµi: ®èi t­îng sù viÖc ®­îc nãi trong c©u).
Hái: HiÓu thÕ nµo lµ Khëi ng÷, vai trß cña nã trong c©u?
- §Æc ®iÓm cña Khëi ng÷ vÒ cÊu t¹o cña nã? HS ph¸t biÓu gi¸o viªn kh¸i qu¸t ®äc ghi nhí
ng÷ trong c©u.
1. VÝ dô:
a. Cßn anh.
b. Giµu.
c. C¸c thÓ v¨n trong lÜnh vùc v¨n nghÖ.
§èi víi ch¸u	ViÖc Êy
Thuèc, r­îu	¤ng gi¸o Êy
 Th­êng ®øng tr­íc CN.
Nªu sù viÖc, ®èi t­îng bµn tíi trong c©u.
2. KÕt luËn (Ghi nhí).
- Khëi ng÷ lµ thµnh phÇn c©u ®øng tr­íc Chñ ng÷.
- Cã thÓ thªm quan hÖ tõ ®Ó ph©n biÖt nã víi Chñ ng÷ hoÆc thªm "th×" vµo sau nã.
- Cã quan hÖ vÒ nghÜa víi VÞ ng÷.
Ho¹t ®éng 2: H­íng dÉn luyÖn tËp.
II. LuyÖn tËp.
GV h­íng dÉn lµm bµi tËp.
§äc yªu cÇu bµi tËp. Cã 5 bµi mçi tæ lµm 1 bµi tËp. §¹i diÖn tr×nh bµy. Líp 
 Bµi 1: X¸c ®Þnh c¸c Khëi ng÷.
a. §iÒu nµy.
b. §èi víi chóng m×nh.
bæ sung (x¸c ®Þnh c¸c Khëi ng÷ chó ý Khëi ng÷ cã khi ë c©u 2 cña vÝ dô)
- GV chia nhãm: 2 nhãm lµm bµi tËp 2 vµ 2 nhãm lµm bµi tËp 3.
+ §äc yªu cÇu tõng bµi tËp.
+ Th¶o luËn theo nhãm sau ®ã ®¹i diÖn c¸c nhãm tr×nh bµy.
c. Mét m×nh.
d. Lµm khÝ t­îng.
e. §èi víi ch¸u.
Bµi 2: C¸c khëi ng÷ quan hÖ trùc tiÕp víi c¸c tõ sau:
a. ¤ng kh«ng thÝch nghÜ ngîi nh­ thÕ.
b. X©y l¨ng phôc dÞch, g¸nh g¹ch, ®Ëp ®¸.
+ GV tæ chøc cho c¸c nhãm nhËn xÐt bµi lµm GV thèng nhÊt ®¸p ¸n ®óng.
Bµi 3: ViÕt l¹i c¸c c©u nh­ sau:
a. Lµm bµi, th× anh Êy lµm cÈn thËn l¾m.
b. HiÓu, th× t«i hiÓu råi, nh­ng gi¶i th× t«i ch­a gi¶i ®­îc.
c. H­íng dÉn häc ë nhµ.
- N¾m l¹i ®Æc ®iÓm, t¸c dông cña Khëi ng÷.
- §Æt 3 c©u cã Khëi ng÷.
- ChuÈn bÞ bµi PhÐp ph©n tÝch vµ tæng hîp.
TiÕt 94	 PhÐp ph©n tÝch vµ tæng hîp
* môC TI£U BµI HäC:
Gióp HS:
- ChØ ra ®­îc ®Æc ®iÓm cña phÐp ph©n tÝch vµ tæng hîp.
- HiÓu vµ biÕt vËn dông c¸c thao t¸c ph©n tÝch, tæng hîp trong lµm v¨n nghÞ luËn.
Träng t©m: Ph©n tÝch vÝ dô rót ra kÕt luËn.
§å dïng: B¶ng phô s¬ ®å luËn ®iÓm.
* TiÕn tr×nh lªn líp.
a. æn ®Þnh líp - kiÓm tra bµi cò.
KiÓm tra: Khi lµm v¨n chøng minh em th­êng triÓn khai luËn ®iÓm theo cÊu tróc l¹i ®o¹n v¨n nµo?
b.Tæ chøc ho¹t ®éng d¹y - häc.
Ho¹t ®éng cña thÇy vµ tro
Néi dung cÇn ®¹t
Ho¹t ®éng 1: T×m hiÓu phÐp lËp luËn ph©n 
	tÝch vµ tæng hîp.
I. PHÐp lËp luËn ph©n tÝch vµ tæng hîp.
- Gäi HS ®äc vÝ dô bµi "Trang phôc"
1. VÝ dô: V¨n b¶n "Trang phôc"
Hái: Bµi v¨n ®· nªu nh÷ng hiÖn t­îng g× vÒ trang phôc? Mçi hiÖn t­îng nªu lªn mét nguyªn t¾c nµo trong ¨n mÆc cña con ng­êi?
HiÖn t­îng thø nhÊt nªu ra vÊn ®Ò g×? HiÖn t­îng thø 2 nªu ra yªu cÇu g×? HiÖn t­îng thø 3 nªu ra vÊn ®Ò g×?
T¸c gi¶ ®· dïng phÐp lËp luËn nµo ®Ó cho thÊy "cã nh÷ng quy t¾c "ngÇm" ph¶i tu©n thñ" trong trang phôc nh­ "¨n cho m×nh, mÆc cho ng­êi", "y phôc xøng k× ®øc"?
- HiÖn t­îng ¨n mÆc kh«ng ®ång bé nªu vÊn ®Ò ¨n mÆc ph¶i chØnh tÒ ®ång bé.
- HiÖn t­îng ¨n mÆc ph¶i phï hîp víi hoµn c¶nh chung (c«ng céng) vµ hoµn c¶nh riªng (c«ng viÖc, sinh ho¹t).
- ¡n mÆc phï hîp víi ®¹o ®øc: gi¶n dÞ, hoµ m×nh vµo céng ®ång.
 T¸ch ra tõng tr­êng hîp ®Ó cho thÊy "quy luËt ngÇm cña v¨n ho¸" chi phèi c¸ch ¨n mÆc.
 ThÕ nµo lµ phÐp ph©n tÝch? §Ó ph©n tÝch t¸c gi¶ dïng nh÷ng dÉn chøng nµo? ¡n mÆc ra sao còng ph¶i phï hîp víi hoµn c¶nh riªng cña m×nh vµ hoµn c¶nh chung n¬i c«ng céng hay toµn x· héi" cã ph¶i lµ c©u tæng hîp c¸c ý ®· ph©n tÝch ë trªn kh«ng?
- C©u kh¸i qu¸t toµn bµi th©u tãm tõng vÝ dô cô thÓ nªu trªn?
Hái: Tõ tæng hîp quy t¾c ¨n mÆc nãi trªn, bµi viÕt ®· më réng sang vÊn ®Ò ¨n mÆc ®Ñp nh­ thÕ nµo? Nªu c¸c ®iÒu kiÖn quy ®Þnh c¸i ®Ñp cña trang phôc nh­ thÕ nµo?
 PhÐp tæng hîp nh­ thÕ nµo?
HS tr¶ lêi, GV kh¸i qu¸t nªu kÕt luËn.
HS ®äc ghi nhí SGK.
C©u cuèi.
Trang phôc phï hîp v¨n ho¸, ®Æc ®iÓm, m«i tr­êng ®Ñp.
2. KÕt luËn.
(Ghi nhí SGK)
Ho¹t ®éng 2: H­íng dÉn luyÖn tËp.
II. LuyÖn tËp
Bµi 1: T¸c gi¶ ®· ph©n tÝch luËn ®iÓm nh­ thÕ nµo ? (GV cho HS ®äc l¹i ®o¹n v¨n.
- C¸ch ph©n tÝch cã t¸c dông g×?
Hái: MÊy c¸ch ph©n tÝch thÓ hiÖn trong ®o¹n v¨n? 
Cã 2 c¸ch 	TÝnh chÊt b¾c cÇu
	Ph©n tÝch ®èi chiÕu
Bµi 1: C¸ch ph©n tÝch luËn ®iÓm cña t¸c gi¶:
Häc vÊn kh«ng chØ lµ chuyÖn ®äc s¸ch, nh­ng ®äc s¸ch rèt cuéc lµ mét con ®­êng cña häc vÊn.
- Häc vÊn lµ cña nh©n lo¹i häc vÊn cña nh©n lo¹i do s¸ch truyÒn l¹i s¸ch lµ kho tµng cña häc vÊn.
 Ph©n tÝch b»ng tÝnh chÊt b¾c cÇu mèi quan hÖ qua l¹i gi÷a 3 yÕu sè s¸ch - nh©n lo¹i - häc vÊn.
- Ph©n tÝch ®èi chiÕu: nÕu kh«ng ®äc, nÕu xo¸ bá nhÊn m¹nh tÇm quan träng cña ®äc s¸ch víi viÖc n©ng cao häc vÊn.
Bµi 2: Ph©n tÝch lÝ do ph¶i chän s¸ch mµ ®äc.
HS ®øng t¹i chç tr¶ lêi. Líp nhËn xÐt. GV bæ sung.
Bµi 2: LÝ do chän s¸ch ®äc:
- §äc kh«ng cÇn nhiÒu mµ cÇn tinh, kÜ.
- S¸ch cã nhiÒu lo¹i (s¸ch chøng minh, s¸ch th­êng thøc, kh«ng chän dÔ l¹c).
- C¸c lo¹i s¸ch Êy liªn quan víi nhau.
Bµi 3: T¸c gi¶ ®· ph©n tÝch tÇm quan träng cña c¸ch chän ®äc s¸ch nh­ thÕ nµo?
Bµi 3: Ph©n tÝch tÇm quan träng cña viÖc ®äc (s¸ch).
- Kh«ng ®äc kh«ng cã ®iÓm xuÊt ph¸t cao.
- §äc lµ con ®­êng ng¾n nhÊt ®Ó tiÕp cËn tri thøc.
- Kh«ng chän läc s¸ch th× ®êi ng­êi ng¾n ngñi kh«ng ®äc xuÓ.
Bµi 4: Qua c¸c bµi tËp em thÊy ph©n tÝch cã vai trß nh­ thÕ nµo trong v¨n nghÞ luËn?
HS ®øng tr¶ l ... ×nh bµy. Líp gãp ý. GV bæ sung. Yªu cÇu nh­ sau:
1. C¸c bé phËn hîp thµnh cña nÒn v¨n häc ViÖt Nam.
a. V¨n häc d©n gian.
- Hoµn c¶nh ra ®êi: Trong lao ®éng s¶n xuÊt, ®Êu tranh x· héi...
- §èi t­îng s¸ng t¸c: Chñ yÕu lµ nh÷ng ng­êi lao ®éng ë tÇng líp d­íi v¨n häc b×nh d©n, s¸ng t¸c mang tÝnh céng ®ång.
- §Æc tÝnh: tÝnh tËp thÓ, tÝnh truyÒn miÖng, tÝnh dÞ b¶n, tÝnh tiÕp diÔn x­íng.
- ThÓ lo¹i: Phong phó (truyÖn, ca dao d©n ca, vÌ, c©u ®è, chÌo...), cã v¨n ho¸ d©n gian cña c¸c d©n téc (M­êng, Th¸i, Ch¨m....).
- Néi dung: S©u s¾c, gåm:
+ Tè c¸o x· héi cò, th«ng c¶m víi nh÷ng nçi nghÌo khæ.
+ Ca ngîi nh©n nghÜa, ®¹o lý.
+ Ca ngîi t×nh yªu quª h­¬ng ®Êt n­íc, t×nh b¹n bÌ, gia ®×nh...
+ ¦íc m¬ cuéc sèng tèt ®Ñp, thÓ hiÖn lßng l¹c quan yªu ®êi, tin t­ëng ë t­¬ng lai...
b. V¨n häc ViÕt:
- VÒ ch÷ viÕt: Cã nh÷ng s¸ng t¸c b»ng ch÷ H¸n, ch÷ N«m, ch÷ quèc ng÷, tiÕp Ph¸p (NguyÔn ¸i Quèc). Tuy viÕt b»ng tiÕng n­íc ngoµi nh­ng néi dung vµ nÐt ®Æc s¾c nghÖ thuËt vÉn thuéc vÒ d©n téc tÝnh d©n téc ®Ëm ®µ.
- VÒ néi dung: B¸m s¸t cuéc sèng, biÕn ®éng cña mäi thêi k×, mäi thêi ®¹i.
+ §Êu tranh chèng x©m l­îc, chèng phong kiÕn, chèng ®Õ quèc.
+ Ca ngîi ®¹o ®øc, nh©n nghÜa, dòng khÝ.
+ Ca ngîi lßng yªu n­íc vµ anh hïng.
+ Ca ngîi lao ®éng dùng x©y.
+ Ca ngîi thiªn nhiªn.
+ Ca ngîi t×nh b¹n bÌ, t×nh yªu, t×nh vî chång, mÑ cha...
2. TiÕn tr×nh lÞch sö v¨n häc ViÖt Nam.
(Chñ yÕu lµ v¨n häc viÕt).
a. Tõ thÕ kû X ®Õn thÕ kØ XIX.
Lµ thêi k× v¨n häc trung ®¹i, trong ®iÒu kiÖn XHPK suèt 10 thÕ kØ c¬ b¶n vÉn gi÷ ®­îc nÒn ®éc lËp tù chñ.
- V¨n häc yªu n­íc chèng x©m l­îc (Lý - TrÇn - Lª - NguyÔn) cã Lý Th­êng KiÖt, TrÇn Quèc TuÊn, NguyÔn Tr·i, NguyÔn §×nh ChiÓu).
- V¨n häc tè c¸o x· héi phong kiÕn vµ thÓ hiÖn kh¸t väng tù do, yªu ®­¬ng, h¹nh phóc (Hå Xu©n H­¬ng, NguyÔn Du, NguyÔn KhuyÕn, Tó X­¬ng...)
b. Tõ ®Çu thÕ kØ XX ®Õn 1945.
- V¨n häc yªu n­íc vµ c¸ch m¹ng 30 n¨m ®Çu thÕ kû (tr­íc khi §¶ng CSVN ra ®êi): cã T¶n §µ, Phan Béi Ch©u, Phan Chu Trinh, vµ nh÷ng s¸ng t¸c cña NguyÔn ¸i Quèc ë n­íc ngoµi).
- Sau 1930: Xu h­íng hiÖn ®¹i trong v¨n häc víi v¨n häc l·ng m¹n (Nhí rõng), v¨n häc hiÖn thùc (T¾t ®Ìn), v¨n häc c¸ch m¹ng (Khi con tu hó...)
c. Tõ 1945 - 1975.
- V¨n häc viÕt vÒ kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p (§ång chÝ, §ªm nay B¸c kh«ng ngñ, C¶nh khuya, R»m th¸ng giªng...)
- V¨n häc viÕt vÒ cuéc kh¸ng chiÕn chèng MÜ (Bµi th¬ vÒ tiÓu ®éi xe kh«ng kÝnh, Nh÷ng ng«i sao xa x«i, ¸nh tr¨ng...)
- V¨n häc viÕt vÒ cuéc sèng lao ®éng (§oµn thuyÒn ®¸nh c¸, V­ît th¸c...)
d. Tõ sau 1975.
- V¨n häc viÕt vÒ chiÕn tranh (Håi øc, KØ niÖm).
- ViÕt vÒ sù nghiÖp x©y dùng ®Êt n­íc, ®æi míi...
3. MÊy nÐt ®Æc s¾c næi bËt cña v¨n häc ViÖt Nam.
(TruyÒn thèng cña v¨n häc d©n téc).
a. T­ t­ëng yªu n­íc: Chñ ®Ò lín, xuyªn suèt tr­êng k× ®Êu tranh gi¶i phãng d©n téc (c¨m thï giÆc, quyÕt t©m chiÕn ®Êu, d¸m hi sinh vµ x¶ th©n, t×nh ®ång chÝ ®ång ®éi, niÒm tin chiÕn th¾ng).
b. Tinh thÇn nh©n ®¹o: Yªu n­íc vµ th­¬ng yªu con ng­êi ®· hoµ quyÖn thµnh tinh thÇn nh©n ®¹o. (Tè c¸o bãc lét, th«ng c¶m ng­êi nghÌo khæ, lªn tiÕng bªnh vùc quyÒn lîi con ng­êi - nhÊt lµ ng­êi phô n÷, kh¸t väng tù do vµ h¹nh phóc...
c. Søc sèng bÒn bØ vµ tinh thÇn l¹c quan: Tr¶i qua c¸c thêi k× dùng n­íc vµ gi÷ n­íc, lao ®éng vµ ®Êu tranh, nh©n d©n ViÖt Nam ®· thÓ hiÖn sù chÞu ®ùng gian khæ trong cuéc sèng ®êi th­êng vµ trong chiÕn tranh T¹o nªn søc m¹nh chiÕn th¾ng.
Tinh thÇn l¹c quan, tin t­ëng còng ®­îc nu«i d­ìng tõ trong cuéc sèng chiÕn ®Êu ®Çy gian khæ, hi sinh vµ còng rÊt hµo hïng. Lµ b¶n lÜnh cña ng­êi ViÖt, lµ t©m hån ViÖt Nam.
d. TÝnh thÈm mÜ cao: TiÕp thu truyÒn thèng v¨n ho¸ d©n téc, tiÕp thu tinh hoa v¨n häc n­íc ngoµi (Trung Quèc, Ph¸p, Anh...) v¨n häc ViÖt Nam kh«ng cã nh÷ng t¸c phÈm ®å sé, nh­ng víi nh÷ng t¸c phÈm quy m« võa vµ nhá, chó träng c¸i ®Ñp tinh tÕ, hµi hoµ, gi¶n dÞ (nh÷ng c©u ca dao tôc ng÷, nh÷ng pho sö thi, tiÓu thuyÕt, th¬ ca, ...)
Tãm l¹i: 
+ V¨n häc ViÖt Nam gãp phÇn båi ®¾p t©m hån, tÝnh c¸ch t­ t­ëng cho c¸c thÕ hÖ ng­êi ViÖt Nam.
+ Lµ bé phËn quan träng cña v¨n ho¸ tinh thÇn d©n téc thÓ hiÖn nh÷ng nÐt tiªu biÓu cña t©m hån, lèi sèng, tÝnh c¸ch vµ t­ t­ëng cña con ng­êi ViÖt Nam, d©n téc ViÖt Nam trong c¸c thêi ®¹i.
II. S¬ l­îc vÒ mét sè thÓ lo¹i v¨n häc.
Ho¹t ®éng 2: GV cho HS ®äc ®o¹n nµy trong SGK. Sau ®ã nªu c©u hái, HS ®øng 
t¹i chç tr¶ lêi. GV nhËn xÐt, bæ sung.
Yªu cÇu nh­ sau:
1. Mét sè thÓ lo¹i v¨n häc d©n gian.
(Xem l¹i tiÕt «n tËp vÒ v¨n häc d©n gian) 
2. Mét sè thÓ lo¹i v¨n häc trung ®¹i.
a. C¸c thÓ th¬.
- C¸c thÓ th¬ cã nguån gèc th¬ ca Trung Quèc: thÓ Cæ phong vµ thÓ th¬ §­êng luËt.
Gåm: 	C«n s¬n ca, Chinh phô ng©m khóc...
	Th¬ tø tuyÖt, thÊt ng«n b¸t có (Hå Xu©n H­¬ng, Hå ChÝ Minh)
- C¸c thÓ th¬ cã nguån gèc d©n gian: TruyÖn KiÒu, th¬ Tè H÷u
b. C¸c thÓ truyÖn kÝ (Xem néi dung «n tËp ë tiÕt tr­íc).
c. TruyÖn th¬ N«m: (Xem néi dung «n tËp ë tiÕt tr­íc).
d. V¨n nghÞ luËn (Xem néi dung «n tËp ë tiÕt tr­íc).
3. Mét sè thÓ lo¹i v¨n häc hiÖn ®¹i.
Gåm truyÖn ng¾n, th¬, kÞch, tuú bót...
(Xem tiÕt «n tËp tr­íc).
GV cho HS ®äc Ghi nhí trong SGK.
III. LuyÖn tËp.
Ho¹t ®éng 3: GV h­íng dÉn HS luyÖn tËp.
Bµi tËp 3: Quy t¾c niªm luËt cña th¬ §­êng (nhÞp, vÇn).
TTBBTTB
TBBTTBB
BBTTBBT
TTBBTTB
TTBBBTT
BBTTTBB
BBTTBBT
TTBBBTB
Bµi tËp 5: Ca dao vµ truyÖn KiÒu (lôc b¸t) cã kh¶ n¨ng biÓu hiÖn t©m tr¹ng, kÓ chuyÖn, thuËt viÖc:
Ca dao: Bµi 	- Con cß mµ ®i ¨n ®ªm
	- Ng­êi ta ®i cÊy...
TruyÖn KiÒu:	+ C¶nh ngµy xu©n
	+ Tµi s¾c chÞ em Thuý KiÒu...
C. H­íng dÉn häc ë nhµ.
- N¾m v÷ng nh÷ng néi dung tæng kÕt.
- ChuÈn bÞ bµi: KiÓm tra tæng hîp cuèi n¨m.
TiÕt 169 - 170	KiÓm tra tæng hîp cuèi n¨m
* Môc tiªu cÇn ®¹t.
Gióp HS:
- Th«ng qua bµi kiÓm tra tæng hîp cuèi n¨m ®Ó tù ®¸nh gi¸ kiÕn thøc vµ kÜ n¨ng lµm bµi. Tõ ®ã rót kinh nghiÖm cho n¨m häc sau.
* Tæ chøc kiÓm tra.
§©y lµ phÇn kiÓm tra, ®¸nh gi¸ chÊt l­îng d¹y vµ häc cña thÇy vµ trß sau mét n¨m häc tËp vµ lµ kÕt qu¶ tæng hîp cña 4 n¨m häc tËp m«n Ng÷ v¨n cña häc sinh THCS.
- KÕ ho¹ch tæ chøc kiÓm tra tæng hîp cuèi n¨m do Phßng Gi¸o dôc, Së GD vµ §T ®iÒu hµnh. C¸c GV bé m«n, c¸c tæ chøc chuyªn m«n vµ c¸c tr­êng tæ chøc «n tËp theo néi dung vµ yªu cÇu cña SGK.
- Nh¾c nhë HS ý thøc vµ th¸i ®é lµm bµi nghiªm tóc, tù gi¸c vµ quyÕt t©m cao.
TiÕt 171, 172 Th­ (®iÖn) chóc mõng vµ th¨m hái
* Môc tiªu bµi häc
Gióp HS:
- HiÓu tr­êng hîp viÕt th­ (®iÖn) chóc mõng vµ th¨m hái.
- BiÕt c¸ch thøc viÕt th­ (®iÖn) chóc mõng vµ th¨m hái.
- VËn dông ®Ó viÕt th­ (®iÖn) trong cuéc sèng, sinh ho¹t, häc tËp.
* TiÕn tr×nh lªn líp.
A. æn ®Þnh líp - kiÓm tra bµi cò.
KiÓm tra: Yªu cÇu, c¸ch viÕt mét biªn b¶n, mét hîp ®ång.
B. Tæ chøc c¸c ho¹t ®éng d¹y - häc.
Ho¹t ®éng cña thÇy vµ trß
Néi dung cÇn ®¹t
Ho¹t ®éng 1: H­íng dÉn t×m hiÓu tr­êng hîp
I. Nh÷ng tr­êng hîp cÇn viÕt th­
cÇn viÕt th­ (hoÆc ®iÖn).
- GV cho HS ®äc vÝ dô 1 (SGK) vÒ 5 tr­êng hîp cÇn viÕt th­ (hoÆc ®iÖn). HS t×m thªm vÝ dô.
- Hái: Môc ®Ých vµ t¸c dông cña viÕt th­ (®iÖn)?
(®iÖn) chóc mõng vµ th¨m hái.
- C¸c tr­êng hîp cÇn viÕt th­ (®iÖn) 
(SGK)
- Bµy tá lêi chóc mõng hoÆc th«ng c¶m tíi c¸ nh©n hay tËp thÓ.
Ho¹t ®éng 2: H­íng dÉn t×m hiÓu c¸ch viÕt 
II. C¸ch viÕt th­ (®iÖn) chóc mõng
th­ (®iÖn)?
- GV cho HS ®äc v¨n b¶n vµ nh÷ng yªu cÇu c©u hái trong SGK môc II (bµi tËp 1 + 2)
HS ®øng t¹i chç tr¶ lêi.
GV nhËn xÐt, bæ sung.
vµ th¨m hái.
- Nªu ®­îc lÝ do (chóc mõng, th¨m hái) mong muèn ®iÒu tèt lµnh.
- ViÕt ng¾n gän, sóc tÝch víi t×nh c¶m ch©n t×nh.
- GV cho HS ®äc ghi nhí trong SGK
* Ghi nhí (SGK)
Ho¹t ®éng 3: H­íng dÉn luyÖn tËp.
III. LuyÖn tËp.
GV cho HS lÇn l­ît lµm c¸c bµi tËp trong SGK.
- T×nh huèng viÕt th­ (®iÖn) chóc mõng: a, b, d, e.
- T×nh huèng cÇn viÕt th­ (®iÖn) th¨m hái: c.
C. H­íng dÉn häc ë nhµ.
- TiÕt häc cuèi cïng cña líp 9 THCS, GV dÆn dß HS «n tËp ®Ó thi tèt nghiÖp hoÆc thi vµo líp 10 THPT. 
- Nhí t¸c phÈm, kÕt hîp kiÕn thøc TiÕng ViÖt vµ kÜ n¨ng TËp lµm v¨n ®Ó vËn dông lµm bµi tù luËn vµ tr¾c nghiÖm.
TiÕt 173, 174, 175 tr¶ bµi kiÓm tra v¨n, tiÕng viÖt
	 bµi kiÓm tra tæng hîp cuèi n¨m
	 (Theo kÕ ho¹ch chung cña Tr­êng, Phßng, Së)
Môc lôc
TiÕt
Néi dung
Trang
91,92
Bµn vÒ ®äc s¸ch (trÝch)
2
93
Khëi ng÷
5
94
PhÐp ph©n tÝch vµ tæng hîp
7
95
LuyÖn tËp ph©n tÝch vµ tæng hîp
9
96,97
TiÕng nãi cña v¨n nghÖ
11
98
C¸c thµnh phÇn biÖt lËp: t×nh th¸i, c¶m th¸n
15
99
NghÞ luËn vÒ mét sù viÖc, hiÖn t­îng ®êi sèng
17
100
C¸ch lµm bµi nghÞ luËn vÒ mét sù viÖc, hiÖn t­îng ®êi sèng
20
101
Ch­¬ng tr×nh ®Þa ph­¬ng (phÇn TËp lµm v¨n)
21
102
ChuÈn bÞ hµnh trang vµo thÕ kØ míi
22
103
C¸c thµnh phÇn biÖt lËp: gäi - ®¸p, phô chó
25
104,105
ViÕt bµi tËp lµm v¨n sè 5 - NghÞ luËn x· héi
28
106,107
Chã sãi vµ cõu trong th¬ ngô ng«n cña La Ph«ng-ten (trÝch)
29
108
 NghÞ luËn vÒ mét vÊn ®Ò t­ t­ëng, ®¹o lý
31
109
Liªn kÕt c©u vµ ®o¹n v¨n
33
110
Liªn kÕt c©u vµ ®o¹n v¨n (LuyÖn tËp)
34
111,112
Con cß
36
113,114
C¸ch lµm bµi nghÞ luËn vÒ mét vÊn ®Ò t­ t­ëng, ®¹o lÝ
40
115
Tr¶ bµi lµm v¨n sè 5
42
116
Mïa xu©n nho nhá
44
117
ViÕng l¨ng B¸c
47
118
NghÞ luËn vÒ nh©n vËt v¨n häc
51
119
C¸ch lµm bµi nghÞ luËn vÒ nh©n vËt v¨n häc
52
120
LuyÖn tËp lµm v¨n nghÞ luËn vÒ nh©n vËt v¨n häc
54
ViÕt bµi TËp lµm v¨n sè 6 - NghÞ luËn v¨n häc (lµm ë nhµ)
121
Sang thu
55
122
Nãi víi con
57
123
NghÜa t­êng minh vµ hµm ý
60
124
NghÞ luËn vÒ mét ®o¹n th¬, bµi th¬
63
125
C¸ch lµm bµi nghÞ luËn vÒ mét ®o¹n th¬, bµi th¬
64
126
M©y vµ sãng
67
127
¤n tËp th¬
70
128
NghÜa t­êng minh vµ hµm ý (tiÕp theo)
74
129
KiÓm tra th¬
76
130
Tr¶ bµi TËp lµm v¨n sè 6
79
131,132
Tæng kÕt phÇn v¨n b¶n nhËt dông
80
133
Ch­¬ng tr×nh ®Þa ph­¬ng (PhÇn TiÕng ViÖt)
82
134,135
ViÕt bµi tËp lµm v¨n sè 7 - NghÞ luËn v¨n häc
84
136,137
BÕn quª (trÝch)
86
138,139
¤n tËp TiÕng ViÖt
90
140
LuyÖn nãi: NghÞ luËn vÒ mét ®o¹n th¬, bµi th¬
92
141,142
Nh÷ng ng«i sao xa x«i (trÝch)
94
143
¤n tËp truyÖn 
98
144
Tr¶ bµi tËp lµm v¨n sè 7
101
145
Biªn b¶n
103
146
R«-bin-x¬n ngoµi ®¶o hoang (trÝch R«-bin-x¬n Cru-x«)
106
147,148
Tæng kÕt vÒ ng÷ ph¸p
108
149
KiÓm tra V¨n häc (phÇn truyÖn)
112
150
LuyÖn tËp viÕt biªn b¶n
113
151,152
Bè cña Xi-m«ng (trÝch)
114
153,154
Tæng kÕt vÒ ng÷ ph¸p (tiÕp theo)
119
155
Hîp ®ång
122
156
Con chã BÊc
123
157
KiÓm tra TiÕng ViÖt
126
158
LuyÖn tËp viÕt hîp ®ång
127
159,160
Ch­¬ng tr×nh ®Þa ph­¬ng (phÇn TËp lµm v¨n) - (TiÕp theo)
129
161,162
B¾c S¬n (trÝch håi bèn)
130
163
Tæng kÕt V¨n häc n­íc ngoµi
134
164
Tæng kÕt TËp lµm v¨n
139
165
T«i vµ chóng ta 
142
166
T«i vµ chóng ta (tiÕp theo)
167
Tæng kÕt V¨n häc
146
168
Tæng kÕt V¨n häc (tiÕp theo)
161
169,170
KiÓm tra tæng hîp cuèi n¨m
165
171,172
Th­ (®iÖn) chóc mõng vµ th¨m hái
165
173,175
175
Tr¶ bµi kiÓm tra V¨n, TiÕng ViÖt, Bµi kiÓm tra tæng hîp
 cuèi n¨m
166