Bài soạn môn Ngữ văn khối 9 - Tiết 116: Mùa xuân nho nhỏ

phßng gi¸o dôc hoµi ®øctr­êng thcs an kh¸nhng÷ v¡n 9Giáo viên: Nguyễn Thị Kim DungÝ nghĩa biểu tượng của hình tượng con cò trong văn bản “Con cò” của Chế Lan Viên là gì ?Hình ảnh người nông dân vất vả, lam lũ.Hình ảnh người phụ nữ vất vả, nhọc nhằn, giàu đức hi sinh.Biểu tượng cho tấm lòng người mẹvà những lời hát ru.Cả 3 ý trên.ABCDSai rồi !Ồ ! Tiếc quá.Bạn thử lần nữa xem !Chúc mừng bạn ! mïa xu©n nho nhá(Thanh H¶i)Tiết 116 Tiết 116 : Mùa xuân nho nhỏ ( Thanh Hải ) Các nhóm trình bày kết quả tìm hiểu về tác giả và tác phẩm ở nhà ? I. Đọc – Tìm hiểu chung 1. Tác giả Thanh Hải tên thật là Phạm Bá Ngoãn (1930-1980).Quê : Phong Điền - Thừa Thiên Huế.Là một trong những cây bút có công xây dựng nền văn học cách mạng ở miền Nam từ những ngày đầu tiên.Phong cách thơ : Chân chất, bình dị đôn hậu và chân thành đằm thắm.+ Tác phẩm chính:Huế mùa xuânDấu võng Trường Sơn.Mưa xuân đất này.Tiết 116 : Mùa xuân nho nhỏ ( Thanh Hải ) xuèng ®Ó råi kh«ng dËy ®­îc n÷a. Lóc ®ã ®Ó l¹i bao nhiªukiÖn, ng­êi c¶m thÊy tho¶i m¸i ®«i chót lµ t«i liÒn ngåi vµo “... T«i lu«n cã c¸i ¸m ¶nh cña mét ng­êi ®au bÖnh hiÓmnghÌo, r»ng kh«ng biÕt m×nh sÏ n»m xuèng vµo lóc nµo, n»mchuyÖn dë dang, trong ®ã cã nh÷ng t¸c phÈm... Khi cã ®iÒubµn. T«i tù nhñ: Ph¶i sèng nh÷ng ngµy th¸ng cuèi cã Ých ®Ókhi mÊt ®i m×nh vÉn cã thÓ lµm viÖc ®Õn giê chãt. ”2. Tác phẩm Bài thơ được sáng tác tháng 11 – 1980 khi nhà thơ nằm trên giưòng bệnh, đây là sáng tác cuối cùng của ông.Mäc gi÷a dßng s«ng xanhMét b«ng hoa tÝm biÕc¬i con chim chiÒn chiÖnHãt chi mµ vang trêiTõng giät long lanh r¬iT«i ®­a tay t«i høng.Mïa xu©n ng­êi cÇm sóngLéc gi¾t ®Çy trªn l­ngMïa xu©n ng­êi ra ®ångLéc tr¶i dµi n­¬ng m¹TÊt c¶ nh­ hèi h¶TÊt c¶ nh­ x«n xao...§Êt n­íc bèn ngµn n¨mVÊt v¶ vµ gian lao§Êt n­íc nh­ v× saoCø ®i lªn phÝa tr­íc.Ta lµm con chim hãtTa lµm mét cµnh hoaTa nhËp vµo hoµ caMét nèt trÇm xao xuyÕn.Mét mïa xu©n nho nháLÆng lÏ d©ng cho ®êiDï lµ tuæi hai m­¬iDï lµ khi tãc b¹c.Mïa xu©n - ta xin h¸tC©u Nam ai, Nam b×nhN­íc non ngµn dÆm m×nhN­íc non ngµn dÆm t×nhNhÞp ph¸ch tiÒn ®Êt HuÕ. - Thanh H¶i - (11 – 1980) V¨n b¶n: Mïa xu©n nho nháTiết 116 : Mùa xuân nho nhỏ ( Thanh Hải ) I/Đọc – Tìm hiểu chung.1. Tác giả2. Tác phẩm 3. Thể thơ : -Ngũ ngôn, gieo vần liền theo từng cặp4. Mạch cảm xúc - Cảm xúc trước mùa xuân trước thiên nhiên đất nước đến mùa xuân đất nước, cách mạng, thể hiện tâm niệm của nhà thơ và lời ngợi ca quê hương đất nước qua điệu dân ca xứ Huế.5. Bố cục:Mùa xuân thiên nhiênMùa xuân đất nước cách mạng. Mùa xuân của lòng người. Cảm xúc về quê hương.Tiết 116 : Mùa xuân nho nhỏ ( Thanh Hải ) Em hãy tìm mạch cảm xúccủa bài thơ, từ đó chỉ ra bố cục toàn bài ? I/Đọc – Tìm hiểu chungII. Đọc - Hiểu văn bản.1.Cảm xúc trước mùa xuân của thiên nhiên đất trời “Mọc” -> đảo ngữ tiềm ẩn một sức sống mãnh liệt đang vươn lên - Màu sắc: Màu xanh của dòng sông Hương lung linh pha sắc tím của bông hoa tạo nên màu sắc tươi thắm của mùa xuân.Âm thanh : Tiếng chim chiền chiện tràn ngập không gianCách dùng từ “ơi”, “chi”: mang chất giọng ngọt ngào đáng yêu của người xứ Huế * Bức tranh xứ Huế đẹp , thơ mộng, giàu sức sống.Tiết 116 : Mùa xuân nho nhỏ ( Thanh Hải ) Mùa xuân của thiên nhiên được phác họa như thế nào ? Mäc gi÷a dßng s«ng xanhMét b«ng hoa tÝm biÕcơi, con chim chiÒn chiÖn.Hãt chi mµ vang trêiTõng giät long lanh r¬iT«i ®­a tay t«i høng.I/Đọc – Tìm hiểu chungII. Đọc - Hiểu văn bản.1.Cảm xúc trước mùa xuân của thiên nhiên đất trời - Nghệ thuật ẩn dụ chuyển đổi cảm giác.- Tiếng chim là âm thanh được cảm nhận bằng thính giác, chuyển thành giọt cảm nhậnbằng thị giác và long lanh ánh sáng sắc màu có thể cảm nhận bằng xúc giác. * Tâm trạng nhà thơ say sưa, ngây ngất trước vẻ đẹp của thiên nhiên đất trời khi vào xuân.Tiết 116 : Mùa xuân nho nhỏ ( Thanh Hải ) Cảm xúc của tác giả trước vẻ đẹp và sức sống của mùa xuân đất nước như thế nào ?Mäc gi÷a dßng s«ng xanhMét b«ng hoa tÝm biÕc¬i, con chim chiÒn chiÖn.Hãt chi mµ vang trêiTõng giät long lanh r¬iT«i ®­a tay t«i høngI/Đọc – Tìm hiểu chungII. Đọc - Hiểu văn bản.1.Cảm xúc trước mùa xuân của thiên nhiên đất trời.2. Cảm xúc trước mùa xuân đất nước cách mạng.-Tiết 116 : Mùa xuân nho nhỏ ( Thanh Hải ) Mùa xuân người cầm súngLộc giắt đầy quanh lưngMùa xuân người ra đồngLộc trải dài nương mạ.I/Đọc – Tìm hiểu chungII. Đọc - Hiểu văn bản.1.Cảm xúc trước mùa xuân của thiên nhiên đất trời.2. Cảm xúc trước mùa xuân đất nước cách mạng.- Hai nhiệm vụ của đất nước là chiếnđấu và lao động xây dựng đất nước. - Người cầm súng và người ra đồng đã làm nên giai điệu chính trong bản hợp xướng mùa xuân.- Điệp ngữ, nhịp thơ nhanh thể hiện nhịp điệu khẩn trương của nhân dân ta trong mùa xuân cách mạng.Hình ảnh so sánh, nhâ n hoá “đất nước như vì sao” ca ngợi đất nước có sức sống mãnh liệt. * Nhà thơ tự hào và tin vào tương lai dân tộc,Tiết 116 : Mùa xuân nho nhỏ ( Thanh Hải ) Mùa xuân người cầm súngLộc giắt đầy quanh lưngMùa xuân người ra đồngLộc trải dài nương mạ.Tất cả như hối hảTất cả như xôn xao ...Đất nước bốn ngàn nămVất vả và gian laoĐất nước như vì saoCứ đi lên phía trước.I/Đọc – Tìm hiểu chungII. Đọc - Hiểu văn bản.3. Mùa xuân của lòng người.-Đại từ ta, cấu tứ lặp lại, điệp từ- Khát vọng được hoà nhập vào cuộc sống của đất nước, cống hiến phần tốt đẹp dù nhỏ bé của mình cho cuộc đời chung. -“ Mùa xuân nho nhỏ” – hình ảnh ẩn dụ sáng tạo độc đáo của nhà thơ. Đó là cách sống đẹp nhưng rất khiêm nhường, là một mùa xuân nhỏ góp vào mùa xuân lớn của dân tộc.Điệp từ” dù là” là lời tự nhủ luôn sống có ích.=>Đoạn thơ bộc lộ một nhân cách đẹp, một triết lý sống sâu sắc Tiết 116 : Mùa xuân nho nhỏ ( Thanh Hải ) Ta lµm con chim hãtTa lµm mét cµnh hoaTa nhËp vµo hoµ caMét nèt trÇm xao xuyÕn.Mét mïa xu©n nho nháLÆng lÏ d©ng cho ®êiDï lµ tuæi hai m­¬iDï lµ khi tãc b¹c.Nhà thơ đã tâm niệm điều gì ? Tâm niệm ấy được thể hiện quanhững hình ảnh nào?Nêu cảm nhận của em ?Kệ rằng: 春去百花落 春到百花開 事逐眼前過 老從頭上來 莫謂春殘花落盡 庭前昨夜一枝梅 Tiết 116 : Mùa xuân nho nhỏ ( Thanh Hải ) Dịch: Xuân khứ bách hoa lạc Xuân đáo bách hoa khai Sự trục nhãn tiền quá Lão tòng đầu thượng lai Mạc vị xuân tàn hoa lạc tận Đình tiền tạc dạ nhất chi mai. Thích Thanh Từ dịch thơ: Xuân đi trăm hoa rụng Xuân đến trăm hoa cười Trước mắt việc đi mãi Trên đầu, già đến rồi Chớ bảo xuân tàn hoa rụng hết Đêm qua – sân trước – một cành mai. Cáo tật thị chúng ( Mãn Giác Thiền Sư)Tiết 116 : Mùa xuân nho nhỏ ( Thanh Hải ) I/Đọc – Tìm hiểu chungII. Đọc - Hiểu văn bản.3. Mùa xuân của lòng ngườiNhịp thơ lắng đọng, nhẹ nhàng.Bài thơ kết thúc bằng âm điệu xứ Huế mênh mang, bộc lộ tình yêu cuộc sống của tác giả.Câu hỏi thảo luận nhóm Bài thơ có nhạc điệu trong sáng, thiết tha, gợi cảm, gần gũi với dân ca. Những yếu tố như thể thơ, cách ngắt nhịp, gieo vần, điệp ngữ ... Đã được sử dụng như thế nào để tạo được nhạc điệu ấy ? III.Tổng kết Nghệ thuật - Thể thơ 5 chữ, mang âm hưởng dân ca. Gieo vần liền, vần chân tạo mạch toàn bài thơ. - Hình ảnh thơ giản dị, biểu trưng. Những so sánh và ẩn dụ sáng tạo. - Cấu tứ chặt chẽ, giọng điệu thơ phù hợp với mạch cảm xúc.2. Nội dung - Bài thơ là tiếng lòng tha thiết yêu mến và gắn bó với đất nước, với cuộc đời; thể hiện ước nguyện chân thànhcủa nhà thơ được cống hiến cho đất nước, góp một “ Mùa xuân nho nhỏ” của mình vào mùa xuân lớn của dân tộc.Tiết 116 : Mùa xuân nho nhỏ ( Thanh Hải ) LuyÖn tËpĐọc một số bài thơ, đoạn thơ về mùa xuân mà em thích.2. Nếu vẽ tranh minh hoạ em sẽ vẽ cảnh gì để minh hoạ cho bài thơ này.VÒ nhµHọc kỹ nội dung bài thơViết lời bình khổ thơ em thích nhất.Soạn bài tiếp theo .