Bài soạn môn Ngữ văn khối 9 - Tiết 28: Văn bản: Chị em thúy kiều trích “Truyện kiều” - Nguyễn Du

Ngày soạn:
Ngày dạy:
Tiết 28 - Văn bản : CHỊ EM THÚY KIỀU
Trích “ Truyện Kiều” -Nguyễn Du
A .MỤC ĐÍCH YÊU CẦU : Giúp HS :
- Thấy được nghệ thuật miêu tả nhân vật của Nguyễn Du : khắc hoạ những nét riêng về nhan sắc, tài năng , tính cách ,số phận Thuý Vân ,Thuý Kiều bằng bút pháp nghệ thuật cổ điển .
- Thấy được cảm hứng nhân đạo trong “Truyện kiều”: trân trọng ,ca ngợi vẻ đẹp của con người .
- Biết vận dụng bài học để miêu tả nhân vật .
B .CHUẨN BỊ : GV : Giáo án , bảng phụ .
 HS : Soạn bài , học bài . 
C . TIẾN TRÌNH TỔ CHỨC CÁC HOẠT ĐỘNG : 
 I Ổn định lớp :
 II . Kiểm tra bài cũ :
1. Tiểu sử và những ảnh huởng đến sự nghiệp văn học của Nguyễn Du .
2. Tóm tắt Truyện Kiều (hoặc giá trị nội dung của truyện )
III. Bài mới :
HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY VÀ TRÒ
GHI BẢNG
* Hoạt động 1: 
? Hãy tóm tắt phần một của tác phẩm.
? Hãy nêu xuất xứ đoạn trích .
* Hoạt động 2 : 
- GV:+ Hướng dẫn đọc : thể hiện giọng trân trọng ca ngợi. 
 + Đọc mẫu .
 + Gọi 2 –3 HS đọc - nhận xét góp y.ù
? Nêu đại ý đoạn trích .
? Đoạn trích có thể chia làm mấy phần, ý mỗi phần ? 2 Bố cục :4 phần : 
- 4 câu đầu : Giới thiệu khái quát hai chị em Kiều .
- 4 câu tiếp : Chân dung Thuý Vân .
-12 câu tiếp : Chân dung Thuý Kiều .
- Còn lại : Nhận xét về cuộc sống của haichị em .
? Kết cấu ấy có liên quan như thế nào với trình tự miêu tả nhân vật ?
? Vẻ đẹp của hai chị em đươc giới thiệu qua chi tiết nào ? 
? Tác giả đã miêu tả “ Cây mai ” “ tuyết”ứng với vẻ đẹp nào của họ 
DG : Khi N .Du miêu tả vẻ đẹp của chi em Thúy Kiều nhưng không miêu tả trực tiếp ,tỉ mỉ chân dung nhân vật mà sử dụng những hình tượng như trăng, hoa, tuyết, ngọc để ngợi ca vẻ đẹp của con người , dùng những hình ảnh tùng ,cúc ,trúc ,mai ..để nói về sự cao đẹp của tâm hồn ,bản lĩnh cũa con người khiến cho người đọc phải hình dungvề nhân vật bằng cách tưởng tượng ,so sánh . Với cách miêu tả như thế có nghĩa là Nguyễn Du đã miêu tả bằng bút pháp ước lệ cổ điển 
? Bút pháp nghệ thuật ước lệ được sử dụng trong câu thơ trên giúp em hình dung như thế nào về vẻ đẹp của hai chị em Thúy Kiều .
? Đọc những câu thơ miêu tả Vẻ đẹp của Thuý Vân.
? Từ “ trang trọng” gợi lên vẻ đẹp như thế nào ?
 HS thảo luận ? Những hình ảnh nghệ thuật mang tính ước lệ nào được dùng để gợi tả vẻ đẹp của Thuý Vân 
? Phân tích giá trị của các biện pháp nghệ thuật ấy .
? Vẻ đẹp của Thúy Vân qua cách tả của Nguyễn Du gợi cho em suy nghĩ gì?
? Vẻ đẹp của Kiều được khắc hoạ qua chi tiết nào ?
? Hãy nêu bút pháp nghệ thuật khi tả vẻ đẹp của Thuý Kiều .
? Em có suy nghĩ gì về đôi mắt của Kiều?
- Đôi mắt thể hiện sự tinh anh của trí tuệ, vẻ đẹp của tâm hồn .Cái sắc sảo mặn mà đều liên quan đến đôi mắt . 
? Với cách gợi tả đôi mắt và lông mày bằng bút pháp ước lệ ,giúp em hình dung như thế nào về đôi mắt của Kiều 
( Đôi mắt của Kiều như làn nước mùa thu gợn sóng gợn lean sự sống động ,trong sáng ,long lanh và rất linh hoạt ..) 
? Giải thích điển cố “ nghiêng nước nghiêng thành”
? Từ sự hình dung về đôi mắt và lông mày của Kiều ,em có cảm nhận gì về nhan sắc của nàng 
GV : và chính cái vẻ đẹp ấy đã khiến cho tạo hóa phải ghen ghét ,đố kị 
? Vẻ đẹp của kiều như thếnào ?
? Bên cạnhvẻ đẹp hình thức tác giả còn nhấn những vẻ đẹp nào ở Kiều 
? Trong những tài của Kiều tài nào được tả sâu hơn 
DG : Thúy Kiều đàn rất giỏi ,không ai giỏi đàn và đàn hay bằng Kiều , đặc biệt khi nàng đàn “ Bạc mêïnh”ai nghe Kiều đàn bản nhạc này không khỏi động lòng sầu não 
? Như vậy qua ngòi bút miêu tả của tác giả ,em có cảm nhận gì về vẻ đẹp của nàng Kiều 
??
?? Bức chân dung của Thuý Kiều cũng là sự dự báo số phận đúng hay sai? Vì sao ?
? Trong hai bức chân dung trên bức nào nổi bật hơn ?Vì sao?
? Trong 12 câu thơ nói về vẻ đẹp Thúy Kiều ,có bao nhiêu câu tả sắc và bao nhiêu câu tả tài của Thúy Kiều 
( 4 câu tả sắc – 8 câu tả tài ) 
? Qua đó em hiểu gì về tấm lòng và quan niệm của Nguyễn Du đối với người phụ nữ như Kiều 
( Điều đó chứng tỏ Nguyễn Du luônco1 quan niệm tôn vinh tài năng của người phụ nữ .Quan niệm này chính là sự thể hiện tấm lòng nhân đạo của Nguyễn Du trong xã hội phong kiến khắc nghiệt 
? Thúy Kiều là nhân vật chính tại sao tác giả lại tả Thúy Kiều sau Vân 
( Vì tác giả muốn mượn chân dung Thúy Vân làm nền để miêu tả làm nổi bật chân dung Thúy Kiều ðTức là miêu tả Thúy vân đẹp một cách toàn diện rồi nhưng Kiều còn đẹp một cách toàn diện hơn )
HS đọc 4 câu thơ cuối 
? 4 câu thơ cuối của bài thơ giúp em hiểu gì về cuộc sống của hai chị em Thúy Kiều 
DG :Từ “ mặc ai”được đặt ở cuối câu ,cuối đoạn càng nhấn mạnh hơn nét tính cách đoan chính gia phong của chị em Kiều 
* Hoạt động 3:
? Nhận xét chung về nghệ thuật tả người của Nguyễn Du.
? Nội dung đoạn trích ?
Hoạt động 4 :Củng cố , dặn dò :
Bảng phụ BT trắc nghiệm 
Về nhà : Phân tích nghệ thuật tả người của Nguyễn Du .
 Soạn bài : “ Cảnh ngày xuân” .
I.Giới thiệu chung :
 Đoạn trích nằm ở phần I của tác phẩm: Gặp gỡ và đính ước .
II. Đọc - hiểu văn bản :
Chú thích :(Sgk ).
1 .Đại ý : Đoạn trích giới thiệu chân dung của hai chị em Thuýkiều .
III .Phân tích :
1.Vẻ đẹp chung của hai chị em: 
 “Mai cốt cách, tuyết tinh thần.”
* Bút pháp ước lệ, cách giới thiệu ngắn gọn : Hai chị em có vẻ đẹp thanh cao duyên dáng như mai , tâm hồn trong trắng như tuyết “ mỗi người một vẻ” nhưng “mưòi phân vẹn mười”
2. Vẻ đẹp Thúy Vân.
Các đường nét : khuôn mặt, nụ cười. giọng nói, nước tóc, làn da được miêu tả bằng những hình ảnh ẩn dụ, so sánh với những thứ cao đẹp nhất:trăng , hoa, ngọc , mây, tuyết 
à Vẻ đẹp cao sang , quý phái , phúc hậu, đoan trang. Cuộc đời bình lặng êm ấm hạnh phúc.
3.Tài sắc Thúy Kiều :
+ Vẻ đẹp 
 “Làn thu thủy ,nét xuân sơn 
Hoa ghen thua thắm liễu hờn kém xanh.” 
à Ước lệ, nhân hoá, từ ngữ chọn lọc : Giai nhân tuyệt sắc .
+ Tài năng 
Cầm, kì, thi , hoạ : Nghề riêng ăn đứt, đủ mùi, làu bậc, thiên bạc mệnh não nhân à Từ chọn lọc : tài năng tuyệt đỉnh,
.ð Đa tài : cầm –kì – thi –họa 
Kiều có vẻ đẹp toàn diện về cả : Sắc –tài – tình 
 * Dự báo số phận eó le, đau khổ, bất hạnh.
4 . Cuộc sống của Thúy Vân và Thúy Kiều 
Cuộc sống phong lưu ,quý phái ,êm đềm ,rất đoan chính gia phong 
III.Tổng kết :
- Nghệ thuật : Bút pháp ước lệ, so sánh nhân hoá, ẩn dụ, từ ngữ chọn lọc .
- Nội dung : Khắc hoạ chân dung tuyệt sắc về chị em Thuý Kiều . Ca ngợi vẻ đẹp tài năng của conngười và dự cảm về kiếp người tài hoa bạc mệnh là biểu hiện của cảm hứng nhân văn của Nguyễn Du.
IV . Luyện tập :
Đọc lại đoạn thơ (khuyến khích học thuộc lòng tại lớp )
*Rút kinh nghiệm