Bài soạn môn Ngữ văn khối 9 - Tiết 6, 7: Đấu tranh cho một thế giới hòa bình

Ngày soạn: 07.09.2006 BÀI 2
Tiết 6, 7 
Văn học ĐẤU TRANH CHO MỘT THẾ GIỚI HÒA BÌNH
 	 Ga-bri- en Gác-xi-a Mác-két 
A. MỤC TIÊU CẦN ĐẠT: 
	Giúp Học sinh:
- Hiểu được nội dung vấn đề đặt ra trong văn bản:
+ Nguy cơ chiến tranh hạt nhân đe dọa toàn bộ sự sống trên trái đất và nhiệm vụ cấp bách của toàn thể nhân loại là ngăn chặn nguy cơ đố, là đấu tranh cho một thế giới hòa bình
+ Thấy được nghệ thuật nghị luận của tg: chứng cú cụ thể xác thực, cách so sánh rõ ràng, giàu sức thuyết phục, lập luận chặt chẽ
- Giáo dục lòng yêu chuộng hòa bình
B. CHUẨN BỊ:
1. Giáo viên:
	- Sách giáo khoa, sách giáo viên, sách bài tập.
	- Bảng phụ ghi dẫn chứng số liệu
	- Bảng phụ ghi phần trắc nghiệm
	- Tìm hiểu những sự kiện thời sự có liên quan đến vấn đề trong bài học
2. Học sinh:
	- Đọc, trả lời câu hỏi Đọc - Hiểu văn bản.
	- Tìm hiểu ở người lớn tuổi về vấn đề chiến tranh, vũ khí hạt nhân de dọa loài người
C. CÁC BƯỚC LÊN LỚP:
1. Hoạt động 1: Ổn định lớp
2. Hoạt động 2:Kiểm tra bài cũ:
	@ HCM đã tiếp thu tinh hoa văn hóa nhân loại ntn để tạo nên một nhân cách, một lối sống rất Việt Nam, rất phương Đông nhưng cũng rất mới, rất hiện đại
	@ Em hãy phân tích để thấy được nét đẹp trong lối sống rất giản dị mà thanh cao của Chủ tịch HCM
3. Hoạt động 3:Bài mới
	@ Trong thế kỉ XX, nhân loại đã phải trải qua 2 cuộc chiến tranh thế giới vô cùng khốc liệt và nhiều cuộc chiến tranh khác. Từ sau chiến tranh thế giới thứ 2, nguy cơ chiến tranh vẫn luôn tiềm ẩn và đặc biệt vũ khí hạt nhân được phát triển mạnh mẽ đã trở thành hiểm họa khủng khiếp nhất, đe dọa toàn bộ loài người và tất cả sự sống trên trái đất. Vì vậy nhận thức đúng về nguy cơ chiến tranh và tham gia vào cuộc đấu tranh cho hòa bình là yêu cầu đặt ra cho mỗi con người. Nhà văn Mác-két trong lần được mời tham dự cuộc gặp gỡ giữa 6 nguyên thủ quốc gia tuyên bố kêu gọi chấm dứt chạy đua vũ trang đã có bài tham luận nói về vấn đề này. Đấu tranh cho một thế giới hòa bình là phần trích trong bản tham luận đó của ông
HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY 
HOẠT ĐỘNG CỦA TRÒ
GHI BẢNG
Bước 1: Giúp hs tìm hiểu chung
@ Đọc chú thích * sgk?
@ Nêu những hiểu biết của em về tg?
* Mác-két là nhà văn Cô- lôm-bi-a, tg của cuốn tiểu thuyết nổi tiếng Trăm năm cô đơn
- Nhận giải thưởng Nô-ben về văn học năm 1982
* Tác phẩm: đây là phần trích trong bản tham luận của Mác-két
@ Thể loại của văn bản?
* GV đọc mẫu một đoạn văn bản 
Lưu ý cách đọc: văn bản đề cập đến nhiều lĩnh vực từ quân sự, chính trị, khoa học ...với nhiều thuật ngữ nên cần đọc chính xác, rõ ràng
@ Đọc văn bản?
Bước 2: Giúp hs tìm hiểu văn bản:
1. Hệ thống luận điểm, luận cứ:
@ Cho biết đề tài của văn bản?
@ Văn bản có bao nhiêu luận điểm?
@ Để giải quyết các luận điểm trên tg đã đưa ra hệ thống luận cứ ntn?
2. Phân tích các luận cứ:
@ Để thấy được tính chất hiện thực và sự khủng khiếp của nguy cơ chiến tranh hạt nhân, tg đã vào vấn đề bằng cách ntn?
@ Và để thấy rõ hơn tính chất tàn phá khủng khiếp của kho vũ khí hạt nhân, tg đã đưa ra những lí lẽ nào?
@ Nhận xét cách vào đề và việc đưa ra những chứng cứ trên? Tác dụng của cách viết này?
* Luận cứ thứ 2 là tg đã cho thấy tác động của cuộc chạy đua vũ trang đối với đời sống con người.
@ Cuộc chạy đua vũ trang đó đã tác động ntn đến đời sống con người?
@ Để làm rõ luận cứ này, tg đã đưa ra hàng loạt dẫn chứng, đó là những dẫn chứng nào?
@ Nhận xét của em về nghệ thuật lập luận ở đoạn này?
@ Bằng nghệ thuật so sánh đó, tg đã cho chúng ta nhận thấy được điều gì?
@ Như vậy, trong khi sự thiếu hụt về điều kiện sống vẫn diễn ra không có khả năng thực hiện thì vũ khí hạt nhân vẫn phát triển đã gợi cho em suy nghĩ gì?
@ Em nêu lại luận cứ thứ 3?
@ Theo em hiểu “lí trí của tự nhiên” là gì?
@ Câu hỏi 4 sgk?
@ Để chứng minh cho nhận định của mình, tg đã đưa ra những chứng cứ nào?
@ Những chứng cứ đó có ý nghĩa gì?
@ Em hãy nhắc lại luận điểm 4?
@ Luận cứ thứ 4 tg nêu ra nhằm mục đích gì?
@ Trước lời cảnh báo của Mác-két về nguy cơ hủy diệt sự sống và nền văn minh trên trái đất một khi chiến tranh nổ ra, em có suy nghĩ gì? (Hay bức thông điệp cuối cùng mà tg gởi đến mọi người là gì?)
@ Thái độ của tg trong việc đấu tranh này?
* Nhưng rồi lời đề nghị ấy có thể ngăn chặn được hiểm họa hạt nhân hay không? Và nếu như nó vẫn xảy ra thì sao? Dường như tg cũng đã tính đến những ý nghĩ của ai đó để rồi kết thúc lời kêu gọi của mình, Mác-két đã đưa ra lời đề nghị hết sức thực tế.
@ Em hãy cho biết đó là lời đề nghị gì?
@ Thái độ của em trước lời kêu gọi của Mác-két?
Bước 3: Giúp hs tổng kết
@ Văn bản có sức thuyết phục cao, em hãy chỉ ra nghệ thuật được sử dụng trong văn bản?
@ Bằng cách lập luận trên, tg đã làm rõ được nội dung gì?
@ Bài học và phương hướng của em sau khi học văn bản này?
Bước 4: Giúp hs luyện tập:
@ Đọc yêu cầu bài tập
@ Dựa sgk trả lời
@ Thể loại: nghị luận
@ Đọc văn bản
@ Đấu tranh cho một thế giới hòa bình
@ Luận điểm : Chiến tranh hạt nhân là một hiểm họa khủng khiếp đang đe dọa toàn thể loài người và sự sống trên toàn bộ trái đất. Vì vậy đấu tranh để loại bỏ nguy cơ ấy cho một thế giới hòa bình là nhiệm vụ cấp bách của toàn nhân loại
@ Hệ thống luận cứ:
 - Kho vũ khí hạt nhân đang được tàng trữ có khả năng hủy diệt cả trái đất và các hành tinh khác trong hệ mặt trời
- Cuộc chạy đua vũ trang đã làm mất đi khả năng cải thiện đời sống cho hàng tỉ người. Những ví dụ so sánh trong cáclinhx vực xã hội, y tế, tiếp tế thực phẩm, giáo dục,...với những chi phí khổng lồ cho chạy đua vũ trang đã cho thấy tính chất phi lí của việc đó
- Chiến tranh hạt nhân không chỉ đi ngực lại với lí trí loài người mà còn ngược lại với lí trí của tự nhiên, phản lại sự tiến hóa
- Vì vậy tất cả chúng ta đều phải có nhiệm vụ ngăn chặn cuộc chiến tranh hạt nhân, đấu tranh cho một thế giới hòa bình
@ Bằng cách xác định thời gian cụ thể: 8/8/1986 và đưa ra số liệu cụ thể đầu đạn hạt nhân với một phép tính đơn giản: “ nói nôm na ra, điều đó có nghĩa là mỗi người, không trừ trẻ con, đang ngồi trên một thùng 4 tấn thuốc nổ...trên trái đất”. 
@ Để thấy rõ hơn tính chất tàn phá khủng khiếp của kho vũ khí hạt nhân, tg đã đưa ra những tính toán lí thuyết: Số vũ khí hạt nhân ấy có thể hủy diệt 12 lần mọi dấu vết sự sống trên trái đât; kho vũ khí ấy “có thể tiêu diệt tất cả các hành tinh đang xoay quanh...hệ mặt trời”
@ Cách vào đề trực tiếp và bằng những chứng cứ xác thực đã thu hút người đọc và gây ấn tượng mạnh mẽ về tính chất hệ trọng của vấn đề đang được nói tới
@ Cuộc chạy đua vũ trang, chuẩn bị cho chiến tranh hạt nhân đã làm mất đi khả năng để con người được sống tốt đẹp hơn.
@- Sự đối lập giữa nguồn kinh phí quá lớn (đến mức không thể thực hiện được) với nguồn kinh phí thực tế đã được cấp cho chiến tranh:
ĐẦU TƯ CHO NƯỚC NGHÈO
VŨ KHÍ HẠT NHÂN
- 100 tỉ đô la
- ca lo cho 575 triệu người thiếu dinh dưỡng
- Nông cụ cho một nước
- Chi phí cho xóa nạn mù chữ
- Y tế : phòng bệnh cho hơn 1 tỉ người khỏi sốt rét, cứu hơn 14 triệu trẻ em nghèo ở châu Phi
à Chỉ là giấc mơ
- 100 máy bay, 7000 tên lửa
- 149 tên lửa MX
- 27 tên lửa MX
- Hai chiếc tàu ngầm mang vũ khí
- 10 chiếc tàu sân bay mang vũ khí hạt nhân
à Đã và đang thực hiện
@ - Tg đã so sánh cụ thể qua những con số thống kê ấn tượngà Đơn giản mà có sức thuyết phục cao, không thể bác bỏ được. Tg đã lần lượt đưa ra những ví dụ so sánh trong nhiều lĩnh vực và những con số ở đây đều biết nói. Có những so sánh khiến người đọc phải ngạc nhiên, bất ngờ trước những sự thật hiển nhiên mà rất phi lí, ví dụ như: chỉ 2 chiếc tàu ngầm mang vũ khí hạt nhân cũng đủ tiền để xóa nạn mù chữ trên toàn thế giới...
@ Tính chất phi lí và sự tốn kém ghê gớm của cuộc chạy đua vũ trang
@ Trả lời theo ý cá nhân :
- Cuộc chạy đua vũ trang, chuẩn bị cho chiến tranh hạt nhân đã và đang cướp đi của thế giới nhiều điều kiện để cải thiện cuộc sống của con người, nhất là các nước nghèo, các nước chưa phát triển
@ HS tự nêu
@ Dựa chú thích sgk trả lời :
Lí trí của tự nhiên, ở đây có thể hiểu là quy luật của tự nhiên, lôgic tất yếu của tự nhiên.
@ Thảo luận câu 4 sgk:
- Chiến tranh hạt nhân không chỉ tiêu diệt nhân loại mà còn hủy diệt mọi sự sống trên trái đất. Vì vậy nó phản tiến hóa, phản lí trí của tự nhiên như cách nói của tg. Sự sống trên trái đất phải trải qua 380 triệu năm thì con bướm mới biết bay; rồi 180 triệu năm nữa bông hồng mới nở được; trải qua 4 kỉ địa chất (trên dưới 40 triệu năm), con người mới hát hay hơn chim và mới chết vì yêu. Nhưng chỉ cần “bấm nút một cái” là sẽ “đưa cả quá trình vĩ đại và tốn kém đó của hàng bao nhiêu triệu năm, trở lại điểm xuất phát của nó”. Nghĩa là trái đất bị hủy diệt hoàn toàn 
@ Thảo luận: Dẫn chứng: 
- Tg đã đưa ra chứng cứ hết sức thuyết phục: từ khoa học địa chất và cổ sinh học về nguồn gốc và sự tiến hóa của sự sống trên trái đất. Tất cả cho thấy, sự sống ngày nay trên trái đất và con người là kết quả của một quá trình tiến hóa hết sức lâu dài của tự nhiên: “từ khi mới nhen nhúm sự sống trên...380 triệu năm con bướm...180 triệu năm nữa bông hồng...mà thôi”
@ Cho chúng ta nhận thức thật rõ ràng về tính chất phản tiến hóa, phản tự nhiên của chiến tranh hạt nhân: chiến tranh nổ ra, nó sẽ đẩy lùi sự tiến hóa trở về điểm xuất phát ban đầu, tiêu hủy mọi thành quả của quá trình tiến hóa sự sống trong tự nhiên
@ Nhắc lại luận điểm 4
@ Kêu gọi mọi người trong cuộc đấu tranh chống chiến tranh hạt nhân
@ Nêu suy nghĩ của cá nhân:
* Đấu tranh ngăn chặn chiến tranh hạt nhân, cho một thế giới hòa bình: “Chúng ta đến đây để cố gắng...hòa bình, công bằng”
@ Một thái độ tích cực. Tg đã chỉ ra một cách hết sức rõ ràng về hiểm họa hạt nhân đe dọa loài người và sự sống trên trái đất nhưng tg không dẫn người đọc đến sự lo âu mang tính bi quan về vận mệnh của nhân loại mà hướng tới một thái độ tích cực trong đấu tranh ngăn chặn chiến tranh hạt nhân
@ Một lời đề nghị thực tế: mở nhà băng lưu trữ trí nhớ để có thể tồn tại được sau khi(giả thiết) chiến tranh nổ ra
@ HS tự nêu
- Sự có măyj của chúng ta là sự khởi đầu cho tiếng nói những người đang bênh vực, bảo vệ hòa bình
@ Dựa ghi nhớ trả lời
@ Dựa ghi nhơ trả lời
@ Đưa ra ý kiến cá nhân
I. Tìm hiểu chung:
1. Tác giả:
- Mác-két là nhà văn Cô- lôm-bi-a, tg của cuốn tiểu thuyết nổi tiếng Trăm năm cô đơn
- Nhận giải thưởng Nô-ben về văn học năm 1982
2. Tác phẩm:
- Văn bản là phần trích trong bản tham luận của Mác-két nói về vấn đề đấu tranh cho hòa bình 
II. Tìm hiểu văn bản:
1. Hệ thống luận điểm, luận cứ:
a. Luận điểm:
b. Luận cứ:
2. Phân tích các luận cứ::
a. Nguy cơ chiến tranh hạt nhân:
- Cách vào đề trực tiếp, bằng chứng xác thực
à Cho thấy được tính chất hệ trọng của vấn đề (chiến tranh hạt nhân)
b. Cuộc chạy đua vũ trang chuẩn bị cho chiến tranh hạt nhân đã làm mất đi khả năng để con người được sống tốt đẹp hơn:
- So sánh cụ thể, thống kê ấn tượng
àTính chất phi lí và sự tốn kém ghê gớm của cuộc chạy đua vũ trang
c. Chiến tranh hạt nhân chẳng những đi ngược lại lí trí của con người mà còn phản lại sự tiến hóa của tự nhiên:
- Nhận thức rõ ràng về tính chất phản tiến hóa, phản tự nhiên của chiến tranh hạt nhân
d. Nhiệm vụ đấu tranh ngăn chặn chiến tranh hạt nhân cho một thế giới hòa bình:
- Thái độ tích cực trong việc kêu gọi đấu tranh ngăn chặn hạt nhân
III. Tổng kết:
1. Nghệ thuật:
2. Nội dung:
Hoạt động 4: Củng cố bài học.
	@ Vì sao văn bản được lấy tiêu đề là Đấu tranh cho một thế giới hòa bình?
	@ Suy nghĩ của em trước vấn đề mà Mác-két đã nêu ra?
Hoạt động 5: Dặn dò.
	@ Xem kĩ bài
	- Nắm hệ thống luận điểm, luận cứ của bài.
	@ Soạn Các phương châm hội thoại (tt)
D. BỔ SUNG – RÚT KINH NGHIỆM: