Bài soạn Ngữ văn 9 - Tuần 19 đến tuần 26

TuÇn 19- Bµi 18
TiÕt 91,92: §äc hiÓu v¨n b¶n
Bµn vÒ ®äc s¸ch
 ( Chu Quang TiÒm)
A. Môc tiªu cÇn ®¹t:
Gióp HS :
- HiÓu ®­îc sù cÇn thiÕt cña viÖc ®äc s¸ch vµ ph­¬ng ph¸p ®äc s¸ch.
- RÌn luyÖn thªm c¸ch viÕt v¨n nghÞ luËn qua viÖc lÜnh héi bµi nghÞ luËn s©u s¾c, sinh ®éng, giµu tÝnh thuyÕt phôc cña Chu Quang TiÒm.
B. Lªn líp:
*ChuÈn bÞ cña GV vµ HS:
GV: SGV- SGK- So¹n gi¸o ¸n- ThiÕt bÞ d¹y häc.
HS: SGK- So¹n bµi.
1. æn ®Þnh tæ chøc:
2. KiÓm tra bµi cò:
- KiÓm tra sù chuÈn bÞ bµi ë nhµ cña HS.
3. Bµi míi: GV giíi thiÖu bµi.
Ho¹t ®éng cña GV
Ho¹t ®éng 1: H­íng dÉn §äc- chó thÝch.
H: Tr×nh bµy nh÷ng hiÓu biÕt cña em vÒ Chu Quang TiÒm?
H: V¨n b¶n do ai dÞch?
H: V¨n b¶n ®Ò cËp ®Õn vÊn ®Ò g×?
H: V¨n b¶n ®­îc viÕt theo ph­¬ng thøc biÓu ®¹t nµo? H:KiÓu v¨n b¶n g×?
Ho¹t ®éng cña HS
HS ®äc chó thÝch SGK.
- Chu Quang TiÒm( 1897-1986) lµ nhµ mÜ häc næi tiÕng cña Trung Quèc. ¤ng ®· tõng viÕt mét sè bµi bµn vÒ ®äc s¸ch.
- Bµi viÕt lµ kÕt qu¶ cña qu¸ tr×nh tÝch luü kinh nghiÖm, dµy c«ng suy nghÜ, lµ nh÷ng lêi bµn t©m huyÕt cña ng­êi ®i tr­íc muèn truyÒn l¹i cho thÕ hÖ sau.
- V¨n b¶n do Gi¸o s­ TrÇn ®×nh Sö dÞch.
Ghi b¶ng
I. §äc – chó thÝch:
1. T¸c gi¶, t¸c phÈm:
- Chu Quang TiÒm
 ( 1897-1986)
- Lµ nhµ mÜ häc næi tiÕng cña Trung Quèc. 
- Bµi viÕt lµ kÕt qu¶ cña qu¸ tr×nh tÝch luü kinh nghiÖm, lêi t©m huyÕt cña «ng muèn truyÒn l¹i cho thÕ hÖ sau.
GV yªu cÇu HS nªu c¸ch ®äc kiÓu v¨n b¶n nghÞ luËn nµy vµ ®äc mÉu 1 ®o¹n- gäi HS ®äc tiÕp.
H: V¨n b¶n cã bè côc gåm mÊy phÇn?
H: Nh÷ng luËn ®iÓm t­¬ng øng víi c¸c phÇn v¨n b¶n?
H: C¸c luËn ®iÓm ®­îc tr×nh bµy theo néi dung nµo?
H: C¸c luËn ®iÓm ®ã nh»m gi¶i ®¸p th¾c m¾c nµo cña ng­êi ®äc?
H: NhËn xÐt g× vÒ c¸ch lËp luËn cña bµi viÕt?
GV yªu cÇu HS gi¶i thÝch gi¶i mét sè tõ khã.
Ho¹t ®éng 2: H­íng dÉn T×m hiÓu v¨n b¶n.
GV yªu cÇu HS ®äc thÇm l¹i phÇn 1.
H: §o¹n v¨n b¶n tr×nh bµy luËn ®iÓm nµo?
H: T¸c gi¶ ®­a ra luËn ®iÓm nµo ®Ó bµn vÒ sù cÇn thiÕt cña viÖc ®äc s¸ch?
H: Häc vÊn thu ®­îc tõ ®äc s¸ch lµ g×?
H: T¸c gi¶ muèn nh¾c nhë ng­êi ®äc ®iÒu g× khi «ng cho r»ng: “Häc vÊn quan träng cña häc vÊn”?
H: T¸c gi¶ ®· dïng tr×nh tù lÝ lÏ nµo ®Ó kh¼ng ®Þnh sù cÇn thiÕt cña viÖc ®äc s¸ch?
H: Theo t¸c gi¶: “s¸ch lµ kho tµng quÝ b¸ucña nh©n lo¹i”- Em hiÓu ý kiÕn ®ã nh­ thÕ nµo?
H: Nh÷ng cuèn sc¸h c¸c em häc cã ph¶i lµ di s¶n tinh thÇn ®ã kh«ng? V× sao?
H: V× sao t¸c gi¶ cho r»ng: “NÕu chóng ta.xuÊt ph¸t”?
H: §äc s¸ch “lµ h­ëng thô, lµ chuÈn bÞ” trªn con ®­êng häc vÊnEm hiÓu thÕ nµo vÒ ®iÒu ®ã?
H: Em ®· h­ëng thô ®­îc g× tõ viÖc ®äc s¸ch Ng÷ v¨n ®Ó chuÈn bÞ cho hcä vÊn cña m×nh?
H: Qua ®ã em hiÓu thªm g× vÒ s¸ch vµ lîi Ých cña viÖc ®äc s¸ch?
GV yªu cÇu HS nªu nh÷ng tÊm g­¬ng ham ®äc s¸ch vµ thµnh ®¹t trong mét sè lÜnh vùc.
GV b×nh vµ chuyÓn phÇn 2.
GV yªu cÇu HS ®äc thÇm l¹i phÇn 2.
H: T¸c gi¶ bµy tá ®iÒu g× qua phÇn v¨n b¶n võa ®äc? Quan niÖm nµo lµ luËn diÓm chÝnh cña phÇn v¨n b¶n?
H: Quan niÖm ®äc chuyªn s©u ®­îc ph©n tÝch qua nh÷ng lÝ lÏ nµo?
H: H·y tãm t¾tn ý kiÕn cña t¸c gi¶ vÒ c¸ch ®äc chuyªn s©u?
H: Em nhËn xÐt g× vÒ th¸i ®é b×nh luËn vµ c¸ch tr×nh bµy lÝ lÏ cña t¸c gi¶?
H: Em nhËn thøc ®­îc g× qua lêi khuyªn cña t¸c gi¶?
H: T¸c gi¶ nhËn xÐt g× vÒ viÖc ®äc l¹c h­íng?
H: Nguyªn nh©n nµo dÉn tíi viÖc ®äc l¹c h­íng?
H: §äc l¹c h­íng dÉn tíi hËu qu¶ g×?
H: NhËn xÐt g× vÒ c¸ch nh×n vµ th¸i ®é cña t¸c gi¶ vÒ vÊn ®Ò ®ã?
H: Em däc ®­îc lêi khuyªn nµo cña t¸c gi¶?Tõ ®ã, em liªn hÖ g× tíi viÖc ®äc s¸ch cña m×nh?
H: H·y tãm t¾t quan niÖm cña t¸c gi¶ vÒ viÖc chän tinh, ®äc kÜ vµ ®äc ®Ó trang trÝ?
H: T¸c gi¶ tá th¸i ®é nh­ thÕ nµo vÒ c¸ch ®äc s¸ch nµy?
H: Em c¶m nhËn g× tõ lêi khuyªn cña t¸c gi¶?
H: Theo t¸c gi¶, thÕ nµo lµ ®äc ®Ó cã kiÕn thøc phæ th«ng?
H: V× sao, t¸c gi¶ ®Æt vÊn ®Ò ®äc ®Ó cã kiÕn thøc phæ th«ng?
H: T¸c gi¶ ®· lÝ gi¶i thÕ nµo vÒ quan hÖ gi÷a phæ th«ng vµ chuyªn s©u trong ®äc s¸ch liªn quan ®Õn häc vÊn réng vµ chuyªn thÕ nµo?
H: NhËn xÐt g× vÒ c¸ch tr×nh bµy lÝ lÏ cña t¸c gi¶?
H: Tõ ®ã, em thu nhËn ®­îc g× tõ lêi khuyªn cña ng­êi viÕt?
H: Em d· ®äc s¸ch nh­ thÕ nµo vµ rót ra bµi häc g× cho viÖc ®äc s¸ch cña m×nh?
H: T¸c gi¶ ®· lµm s¸ng tá vÊn ®Ò b»ng kh¶ n¨ng ph©n tÝch thÕ nµo?
H: Tõ ®ã, t¸c gi¶ truyÒn ®Õn ng­êi ®äc kinh nghiÖm g×?
GV b×nh vµ ®­a bµi tËp tr¾c nghiÖm tæng kÕt bµi.
Ho¹t ®éng 3: H­íng dÉn phÇn ghi nhí.
H: YÕu tè nµo lµm nªn søc thuyÕt phôc cña bµi viÕt?
H: V¨n b¶n cho ta lêi khuyªn bæ Ých nµo vÒ viÖc ®äc s¸ch?
H: Qua ®ã, em hiÓu thªm g× vÒ Chu Quang tiÒm?
*HS ®äc v¨n b¶n.
- KiÓu v¨n b¶n nghÞ luËn.
- Hai phÇn:
+PhÇn 1: tõ ®Çu-> thÕ giíi míi: L§1: §äc s¸ch lµ con ®­êng quan träng cña häc vÊn.
+PhÇn 2: cßn l¹i: L§ 2: §äc s¸ch cÇn ®äc chuyªn s©u míi thµnh häc vÊn.
- Hai néi dung chÝnh:
+ ND1: Sù cÇn thiÕt cña viÖc ®äc s¸ch. 
+ND2: Ph­¬ng ph¸p ®äc s¸ch.
V× sao ph¶i ®äc s¸ch?
§äc s¸ch nh­ thÕ nµo?
- Giµu dÉn chøng giµu søc thuyÕt phôc vµ lËp luËn v÷ng vµng bëi ®ã lµ kinh nghiÖm cña mét nhµ khoa häc
-HS ®äc chó thÝch ®Ó hiÓu nghÜa cña tõ khã.
HS ®äc phÇn 1 vµ x¸c ®Þnh luËn ®iÓm.
- §äc s¸ch vÉn lµ mét con ®­êng quan träng cña häc vÊn.
- Lµ nh÷ng hiÓu biÕt cña con ng­êi do ®äc s¸ch mµ cã.
- Häc vÊn ®­îc tÝch luü tõ mäi mÆt trong ho¹t ®éng häc tËp trong ®so ®äc s¸ch chØ lµ mét mÆt nh­ng l¹i rÊt quan träng bëi muèn cã häc vÊn kh«ng thÓ kh«ng ®äc s¸ch.
- S¸ch lµ thµnh tùu ®¸ng quÝ: S¸ch lµ kho tµng quÝ b¸u cÊt gi÷ di s¶n tinh thÇn cña nh©n lo¹i.
- Muèn n©ng cao häc vÊn cÇn dùa vµo nh÷ng thµnh t­u nµy.
- §äc s¸ch lµ h­ëng thô ®Ó tiÕn l©n trªn con ®­êng häc vÊn.
- Tñ s¸ch cña nh©n lo¹i ®å sé, cã gi¸ trÞ.
- S¸ch lµ nh÷ng gi¸ trÞquÝ , lµ tinh hoa trÝ tuÖ, t­ t­ëng, t©m hån cña nh©n lo¹i 
- S¸ch ta ®ang häc lµ di s¶n tinh thÇnV× ®ã lµ mét phÇn tinh hoa cña häc vÊn nh©n lo¹i trong c¸c lÜnh vùc
–V×: S¸ch l­u gi÷u c¸c thµnh tù häc vÊn cña nh©n lo¹i- muèn n©ng cao häc vÊn ph¶i t×m hiÓu vµ kÕ thõa c¸c thµnh tùu ®ã.
- S¸ch kÕt tinh häc vÊn cña nh©n lo¹i trªn nhiÒu lÜnh vùc-> §äc s¸ch lµ thõa h­ëng nh÷ng gi¸ trÞ quÝ b¸u§Ó tiÕn lªn con ng­êi ph¶i dùa vµo di s¶n häc vÊn nµy
- HS tù tr×nh bµy.
- S¸ch lµ vèn quÝ cña nh©n lo¹i- §äc s¸ch ®Ó t¹o häc vÊn- Muèn tiÕn lªn trªn con ®­êng häc vÊn kh«ng thÓ khong ®äc s¸ch
HS tù tr×nh bµy.
HS tù ghi néi dung cña phÇn 1 qua lêi b×nh gi¸ cña GV.
HS ®äc.
- §äc s¸ch ®Ó n©ng cao häc vÊn cÇn ®äc chuyªn s©u.
- S¸ch biÒu khiÕn ng­êi ta kh«ng chuyªn s©u.
+ §äc s¸ch kh«ng cèt lÊy nhiÒu mµ quan träng nhÊt lµ ph¶i chän cho tinh, ®äc cho kÜ.
+ §äc chuyªn s©u b­ng kh«ng bá qua ®äc th­êng thøc.
- §äc “chuyªn s©u lµ ®äc quyÓn nµo ra quyÓn Êy, miÖng ®äc t©m ghi nghiÒn ngÉmkh«ng c¹n”
- §äc khong chuyªn s©u lµ c¸ch ®äc liÕc qua
- Xem träng c¸ch ®äc chuyªn s©u vµ coi th­êng c¸ch ®äc kh«ng chuyªn s©u- Ph©n tÝch qua so s¸nh ®èi chiÕu vµ dÉn chøng cô thÓ.
- §äc s¸ch ®Ó tÝch luü kiÕn thøc cÇn ®äc chuyªn s©u
- §äc l¹c h­íng lµ tham nhiÒu mµ kh«ng vô thùc chÊt.
- Do s¸ch nhiÒu mµ ng­êi ®äc kh«ng biÕt chän läc
- L·ng phÝ thêi gian, søc lùc vµ bá lì viÖc ®äc cuèn bæ Ých
- B¸o ®éng vÒ c¸ch ®äc s¸ch trµn lan, thiÕu môc ®Ých
HS tù tr×nh bµy.
HS tãm t¾t.
- §Ò cao c¸ch chän tinh, ®äc kÜ.
- Phñ nhËn c¸ch ®äc trang trÝ.
- §äc s¸ch cÇn chno tinh vµ ®äc kÜ ®Ó lÜnh héi cho thøc phôc vô cho viÖc båi bæ tri thøc cÇn thiÕt cho b¶n th©n
- HS dùa vµo SGK tr×nh bµy.
- §©y lµ yªu cÇu b¾t buéc ®èi víi HS bËc THc¸c häc gi¶ còng cÇn cã kiÕn thøc phæ th«ng v× c¸c m«n häc liªn quan ®Õn nhau
HS dùa vµo SGK tr×nh bµy.
- KÕt hîp ph©n tÝch lÝ lÏ víi liªn hÖ so s¸nh.
- §äc chuyªn s©u nh­ng cÇn ®äc réng ®Ó n¾m kiÕn thøc trªn nhiÒu lÜnh vùc ®Ó hiÓu s©u thªm mét lÜnh vùc
HS tù béc lé.
- Toµn diÖn, tØ mØ, cã ®èi chiÕu, so s¸nh
- §äc s¸ch cèt ®äc chuyªn s©u, chän tinh, ®äc kÜ
HS lµm bµi tËp tr¾c nghiÖm.
HS ®äc ghi nhí trong SGK trang7.
2. §äc vµ tãm t¾t v¨n b¶n.
3. Gi¶i nghÜa tõ khã:
II.T×m hiÓu v¨n b¶n
1. V× sao ph¶i ®äc s¸ch:
2. §äc s¸ch nh­ thÕ nµo?
III. Ghi nhí: SGK-7
Ho¹t ®éng 4: H­íng dÉn HS luyÖn tËp vµ vÒ nhµ.
IV. LuyÖn tËp:
*Trªn líp:
Tr×nh bµy suy nghÜ cña em vÒ v¨n b¶n “ Bµn vÒ ®äc s¸ch”?
HD:
VÊn ®Ò ®­îc bµn trong v¨n b¶n?
Ph­¬ng thøc biÓu ®¹t?
C¸ch lËp luËn?
DÉn chøng?
C¶m nhËn cña em vÒ vÊn ®Ò?
§¸nh gi¸ vÒ nghÖ thuËt vµ néi dung cña v¨n b¶n vµ vai trß cña t¸c gi¶
*VÒ nhµ:
Hoµn chØnh bµi viÕt.
§äc vµ t×m hiÓu tiÕt 93: Khëi ng÷
HD: VÒ nhµ t×m ®äc vµ tham kh¶o c¸c bµi tËp vÒ §Ò ng÷ trong SGK cò.
TuÇn 19- Bµi 18.
TiÕt 93: Khëi ng÷.
A. Môc tiªu cÇn ®¹t:
Gióp HS:
- NhËn biÕt khëi ng÷, ph©n biÖt khëi ng÷ víi chñ ng÷ cña c©u.
- NhËn biÕt c«ng dông cña khëi ng÷ lµ nªu ®Ò tµi cña c©u chøa nã ( C©u hái th¨m dß nh­ sau: “C¸i g× lµ ®èi t­îng ®­îc nãi dÕn trong c©u nµy?”
- BiÕt ®Æt nh÷ng c©u cã khëi ng÷.
B. Lªn líp:
*ChuÈn bÞ cña GV vµ HS:
GV: SGV- SGK- So¹n gi¸o ¸n- ThiÕt bÞ d¹y häc.
HS: SGK- §äc vµ t×m hiÓu ng÷ liÖu trong SGK.
1. æn ®Þnh tæ chøc:
2. KiÓm tra bµi cò:
H: Ph©n tÝch c¸c yÕu tè t¹o nªn søc thuyÕt phôc cña v¨n b¶n “ Bµn vÒ ®äc s¸ch”?
H: Em c¶m nhËn g× qua v¨n b¶n “Bµn vÒ ®äc s¸ch” ?
3. Bµi míi: GV giíi thiÖu bµi .
Ho¹t ®éng cña gi¸o viªn
Ho¹t ®éng 1: H­íng dÉn HS t×m hiÓu ®Æc ®iÓm vµ c«ng dông cña khëi ng÷ trong c©u 
GV dïng thiÕt bÞ ®­a ng÷ liÖu cho HS t×m hiÓu.
H: X¸c ®Þnh bé ph©n chñ ng÷ vµ vÞ ng÷ cña c¸c c©u a,b,c?
H: Ph©n biÖt c¸c tõ ng÷ in ®Ëm víi chñ ng÷ cña c¸c c©u ®ã?
GV gîi ý: VÒ vÞ trÝ? VÒ quan hÖ víi vÞ ng÷ cña c©u?
H: Theo em tr­íc c¸c tõ in ®Ëm cã thÓ thªm c¸c tõ nµo?
GV: Gäi c¸c tõ vµ côm tõ ®ã lµ khëi ng÷.
H: ThÕ nµo lµ khëi ng÷?
H: Khëi ng÷ cã c«ng dông g×?
GV yªu cÇu 2 HS ®äc ghi nhí trong SGK.
Ho¹t ®éng cña häc sinh
HS ghi ®Çu bµi vµ ®äc ng÷ liÖu.
HS nghiªn cøu vµ tr¶ lêi c¸c c©u hái.
HS ph©n biÖt chñ ng÷ vµ vÞ ng÷ cña c¸c c©u.
- C¸c tõ ®ã ®Òu ®øng tr­íc chñ ng÷.
- C©u a: tõ “anh” ®øng tr­íc chñ ng÷ vµ kh«ng cã quan hÖ trùc tiÕp víi vÞ ng÷ theo quan hÖ CN-VN.
- C©u b: Tõ “ Giµu” ®øng tr­íc chñ ng÷ th«ng b¸o tr­íc néi dung th«ng tin trong c©u.
- C©u c: Côm tõ ®ã ®øng tr­íc CN vµ th«ng b¸o vÒ ®Ò tµi ®­îc nãi ®Õn trong c©u.
HS: Cã thÓ thªm c¸c tõ: VÒ, cßn, ®èi
HS tù tr×nh bµy sù hiÓu biÕt cña m×nh qua ph©n tÝch c¸c vÝ dô.
HS ®äc ghi nhí .
Ghi b¶ng
I. §Æc ®iÓm vµ c«ng dông cña khëi ng÷ trong c©u:
1. VÝ dô:
2. Ghi nhí: SGK
Ho¹t ®éng 2: H­íng dÉn HS luyÖn tËp.
II. LuyÖn tËp:
Bµi tËp 1 : T×m c¸c khëi ng÷ trong ®o¹n trÝch
a. Khëi ng÷ ë c©u 2: “§iÒu nµy”
b. Khëi ng÷ ë c©u 3: “ ®èi víi chóng m×nh”
c. Khëi ng÷ “ mét m×nh”
d. Khëi ng÷: “ lµm khÝ t­îng”
e. Khëi ng÷: “ ®èi víi ch¸u”
Bµi tËp 2: ChuyÓn phÇn in ®Ëm trong c©u thµnh khëi ng÷:
a. Anh Êy lµm bµi cÈn thËn l¾m.
-> Lµm bµi, anh Êy cÈn thËn l¾m.
b. T«i hiÓu råi nh­ng t«i ch­a gi¶i ®­îc.
-> HiÓu th× t«i hiÓu råi, nh­ng t«i ch­a gi¶i ®­îc.
Bµi tËp 3: §Æt 3 c©u trong ®ã cã dïng khëi ng÷.
VD:
H­ th× nã còng h­ råi.
ChiÕc ¸o nµy t«i mua råi.
NghÌo th× gia ®×nh t«i còng nghÌo råi.
*VÒ nhµ:
Häc thuéc ghi nhí SG ... ghÖ ( lÆp; liªn kÕt c©u)
- sù sèng – Sù sèng; v¨n nghÖ- V¨n nghÖ ( lÆp; liªn kÕt ®o¹n v¨n).
c. PhÐp liªn kÕt c©u:
- thêi gian- thêi gian- thêi gian; con ng­êi- con ng­êi- Con ng­êi( lÆp)
d. PhÐp liªn kÕt c©u:
yÕu ®uèi- m¹nh; hiÒn lµnh- ¸c ( tr¸i nghÜa).
Bµi tËp 2: C¸c cÆp tõ tr¸i nghÜa theo yªu cÇu cña ®Ò:
(Thêi gian) vËt lÝ- ( thêi gian) t©m lÝ
V« h×nh- h÷u h×nh.
Gi¸ l¹nh- nãng báng.
Th¼ng t¾p – h×nmh trßn.
§Òu ®Æn- lóc nhanh lóc chËm.
Bµi tËp 3:
a. Lçi vÒ liªn kÕt néi dung: c¸c c©u kh«ng phôc vô chñ ®Ò chung cña ®o¹n v¨n.
*Ch÷a: Thªm mét sè tõ ng÷ hoÆc c©u ®Ó thiÕt lËp liªn kÕt chñ ®Ò gi÷a c¸c c©u:
VD: “ C¾m ®i mét m×nh trong ®ªm. TrËn ®Þa ®¹i ®éi 2 cña anh ë phÝa b·i båi bªn mét dßng s«ng. Anh chît nhí håi ®Çu mïa l¹c hai bè con anh cïng viÕt ®¬n xin ra mÆt trËn. B©y giê, mïa thu ho¹ch l¹c ®· vµo chÆng cuèi.”
b. Lçi liªn kÕt néi dung: TrËt tù c¸c sù viÖc nªu trong c¸c c©u kh«ng hîp lÝ.
C¸ch söa: Thªm tr¹ng ng÷ chØ thêi gian vµo c©u (2) ®Ó lµm râ mèi quan hÖ thêi gian gi÷a c¸c sù kiÖn.
VD: Suèt hai n¨m anh èm nÆng, chÞ lµm quÇn quËt”
Bµi tËp 4: 
*Lçi liªn kÕt h×nh thøc:
a. Lçi: dïng tõ ë c©u (2) vµ c©u (3) kh«ng thèng nhÊt.
C¸ch söa: Thay ®¹i tõ nã b»ng ®¹i tõ chóng.
b. Lçi: Tõ v¨n phßng vµ tõ héi tr­êng kh«ng cïng nghÜa víi nhau trong tr­êng hîp nµy.
C¸ch söa: Thay tõ héi tr­êng ë c©u (2) b»ng tõ v¨n phßng.
*VÒ nhµ: 
ViÕt ®o¹n v¨n víi chñ ®Ò: ThÇy c«, m¸i tr­êng, bÌ b¹n( chØ ra c¸c yÕu tè liªn kÕt c©u trong ®o¹n v¨n)
ChuÈn bÞ: TiÕt 111- So¹n v¨n b¶n “Con cß”
HD: Dïng c¸c tõ ng÷ ®óng chñ ®Ò vµ chó ý ®Õn viÖc liªn kÕt b»ng yÕu tè h×nh thøc vµ néi dung.
- §äc kÜ v¨n b¶n – t×m bè côc v¨n b¶n- ph­¬ng thøc biÓu ®¹t cña v¨n b¶n vµ tr¶ lêi c¸c c©u hái trong phÇn cuèi v¨n b¶n. 
 Ngµy so¹n:
 Ngµy d¹y:
TuÇn 23- bµi 22.
TiÕt 111,112: §äc - hiÓu v¨n b¶n.
V¨n b¶n : Con cß
( ChÕ Lan Viªn)
A. Môc tiªu cÇn ®¹t:
Gióp HS:
- C¶m nhËn ®­îc vÎ ®Ñp vµ ý nghÜa cña h×nh t­îng con cß trong bµi th¬ ®­îc ph¸t triÓn tõ nh÷ng c©u h¸t ru x­a ®Ó ca ngîi t×nh mÑ vµ nh÷ng lêi ru .
- ThÊy ®­îc sù vËn dông s¸ng t¹o ca dao cña t¸c gi¶ vµ nh÷ng ®Æc ®iÓm vÒ h×nh ¶nh, thÓ th¬, giäng ®iÖu cña bµi th¬.
- RÌn luyÖn kÜ n¨ng c¶m thô vµ ph©n tÝch th¬, ®Æc biÖt lµ nh÷ng h×nh t­îng th¬ ®­îc s¸ng t¹o b»ng liªn t­ëng, t­ëng t­îng.
B. Lªn líp:
*ChuÈn bÞ: 
- GV: SGV- SGK- So¹n gi¸o ¸n- ThiÕt bÞ d¹y häc- T­ liÖu tham kh¶o.
- HS: SGK- So¹n v¨n b¶n.
1. æn ®Þnh tæ chøc:
2. KiÓm tra bµi cò:
H: NghÞ luËn vÒ vÊn ®Ò t­ t­ëng ®¹o lÝ? Yªu cÇu vÒ néi dung vµ h×nh thøc cña kiÓu bµi nghÞ luËn vÒ t­ t­ëng ®¹o lÝ?
H: Ch÷a bµi tËp.
3. Bµi míi: GV giøoi thiÖu bµi.
Ho¹t ®éng cña GV
Ho¹t ®éng 1: H­íng dÉn HS phÇn §äc chó thÝch v¨n b¶n.
GV yªu cÇu HS ®äc chó thÝch * t×m hiÓu vÒ t¸c gi¶ vµ t¸c phÈm.
Ho¹t ®éng cña HS
HS ®äc chó thÝch.
Ghi b¶ng
I. §äc- chó thÝch:
1. T¸c gi¶, t¸c phÈm:
TuÇn 25 - Bµi 24.
TiÕt 121: Sang Thu
A. Môc tiªu cÇn ®¹t:
Gióp HS:
Ph©n tÝch ®­îc c¶m nhËn tinh tÕ cña nhµ th¬ H÷u ThØnh vÒ sù biÕn ®æi cña ®Êt trêi tõ cuèi h¹ sang ®Çu thu.
RÌn luyÖn thªm n¨ng lùc c¶m thô th¬ ca.
B. Lªn líp:
*ChuÈn bÞ:
- GV: SGV- SGK- So¹n gi¸o ¸n- ThiÕt bÞ d¹y häc- T­ liÖu.
- HS: SGK- So¹n bµi.
1. æn ®Þnh tæ chøc:
2. KiÓm tra bµi cò:
H: §äc thuéc bµi th¬ “ViÕng l¨ng B¸c” vµ b×nh mét khæ th¬ mµ em yªu thÝch nhÊt.
H: §äc thuéc bµi th¬ vµ giíi thiÖu s¬ l­îc vÒ nhµ th¬ ViÔn Ph­¬ng.
3. Bµi míi: GV giíi thiÖu bµi míi.
Ho¹t ®éng cña GV
Ho¹t ®éng 1: H­íng dÉn HS §äc- chó thÝch v¨n b¶n.
GV yªu cÇu HS ®äc phÇn chó thÝch.
H: Nªu nh÷ng nÐt tiªu biÓu vÒ nhµ th¬ H÷u ThØnh?
H: Bµi th¬ sang thu ra ®êi trong hoµn c¶nh nµo?
H: §äc v¨n b¶n víi giäng ®iÖu nh­ thÕ nµo?
H: V¨n b¶n ®­îc viÕt theo ph­¬ng thøc biÓu ®¹t nµo?
H: Nhµ th¬ ®· c¶m nhËn sang thu tõ nh÷ng ph¹m vi kh«ng gian nµo?
H: Nªu ý nghÜa cña c¸c khæ th¬ t­¬ng øng víi tr×nh tù miªu t¶ vµ c¶m nhËn ®ã?
H: Nh÷ng h×nh ¶nh th¬ nµo g©y Ên t­îng vÒ sù biÕn ®æi cña ®Êt trêi khi vµo thu?
H: C¶m nhËn cña em vÒ ©m ®iÖu cña bµi th¬?
GV yªu cÇu HS nªu nghÜa cña mét sè tõ khã trong chó thÝch.
Ho¹t ®éng 2: H­íng dÉn HS t×m hiÓu v¶n b¶n.
GV yªu cÇu HS ®äc l¹i v¨n b¶n.
H: Con ng­êi c¶m gi¸c sang thu tõ nh÷ng dÊu hiÖu nµo?
H: T¸c gi¶ dïng tõ ng÷ nµo ®Ó diÔn t¶ c¶m gi¸c ®ã?
H: Tõ “ bçng” gîi cho ta c¶m nhËn ®­îc tr¹ng th¸i nµo cña sù c¶m nhËn?
H: Sù c¶m nhËn mïa thu tõ h­¬ng æi gîi cho em suy nghÜ g×?
H: Em c¶m nhËn ®iÒu g× tõ h×nh ¶nh th¬ h­¬ng æi “ph¶ vµo trong giã se”?
H: C¶m gi¸c cña thi nh©n vÒ h­¬ng vÞ mïa thu ra sao?
H: C¸ch diÔn t¶ ®ã ®em ®Õn cho ng­êi ®äc c¶m gi¸c nh­ thÕ nµo?
H: Qua ®ã t¸c gi¶ muèn lµm næi bËt lªn mét kh«ng gian thu thÕ nµo?
H: Theo em t¹i sao khi ®· c¶m nhËn nh÷ng tÝn hiÖu cña mïa thu t¸c gi¶ l¹i viÕt “h×nh nh­ thu ®· vÒ”?
H: Tõ c¸ch diÔn ®¹t ®ã gîi cho em c¶m nghÜ g× vÒ t©m hån thi nh©n?
GV yªu cÇu HS ®äc khæ th¬ 2.
H: §Êt trêi sang thu ®­îc c¶m nhËn tõ nh÷ng biÓu hiÖn kh«ng gian nµo?
H: H×nh ¶nh “ s«ng ®­îc lóc dÒnh dµng” “ Chim b¾t ®Çu véi v·”gîi cho ta liªn t­ëng g×?
H:BÇu trêi thu ®­îc ph¸c ho¹ qua h×nh ¶nh th¬ nµo?
H: Em c¶m nhËn g× vÒ h×nh ¶nh th¬ ®ã?
H: T¸c gi¶ ®· dïng biÖn ph¸p nghÖ thuËt nµo ®Ó vÏ nªn bøc tranh mïa thu ®ã?
H: Tõ nh÷ng h×nh ¶nh ®ã t¸c gi¶ khiÕn ng­êi ®äc h×nh dung bøc tranh mïa thu nh­ thÕ nµo?
H: Qua ®ã, em hiÓu thªm g× vÒ t¸c gi¶?
GV yªu cÇu HS ®äc khæ th¬ cuèi.
H: Nh©n vËt tr÷ t×nh cßn c¶m nhËn thÊy nh÷ng biÓu hiÖn kh¸c biÖt nµo cña thêi tiÕt khi chuyÓn sang thu?
H: T¸c gi¶ dïng nghÖ thuËt g× ®Ó diÔn t¶ sù thay ®æi ®ã?
H: Nh÷ng h×nh ¶nh th¬ ®ã gîi cho ta thÊy biÓu hiÖn g× cña mïa thu?
H: Tõ nh÷ng chi tiÕt ®ã, t¸c gi¶ gîi cho ng­êi ®äc liªn t­ëng tíi ®iÒu g×?
H: Tõ ®ã em hiÓu g× vÒ con ng­êi tr­íc lóc sang thu?
GV b×nh vµ chèt l¹i néi dung, ý nghÜa cña bµi th¬.
Ho¹t ®éng 3: H­íng dÉn HS tæng kÕt l¹i gi¸ trÞ néi dung vµ nghÖ thuËt cña bµi th¬.
H: YÕu tè nµo ®· lµm nªn søc truyÒn c¶m m¹nh mÏ cña bµi th¬?
H: Bµi th¬ gîi cho ng­êi ®äc nh÷ng c¶m nhËn g× vÒ thiªn nhiªn, ®Êt n­íc, con ng­êi trong thêi ®iÓm tõ h¹ sang thu?
H: Tõ nh÷ng rung c¶m Êy khiÕn em liªn t­ëng tíi bµi th¬ nµo? cña ai?
H: H·y giíi thiÖu mét vµi bµi th¬ vݪt vÒ ®Ò tµi mïa thu?
GV giíi thiÖu vµ so s¸nh nÐt riªng cña nh÷ng bµi th¬ viÕt vÒ mïa thu ®Ó thÊy nÐt ®éc ®¸o trong th¬ H÷u ThØnh: Bµi “ TiÕng thu” cña L­u Träng l­; “ §©y mïa thu tíi” cña Xu©n DiÖu; ba bµi th¬ vÞnh mµ thu cña NguyÔn KhuyÕn; “ Chím thu” cña TrÇn §¨ng Khoa.
H: Qua bµi th¬ “Sang thu”, em hiÓu thªm g× vÒ H÷u ThØnh?
H: Nhµ th¬ nh¾n nhñ ng­êi ®äc ®iÒu g×?
GV b×nh chèt l¹i bµi häc: ViÕt vÒ ®Ò tµi mïa thu kh«ng chØ cã H÷u ThØnh, song thµnh c«ng cña H÷u ThØnh ë ®©y lµ diÔn t¶ qui luËt cña tù nhiªn ®Ó tõ ®ã nãi vÒ cuéc sèng vµ con ng­êi- mét n¨m b¾t ®Çu tõ mïa xu©n vµ cuäc ®êi còng b¾t ®Çu tõ tuæi trÎ- khi mïa thu tíi còng gièng nh­ cuéc ®êi con ng­êi tr¶i qua 
Ho¹t ®éng cña HS
HS ®äc chó thÝch trong SGK.
Dùa vµo chó thÝch HS tr×nh bµy.
- §äc víi giäng ®iÖu nhÑ nhµng.
- Miªu t¶ ®Ó biÓu c¶m.
- Khæ th¬1: C¶m nhËn kh«ng gian lµng quª sang thu.
- Kh« th¬ 2,3: C¶m nhËn kh«ng gian ®Êt trêi sang thu.
- HS tù tr×nh bµy.
£m ¸i vµ chËm r·i-> rung ®éng nh¹ nhµng tr­íc biÕn chuyÓn tinh vi cña ®Êt trêi khi vµo thu.
- H­¬ng æi trong giã ë ngâ nhµ.
- T¸c gi¶ dïng tõ “ bçng”.
- Ng¹c nhiªn, bÊt ngê tr­íc sù thay ®æi cña thêi tiÕt t¸c ®éng ®Õn c¶m gi¸c con ng­êi.
- Ph¶i sèng g¾n bã víi lµng quª míi c¶m nhËn ®­îc h­¬ng vÞ cña quª h­¬ng khi chuyÓn mïa nh­ thÕ.
- Mïi h­¬ng æi to¶ vµo trong giã lµm thøc dËy c¶ kh«ng gian n¬i lµng quª.
- Giã chïng ch×nh
- Giã nhÑ, tho¶ng qua nh­ muèn ngõng l¹i n¬i ngâ xãm.
-> Lêi th¬ thÓ hiÖn c¶m gi¸c trùc tiÕp vµ tinh tÕ cña t¸c gi¶ tr­íc nh÷ng biÕn ®æi cña kh«ng gian thu.
- Mïi th¬m cña æi n¬i v­ên t­îc theo giã bay ®i nh­ b¸o hiÖu mïa thu ®· vÒ trªn lµng quª.
- H×nh nh­: vÉn cßn cã chót ch­a râ rµng trong c¶m nhËn-> ®ã lµ c¶m nhËn nhÑ nhµng tho¸ng qua mïi h­¬ng æi.
=> Mét t©m hån nh¹y c¶m, t×nh yªu thiªn nhiªn, yªu tiÕt trêi thu quª h­¬ng m×nh tha thiÕt- mét t×nh yªu d©n téc céi nguån
HS ®äc.
HS ®äc nh÷ng c©u th¬
- MÆt n­íc lín d©ng lªn vµ nhÑ ch¶y- mÆt s«ng ph¼ng lÆng-> mÆt n­íc cña trêi thu( n­íc trong v¾t nh­ mÆt g­¬ng)
- Trêi se l¹nh- nh÷ng c¬n giã heo may b¸o hiÖu mïa h¹ ®· qua vµ mïa thu tíi.
- C¸nh chim b¸o hiÖu mµu h¹ qua vµ mïa thu tíi nªn ®µn chim bay vÒ ph­¬ng Nam tr¸nh rÐt
- Cã ®¸m m©y mïa h¹ v¾t nöa m×nh sang thu.
-> H×nh ¶nh lµn m©y máng nhÑ ®ang l­ít trªn nÒn trêi xanh biÕc-> vÎ ®Ñp cña trêi thu.
- H×nh ¶nh ®­îc t¹o nªn b»ng sù c¶m nhËn tinh tÕ vµ trÝ t­ëng t­îng bay bæng
- Sù thay ®æi cña ®Êt trêi tõ h¹ sang thu – sù thay ®æi rÊt nhÑ nhµng mµ râ rÖt.
- ThiÕt tha víi quª h­¬ng ®Êt n­íc.
HS ®äc.
- “VÉn cßn bao nhiªu n¾ng”.
- “ §· v¬i dÇn c¬n m­a
SÊm còng bít bÊt ngê”
Vµ: hµng c©y ®øng tuæi.
- Dïng yÕu tè miªu t¶ vµ h×nh ¶nh Èn dô
- C¶nh vËt, thêi tiÕt thay ®æi. TÊt c¶ cßn nh÷ng dÊu hiÖu cña mïa h¹ nh­ng gi¶m møc ®é vµ ®ang lÆng lÏ vµo thu-> Thêi ®iÓm giao mïa
- N¾ng, m­a, sÊm chíp, hµng c©y ®Òu lµ h×nh ¶nh Èn dô cho nh÷ng ®æi thay, vang ®éng cña cuéc ®êi, x· héi vµ còng lµ nh÷ng ®æi thay cña tuæi ®êi sang thu nghÜa lµ sù tõng tr¶i
-> Tõ thay ®æi cña mïa thu con ng­êi liªn t­ëng tíi nh÷ng ®æi thay cña ®êi ng­êi- sù tr¶i nghiÖm =>Yªu thiªn nhiªn, ®Êt n­íc, yªu con ng­êi- chÊp nhËn, b×nh tÜnh sèng vµ cã lßng tin vµo t­¬ng lai
HS ®äc l¹i bµi th¬.
- ThÓ th¬ n¨m ch÷- cã søc gîi t¶ vµ gîi c¶m m¹nh mÏ.
- Dïng nhiÒu tõ l¸y gîi c¶m vµ Èn dô
- T×nh c¶m tha thiÕt. Quan t©m ®Õn sù sèng, thiªn nhiªn, ®Êt n­íc, con ng­êi-> T×nh yªu ®èi víi cuéc ®êi tha thiÕt
- “Mïa xu©n nho nhá” cña Thanh H¶i.
HS: ba bµi th¬ mïa thu cña NguyÔn KhuyÕn; hoÆc th¬ vÒ mïa thu cña L­u Träng L­, Xu©n DiÖu
- Mét nhµ th¬ cã t©m hån nh¹y c¶m- biÕt l¾ng nghe vµ diÔn t¶ nh÷ng biÕn ®æi tinh vi cña ®Êt trêi vµ t©m hån con ng­êi
- H·y l¾ng nghe ©m thanh cña cuéc sèng vµ cã t×nh yªu , niÒm tin tha thiÕt víi cuéc ®êi tr­íc nh÷ng biÕn chuyÓn cña tù nhiªn vµ x· héi
Ghi b¶ng
I. §äc chó thÝch:
1. T¸c gi¶, t¸c phÈm:
2. §äc.
3. Gi¶i nghÜa tõ khã:
II. T×m hiÓu v¨n b¶n:
1. C¶m nhËn kh«ng gian lµng quª sang thu:
2. C¶m nhËn kh«ng gian ®Êt trêi sang thu:
III. Ghi nhí: SGK 
Ho¹t ®éng 4: H­íng dÉn luyÖn tËp.
IV.LuyÖn tËp:
Bµi tËp 1: H·y b×nh khæ th¬ gîi cho em c¶m xóc s©u s¾c nhÊt?
GV h­íng dÉn: HS cã thÓ lùa chän bÊt cø khæ th¬ nµo mµ em cho lµ hay nhÊt vµ ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ trªn ph­¬ng diÖn néi dung vµ nghÖ thuËt , nªu c¶m nghÜ cña riªng em vÒ ý gnhÜa cña khæ th¬ ®ã.
Bµi tËp vÒ nhµ: 
- Dùa vµo bµi th¬, em h·y viÕt mÊy c©u th¬ vÒ mïa thu hoÆc viÕt ®o¹n v¨n t¶ c¶nh mïa thu?
- Häc thuéc bµi th¬ vµ s­u tÇm nh÷ng bµi th¬ viÕt vÒ mïa thu.
So¹n v¨n b¶n: Nãi víi con.
VËn dông thi ph¸p trong viÖc d¹y th¬ Cæ ®iÓn :
TuÇn 6- TiÕt 28
V¨n b¶n: C¶nh ngµy xu©n
( TrÝch “ TruyÖn KiÒu” – NguyÔn Du)
VËn dông thi ph¸p trong viÖc d¹y th¬ hiÖn ®¹i
TuÇn 25- TiÕt 121
V¨n b¶n: Sang thu
( H÷u ThØnh)