Bài soạn Ngữ văn lớp 9 - Tiết 31, 32: Đọc - Hiểu văn bản

Ngµy so¹n:28/9/2007 
Ngµy gi¶ng: 29/9/2007 
Bµi 7 . M· Gi¸m Sinh mua KiÒu
 ( TrÝch TruyÖn KiÒu)
	NguyÔn Du
TiÕt 31,32 : §äc - HiÓu v¨n b¶n
A. Mục tiêu cần đạt 
1. Kiến thức.
- Giúp học sinh hiểu được tấm lòng nhân đạo của Nguyễn Du: khinh bỉ và căm phẫn sấu sắc bon buôn người; đau đớn, xót xa trước thực trạng con người bị hạ thấp , bị chà đạp.
-Thấy được nghệ thuật miêu tả nhân vật của tác giả: khắc họa tính cách qua diện mạo, cử chỉ.
2. Kĩ năng.
-Rèn luyện kĩ năng đọc thơ lục bát kể chuyện, phân tích tâm trạng qua hình dáng, cử chỉ, ngôn ngữ và hành động.
3. Thái độ.
- Lên án phê phán thói xâu trong xã hội và cảm thông chia sẻ với nhân vật Kiều.
B. Chuẩn bị.
* Giáo viên: Phương tiện: Tranh minh họa cảnh Mã Giám Sinh mua Kiều
	Phương pháp: Dùng lời có nghệ thuật, vấn đáp, gợi tìm
* Học sinh: Soạn theo câu hỏỉ sách giáo khoa và hướng dẫn của giáo viên.
C.Tổ chức các hoạt động.
1. Kiểm tra sự chuẩn bị bài ở nhà của học sinh ( 5')
? Đọc thuộc lòng đoạn trích Kiều ở lầu Ngưng Bích ? Nêu cảm nhận của em về đoạn trích đó?
2. Dạy - học bài mới
* Giới thiệu bài: (2’ )
Gia đình Kiều bị thằng bán tơ vu vạ, Vương ông và Vương Quan bị bắt giữ, bị đánh đập dã man, nhà cửa bị sai nha lục soát, vơ vét hết mọi của cải Trước tình cảnh cha và em bị chúng đánh đập. Thúy Kiều đã quyết định bán mình để lấy tiền cứu cha và gai đình thoát khỏi tai họa. Được mụ mối mách bảo mã Giám Sinh tìm đến mua Kiều.
* Bài mới 
Hoạt động của GV
Hoạt động 
của H/S
Nội dung cần đạt
? Cho biết vị trí của đoạn trích?
GV: Đây là đoạn mở đầu kiếp đoạn trường của người con gái họ Vương.
GV Nêu yêu cầu đọc
- Phân biệt được giọng của người kể chuyên và lời của nhân vật ( Chú ý lời nhân vật Mã Giám Sinh)
GV đọc yêu cầu học sinh đọc nhận xét.
GV cùng học sinh giải nghĩa các từ khó để học sinh bước đầu cảm nhận được văn bản.
? Đoạn trích có thể chia làm mấy cảnh? Đó là những cảnh nào? Xác định vị trí của từng cảnh?
GV định hướng cách tìm hiểu văn bản tìm hiểu theo tuyến nhân vật.
GV: Tin nàng Kiều bán mình chuộc cha làm gần xa bàn tán xôn xao. Gần miền có một mụ mối đưa MGS đến với danh nghĩa hỏi Kiều về làm thiếp. Vậy MGS đến nhà Kiều ntn? 
GV: Gọi học sinh đọc 9 câu thơ đầu.
? Khi mụ mối đưa đường cho MGS đến nhà Kiều, MGS được giới thiệu ntn? 
? Vậy người khách phương xa đến nhà Kiều để làm gì? 
? Khi đến hỏi Kiều người viễn khách giới thiệu ntn? 
? Em có nhận xét gì về cách trả lời của MGS? 
GV: Đến nhà được hỏi thì MGS không thưa gửi gì hết, y trả lời cộc lốc. 
? Em hiểu gì về cái tên MGS mà hắn xưng ra ở đây? 
GV: Rõ ràng anh chàng họ Mã này đưa ra một cái tên mập mờ, chung chung, không biết hắn thuộc MGS nào. Còn hỏi quê thì ở ''Lâm Thanh cũng gần'' - mà ở đầu đoạn trích hắn dược giới thiệu là viễn khách - khách ở nơi xa đến - chứng tỏ hắn ở xa mà lại nói ở gần.
? Qua cách giới thiệu tên tuổi, quê quán em thấy hắn là người ntn? 
? Tiếp theo tác giả giới thiệu hắn ra sao? 
? Ở 2 câu thơ này tác giả miêu tả MGS ở những mặt nào? 
? Qua việc miêu tả hình dáng em hiểu gì về ngoại hình của MGS? 
? Đã ngoài 40 rồi mà lại có diện mạo như vậy em hiểu thêm gì về MGS? 
GV: Thực ra chẳng ai cạo lông mày và việc tác giả nói quá nhằm châm biếm, mỉa mai cách ăn diện kệch cỡm, tỉa tót thái quá. Ngày xưa 40 tuổi đã để râu dài. Vậy mà MGS 40 tuổi rồi mà vẫn" mày râu nhẵn nhụi, áo quần bảnh bao"
? Cảnh tượng thầy tớ MGS được miêu tả thông qua chi tiết nào? 
? Em hình dung ntn về cảnh tượng này?
? em có nhận xét gì về việc miêu tả thầy và tớ?
? Sử dụng hình ảnh đối lập có tác dụng gì? 
GV: Người ta thường nói thầy nào tớ đấy nhưng ở đây tác giả khéo léo miêu tả đối lập để lột tả chân tướng của thầy.
? Vào đến nhà Kiều MGS đã có những hành động và cử chỉ ntn? Em hiểu gì về hành động đó?
GV: Đó là cử chỉ thô lỗ hỗn xược. Ghế trên dành cho ông bà, cha mẹ thế mà MGS đi làm rể tức bậc con lại nhảy lên ngồi thì thật là chướng mắt.
? Qua việc miêu tả hành vi cử chỉ của MGS em hiểu gì về bản chất của hắn? 
? Qua phần đầu em nhận xét gì về cách dùng từ miêu tả của tác giả?
? Bức chân dung của Mã Giám Sinh được hiên lên qua nghệ thuật gì? Qua nghệ thuật đó người đọc hình dung được gì về Mã Giám Sinh?
GV: Đây là nhân vật phản diện đầu tiên ta gặp trong truyện Kiều. Nếu như ở n/v chính diện Nguyễn Du tả bằng phương pháp lí tưởng hóa thì đến nhân vật phản diện Nguyễn Du lại tả bằng phương pháp hiện thực hóa. Ông dùng ngôn ngữ đời thường để khắc họa chân dung nhân vật bằng phương pháp này tác giả đã phơi bày được bản chất của Mã Giám Sinh. Vậy bản chất của Mã Giám Sinh được thể hiện thế nào...
Qua các từ ngữ đó em hiểu MGS là con người ntn?
GV khái quát nội dung tiết 1 TIẾT 2
? KTBC ( 5'): Mở đầu đoạn trích cho ta thấy MGS hiện lên ntn?
? Khi tận mắt nhìn thấy dung nhan của Kiều MGS có thái độ ntn?
GV: Thường thì người ta chỉ cân nhắc những thứ có trọng lượng. Nhưng ở đây MGS cân nhắc tài sắc Kiều chứ không chú ý đến đức hạnh. 
? Để cân sắc, cân tài MGS đã làm gì? 
GV: MGS ép Kiều đánh đàn, làm thơ để thử tài nghệ của nàng
? Những việc làm đó của MGS thể hiện điều gì?
GV: MGS đến nhà Kiều giữa lúc gia đình nàng gặp họa. Nàng Kiều đang đau xót đến cực độthế mà hắn không một lời hỏi han chia sẻ hắn ép nàng đánh đàn làm thơ.
? Sau khi thưởng thức tài đàn, thơ hắn có thái độ gì?
GV: Hắn rất ưng ý, hài lòng về món hàng người có chất lượng hoàn hảo là TK. Thể hiện rộng lượng, lịch thiệp, ra vẻ lễ phép lúc này nhập vai anh chàng đi hỏi vợ rất tốt - MGS nói đến "sính nghi" tức là để dẫn cưới. Vì theo phong tục xưa nhà gái có quyền thách cưới. 
? Hỏi như vậy, nhưng khi mụ mối len giá "nghìn vàng" thì MGS có hành động gì? 
? Qua đây em hiểu gì về việc làm của hắn?
GV: Giữa việc làm và lời nói của MGS mâu thuẫn trái ngược nhau.
? Sự trái ngược này giúp em hiểu thêm dược điều gì? 
? Kết quả của cuộc mua bán ntn? 
GV: Đến đây MGS đã hiện nguyên hình là một con người đủ mọi thủ đoạn, mánh lới, xảo quyệt, một tên lái buôn nhà nghề.
? Từ việc phân tích toàn cảnh mua bán em thấy MGS là người ntn? 
GV: Thông qua việc sử dụng từ ngữ, hình ảnh giúp ta hiểu được thái độ bất bình phẫn nộ của nhà thơ đối với phường bán người vô nhân đạo. Kín đáo bày tỏ nỗi xót xa trước cảnh con người - đặc biệt là người phụ nữ tài sắc bị đem ra mua bán vùi dập. 
 Nhà thơ cũng lên án thế lực đồng tiền trong tay bọn bất lương. Đi hỏi vợ MGS chỉ dùng tiền. Tác giả đã nhận xét " Tiền lưng đã sẵn việc gì chẳng xong". Không chỉ riêng ở đây mà trong toàn tác phẩm ND đã tố cáo "Làm cho khốc hại chẳng qua vì tiền".
? Khi ra trình diện MGS, TK được miêu tả ntn?
? Khi mụ mối vén tóc, bắt tay để MGS nhìn thấy nàng cho rõ, nàng còn được miêu tả ntn?
? Miêu tả TK tác giả đã sử dụng BPNT nào?
? Tác dụng của việc sử dụng các BPNT đó?
? Tại sao nàng lại đau đớn đến như vậy?
? Qua câu thơ "Nét buồn như cúc điệu gầy như mai" giúp em hiểu được điều gì?
? Qua phân tích em hiểu gì về tâm trạng của nàng Kiều trong màn kịch vấn danh này?
GV: Nỗi đau nhân phẩm bị chà đạp, Nhưng vì tự nguyện nên nàng phải làm theo sự điều khiển của mụ mối 
? Qua vần thơ miêu tả TK em thấy NDu có thái độ như thế nào? 
? Tác giả đã sử dụng BPNT nào? 
? Từ đặc sắc về nghệ thuật đã làm toát lên nội dung gì?
? Tấm lòng nhân đạo của NDu qua đoạn trích?
GV: Nhà như hóa thân vào nhân vật để nói nói lên nỗi đau tủi hổ của Thúy Kiều
HĐ 1
- Trả lời
- Học sinh đọc.
- Nghe
- Đọc, nhận xét
-Theo dõi văn bản 
-Phát hiện
- Trình bày
-Nghe
HĐ 2
-Đọc
- Phát hiện
- Phát hiện
- Phát hiện
-Nhận xét
- Trình bày
- Nghe
- Nhận xét
- Phát hiện
- Nhận xét
- Trình bày
- Khái quát
- Nghe
- Phát hiện
- Bộc lộ
- Nhận xét
- Nhận xét
- Phát hiện
- Khái quát
- Nhận xét
- Khái quát
- Đọc thầm phần 3
- Phát hiện
- Phát hiện
- Nhận xét
- Phát hiện
-Phát hiện
- Trình bày
- Bộc lộ 
- Phát hiện
- Khái quát
- Phát hiện
- Phát hiện
- Phát hiện
- Nhận xét
- Phân tích
- Bộc lộ
- Khái quát
- Bộc lộ
HĐ3
- Khái quát
- Khái quát
HĐ 4 
- Bộc lộ
I. Đọc- Tiếp xúc văn bản. (20')
* Vị trí đoạn trích: Nằm ở đầu phần 2 ( Gia biến và lưu lạc) sau khi gia đình Thúy Kiều bị vu oan...đoạn trích gồm 26 câu thơ từ câu 623 đến câu 648.
*Đọc.

*Từ khó.
*Tìm hiểu cấu trúc văn bản.
- Bố cục: 3 phần
+Phần 1: 9 đầu: Cảnh MGS đến nhà Kiều
+Phần 2: 7 câu tiếp: Cảnh Kiều ra trình diện MGS
+ Phần 3: còn lại: Cảnh MGS mua Kiều
II. Đọc- Hiểu văn bản.
1. Nhân vật Mã Giám Sinh.
a. Cảnh MGS đến nhà Kiều (18')
- MGS được giới thiệu là một ''viễn khách''- người khách phương xa đến
- Tìm đến để làm lễ vấn danh( lễ đến hỏi và xin cưới).
- Giới thiệu là : Tên MGS , quê huyện Lam Thanh cũng gần
- Trả lời cộc lốc 
- Mã là họ, Giám Sinh không phải là tên của hắn mà là tên chung cho những nho sinh học ở trường Quốc tử giám
- MGS là kẻ gian dối
- Quá niên trạc ngoại tứ tuần, 
Mày râu nhẵn nhụi áo quần bảnh bao
- Giới thiệu tuổi tác và diện mạo
- MGS có vẻ ngoài chải chuốt, bóng bẩy, lố lăng không phù hợp với tuổi 40
- MGS có vẻ ngoài chải chuốt, lố lăng, kệch cỡm
- " Trước thầy sau tớ xôn xao"
- Một đám người lộn xộn ầm ĩ 
- H/ả đối lập giữa thầy và tớ 
- Lột trần sự giả tạo của thầy
- Ghế trên ngồi tót sỗ sàng
- Nhảy lên ngồi chễm chệ, thiếu lịch sự
-MGS là kẻ thô lỗ, hỗn xược, thiếu văn hóa
- NT: từ láy tượng hình, tượng thanh
b. Cảnh MGS mua Kiều. ( 15')
- Đắn đo, cân sắc, cân tài
- Ép cung
- Thể hiện sự xem xét tỉ mỉ, kỹ lưỡng, sành sỏi của một kẻ chuyên buôn bán.
- Mặn nồng một vẻ một ưa
- Y trả giá, mặc cả 
Cò kè bớt một thêm hai 
Giờ lâu ngã giá vâng ngoài bốn trăm
- MGS trả giá, mặc cả rất riết róng, thêm bớt chi li từng tí một
- Hiểu được bản chất ti tiện bủn xỉn keo kiệt của MGS
- Sau hàng giờ lâu thêm bớt từng li từng tí, lời qua tiếng lại giữa kẻ mua người bán . MGS đã mua được nàng Kiều với giá 400 lạng vàng
- MGS là một tên buôn người lọc lõi, xảo quyệt
2. Hình ảnh Thúy Kiều ( 15')
 Nỗi mình thêm tức nỗi nhà,
mặt dày
- Nét buồn như cúc, điệu gầy như mai 
- NT: So sánh, ước lệ, đối ( thềm hoa .), từ ngữ gợi tả.
- Nhấn mạnh nỗi đau đớn tột độ của nàng Kiều 
- Nỗi mình: Tình duyên dang dở 
- Nỗi nhà: Cảnh gia đình tan nát
- Bị biến thành món hàng
- Nàng buồn mà vẫn đẹp như hoa cúc hoa mai
- Nàng Kiều đau đớn, xót xa, nhục nhã ê chề
- NDu cảm thông, xót xa cho thân phận nàng Kiều
III. Tổng kết (5')
1. Nghệ thuật 
- Bút pháp miêu tả ngoại hình đặc sắc: Tả MGS tả thực, tả TK tả ước lệ.
2. Nội dung
- MGS tên buôn người xảo quyệt . Tâm trạng đau đớn của nàng Kiều.
IV. Luyện tập( 3')
- Tác giả tỏ thái độ khinh bỉ và căm phẫn sâu sắc bọn buôn người, đồng thời tố cáo thế lực đồng tiền chà đạp lên con người
- NDu còn thể hiện niềm thương cảm sâu sắc trước thực trạng con người bị hạ thấp, bị chà đạp.
D. Hướng dẫn các hoạt động tiếp nối. (2' )
- Học thuộc lòng đoạn trích.
- Nắm nội dung và nghệ thuật đoạn trích
 - Chuẩn bị bài sau: Miêu tả trong văn bản tự sự