Chuyên đề Văn học lãng mạn và hiện thực phê phán 1930-1945

Chuyên đề1 : Văn học lãng mạn và hiện thực phê phán 1930-1945 
Đề 1 : ĐÂY MÙA THU TỚI – Xuân Diệu 
1/ Cảm giác chung của bài thơ là buồn. Buồn vì hàng liễu rũ. Buồn vì cái lạnh len 
lỏi đây đây gợi nỗi cô đơn, buồn vì có sự chia lìa, tan tác từ hoa cỏ, chim muông tới 
con người. Buồn vì có một cái gì như là nỗi nhớ nhung ngẩn ngơ, phảng phất ở 
không gian và lòng người. 
 Hồi ấy, khi bài thơ ra đời (rút trong tập Thơ thơ – 1938) mùa thu là mùa 
buồn, tuy thường là nỗi buồn man mác có cái vẻ đẹp và cái nên thơ riêng của nó. 
Thực ra đây là một cảm hứng rất tự nhiên và có tính truyền thống về mùa thu của 
thơ ca nhân loại (Nguyễn Du, Nguyễn Khuyến, Tản Đà... cũng như Đỗ Phủ, Bạch 
Cư Dị...). Bài Đây mùa thu tới cũng nằm trong truyền thống. Nhưng cảnh thu của 
thơ Xuân Diệu có cái mới , cái riêng của nó. Ấy là chất trẻ trung tươi mới được 
phát hiện qua con mắt “Xanh non” của tác giả, là sức sống của tuổi trẻ và tình yêu, 
là cái cảm giác cô đơn “run rẩy” của cái tôi cá nhân biểu hiện niềm khao khát giao 
cảm với đời. 
 Cảm giác chung, linh hồn chung ấy của bài thơ đã được thể hiện cụ thể 
qua các chi tiết, các câu thơ, đoạn thơ của tác phẩm. 
 2/ Đoạn một: 
 Trong thi ca truyền thống phương Đông, oanh vàng liễu biếc thường để 
nói mùa xuân, tuổi trẻ và tình yêu. Người ta dành sen tàn, lá ngô đồng rụng, cúc nở 
hoa để diễn tả mùa thu. Xuân Diệu lại thấy tín hiệu của mùa thu trước hết n ơi 
những hàng liễu rũ bên hồ. 
 Trong thơ Xuân Diệu, dường như đầu mối của mọi so sánh liên tưởng là 
những cô gái đẹp. Vậy thì những hàng liễu bên hồ, cành mềm, lá mướt dài rũ 
xuống thướt tha, có thể tưởng tượng là những thiếu nữ đứng cúi đầu cho những làn 
tóc dài đổ xuống song song... Là mái tóc mà cũng là những dòng lệ (lệ liễu). 
Những dòng lệ tuôn rơi hàng nối hàng cùng chiều với những áng tóc dài. 
 Vậy là mùa thu của Xuân Diệu tuy buồn mà vẫn đẹp, và nhất là vẫn trẻ 
trung. Ở hai câu đầu của đoạn thơ, nhà thơ khai thác triệt để thủ pháp láy âm để 
tạo nên giọng điệu buồn, đồng thời gợi tả cái dáng liễu (hay những áng tóc dài) 
buông xuống, rủ mãi xuống. Những “nàng liễu” đứng chịu tang một mùa hè rực rỡ 
vừa đi qua chăng? 
 Tin thu tới trên hàng liễu, nhà thơ như khẽ reo lên “Đây mùa thu tới – 
mùa thu tới”. Đàng sau tiếng reo thầm, ta hình dung cặp mắt long lanh, trẻ trung 
của nhà thơ. Mùa thu của Xuân Diệu không gợi sự tàn tạ, mà như khoác bộ áo mới 
tuy không rực rỡ, nhưng mà đẹp và thật là thơ mộng rất phù hợp với mùa thu: “Với 
áo mơ phai dệt lá vàng”. 
 3/ Ở hai đoạn hai và ba, nhà thơ chủ yếu cảm nhận mùa thu bằng xúc 
giác: sương lạnh, gió lạnh. Có lẽ cái lạnh không chỉ đến với nhà thơ bằng xúc giác. 
Ông đem đến thêm cho cảnh thu cái run rẩy của tâm hồn mình nữa chăng? Một tâm 
hồn rất nhạy cảm với thân phận của hoa tàn, lá rụng, những nhánh cây gầy guộc trơ 
trụi... Chúng đang rét run lên trước gió thu! Lại một thành công nữa trong thủ pháp 
láy âm “những luồng run rẩy rung rinh lá”. 
 Cái rét càng dễ cảm thấy ở nơi trống vắng, nhất là cảnh trống vắng ở 
những bến đò. Bến đò là nơi lộng gió. Bến đò lại là nơi tụ hội đông vui. Thu về, 
gió lạnh, người ta cũng ngại qua lại bên sông. Xuân Diệu đã diển tả cái lạnh bằng 
một câu thơ đặc sắc “Đã nghe rét mướt luồn trong gió”. Một chữ “luồn” khiến cái 
rét như được vật chất hóa hơn, có sự tiếp xúc da thịt cụ thể hơn. 
 4/ Đoạn bốn 
 Nguyễn Du nói “Người buồn cảnh có vui đâu bao giờ”. Ở đây người cũng 
buồn mà cảnh cũng buồn. Buồn nhất là sự trống vắng và cảnh chia lìa. Cả bài thơ 
gợi ý này, nhưng đến đoạn cuối nhà thơ mới nói trực tiếp như muốn đưa ra một kết 
luận chăng: 
Mây vẫn từng không chim bay đi 
Khi trời u uất hận chia li 
 Tuy nhiên cảm giác về mùa thu, tâm sự về mùa thu là một cái gì mông 
lung, làm sao có thể kết luận thành một ý nào rõ rệt. Vậy thì tốt nhất là nói lửng lơ: 
Ít nhiều thiếu nữ buồn không nói 
Tựa cửa nhìn xa, nghĩ ngợi gì? 
 Lời kết luận nằm ở trong lòng những thiếu nữ đứng tựa cửa bâng khuâng. 
Nét mặt các cô thì buồn và cặp mắt các cô thì nhìn ra xa, nghĩa là không nhìn một 
cái gì cụ thể – chắc hẳn là đang nhìn vào bên trong lòng mình để lắng nghe những 
cảm giác buồn nhớ mông lung khi mùa thu tới. Lời kết luận không nói gì rõ rệt 
nhưng lại gợi mở rất nhiều cảm nghĩ cho người đọc. 
 Trong tập Trường ca, Xuân Diệu từng viết: Trời muốn lạnh nên người ta 
cần nhau hơn. Và người nào chỉ có một thân thì cần một người khác (...) Thu, người 
ta vì lạnh sắp đến mà rất cần đôi, cho nên không gian đầy những lời nhớ nhung, 
những hồn cô đơn thảo ra những tiếng thở dài để gọi nhau”. 
 Đó phải chăng cũng là tâm trạng của tác giả Đây mùa thu tới và của 
những thiếu nữ trong bài thơ này chăng? 
Đề 2 : TRÀNG GIANG của Huy Cận 
 Trước Cách mạng tháng Tám, Huy Cận viết nhiều về thiên nhiên, vũ trụ 
– Đây là một hồn thơ buồn, nỗi buồn của một con người gắn bó với đất nước, quê 
hương, nhưng cô đơn bất lực, thường tìm đến những cảnh mênh mông bát ngát, 
hoang vắng lúc chiều tà và đem đối lập nó với những sự vật gợi lên hình ảnh những 
thân phận nhỏ nhoi, tội nghiệp, bơ vơ trong tàn tạ và chia lìa. 
 Bài thơ Tràng giang là một trường hợp tiêu biểu cho những đặc điểm 
phong cách nói trên. 
 1/ Tràng giang nghĩa là sông dài. Nhưng hai chữ nôm na “ sông dài” 
không có được sắc thái trừu tượng và cổ xưa của hai âm Hán Việt “tràng giang”. 
Với hai âm Hán Việt, con sông trong thơ tự nhiên trở thành dài hơn, trong tâm 
tưởng người đọc, rộng hơn, xa hơn, vĩnh viễn hơn trong tâm tưởng người đọc. Một 
con sông dường như của một thuở xa xưa nào đã từng chảy qua hàng nghìn năm lịch 
sử, hàng nghìn năm văn hóa và in bóng trong hàng nghìn áng cổ thi. Cái cảm giác 
Tràng giang ấy lại được tô đậm thêm bởi lời thơ đề là “Bâng khuâng trời rộng nhớ 
sông dài” (Nhớ hờ – Lửa thiêng) 
 2/ Khổ một: Ở hai câu đầu, cảnh vật thực ra tự nó không có gì đáng 
buồn. Nhưng lòng đã buồn thì tự nhiên vẫn thấy buồn. Đây là cái buồn tự trong 
lòng lan tỏa ra theo những gợn sóng nhỏ nhấp nhô “điệp điệp” với nhau trên mặt 
nước mông mênh. Cũng nỗi buồn ấy, tác giả thả trôi theo con thuyền xuôi mái lặng 
lẽ để lại sau mình những rẽ nước song song. 
 Ở hai câu sau, nỗi buồn đã tìm được cách thể hiện sâu sắc hơn trong nỗi 
buồn của cảnh: ấy là sự chia lìa của “thuyền về nước lại” và nhất là cảnh ngộ của 
một cành củi lìa rừng không biết trôi về đâu giữa bao dòng xuôi ngược. Thử tưởng 
tượng: một cành củi khô gầy guộc chìm nổi giữa bát ngát tràng giang... Buồn biết 
mấy! 
 3/ Khổ hai: Bức tranh vẽ thêm đất thêm người. Cái buồn ở đây gợi lên 
ở cái tiếng xào xạc chợ chiều đã vãn từ một làng xa nơi một cồn cát heo hút nào 
vẳng lại. Có thoáng hơi tiếng của con người đấy, nhưng mơ hồ và chỉ gợi thêm 
không khí tàn tạ, vắng vẻ, chia lìa. Hai câu cuối của khổ thơ đột ngột đẩy cao và 
mở rộng không gian của cảnh thơ thêm để càng làm cho cái bến sông vắng kia trở 
thành cô liêu hơn: 
Nắng xuống, trời lên sâu chót vót. 
Sông dài, trời rộng, bến cô liêu 
 4/ Khổ ba: Cảnh mênh mông buồn vắng càng được nhấn mạnh hơn 
bằng hai lần phủ định: 
Mênh mông không một chuyến đò ngang 
Không cầu gợi chút niềm thân mật... 
 Không có một con đò, không có một cây cầu, nghĩa là hoàn toàn không 
bóng người hay một cái gì gợi đến tình người, lòng người muốn qua lại gặp gỡ nhau 
nơi sông nước. 
 Chỉ có những cánh bèo đang trôi dạt về đâu: lại thêm một hình ảnh của 
cô đơn, của tan tác, chia lìa. 
 5/ Khổ bốn: Chỉ có một cánh chim xuất hiện trên cảnh thơ. Xưa nay 
thơ ca nói về cảnh hoàng hôn thường vẫn tô điểm thêm một cánh chim trên nền 
trời: 
Chim hôm thoi thóp về rừng 
(Nguyễn Du) 
Ngàn mai gió cuốn chim bay mỏi. 
(Bà Huyện Thanh Quan) 
Chim mỏi về rừng tìm chốn trú 
(Hồ Chí Minh) 
 Bài thơ Huy Cận cũng có một cánh chim chiều nhưng đúng là một cánh 
chim chiều trong “thơ mới”, nên nó nhỏ nhoi hơn, cô đơn hơn. Nó chỉ là một cánh 
chim nhỏ (chim nghiêng cánh nhỏ) trên một nền trời “lớp lớp mây cao đùn núi 
bạc”. Và cánh chim nhỏ đang sa xuống phía chân trời xa như một tia nắng chiều rớt 
xuống. 
 Người ta vẫn nói đến ý vị cổ điển của bài thơ. Nó thể hiện ở hình ảnh nhà 
thơ một mình trước vũ trụ để cảm nhận cái vĩnh viễn, cái vô cùng của không gian, 
thời gian đối với kiếp người. Ý vị cổ điển ấy lại được tô đậm thêm bằng một tứ thơ 
Đường. 
Lòng quê dợn dợn vời con nước 
Không khói hoàng hôn cũng nhớ nhà 
 Tác giả Tràng giang tuy nói “không khói hoàng hôn” nhưng chính là đã 
bằng cách ấy đưa thêm “khói hoàng hôn Thôi Hiệu” vào trong bài thơ của mình để 
làm giàu thêm cái buồn và nỗi nhớ của người lữ thứ trước cảnh tràng giang. 
 6/ Mỗi người Việt Nam đọc Tràng giang đều liên tưởng đến một cảnh 
sông nước nào mình đã đi qua. Có một cái gì rất quen thuộc ở hình ảnh một cành 
củi khô hay những cánh bèo chìm nổi trên sóng nước mênh mông, ở hình ảnh 
những cồn cát, làng mạc ven sông, ở cảnh chợ chiều xào xạc, ở một cánh chim 
chiều. 
 Một nhà cách mạng hoạt động bí mật thời Pháp thuộc mỗi lần qua sông 
Hồng lại nhớ đến bài Tràng giang. Tình yêu đất nước quê hương là nội dung cảm 
động nhất của bài thơ. 
 Còn “cái tôi Thơ mới” thì tất nhiên là phải buồn. Thơ Huy Cận lại càng 
buồn. Buồn thì cảnh không thể vui. Huống chi lại gặp cảnh buồn. Nhưng trong nỗi 
cô đơn của nhà t ...  đến nay, các nhà thơ vẫn còn thừa 
hưởng và tiếp tục phát huy nhiều thành tựu mà nó đã đạt được, nhiều vấn đề về 
nghệ thuật, kỹ thuật mà nó đã đặt ra trong khoảng 15 năm ngắn ngủi ấy. Không 
phải tất cả nhưng phần lớn những bài thơ lãng mạn vẫn được người đọc yêu thích, 
nhất là người đọc trẻ tuổi, vẫn có tác dụng xây dựng cho người đọc một thế giới nội 
tâm phong phú và nhân đạo. 
Đề 14: Giá trị tư tưởng và nghệ thuật của đoạn văn tả cảnh ông Huấn 
Cao “cho chữ” trong nhà giam (truyện ngắn”Chữ người tử tù” 
của Nguyễn Tuân). Vì sao tác giả cho đó là “một cảnh tượng 
xưa nay chưa từng có”? 
* Gợi ý chi tiết
 1/ Nguyễn Tuân trước Cách mạng tháng Tám là một nhà văn duy mĩ. 
Ông yêu đến say đắm cái đẹp, ngợi ca cái đẹp, tôn thờ cái đẹp. Theo ông mĩ là 
đỉnh cao của nhân cách con người. Ông săn lùng cái đẹp không tiếc công sức. Ông 
miêu tả cái đẹp bằng kho ngôn ngữ giàu có của riêng ông. Nhưng nhân vật hiện lên 
trong tác phẩm của Nguyễn Tuân phải là hiện thân của cái đẹp. Đó là những con 
người tài hoa hoạt động trong những hoàn cảnh, môi trường đặc biệt, phi thường. 
Ông phát hiện, miêu tả cái đẹp bên ngoài và bên trong của nhân vật. Trong cái đẹp 
của ông bao gồm cái CHÂN và THIỆN. Ông còn kết hợp MĨ với DŨNG. Truyện 
ngắn “Chữ người tử tù” (1939) trong tập “Vang bóng một thời” là áng văn hay nhất, 
tiêu biểu nhất của Nguyễn Tuân. Giá trị tư tưởng và dụng công nghệ thuật của 
Nguyễn Tuân được thể hiện chủ yếu trong đoạn văn tả “một cảnh tượng xưa nay 
chưa từng có”, cảnh tượng một người tử tù cho chữ một viên quản ngục. 
 2/a. Ông Huấn Cao trong truyện “Chữ người tử tù” là một nho sĩ tài hoa 
của một thời đã qua nay chỉ còn “vang bóng”. Nguyễn Tuân đã dựa vào nguyên 
mẫu nhà thơ, nhà giáo, một lãnh tụ của khởi nghĩa nông dân là Cao Bá Quát, một 
người hết sức tài hoa và dũng khí phi thường để sáng tạo ra nhân vật Huấn Cao 
(Cao là họ, Huấn là dạy) Cao Bá Quát trước khi thành lãnh tụ nông dân cũng là 
thầy giáo. Nguyễn Tuân đã đưa vào hai tính cách nổi bật của nguyên mẫu để xây 
dựng nhân vật Huấn Cao. Cao Bá Quát người viết chữ đẹp nổi tiếng và khí phách 
lừng lẫy. Xây dựng nhân vật Huấn Cao, Nguyễn Tuân vừa thể hiện lý tưởng thẩm 
mỹ của ông lại vừa thoả mãn tinh thần nổi loạn của ông đối với xã hội đen tối tàn 
bạo lúc bấy giờ. 
 b. Truyện có hai nhân vật chính, một là ông Huấn Cao có tài viết chữ 
đẹp, một nữa là viên quản ngục say mê chữ đẹp của Huấn quyết tìm mọi cách để 
“xin chữ” treo trong nhà. Lão coi chữ Huấn Cao như báu vật. 
 Họ đã gặp nhau trong một tình huống oái oăm là nhà ngục. Người có tài 
viết chữ đẹp lại là một tên “đại nghịch” cầm đầu cuộc khởi nghĩa nông dân (triều 
đình gọi là nổi loạn, “giặc” đang bị bắt giam chờ ngày thụ hình. Con người mê chữ 
đẹp của ông Huấn Cao lại là một tên quản ngục đại diện cho cái trật tự xã hội ấy. 
Trên bình diện nghệ thuật họ là tri âm tri kỉ, trên bình diện xã hội họ ở hai vị trí đối 
lập. Tình huống của truyện có tính kịch. Từ tình huống đầy kịch tính ấy, tính cách 
của hai nhân vật được bộc lộ và tư tưởng chủ đề của truyện được thể hiện một cách 
sâu sắc. 
 Nguyễn Tuân thích xây dựng nhân vật trong tình huống phi thường. Một 
viên quản ngục, tay sai đắc lực cho bộ máy thống trị lại tha thiết xin chữ một tội 
phạm. Còn Huấn Cao là một bậc anh hùng, một nghệ sĩ đâu có dễ dàng cho chữ 
một kẻ tiểu nhân đang làm nghề tàn ác, lừa lọc. Vậy mà việc cho chữ trong ngục 
đã diễn ra. 
 Huấn Cao nói: “Ta nhất sinh không vì vàng bạc hay quyền thế mà phải ép 
mình viết câu đối bao giờ”. Huấn Cao coi thường tiền bạc và uy quyền, nhưng 
Huấn Cao vui lòng cho chữ viên quản ngục vì con người sống giữa chốn bùn nhơ 
này, nơi người ta chỉ biết sống bằng tàn nhẫn, bằng lừa lọc lại có kẻ biết trọng 
người có nghĩa khí, biết tôn quí cái đẹp của chữ nghĩa. “Ta cảm cái tấm lòng biệt 
nhỡn liên tài của các người. Nào ta có biết đâu một người như thầy quản đây mà lại 
có những sở thích cao quí như vậy”. Viên quản ngục cũng không dễ gì nhận được 
chữ của Huấn Cao. Hắn đã bị nghi ngờ, bị đuổi. Có lần hắn mon men vào ngục định 
làm quen và biệt đãi Huấn Cao để xin chữ thì lại bị Huấn Cao cự tuyệt:”Người hỏi 
ta muốn gì? Ta chỉ muốn có một điều, là nhà ngươi đừng đặt chân vào đây”. Về sau 
hiểu được tấm lòng của viên quản ngục, ông đã nói một lời sâu sắc và cảm động 
“Thiếu chút nữa ta đã phụ một tấm lòng trong thiên hạ”. 
 Coi khinh cường quyền và tiền bạc. Huấn Cao chỉ trọng những tấm lòng 
biết quí cái đẹp, cái tài, có sở thích cao quí. Những con người ấy theo Huấn Cao là 
còn giữ được “thiên lương”. Ông khuyên viên quản ngục bỏ cái nghề nhơ bẩn của 
mình đi “ở đây khó giữ được thiên lương cho lành vững và rồi cũng đến nhem nhuốc 
mất cả đời lương thiện đi”. 
 c. Huấn Cao còn đẹp ở khí phách. Ông là một người tử tù gần đến ngày tử 
hình vẫn giữ được tư thế hiên ngang, đúng là khí phách của anh hùng Cao Bá Quát. 
Đêm hôm ấy, lúc trại giam tỉnh Sơn Chỉ còn tiến mõ vọng canh, “một cảnh tượng 
xưa nay chưa từng có” đã bày ra. Trong một buồng tối chật hẹp, ẩm ướt, đầy màng 
nhện, đất bừa bãi phân chuột, phân gián, tác giả cố ý miêu tả bằng cách tương 
phản giữa tính cách cao quí của Huấn Cao với cái dơ dáy, bẩn thỉu của nhà tù, một 
hình ảnh thu nhỏ của xã hội bấy giờ. 
 Vẻ đẹp rực rỡ của Huấn Cao hiện lên trong đêm viết chữ cho viên quản 
ngục. Chính trong tình tiết này, cái Mĩ và cái Dũng hoà hợp dưới ánh đuốc đỏ rực 
của một bó đuốc tẩm dầu, một người tù cổ đeo gông, chân vướng xiềng đang giậm 
tô nét chữ trên tấm lụa trắng tinh căng trên mảnh ván. Người tù viết xong một chữ, 
viên quản ngục lại vội khúm núm cất những đồng tiền kẽm đánh ô chữ trên phiến 
lục óng. Hình ảnh người tử tù trở nên lồng lộng. Viên quản ngục và viên thư lại trở 
nên bé nhỏ, bị động, khúm núm trước người tử tù” .Nhưng với cách suy tưởng sâu 
xa hơn,chúng ta có thể hiểu được sự vĩ đại của viên quản ngục.Ta có thể ví rằng 
viên quản ngục là một vì vua anh minh và Huấn Cao là một tướng tài.Vua giỏi phải 
biết dùng tướng tài. 
 d. Vì sao Nguyễn Tuân lại nói đây là “một cảnh tượng xưa nay chưa từng 
có?” 
 Cảnh tượng này quả là lạ lùng, chưa từng có vì trò chơi chữ nghĩa thanh 
tao có phần đài các lại không diễn ra trong thư phòng, thư sảnh, mà lại diễn ra nơi 
ngục tối chật hẹp, bẩn thỉu, hôi hám. 
 Cảnh tượng lạ lùng chưa từng có bởi vì người nghệ sĩ có tài viết chữ đẹp 
lại trổ tài trong khi cổ mang gông, chân đeo xiềng và sáng mai ra pháp trường. 
 Cảnh tượng lạ lùng chưa từng thấy là hình ảnh tên tử tù cho chữ thì nổi 
bật lên uy nghi lồng lộng, còn viên quản ngục và thư lại, những kẻ đại diện cho trật 
tự xã hội đương thời thì lại khúm núm run run. 
 Điều đó cho thấy rằng trong nhà tù tăm tối, hiện thân cho cái ác, cái tàn 
bạo đó không phải cái ác, cái xấu đang thống trị mà chính là cái Đẹp, cái Dũng, cái 
Thiện, cái cao cả đang làm chủ. Với cảnh cho chữ này, cái nhà ngục tăm tối đã đổ 
sụp, bởi vì không còn kẻ phạm tội tử tù, không còn quản ngục và thư lại, chỉ có 
người nghệ sĩ tài hoa đang sáng tạo cái đẹp trước đôi mắt ngưỡng mộ sùng kính của 
những kẻ liên tài, tất cả đều thấm đẫm ánh sáng thuần khiết của cái đẹp, cái đẹp 
của thiên lương và khí phách. Cũng với cảnh này, người tử tù đang đi vào cõi bất tử. 
Sáng mai ông sẽ bị tử hình, nhưng những nét chữ vuông vắn, tươi đẹp hiện lên cái 
hoài bão tung hoành cả một đời của ông trên lụa bạch sẽ còn đó. Và nhất là lời 
khuyên của ông đối với tên quản ngục có thể coi là lời di huấn của ông về đạo lí 
làm người trong thời đại nhiễu nhương đó. Quan niệm của Nguyễn Tuân là cái ĐẸP 
gắn liền với cái THIỆN. Người say mê cái Đẹp trước hết phải là người có thiên 
lương. Cái Đẹp của Nguyễn Tuân còn gắn với cái DŨNG. Hiện thân của cái đẹp là 
hình tượng Huấn Cao đó, khí phách lừng lẫy đã sáng rực cả trong đêm cho chữ 
trong nhà tù. 
 Bên cạnh hình tượng Huấn Cao lồng lộng, ta còn thấy một tấm lòng trong 
thiên hạ. Trong đêm cho chữ, hình ảnh viên quản ngục cũng cảm động. Đó là thanh 
âm trong trẻo chen vào giữa một bản đàn mà nhạc luật đều hỗn loạn xô bồ. Cái tư 
thế khúm núm, giọng nói nghẹn ngào, cái cúi đầu xin bái lĩnh và cử chỉ run run 
bưng chậu mực không phải là sự quy luỵ hèn hạ mà là thái độ chân thành khiến ta 
có cảm tình với con người đáng thương này.Nhưng nếu không có người cai ngục 
biết trân trọng tài năng,thì Huấn Cao cũng chỉ làmột Huấn Cao tử tù. 
 e. Đoạn truyện ông Huấn Cao cho chữ là đoạn văn hay nhất trong truyện 
ngắn”Chữ người tử tù”. Bút pháp điêu luyện, sắc sảo khi dựng người, dựng cảnh, 
chi tiết nào cũng gợi cảm, gây ấn tượng. Ngôn ngữ Nguyễn Tuân biến hoá, sáng 
tạo, có hồn, có nhịp điệu dư ba. Một không khí cổ kính trang nghiêm đầy xúc động, 
có phần bi tráng toát lên trong đoạn văn. 
 3/ “Chữ người tử tù” không còn là “chữ” nữa, không chỉ là Mĩ mà thôi, 
mà “những nét chữ tươi tắn nói lên những hoài bão tung hoành của một đời người”. 
Đây là sự chiến thắng của cái ĐẸP, cái CAO THƯỢNG, đối với sự phàm tục nhơ 
bẩn, cũng là sự chiến thắng của tinh thần bất khuất trước thái độ cam chịu nô lệ. Sự 
hòa hợp giữa Mĩ và Dũng trong hình tượng Huấn Cao là đỉnh cao nhân cách theo lí 
tưởng thẩm mĩ của Nguyễn Tuân, theo triết lí Duy Mĩ của Nguyễn Tuân. 
* * *