Dàn ý chung của bài văn nghị luận về một tác phẩm văn học (thơ, truyện)

Dàn ý chung của bài văn nghị luận về một tác phẩm văn học (thơ , truyện )
A .MB 
 - Giới thiệu khái quát về tác giả ( tên , đặc đặc điểm sáng tác : thường sáng tác về đề tài gì ? thành tựu nổi bật , )
 _ Giới thiệu tác phẩm , vấn đề cần nghị luận ( Nội dung của tác phẩm hoặc nhân vậthoặc đoạn thơ )
 B. Thân bài 
 - Lần lượt nêu những nhận xét đánh giá về nội dung ,nghệ thuật của tác phẩm ( các luận điểm ) và phân tích các dẫn chứng để làm rõ những nhận xét đánh giá ấy .
 *Cách nêu luận điểm và phân tích :
_Đối với tác phẩm truyện hoặc đoạn trích :
 + Lần lượt nêu từng luận điểm ( nhận xét đánh giá) có thể về phẩm chất ,tính cách của nhân vật có thể về nội dung tư tưởng của truyện ; sau đó nêu các sự việc ,hành động ,việc làm ,suy nghĩ , lời nói , cách đối xử của nhân vật làm dẫn chứng để làm rõ từng luận điểm .
+Cách viết đoạn văn trình bày luận điểm phân tích cảm nhận về nội dung của tác phẩm truyện hoặc về nhân vật : Thực hiện theo các bước sau :
 ( 1)Nêu luận điểm ( nhận xét về phẩm chất nhân vật hoặc nội dung của tác phẩm )
 (2) Kể lại các suy nghĩ , việc làm , lời nói , cách ứng xử của nhân vật và phân tích để làm rõ luận điểm .
 (3) Khái quát nâng cao giá trị nội dung tư tưởng hoặc cảm nghĩ ấn tượng về phẩm chất của nhân vật . 
+ Nêu luận điểm nhận xét về nghệ thuật của tác phẩm và giá trị của chúng trong việc thể hiện nội dung : nhận xét về ngôi kể , cốt truyện , tình huống truyện , cách miêu tả tâm lí nhân vật , ngôn ngữ nhân vật .
 _ Đối với tác phẩm thơ 
 + Lần lượt nêu từng luận điểm ( nhận xét đánh giá) về nội dung ,nghệ thuật của từng khổ thơ , đoạn thơ sau đó trích dẫn các câu thơ làm dẫn chứng và phân tích để làm rõ từng luận điểm .
 +Cách viết đoạn văn trình bày luận điểm phân tích cảm nhận về câu thơ , khổ thơ: thực hiện theo các bước sau 
Trích dẫn câu thơ , khổ thơ
 Nêu nội dung của khổ thơ , câu thơ ( trả lời câu hỏi câu thơ , khổ thơ ấy tả cảnh gì , tình gì ? cảnh và tình ấy như thế nào)
. Phân tích các từ ngữ , hình ảnh , giọng điệu , biện pháp tu từ đã thể hiện tình và cảnh ấy như thế nào ?
 Khái quát nâng cao giá trị nội dung , giá trị biểu cảm của câu thơ ,khổ thơ .
Giữa các đoạn văn cần có từ ngữ chuyển đoạn , liên kết .
Có thể liên hệ với các nhân vật , câu thơ  ở tác phẩm khác để mở rộng vấn đề .
C.KB :
 _ Khái quát , nâng cao giá trị nội dung tư tưởng , nghệ thuật của tác phẩm , vai trò của tác giả .
1.Mơ tả sự việc, hiện tượng.
- Trên các đường phố của thủ đơ, các thành phố lớn đâu đâu cũng thấy rác vứt lung tung, bừa bãi. rác rưởi tràn ngập khắp nơi, khiến các con sơng, hồ, kênh rạch bốc lên một mùi rất khĩ chịu.
VD- Theo nhiều số liệu thống kê tính đến năm 2005, lượng rác thải sinh hoạt do các đơ thị ở nước ta thải ra là khoảng 6 triệu tấn. Hãy tưởng tượng xem, nếu tất cả số rác ấy được thu gom lại ở một chỗ hẳn sẽ tạo thành cả một dãy núi khổng lồ tồn là rác rưởi. Tuy nhiên, khơng dừng lại ở đĩ, theo dự báo của các nhà khoa học, lượng rác thải ở đơ thị nước ta sẽ cịn tiếp tục tăng lên nhanh chĩng trong những năm tới đây, khoảng 7 - 8 triệu tấn mỗi năm và hơn thế nữa.
2. Nêu tác hại của sự việc hiện tượng đĩ. Những hành vi đĩ gây tác hại lớn cho xã hội, cho đời sống của mỗi chúng ta
- Trước hết, ơ nhiễm mơi trường làm hại đến sự sống, sức khoẻ của con người
+ Rác thải làm ơ nhiễm đất, nước và khơng khí làm tơm, cá chết, ơ nhiễm đất và nước ngầm, làm tắc cống, gây ngập lụt... Vào mùa mưa, nhiều đơ thị thường bị ngập trong nước khiến đường phố trở thành những dịng sơng. Một trong những nguyên nhân gây ra ngập úng tại đơ thị là do con người đã san lấp các ao hồ chứa nước để xây dựng cơng trình và xả rác bừa bãi gây tắc nghẽn các cống thốt nước. Cịn nguồn nước ngầm tại một số nơi bắt đầu suy kiệt và ơ nhiễm do bị khai thác quá mức.
+ Rác thải, đặc biệt là nước thải cịn là mơi trường lí tưởng để các sinh vật gây bệnh, sinh sống và lan truyền. Khi nguồn nước bị ơ nhiễm cũng cĩ nghĩa là vơ số sinh vật gây bệnh theo dịng nước toả ra khắp nơi trong đơ thị và cả những vùng lân cận.... gây ra các chứng bệnh về đường tiêu hố, ngồi da, mắt Thậm chí, một số bệnh đã phát triển thành dịch và đe doạ tính mạng của nhiều người.
+ Ơ nhiễm khơng khí nguy hiểm đối với tất cả mọi người. Nếu phải sống trong một mơi trường đầy khĩi bụi và tiếng ồn thì sau một thời gian con người sẽ cảm thấy rất mệt mỏi và căng thẳng. Ơ nhiễm khơng khí gây ra các bệnh tim mạch, đường hơ hấp, là những căn bệnh phổ biến hiện nay.
- Ơ nhiễm mơi trường làm cảnh quan bị ảnh hưởng (mất mĩ quan)
VD: Hồ Tây, Hồ Gươm đẹp nổi tiếng như vậy mà xung quanh vẫn lềnh bềnh những rác. Ở văn Miếu, Quốc Tử Giám, xung quanh những cây cổ thụ đã cĩ tuổi thọ hàng nghìn năm là nơi ngồi nghỉ lí tưởng mà cũng ngổn ngang những rác. Đường thanh niên đẹp và thơ mộng... cũng chứa đầy rác. Ở bến tàu, bến xe, cơng viên, vườn hoa... cũng đều cĩ rác 
3. Đánh giá nguyên nhân 
- Những việc làm đĩ là thiếu ý thức và văn hố với vấn đề bảo vệ mơi trường.
+ Chưa cĩ trách nhiệm với cộng đồng. Xuất phát từ lối sống lạc hậu, đơn giản, họ nghĩ rằng những nơi cơng cộng đâu phải là của riêng mình nên khơng phải mất cơng giữ gìn nĩ. Do thĩi quen xấu, tiện tay là vứt rác ngay bất kể ở đâu. Rác bẩn, đồ phế thải, xác chết động vật.... cứ ném bừa bãi ra đường hoặc nơi cơng cộng, đã cĩ nhân viên vệ sinh dọn dẹp. 
- Việc giáo dục ý thức giữ gìn bảo vệ mơi trường sống chưa được quan tâm đúng mức, chưa được tổ chức thường xuyên. Trình độ hiểu biết của người dân cịn thấp kém, họ khơng nhận thức được đĩ là hành vi phá hoại mơi trường sống
- Việc xử phạt những hành vi đĩ chưa nghiêm túc, chưa đủ sức răn đe. (VD ở một số nước, cảnh sát xử phạt nghiêm những trường hợp vứt rác bừa bãi.....
4. Bày tỏ thái độ, nhận thức, hành động đúng.
- Việc vứt rác nơi cơng cộng là một hành vi cần phê phán và ngăn chặn. Hãy thử nghĩ xem du khách nước ngồi đến Việt Nam ta du lịch họ sẽ nghĩ như thế nào về ý thức của mỗi con người nơi đây nếu chứng kiến cảnh quan ơ nhiễm đĩ? Hãy để cho họ thấy rằng nước ta giàu đẹp về tâm hồn và ý thức của mỗi người dân. 
- Phải rèn cho mình ý thức bảo vệ mơi trường sống.
- Tuyên truyền cho mọi người cùng làm theo
VD: Cĩ nhiều quốc gia đã ngăn chặn được điều này như Nhật Bản, Sanhgapo..... , tại mỗi khu dân cư đều bố trí những địa điểm đặc biệt, nơi người dân cĩ trách nhiệm phải mang rác phân loại tới. Mỗi nơi đều cĩ ấn định ngày, thời gian làm việc cụ tể và cĩ treo nhiều biển thơng báo hướng dẫn.... nên đã khắc phục được vấn đề đổ rác muộn, chậm giờ..... Khơng những thế trên các kênh truyền hình Nhật Bản, cịn cĩ một chương trình về việc tận dụng những thứ rác thải khơng cần thiết để tạo thành những đồ dùng vơ cùng đơn giản mà hiệu quả.... Hoặc là xử phạt nghiêm các trường hợp xả rác bừa bãi.....
 - Đây là vấn đề cấp bách của tồn xã hội. Hành vi xả rác bừa bãi ra nơi cơng cộng cần phải chấm dứt ngay và khơng nên cĩ trong một xã hội văn minh để cuộc sống của chúng ta ngày càng tốt đẹp hơn. Mỗi người cần phải biết sống vì mọi người, đừng biến Việt Nam thành một bãi rác cơng cộng. Cĩ như vậy, mơi trường sống mới trở nên tốt đẹp khơng chỉ riêng cho mình mà cho tất cả mọi người.
III. Kết luận
- Hãy cùng nhau giữ gìn “lá phổi xanh”, đây là một khẩu hiệu quen thuộc với mỗi chúng ta mà ở các phương tiện thơng tin như báo chí, truyền hình.. thường nĩi tới. 
- Hãy vì tương lai của con em chúng ta mà bảo vệ mơi trường, bảo vệ nơi chúng ta đang sinh sống luơn luơn xanh- sạch - đẹp từ mỗi việc làm cho dù là nhỏ bé của mỗi chúng ta.
Đề 4: Trị chơi điện tử là một mơn tiêu khiển hấp dẫn. Nhiều bạn vì mải chơi mà sao nhãng học tập và cịn phạm những sai lầm khác. Hãy nêu ý kiến của em về hiện tượng đĩ.
II. Lập dàn ý:
A. Mở bài: 
- Dẫn dắt vấn đề: Giới thiệu sự phát triển và tầm quan trọng của nền khoa học cơng nghệ thơng tin trên thế giới hiện nay (quan trọng trong nhiều lĩnh vực và phát triển như huyền thoại, sự ra đời cùa máy tính với những chức năng tuyệt vời giúp con người giải quyết nhiều vấn đề trong cuộc sống, cơng việc.)
- Nêu vấn đề: Tác hại của trị chơi điện tử hiện nay - một vấn đề nhức nhối với nhiều gia đình và xã hội..
B. Thân bài:
1. Thực trạng của vấn đề
- Trị chơi điện tử là gì? Nĩ cĩ ích lợi gì?
+ Trị chơi điện tử cĩ mặt ở mọi nơi từ thành phố -> thơn quê.
+ Số lượng cửa hàng dịch vụ trị chơi điện tử mọc lên như nấm (thống kê )
- Trị chơi điện tử cĩ tác hại gì?
+ ảnh hưởng đến học tập ( nhiều hs mải chơi quên học hành, bỏ học kết quả giảm sút)
+ Ảnh hưởng đến sức khoẻ (quên giờ giấc, ăn uống qua quýt, ngủ ít.. )
+ Ảnh hưởng đến tư cách, đạo đức: dối trá, ăn cắp vặt, trấn lột thậm chí bị bạn xấu rủ rê, lơi kéo, mắc vào các tệ nạn xã hội.
=> Nạn chơi điện tử tràn lan là một tình trạng đáng báo động.
2. Nguyên nhân:
- Bản thân trị chơi điện tử cĩ một sức hấp dẫn lớn.
- Do ý thức tự giác của người chơi chưa cao
- Gia đình quản lí con chưa chặt chẽ (thời gian, tiền bạc)
3. Giải pháp ngăn chặn.
- Về phía bản thân: Xây dựng cho mình một thời gian biểu khoa học, hợp líChỉ nên chơi mang tính chất giải trí, tránh các trị bạo lực và nội dung xấu
- Về phía gia đình: quản lí con chặt chẽ về thời gian, tiền bạc., cha mẹ cần quan tâm hơn tới con cái.
- Về phía chính quyền: cần quản lí chặt chẽ hơn các điểm dịch vụ điện tử về mặt thời gian.
- Nhà trường, gia đình nên tổ chức nhiều sinh hoạt tập thể bổ ích cho các bạn trẻ.
C. Kết bài:
- Khẳng đinh, khái quát lại ích lợi và tác hại của trị chơi điện tử.
- Rút ra bài học cho bản thân
 Đề số 9 : Bảo vệ mơi trường là bảo vệ cuộc sống của chính chúng ta. Em hiểu điều ấy như thế nào ? Chúng ta cần làm gì để bảo vệ mơi trường, bảo vệ thiên nhiên ?
DÀN Ý CHI TIẾT
I – Mở bài 
Thời điểm nhân loại bước sang thế kủ 21 cũng là thời điểm mà tài nguyên đã bị khai thác cạn kiệt, mơi trường thiên nhiên đang bị ơ nhiễm, bị tàn phá một cách cực kì nghiêm trọng. Mơi trường trở thành một vấn đề bức xúc của tồn nhân loại. Vì vậy, bảo vệ mơi trường là bảo vệ cuộc sống của chính chúng ta. Vì sao vậy ? Chúng ta cần làm gì để bảo vệ mơi trường, bảo vệ thiên nhiên ?
II - Thân bài :
Luận điểm 1 : Thế nào là bảo vệ mơi trường ?
 - Trước hết, mơi trường được hiểu là tồn bộ những điều kiện tự nhiên và xã hội cĩ tác động đến đời sống, sản xuất, sự tồn tại, phát triển của con người.
+ Mơi trường tự nhiên cho ta khơng khí để thở, đất để xây dựng nhà cửa, trồng cây, cho con người các loại tài nguyên khống sản, cho ta cảnh đẹp để giải trí, làm cho c ... ỵu thỊ nguyỊn cßn cha r¸o trªn m«i. ThÕ mµ giê ®©y, nµng ®· ph¶i b¬ v¬, tr¬ träi n¬i “gãc bĨ ch©n trêi” mét m×nh. Nµng lo l¾ng xãt xa, day døt, th¬ng chµng Kim v× kh«ng biÕt chµng ®· hay biÕt nµng b¸n m×nh hay cha? Hay vÉn ngµy ®ªm tr«ng ngãng tin tøc cđa nµng. Nµng kh«ng thĨ nµo quªn ®ỵc mèi t×nh ®Çu say ®¾m, ch¸y báng víi Kim Träng. Nµng vÉn lu«n nghÜ tíi chµng víi tÊm lßng th¬ng nhí kh«n ngu«i: “ TÊm son gét rưa bao giê cho phai”. 
	Nh vËy, ta cã thĨ thÊy Thĩy KiỊu nhí ®Õn Kim Träng víi mét t×nh yªu tha thiÕt, s©u s¾c mỈc dï v« väng vµ ®ín ®au. Nµng ®ĩng lµ mét ngêi t×nh chung thđy.
Nhí ®Õn cha mĐ Thĩy KiỊu c¶m thÊy lo l¾ng xãt xa:
“Xãt ngêi tùa cưa h«m mai,
Qu¹t nång Êp l¹nh nh÷ng ai ®ã giê?
S©n Lai c¸ch mÊy n¾ng ma,
Cã khi gèc tư ®· võa ngêi «m”.
	Míi xa c¸ch cha mĐ mµ nµng c¶m thÊy thêi gian tr«i qua thËt l©u. Nµng tëng nh cha mĐ ®· giµ, yÕu l¾m råi. Nµng day døt kh«n ngu«i lµ giê ®©y ai lµ ngêi ngµy ®ªm phơng dìng, ch¨m sãc cha mĐ lĩc èm ®au? NguyƠn Du ®· rÊt thµnh c«ng khi sư dơng ®iĨn cè “S©n Lai”, “gèc tư” ®Ĩ nãi vỊ tÊm lßng hiÕu th¶o víi cha mĐ cđa KiỊu. TÝnh chÊt bi kÞch ë ®©y cã phÇn tª t¸i, s©u xa h¬n bëi chiỊu dµi cđa thêi gian, kh«ng gian.
	NguyƠn Du ®· cho Thĩy KiỊu nhí ®Õn ngêi yªu tríc, nhí ®Õn cha mĐ sau lµ tr¸i víi lƠ gi¸o phong kiÕn nhng l¹i phï hỵp víi sù ph¸t triĨn t©m lý cđa nh©n vËt. V× ®èi víi cha mĐ, KiỊu ®· b¸n m×nh ®Ĩ cøu cha vµ em khi gia ®×nh gỈp tai biÕn nªn phÇn nµo ®· b¸o ®ỵc ch÷ hiÕu. Cßn ®èi víi Kim Träng, ®ã lµ mèi t×nh ®Çu trong tr¾ng võa míi chím nơ. Cã thĨ nãi NguyƠn Du ®· rÊt yªu nh©n vËt, hiĨu râ nh©n vËt (®Ỉc biƯt lµ tuỉi trỴ) nªn «ng míi miªu t¶ phï hỵp víi t©m lý nh©n vËt nh vËy. Qua ®ã, ta hiĨu th¸i ®é tr©n träng cïng víi tÊm lßng nh©n hËu, sù ®ång c¶m cđa «ng ®èi víi Thĩy KiỊu nãi riªng vµ ngêi phơ n÷ trong x· héi phong kiÕn nãi chung. 
§o¹n ®éc tho¹i ng¾n gän, t¸m c©u th¬ lơc b¸t nhng cã gi¸ trÞ nghƯ thuËt lín lao. NguyƠn Du chĩ träng miªu t¶ néi t©m nh©n vËt qua ng«n ng÷ ®éc tho¹i. 
	Thĩy KiỊu lµ nh©n vËt trung t©m cã sè lỵng ng«n ng÷ ®éc tho¹i nhiỊu nhÊt. NguyƠn Du thêng ®Ĩ Thĩy KiỊu ®éc tho¹i ë nh÷ng chỈng ®êng cã ý nghÜa bíc ngoỈt ®èi víi vËn mƯnh nh©n vËt. DiÕn biÕn néi t©m qua ng«n ng÷ ®éc tho¹i hÕt søc tù nhiªn, logic. Nh÷ng ®o¹n nh©n vËt ®éc tho¹i chđ yÕu ®ỵc diƠn t¶ qua hƯ thèng ng«n ng÷ d©n téc bëi v× h¬n bao giê hÕt, nh©n vËt béc lé nh÷ng c¶m xĩc, nh÷ng t duy ch©n thùc nhÊt khi con ngêi ®èi diƯn víi chÝnh m×nh. 
§o¹n ®éc tho¹i ng¾n gän, t¸m c©u th¬ lơc b¸t nhng cã gi¸ trÞ nghƯ thuËt lín lao. NguyƠn Du chĩ träng miªu t¶ néi t©m nh©n vËt qua ng«n ng÷ ®éc tho¹i. 
	Thĩy KiỊu lµ nh©n vËt trung t©m cã sè lỵng ng«n ng÷ ®éc tho¹i nhiỊu nhÊt. NguyƠn Du thêng ®Ĩ Thĩy KiỊu ®éc tho¹i ë nh÷ng chỈng ®êng cã ý nghÜa bíc ngoỈt ®èi víi vËn mƯnh nh©n vËt. DiÕn biÕn néi t©m qua ng«n ng÷ ®éc tho¹i hÕt søc tù nhiªn, logic. Nh÷ng ®o¹n nh©n vËt ®éc tho¹i chđ yÕu ®ỵc diƠn t¶ qua hƯ thèng ng«n ng÷ d©n téc bëi v× h¬n bao giê hÕt, nh©n vËt béc lé nh÷ng c¶m xĩc, nh÷ng t duy ch©n thùc nhÊt khi con ngêi ®èi diƯn víi chÝnh m×nh. 
	Râ rµng lµ KiỊu vÉn nhí tÊm lßng vµ sù giĩp ®ì mµ Thĩc Sinh dµnh cho nµng trong c¬n ho¹n n¹n. Nµng gäi ®ã lµ: “ NghÜa nỈng ngh×n non”, nghÜa lµ vÉn nhí ®Õn c«ng ¬n cđa Thĩc Sinh ®· ®em l¹i mét cuéc sèng gia ®×nh ªm Êm, cho dï lµ ng¾n ngđi.
 	Trong ng«n ng÷ ®èi tho¹i nµy, NguyƠn Du ®· dïng nh÷ng tõ H¸n ViƯt, ®iĨn cè. Tõ ng÷ cã tÝnh chÊt íc lƯ, c«ng thøc: “S©m Th¬ng”, “ nghi· träng ngh×n non”...Sù ®¶o ng÷ “L©m Tri ngêi cị chµng cßn nhí kh«ng”, c¸ch dïng tõ ®ång nghÜa: “ ngêi cị, cè nh©n”... TÊt c¶ nh÷ng yÕu tè ®ã ®· biÕn lêi lÏ míi nghe tëng nh hoa mÜ, c«ng thøc Êy thµnh ®»m th¾m thiÕt tha, biĨu hiƯn ®ỵc ch©n t×nh cđa Thĩy KiỊu. Phï hỵp chµng th sinh hä Thĩc vµ biĨu lé ®ỵc tÊm lßng biÕt ¬n ch©n thµnh cđa nµng.
	NÕu nãi víi Thĩc Sinh, KiỊu nãi b»ng mét ng«n ng÷ trang träng, th× nãi vỊ Ho¹n Th, KiỊu l¹i nãi b»ng mét ng«n ng÷ hÕt søc n«m na b×nh dÞ, KiỊu sư dơng nh÷ng thµnh ng÷ quen thuéc, ®ã lµ lêi ¨n tiÕng nãi cđa nh©n d©n: quØ qu¸i tinh ma; kỴ c¾p bµ giµ; kiÕn bß miƯng chÐn; mu s©u tr¶ nghÜa s©u... §©y lµ triÕt lÝ: “Vá quýt dµy, mãng tay nhän”, mét quan niƯm xư thÕ rÊt c«ng b»ng ®Ĩ ®èi xư l¹i víi x· héi ®Çy ¸p bøc, bÊt c«ng xa.
	Qua ng«n ng÷ ®èi tho¹i KiỊu víi Thĩc Sinh, ta thÊy tÝnh c¸ch cđa nµng béc lé kh¸ râ rµng, nµng xư ®ĩng ngêi, ®ĩng téi, b¸o ©n ®èi víi ngêi ®¸ng b¸o, ®ång thêi thÊy ®ỵc nµng lµ ngêi sèng cã t×nh, cã nghÜa, cã tríc, cã sau.
	Sau khi tr¶ ¬n Thĩc Sinh bµ qu¶n gia nhµ hä Ho¹n Thĩy KiỊu míi bíc vµo cuéc b¸o thï. 
	KiỊu ®· cÊt tiÕng chµo mØa mai ®èi víi Ho¹n Th: “TiĨu th cịng cã b©y giê ®Õn ®©y!”. Thĩy KiỊu ®· dïng ®ĩng c¸ch mµ Ho¹n Th ®· ®èi xư víi nµng khi tríc:
“BỊ ngoµi th¬n thít nãi cêi,
Mµ trong nham hiĨm giÕt ngêi kh«ng dao.”
	Thĩy KiỊu nãi cho bâ khi bÞ Ho¹n Th giµy vß, ®au ®ín. Nµng thõa nhËn Ho¹n Th lµ mét ngêi ®µn bµ hiÕm cã: “ §µn bµ dƠ cã mÊy tay,” ®Ịu lµ phơ n÷ c¶ mµ sao chÞ (Ho¹n Th) l¹i th©m ®éc thÕ. Thĩy KiỊu ch× chiÕt, ®ay nghiÕn dù b¸o mét cuéc tr¶ thï d÷ déi vµ quyÕt liƯt:
“DƠ dµng lµ thãi hång nhan,
Cµng cay nghiƯt l¾m cµng oan tr¸i nhiỊu”
 	Ho¹n Th lĩc ®Çu “ hån l¹c ph¸ch xiªu” nhng vèn con quan bé l¹i, th«ng minh (so víi Thĩy KiỊu th× kỴ t¸m l¹ng, ngêi nưa c©n) nªn Ho¹n Th ®· lËp luËn ®a ra bèn lÝ lÏ ®Ĩ biƯn minh, gì téi cho m×nh:
“R»ng t«i chĩt phËn ®µn bµ
Ghen tu«ng th× cịng ngêi ta thêng t×nh.”
	Thø nhÊt: Ho¹n Th cho r»ng ®ã lµ chuyƯn “ thêng t×nh” (lÏ thêng) v× lµ ®µn bµ th× ai mµ ch¶ ghen tu«ng. ChÞ KiỊu ¬i “ ít nµo mµ ít ch¶ cay, g¸i nµo mµ g¸i ch¼ng hay ghen chång” h¶ chÞ? T«i cã yªu chång th× t«i míi ghen chång cã ph¶i kh«ng chÞ KiỊu? LÏ thêng nµy ®©u chØ t«i míi cã, mµ ë tÊt c¶ mäi ngêi – kĨ c¶ chÞ, ch¾c chÞ cịng kh«ng ngoµi qui luËt Êy?
	Thø hai: Ho¹n Th kĨ c«ng víi KiỊu: T«i ®· ®èi xư tèt víi chÞ cho ë g¸c viÕt kinh, khi chÞ bá trèn khái nhµ t«i, ®em theo nhiỊu vµng b¹c t«i cịng kh«ng ®uỉi theo, truy cøu chÞ:
“NghÜ cho khi g¸c viÕt kinh,
Víi khi khái cưa døt t×nh ch¼ng theo.”
 	Thø ba: Ho¹n Th nãi: t«i víi chÞ ®Ịu trong c¶nh chång chung – ch¾c g× ai ®· nhêng cho ai:
“Lßng riªng riªng nh÷ng kÝnh yªu,
Chång chung cha dƠ ai chiỊu cho ai.”
	Thø t: Ho¹n Th nhËn téi, ®Ị cao, t©ng bèc KiỊu: nhng dï sao t«i cịng ®· trãt g©y ra ®au khỉ cho chÞ, nªn b©y giê t«i chØ cßn biÕt chê vµo tÊm lßng khoan dung réng lỵng cđa chÞ th«i:
“Trãt lßng g©y viƯc ch«ng gai,
Cßn nhê lỵng bĨ th¬ng bµi nµo ch¨ng.”
	Ho¹n Th ®· dån Thĩy KiỊu vµo chç: ®¸nh kỴ ch¹y ®i, kh«ng ai ®¸nh ngêi ch¹y l¹i. Thµnh ra, Thĩy KiỊu rÊt bèi rèi. Lĩc ®Çu, nµng cã ý ®Þnh trõng ph¹t Ho¹n Th thËt nỈng: “Díi cê g¬m tuèt n¾p ra. ChÝnh danh thđ ph¹m tªn lµ Ho¹n Th”. Nhng b©y giê th× biÕt xư sao ®©y? NÕu nh ta cè t×nh giÕt Ho¹n Th th× ra ta lµ ngêi ®µn bµ nhá nhen sao? Ch¼ng ph¶i ®øc PhËt tõ bi ®· tõng d¹y: “ LÊy o¸n tr¶ o¸n th× ®êi ®êi thï o¸n, lÊy ©n tr¶ o¸n th× cëi bá o¸n thï?” Suy nghÜ nh vËy nªn nµng quyÕt ®Þnh tha bỉng cho Ho¹n Th. Cßn trong “ Kim V©n KiỊu truyƯn” cđa Thanh T©m tµi nh©n th× kh¸c, Thĩy KiỊu ®· sai cuèn Ho¹n Th l¹i vµ thiªu ch¸y nh mét ngän ®uèc, khiÕn mäi ngêi khiÕp sỵ.
	Thĩy KiỊu tha bỉng cho Ho¹n Th lµ béc lé tÊm lßng bao dung, nh©n hËu cđa nµng. Bëi chÝnh nµng ®· tr¶i qua biÕt bao ®au khỉ, ®¾ng cay. Vµ cịng bëi nµng hiĨu r»ng: m×nh ®· x©m ph¹m ®Õn h¹nh phĩc cđa ngêi kh¸c. 
	C¶nh b¸o ©n, b¸o o¸n ®· thĨ hiƯn nh÷ng quan niƯm triÕt lÝ, qua th¸i ®é, cư chØ, hµnh ®éng vµ ®Ỉc biƯt lµ qua ng«n ng÷ ®èi tho¹i cđa c¸c nh©n vËt, NguyƠn Du ®· vÏ lªn mét bøc tranh rÊt sinh ®éng vỊ cuéc sèng cđa con ngêi xa. Ca ngỵi sù thđy chung t×nh nghÜa, lªn ¸n bän ngêi qủ qu¸i tinh ma. §ång thêi ta thÊy mét tinh thÇn nh©n ®¹o s©u s¾c, mét íc m¬ kh¸t väng c«ng lÝ trong x· héi lĩc bÊy giê. 
Bµn vỊ nghƯ thuËt cđa TruyƯn KiỊu cã rÊt nhiỊu ý kiÕn ®¸nh gi¸ kh¸c nhau. Nhng trong khu«n khỉ mét chuyªn ®Ị nhá chĩng t«i chØ ®Ị cËp vµi nÐt vỊ nghƯ thuËt miªu t¶ thiªn nhiªn vµ miªu t¶ nh©n vËt trong TruyƯn KiỊu qua c¸c ®o¹n trÝch mµ häc sinh ®ỵc häc trong ch¬ng tr×nh THCS. Chuyªn ®Ị nµy nh»m giĩp häc sinh hiĨu râ h¬n tµi nghƯ cđa NguyƠn Du. Trªn c¬ së ®ã häc sinh cã thĨ vËn dơng vµo viƯc t¹o lËp v¨n b¶n trong qu¸ tr×nh häc Ng÷ v¨n.
	Khi bµn vỊ v¨n ch¬ng, t«i cßn nhí mét ý kiÕn nhËn xÐt vỊ gi¸ trÞ cđa t¸c phÈm v¨n häc: “ V¨n ch¬ng cã lo¹i ®¸ng thê vµ kh«ng ®¸ng thê. Lo¹i kh«ng ®¸ng thê lµ lo¹i chØ chuyªn chĩ vỊ vỊ v¨n ch¬ng. Lo¹i ®¸ng thê lµ lo¹i chuyªn chĩ ë con ngêi” (NguyƠn V¨n Siªu, 1799- 1872). NhËn xÐt nµy cã lÏ chØ ®ĩng vµo mét thêi ®iĨm v¨n häc, víi mét sè t¸c phÈm cßn ®èi víi TruyƯn KiỊu th× qu¶ lµ phiÕn diƯn. V× TruyƯn KiỊu ®· lµm trßn sø m¹ng cđa nã c¶ vỊ viƯc “ chuyªn chĩ vỊ con ngêi”, vµ viƯc “chuyªn chĩ vỊ v¨n ch¬ng”. 
	VỊ con ngêi: TruyƯn KiỊu lµ tuyªn ng«n vỊ quyỊn sèng cđa con ngêi, víi nh÷ng kh¸t väng vỊ t×nh yªu c«ng lý tù do. TruyƯn KiỊu cịng lµ b¶n c¸o tr¹ng b»ng th¬ lªn ¸n chÕ ®é phong kiÕn mơc ruçng thèi n¸t, xÊu xa tµn b¹o ®· chµ ®¹p lªn nh©n c¸ch con ngêi, dËp t¾t mäi m¬ íc ®Đp ®Ï cđa hä.
VỊ v¨n ch¬ng: NguyƠn Du ®· kÕt hỵp ®ỵc c¶ hai lèi hµnh v¨n b¸c häc vµ b×nh d©n mét c¸ch tµi t×nh nªn TruyƯn KiỊu ®· ®ỵc tÊt c¶ mäi giai tÇng trong x· héi ®ãn nhËn thëng thøc mét c¸ch nhiƯt thµnh. Nh÷ng ch÷ méc m¹c, b×nh d©n ®· chøng tá mét bíc tiÕn cđa nỊn v¨n ch¬ng ViƯt Nam trªn con ®êng xa dÇn ¶nh hëng cđa ch÷ H¸n, ch÷ N«m mµ NguyƠn Du ®· tiªn phong dÉn tríc. Gi¸ trÞ tuyƯt h¶o cđa TruyƯn KiỊu lµ mét ®iỊu kh¼ng ®Þnh mµ trong ®ã gi¸ trÞ v¨n ch¬ng l¹i gi÷ mét ®Þa vÞ cao.
	Qua t×m hiĨu “TruyƯn KiỊu”, chĩng ta cµng thÊy tr©n träng tµi n¨ng cđa NguyƠn Du. NhiƯm vơ cđa chĩng ta lµ ph¶i gi÷ g×n nỊn v¨n hãa phi vËt thĨ mµ NguyƠn Du ®Ĩ l¹i. Cơ NguyƠn Du ¬i! Cơ h·y ngËm cêi n¬i chÝn suèi, tiÕng lßng mµ cơ gưi l¹i ®· t×m ®ỵc sù ®ång c¶m cđa c¸c thÕ hƯ mai sau.
* Chuyªn ®Ị nµy chĩng t«i ®· cè g¾ng su tÇm, ghi chÐp, nghiªn cøu tµi liƯu ®Ĩ tËp hỵp thµnh mét hƯ thèng t¬ng ®èi cơ thĨ, phÇn nµo giĩp häc sinh vµ gi¸o viªn trong viƯc t×m hiĨu nghƯ thuËt cđa TruyƯn KiỊu, phơc vơ ph©n m«n tËp lµm v¨n líp 9 ë c¸c tiÕt: TiÕt 32 – Miªu t¶ trong v¨n b¶n tù sù; tiÕt 40- Miªu t¶ néi t©m trong v¨n b¶n tù sù; TiÕt 50 – NghÞ luËn trong v¨n b¶n tù sù; TiÕt 64 - §èi tho¹i, ®éc tho¹i vµ ®éc tho¹i néi t©m trong v¨n b¶n tù sù; tiÕt 70 – Ngêi kĨ chuyƯn trong v¨n b¶n tù sù; ViƯc gi¶ng d¹y c¸c trÝch ®o¹n trong TruyƯn KiỊu; D¹y mét sè ®Ị tËp lµm v¨n. 	
	Ch¾c ch¾n, t×m hiĨu vỊ vÊn ®Ị nµy cã nhiỊu c¸ch hiĨu, c¸ch c¶m hay h¬n, chĩng t«i rÊt mong ®ỵc sù ®ãng gãp ý kiÕn cđa c¸c ®ång nghiƯp ®Ĩ hoµn thiƯn chuyªn ®Ị nh»m phơc vơ thiÕt thùc trong gi¶ng d¹y.
GV lu ý häc sinh: sù ph©n biƯt gi÷a miªu t¶ c¶nh s¾c thiªn nhiªn, t¶ c¶nh ngơ t×nh vµ miªu t¶ néi t©m chØ lµ t¬ng ®èi, bëi trong miªu t¶ c¶nh thiªn nhiªn ®· gưi g¾m t×nh c¶m vµ trong miªu t¶ néi t©m cịng cã nh÷ng yÕu tè ngo¹i c¶nh ®an xen.
 Xin tr©n träng c¶m ¬n!