Giáo án lớp 9 môn Lịch sử - Năm 2010 - Tiết 28 - Bài 23: Tổng khởi nghĩa tháng tám năm 1945 và sự thành lập nước Việt Nam dân chủ cộng hoà

 Giáo án lịch sử 9 Năm học 2009 - 2010
Ngày soạn: /02/2010 Ngày dạy: /02/2010 Lớp 9A
 Ngày dạy: /02/2010 Lớp 9B
 Ngày dạy: /02/2009 Lớp 9C
Tiết 28- Bài 23 TỔNG KHỞI NGHĨA THÁNG TÁM NĂM 1945 
 VÀ SỰ THÀNH LẬP NƯỚC VIỆT NAM DÂN CHỦ CỘNG HOÀ
1. Mục tiêu.
a. Kiến thức: Giúp học sinh nắm được 
- Khi tình hình thế giới diễn ra vô cùng thuận lợi cho CM nước ta. Đảng ta đứng đầu là Chủ Tịch Hồ Chí Minh đã quyết định phát động tổng khởi nghĩa trong toàn quốc. Cuộc khởi nghĩa nổ ra và nhanh chóng giành thắng lợi ở thủ đô hà nội cũng như khắp các địa phương trong cả nước, nước Việt Nam dân chủ cộng hoà ra đời 
- ý nghĩa lịch sử và nguyên nhân thắng lợi của cách mạng tháng Tám năm 1945 
b. Kỹ năng: 
- Rèn cho học sinh khả năng sử dụng tranh ảnh lịch sử 
- Tường thuật lại diễn biến của CM/8. Tập dượt phân tích các sự kiện lịch sử 
 b. Thái độ: Giáo dục cho học sinh lòng kính yêu Đảng, lãnh tụ Hồ Chí Minh, niềm tin vào sự thắng lợi của CM và niềm tự hào dân tộc 
2. Chuẩn bị của GV-HS
a. GV: N/C tài liệu- soạn giáo án- chuẩn bị lược đồ tổng khởi nghĩa tháng 8/1945
b. HS: Học bài cũ, chuẩn bị bài mới 
3.Tiến trình bài dạy 
* Ổn định tổ chức: 9A 9B 9C
a. Kiểm tra bài cũ (Không kiểm tra, tiết học dài)
- Câu hỏi :Tại sao Nhật đảo chính Pháp?
- Trả lời: Vào đầu năm 1945, Chiến tranh thế giới thứ 2 bước vào giai đoạn kết thúc, ở mặt trận Thái Bình Dương, Phát xít Nhật khốn đốn trước các đòn tấn công dồn dập của Anh, Mĩ trên bộ cũng như trên biển. Thực dân Pháp ở đông dương cũng ráo riết hoạt động, thất bại gần kề Nhật buộc chúng làm cuộc đảo chính lật đổ Pháp để độc chiếm đông dương. Đêm 9/3/1945 Nhật nổ súng lật đổ Pháp trên toàn đông dương, Pháp chống cự yếu ớt rồi đầu hàng 
* Giới thiệu: (1’) Sau khi Nhật nổ súng tấn công Pháp, Pháp tan rã nhanh chóng. Đảng nhận định đây chưa phải là thời cơ chín muồi, Vậy thời cơ nào để ta tiến tới tổng khởi nghĩa. Hôm nay chúng ta học bài Tổng khởi nghĩa tháng Tám năm 1945 và sự thành lập nước VNDCCH
b. Dạy nội dung bài mới:
GV
?Tb
?Kh
?Tb
?Kh
GV
?Tb
GV
?Tb
?Tb
GV
?Kh
?Tb
?Tb
Chiến tranh thế giới thứ 2 đang bước vào giai đoạn kết thúc ở châu Âu, thì ở châu Á phát xít Nhật cũng từng bước bị đánh bại đó là hoàn cảnh khách quan rất thuận lợi tạo thời cơ cho nhân dân ta vùng lên giành lại độc lập dân tộc 
Lệnh tổng khởi nghĩa được ban bố trong hoàn cảnh nào ?
- Chiến tranh thế giới thứ 2 đang tiến tới hồi kết 
+ P xít Đức đầu hàng đồng minh vô điều kiện (9-5-1945)
+ Phát xít Nhật đầu hàng đồng minh vô điều kiện (14-8-1945)
- Đảng ta nhận định thời cơ tổng khởi nghĩa đã đến 
Khi nghe tin Nhật đầu hàng Đảng ta đã quyết định tổng khởi nghĩa như thế nào?
- Ngày 14->15-8-1945, Hội nghị toàn quốc của Đảng họp tại Tân Trào, quyết định tổng khởi nghĩa trong cả nước .
- Uỷ ban khởi nghĩa được thành lập và ra quân lệnh số 1
Tiếp đó Đại hội Quốc dân được tiến hành họp như thế nào?
- 16-8-1945, quốc dân Đảng Đại hội ở Tân trào 
- Lần đầu tiên Hồ Chí Minh ra mắt các đại biểu toàn dân 
- Đại hội nhất trí tán thành lệnh tổng khởi nghĩa của Đảng 
- Thông qua 10 chính sách lớn của Việt Minh 
- Lập uỷ ban dân tộc giải phóng do Hồ Chí Minh làm chủ tịch 
- Sau đó Hồ Chí Minh gửi thư kêu gọi đồng bào cả nước đứng lên tổng khởi nghĩa giành chính quyền 
Đảng ta đã chọn thời gian Tổng khởi nghĩa lúc phát xít Nhật đã bị tiêu diệt, bọn Nhật ở Đông Dương hoang mang dao động đến cực điểm. Như vậy kẻ thù cũ đã gục kẻ thù mới là quân đồng minh thì chưa vào. ở trong nước chúng ta đã chuẩn bị đầy đủ mọi lực lượng, cao trào kháng Nhật cứu nước đang nổ ra quyết liệt, thời cơ đã chín muồi 
- Ngày 9-8-1945, Hồng quân Liên Xô tấn công đạo quân Quan Đông của Nhật ở Đông Bắc Trung Quốc.
- Ngày 15-8-1945, Nhật hoàng tuyên bố đầu hàng, quân Nhật ở Đông Dương hoang mang suy sụp. Điều kiện khách quan thuận lợi cho Tổng khởi nghĩa đã đến.
 Em có suy nghĩ gì về chủ trương của Đảng?
- Chủ trương của Đảng thật thông minh sáng suốt kịp thời, và lựa chọn đúng thời cơ 
 Sau khi lệnh tổng khởi nghĩa được ban bố khí thế cách mạng đã diễn ra sôi nổi ở ngay thủ đô Hà Nội 
Cuộc tổng khởi nghĩa giành chính quyền tại thủ đô Hà nội diễn ra như thế nào ?
- Kết hợp sử dụng lược đồ và tranh ảnh để tường thuật để tường thuật 
- Sau Nhật đảo chính Pháp không khí cách mạng sôi động
- Quần chúng hăng hái ra nhập các tổ chức 
- Đội tuyên truyền xung phong hoạt động khắp thành phố
- Việt minh trừ khử bọn việt gian thân Nhật.
Nêu chi tiết chữ in nhỏ sgk
 - Sáng 19-8-1945, Hà Nội tràn ngập không khí cách mạng.
+ Tại nhà Hát Lớn diễn ra cuộc mít tinh
+ Đại biểu việt Minh đọc tuyên ngôn và kêu gọi nhân dân đứng lên giành chính quyền.
- Sau đó , cuộc mít tinh chuyển thành biểu tình, tấn công vào các công sở tay sai. quân Nhật không dám chống lại ->cuộc khởi nghĩa thắng lợi hoàn toàn 
- Giới thiệu H39 SGK cuộc mít tinh tại nhà hát lớn Hà Nội 19/8/1945 ghi lại không khí sôi động của ngày giành chính quyền ở thủ đô Hà Nội, Nổi bật là hình ảnh lá cờ đỏ sao vàng, một rừng cờ và biển người tham gia cuộc mít tinh
Cuộc khởi nghĩa giành chính quyền thắng lợi ở Hà Nội có ý nghĩa gì ?
- Cổ vũ cả nước làm cho kẻ thù hoang mang dao động 
Em hãy trình bày về cuộc tổng khởi nghĩa giành chính quyền trong cả nước?
- Ở Huế ngày 23-8-1945, khởi nghĩa giành thắng lợi.
- Ở Sài Gòn ngày 25/8/1945.
à Khởi nghĩa thắng lợi ở Hà Nội, Huế, Sài Gòn có tác dụng thúc đẩy các địa phương khởi nghĩa giành chính quyền. Địa phương giành chính quyền cuối cùng là Đồng Nai Thượng và Hà Tiên (28/8).
 - Tổng khởi nghĩa đã giành thắng lợi trong vòng 15 ngày (từ 14 đến 28/8).
 - Ngày 30/8 : vua Bảo Đại tuyên bố thoái vị.
Em có nhận xét gì về tổng khởi nghĩa 8/1945?
+ Khởi nghĩa nổ ra đúng thời cơ 
+ Lực lượng tham gia bao gồm cả lực lượng chính trị và lực lượng vũ trang, trong đó lực lượng chính trị của quần chúng là chủ yếu 
Cách mạng Tám 1945 thành công có ý nghĩa lịch sử như thế nào?
- Đập tan ách thống trị hơn 80 năm của thực dân Pháp và phát xít Nhật, lật đổ chế độ phong kiến tồn tại hàng ngàn năm. 
- Mở ra kỷ nguyên mới trong lịch sử dân tộc - kỷ nguyên độc lập dân tộc
- Đánh dấu bước phát triển nhảy vọt của CMVN, mở ra kỷ nguyên mới độc lập tự do, giải phóng dân tộc gắn liền với CNXH.
- Góp phần vào chiến thắng chống CN phát xít, làm lung lay hệ thống thuộc địa của CNĐQ, cổ vũ mạnh mẽ PTGPDT thế giới (trực tiếp là Miên và Lào). 
Cách mạng Tám 1945 thành công do những nguyên nhân nào?
- Quân đồng minh đánh bại phát xít Đức - Nhật, cổ vũ, tạo thời cơ cho Tổng khởi nghĩa.
- Truyền thống yêu nước, tinh thần đấu tranh kiên cường bất khuất của dân tộc.
- Sự lãnh đạo đúng đắn của Đảng và chủ tịch HCM.
- Khách quan: Hồng quân Liên Xô và quân đồng minh đánh bại phát xít Đức-Nhật 
I. Lệnh Tổng khởi nghĩa được ban bố (12’)
1. Hoàn cảnh 
 135
- Chiến tranh thế giới thứ hai sắp kết thúc:
+ P xít Đức đầu hàng đồng minh vô điều kiện (9-5-1945)
+ Phát xít Nhật đầu hàng đồng minh vô điều kiện (14-8-1945)
- Đảng ta nhận định thời cơ tổng khởi nghĩa đã đến 
2. Hội nghị toàn quốc của Đảng 
- Ngày 14->15-8-1945, Hội nghị toàn quốc của Đảng họp tại Tân Trào,quyết định tổng khởi nghĩa trong cả nước.
- Uỷ ban khởi nghĩa được thành lập và ra quân lệnh số 1
3. Đại hội quốc dân 
- Đại hội quốc dân họp ở Tân Trào (16/8/1945) Tiêu biểu cho ý chí và nguyện vọng của toàn dân .
- Nội dung :
+ Tán thành lệnh Tổng khởi nghĩa của Đảng 
+ Thông qua 10 chính sách lớn của Việt Minh.
+ Lập uỷ ban dân tộc giải phóng, do Hồ Chí Minh làm chủ tịch.
+ Hồ Chí Minh gửi thư cho đồng bào cả nước
 136
II Giành chính quyền ở thủ đô Hà Nội (7’)
- Sau Nhật đảo chính Pháp không khí cách mạng sôi động
- Quần chúng hăng hái ra nhập các tổ chức 
- Đội tuyên truyền xung phong hoạt động khắp thành phố
- Việt minh trừ khử bọn việt gian thân Nhật.
- Sáng 19-8-1945, Hà Nội tràn ngập không khí cách mạng.
+ Tại nhà Hát Lớn diễn ra cuộc mít tinh
+ Đại biểu việt Minh đọc tuyên ngôn và kêu gọi nhân dân đứng lên giành chính quyền.
- Sau đó , cuộc mít tinh chuyển thành biểu tình, tấn công vào các công sở tay sai. 
III Giành chính quyền trong toàn quốc (7’) 
- Từ 14->18 -8-1945 nhiều nơi đã khởi nghĩa giành chính chính quyền.
- Bốn tỉnh giành được chính quyền sớm nhất cả nước Bắc Giang, Hải Dương, Hà Tĩnh, Quảng Nam (18-8-
194) 137
- 23-8-1945 Huế khởi nghĩa thắng lợi.
- 25-8-1945 Sài Gòn khởi nghĩa thắng lợi.
- Từ 14->28-8-1945 Tổng khởi nghĩa thành công trong cả nước. 
- 2-9-1945 Chủ tịch Hồ Chí Minh đọc tuyên ngôn độc lập, khai sinh ra nước Việt Nam dân chủ cộng hoà.
IV. Ý nghĩa lịch sử và nguyên nhân thành công của cách mạng Tám(12’)
1 ý nghĩa lịch sử 
* trong nước.
- Đập tan ách thống trị hơn 80 năm của thực dân Pháp và phát xít Nhật, lật đổ chế độ phong kiến tồn tại hàng ngàn năm. 
- Mở ra kỷ nguyên mới trong lịch sử dân tộc - kỷ nguyên độc lập tự do.
* Quốc tế 
- Là thắng lợi đầu tiên của một dân tộc nhược tiểu tự giải phóng khỏi ách đế quốc thực dân.
- Là nguồn cổ vũ lớn lao đối với phong trào đấu tranh giải phóng dân tộc trên thế giới 
* Nguyên nhân thành công 
- Chủ quan.
+ Truyền thống đấu tranh kiên cường, bất khuất chống ngoại xâm.
+ Khối đoàn kết dân tộc rộng rãi vững chắc.
+ Có sự lãnh đạo sáng suốt, tài tình của Đảng và chủ tịch Hồ Chí Minh
- Khách quan: Hồng quân Liên Xô và quân đồng minh đánh bại phát xít Đức-Nhật 
 138
 c. Củng cố, Luyện tập (4’)
 - Tổng khởi nghĩa cách mạng tháng Tám thành công khi phát xít Nhật tuyên bố đầu hàng đồng minh vô điều kiện (14-8-1945)-> phát xít Nhật ở Đông Dương hoang mang dao động đến cực điểm (kẻ thù cũ đã ngã gục) đầu tháng 9-1945 quân đồng minh sẽ vào giải giáp quân đội Nhật (kẻ thù mới chưa vào) trong khoảng thời gian rất thuận lợi này Đảng và chủ tịch Hồ Chí Minh đã quyết định tổng khởi nghĩa giành chính quyền. Hồ Chí Minh đọc tuyên ngôn độc lập (2-9-1945) trước khi quân đồng minh vào tước khí giới của quân đội Nhật ở nước ta .
 d. Hướng dẫn học ở nhà 
 - Về học thuộc nội dung bài SGK kết hợp với vở ghi 
 - Chuẩn bị bài 24 : cuộc đấu tranh bảo vệ và xây dựng chính quyền dân chủ nhân dân (1945-1946)
.& & & & &...
 Tòng Văn Hợp Trường THCS Chiềng Cọ
 139
Đề cương ôn học sinh giỏi
Câu 9: Cách mạng tháng Tám, nguyên nhân, diễn biến, ý nghĩa lịch sử và bài học kinh nghiệm; sự ra đời của nhà nước Việt Nam dân chủ cộng hòa, ý nghĩa lịch sử
Đáp án 
* Lệnh tổng khởi nghĩa được ban bố 
 Hoàn cảnh 
- Chiến tranh thế giới thứ hai sắp kết thúc:
+ P xít Đức đầu hàng đồng minh vô điều kiện (9/5/1945)
+ Phát xít Nhật đầu hàng đồng minh vô điều kiện (14/8/1945)
- Đảng ta nhận định thời cơ tổng khởi nghĩa đã đến 
 Hội nghị toàn quốc của Đảng 
- Ngày 14->15/8/1945 hội nghị toàn quốc của đảng họp tại Tân trào,quyết định tổng khởi nghĩa trong cả nước .
- Uỷ ban khởi nghĩa được thành lập và ra quân lệnh số 1
 Đại hội quốc dân 
- Đại hội quốc dân họp ở tân trào (16/8/1945) Tiêu biểu cho ý chí và nguyện vọng của toàn dân .
Nội dung :
+ Tán thành lệnh tổng khởi nghĩa của Đảng 
+ Thông qua 10 chính sách lớn của Việt Minh.
+ Lập uỷ ban dân tộc giải phóng , do Hồ Chí Minh làm chủ tịch.
* Giành chính quyền ở thủ đô Hà Nội
- Sau khi Nhật đảo chính Pháp (9/3/1945) không khí cách mạng ở Hà Nội rất sôi động.
- Quần chúng hăng hái ra nhập các tổ chức cứu quốc và tự vệ chiến đấu 
- Việt minh trừ khử bọn việt gian thân Nhật.
- Tối 15/8/1945 đội tuyên truyền xung phong của Việt Minh đã diễn thuyết công khai kêu gọi khởi nghĩa 
- 16/8/1945 truyền đơn kêu gọi khởi nghĩa xuất hiện khắp nơi
-19/8/1945 Cả Hà Nội tràn ngập khí thế cách mạng. đồng bào rầm rập kéo tới quảng trường nhà hát lớn dự cuộc mít tinh do mặt trận Việt Minh tổ chức.đại biểu Việt Minh đọc tuyên ngôn, chương trình của Việt Minh và kêu gọi nhân dân đứng lên giành chính quyền. Bài Tiến quân ca lần đầu tiên vang lên 
- Sau đó , cuộc mít tinh biến thành biểu tình, tuần hành , thị uy , quần chúng chia nhau đi các ngả chiếm các công sở của chính quyền bù nhìn. Cuộc khởi nghĩa đã thắng lợi ở Hà Nội 
* Giành chính quyền trong toàn quốc 
- Từ 14->18 /8/1945 nhiều nơi đã khởi nghĩa giành chính chính quyền.
- Bốn tỉnh giành được chính quyền sớm nhất cả nước : Bắc Giang, Hải Dương , Hà Tĩnh, Quảng nam (18/8/1945)
- 23/8/1945 Huế khởi nghĩa thắng lợi.
- 25/8/1945 Sài Gòn khởi nghĩa thắng lợi.
- Từ 25->28/8/1945 các tỉnh còn lại ở nam bộ giành chính quyền 
- 2/9/1945, tại quảng trường Ba Đình, trước hàng chục vạn đồng bào Hà Nội ,Chủ tịch Hồ chí minh thăỵmt chính phủ lâm thời đọc bản Tuyên ngôn độc lập, tuyên bố trước quốc dân và thế giới rằng nước Việt nam dân chủ cộng hoà đã ra đời
* ý nghĩa lịch sử và nguyên nhân thành công của cách mạng 8/1945
 ý nghĩa lịch sử 
* trong nước.
- Cách mạng tháng tám thành công đã đập tan ách thống trị hơn 80 năm của thực dân Pháp và phát xít Nhật , lật đổ CĐPK tồn tại dai dẳng hàng ngàn năm trên đất nước ta 
- Mở ra kỷ nguyên mới trong lịch sử dân tộc - kỷ nguyên độc lập tự do.
* Quốc tế 
- đây là thắng lợi đầu tiên của một dân tộc nhược tiểu tự giải phóng khỏi ách đế quốc thực dân.
- Là nguồn cổ vũ lớn lao đối với phong trào đấu tranh giải phóng dân tộc trên thế giới 
*Nguyên nhân thành công 
- Dân tộc ta có truyền thống đấu tranh kiên cường, bất khuất chống ngoại xâm.
- Khối đoàn kết dân tộc được tạo dựng đến mức cao nhất, thông qua mặt trận Việt minh.
- Có sự lãnh đạo sáng suốt, tài tình của đảng và chủ tịch Hồ Chí Minh với đường lối cách mạng đúng đắn , kết hợp tài tình đấu tranh vũ trang với đấu tranh chính trị, đấu tranh du kích với khởi nghĩa từng phần ở nông thôn và thành thị tiến tới tổng khởi nghĩa giành chính quyền trong cả nước.
- Cách mạng tháng tám thành công nhanh chóng và ít đổ máu là nhờ có hoàn cảnh quốc tế thuận lợi 
Bài học kinh nghiệm
Nắm vững ngọn cờ giải phóng dân tộc và CNXH, kết hợp đúng đắn và sáng tạo 2 nhiệm vụ dân tộc và dân chủ, đưa nhiệm vụ chống đế quốc và tay sai lên hàng đầu
Đánh giá đúng và biết tập hợp các lực lượng các giai cấp, trong đó công – nông là đội quân chủ lực mà phân hoá kẻ thù 
Nắm vững và vận dụng sáng tạo quan điểm về bạo lực cách mạng và khởi nghĩa vũ trang, kết hợp đấu tranh vũ trang và đấu tranh chính trị, kết hợp đấu tranh du kích, khởi nghĩa từng phần ở nông thôn với đấu tranh chính trị và khởi nghĩa ở đô thị
Bài học về chớp thời cơ giành chính quyền.
? Sự lãnh đạo sáng suốt của đảng cộng sản ĐD và chủ tịch Hồ Chí Minh trong cách mạng tháng tám thể hiện ở những điểm nào ?
* Đáp án
+ Sau khi phát xít Nhật tuyên bố đầu hàng đồng minh vô điều kiện (14/8/1945) bọn phát xít Nhật ở Đông Dương hoang mang dao động đến cực điểm ( kẻ thù cũ đã ngã gục)
+ Đầu tháng 9-1945 quân đồng minh sẽ vào giải giáp quân đội Nhật ( kẻ thù mới chưa vào)-> trong khoảng thời gian rất thuận lợi này Đảng và chủ tịch Hồ Chí Minh đã quyết định tổng khởi nghĩa giành chính quyền. Hồ Chí Minh đọc tuyên ngôn độc lập 
(2-9-1945) trước khi quân đồng minh vào tước khí giới của quân đội Nhật ở nước ta .
Lập niên biểu về cách mạng tháng tám 
Thời gian
Sự kiện 
9-3-1945
Nhật đảo chính Pháp
14-8-1945
Phát xít Nhật đầu hàng đồng minh vô điều kiện. Hội nghị toàn quốc của đảng họp ở Tân Trào 
16-8-1945
- Quốc dân đại hội Tân Trào 
- Ông Võ Nguyên Giáp dẫn đầu 1 đoàn quân về giải phóng thị xã Thái Nguyên và tiến xuống phía nam 
18-8-1945
Bốn tỉnh giành được chính quyền sớm nhất cả nước: Bắc Giang, hải Dương, Hà Tĩnh, Quảng nam
19-8-1945
Hà Nội khởi nghĩa thắng lợi 
23-8-1945
Huế khởi nghĩa thắng lợi 
25-8-1945
Sài Gòn khởi nghĩa thắng lợi 
25->28/8/1945
Các tỉnh còn lại ở Nam bộ giành chính quyền thắng lợi 
14->28/8/1945
Giành chính quyền trong toàn quốc
2/9/1945
Chủ tịch Hồ Chí Minh đọc bản tuyên ngôn độc lập khai sinh ra nước Việt Nam Dân Chủ cộng Hòa, nhà nước dân chủ nhân dân đầu tiên ở Đông Nam Á