Giáo án Lớp 9 môn Ngữ văn - Luyện tập xây dựng và trình bày luận điểm

Tuần 27
Tiết 104
GVHD: Hồ Thị Kim Châu GIÁO ÁN
SVTT: Cao Vũ Hiếu
Ngày soạn 02/03/2011
Ngày dạy:09/03/2011
Luyện tập xây dựng và trình bày luận điểm 
I.Mục tiêu cần đạt:
Hiểu biết rõ hơn về cách xây dựng và trình bày luận điểm.
II Chuẩn bị:
 - GV: Giáo án, SGK, SGV và các dụng cụ dạy học.
 - HS: Chuẩn bị bài, và các dụng cụ học tập.
 III.Tiến trình hoạt động: 
 1. Ổn định lớp: Kiểm tra ss, vệ sinh, bảng
 2. Kiểm tra bài cũ:
 Khi trình bày luận điểm trong đoạn văn nghị luận cần chú ý điều gì?
- Thể hiện rõ ràng, chính xác nội dung của luận điểm trong câu chủ đề.
- Trong đoạn văn trình bài luận điểm, câu chủ đề thường được đặt ở vị trí đầu tiên( đối với đoạn diễn dịch), cuối cùng (đối với đoạn quy nạp).
- Tìm đủ các luận cứ cần thiết, tổ chức lập luận theo một trật tự hợp lý để làm nổi bật luận điểm.
- Diễn đạt trong sáng, hấp dẫn để sự trình bày luận điểm có sức thuyết phục. 
3. Bài mới: Tiết trước các em đã học bài “ Viết đoạn văn trình bày luận điểm”. Các em đã biết cách trình bày một luận điểm trong đoạn văn nghị luận như thế nào? Để củng cố về cách xây dựng và trình bày một luận điểm, hôm nay thầy và các em sẽ cùng tìm hiểu bài : “ Luyện tập xây dựng và trình bày luận điểm”.
Hoạt động của GV và HS
Nội dung
*Khởi động: KT sự chuẩn bị ở nhà của HS:
 Đề bài: “Hãy viết một bài báo tường để khuyên một số bạn trong lớp cần phải học tập chăm chỉ hơn”. Lập dàn bài các luận điểm, luận cứ và dự kiến cách trình bày.
* Hoạt động 1: Tìm hiểu đề bài
GV: Yêu cầu HS đọc hệ thống luận điểm cho sẵn trong mục 1/ sgk 83.
? Nội dung cần làm sáng tỏ vấn đề gì?
-> Cần phải học tập chăm chỉ.
? Đối tượng là ai?
-> Các bạn cùng lớp.
? Luận điểm a, có nội dung phù hợp với vấn đề trong đề bài không ?
-> Không. Đề bài nêu: Phải học tập chăm chỉ hơn, luận điểm lại nói đến lao động tốt. 
-> Thừa, lạc ý lao động tốt. Cần bỏ.
 Thiếu một số luận điểm cần để giải quyết vấn đề toàn diện, triệt để hơn.
-> Luận điểm thêm vào: Đất nước rất cần những người tài hay phải học chăm mới tài giỏi, mới thành tài.
? Sự sắp xếp các luận điểm có hợp lý chưa? 
-> Chưa hợp lý.
-> Vị trí của luận điểm b làm cho bài thiếu mạch lạc, luận điểm d không đúng luận điểm e ).
? Các luận điểm đó có phù hợp không ?
? Nó có chính xác chưa? Cần thêm những luận điểm như thế nào?
? Nêu cách sắp xếp mà em cho là hợp lý và khoa học? 
-> a, c, b, e, d.
*Hoạt động 2: Hướng dẫn học sinh trình bày luận điểm.
 Gọi HS đọc luận điểm e trong SGK/83.
? Cách nêu luận điểm trên học tập của ai? Trong bài nào?
-> Học tập Trần Quốc Tuấn, trong bài “Hịch tướng sĩ”.
GV: Để giới thiệu luận điểm e, có 3 bạn HS đã viết 3 cách giới thiệu như trong SGK. Em hãy nêu nhận xét về 3 cách nêu ấy?
-> Cách học tập trong trường hợp này là phù hợp thông minh và sáng tạo.
GV: Gọi HS đọc câu hỏi hướng dẫn ở mục a.
? Có phải tất cả các luận điểm nêu ở mục 2a điều chính xác không? Vì sao?
-> Không. Vì câu thứ 2 xác định sai mối quan hệ giữa luận điểm cần trình bày với luận điểm đứng trên. Hai luận điểm ấy không có quan hệ nhân quả để có thể nói bằng “ do đó” ).
? Cách chuyển đoạn của các câu còn lại có gì khác nhau không?
? Em thích nhất câu nào?
-> HS có thể thích câu (1) vì nó đơn giản và câu (3) vì giọng điệu của nó thân thiết gần gũi. )
? Em có thể tìm thêm cách chuyển đoạn và giới thiệu luận điểm nào khác ngoài những luận điểm này không?
 Các luận điểm khác:
-> Nhưng rất đáng tiếc, rất đáng buồn một số bạn trong lớp ta chưa thấy rằng nếu..trong cuộc sống.
Một số bạn phát biểu công khai :
Tuổi học trò là tuổi vui chơi, tội gì không vui chơi thoải mái đi! Các bạn ấy chưa thấy rằng nếu..trong cuộc sống.
GV: Gọi HS đọc mục b.
? Cách sắp xếp những luận cứ theo trình tự nào để sự trình bày luận điểm trên được rành mạch, chặt chẽ?
GV:HS chia nhóm thảo luận :
 HS thảo luận 2 phút. Cử đại diên nhóm trình bày trước lớp.
 GV nhận xét, đánh giá.
GV: gọi HS đọc mục c.
? Bài văn nghị luận nào cũng phải có kết bài. Vậy có thể suy ra đoạn nghị luận nào cũng có kết bài phải không?
-> Kết đoạn có thể có, có thể không tùy theo nội dung tính chất, kiểu loại của đoạn văn, không nên quá gò bó máy móc.
? Em nên viết kết đoạn của đoạn văn như thế nào cho phù hợp với yêu cầu SGK đã đưa ra?
GV: Hướng dẫn HS hoàn toàn có thể theo cách của Trần Quốc Tuấn để kết đoạn của mình. Và tất nhiên, cũng có thể kết đoạn bằng nhiều cách khác.
GV gọi HS đọc mục d.
? Đoạn văn viết theo cách trên là đoạn văn diễn dịch hay quy nạp?
Vì sao?
? Em có thể biến đổi đoạn văn ấy từ diễn dịch thành quy nạp (hoặc từ quy nạp thành diễn dịch) được không? Và bằng cách nào?
*Hoạt động 3: GV hướng dẫn HS bài tập về nhà
GV: Gọi HS đọc yêu cầu ở mục bài tập 3,4 ( GV hướng dẫn về nhà). 
1. Xây dựng hệ thống luận điểm: 
 Những chỗ chưa chính xác:
 - Câu a: Dư ý “lao động tốt”.
 - Câu b, c, d, e : Vị trí chưa hợp lý. 
 * Thêm và sắp xếp lại hệ thống luận điểm:
 a. Đất nước đang rất cần người tài giỏi để đưa Tổ Quốc tiến lên đài vinh quang.
 b. Quanh ta đang có nhiều tấm gương của các bạn HS phấn đấu học giỏi, để đáp ứng được yêu cầu của đất nước.
 c. Muốn học giỏi, muốn thành tài trước hết là phải học chăm.
 d. Một số bạn lớp ta còn ham chơi, chưa học chăm, làm cho thầy cô giáo và các bậc cha mẹ rất lo buồn .
 e. Nếu bây giờ càng chơi bời, không chịu học thì sau này càng khó có được niềm vui trong cuộc sống.
Vậy các bạn nên bớt vui chơi, chịu khó học hành chăm chỉ để trở nên người có ích cho cuộc sống.
2. Trình bày luận điểm:
 a)
*Nhận xét :
 - Cách 1: Tốt. Vì nó vừa có tác dụng chuyển đoạn, nối đoạn lại vừa giới thiệu được luận điểm mới, đơn giản và dễ làm theo.
 - Cách 2: Không được.Vì nó xác định sai mối quan hệ giữa luận điểm cần trình bày với luận điểm đứng trên. Hai luận điểm ấy không có quan hệ nhân quả để có thể nói bằng “ Do đó”.
 - Cách 3: Rất tốt . Vì nó không chỉ giới thiệu được luận điểm mới, nối với luận điểm trước đó mà còn tạo ra giọng điệu thân mật, gần gũi với giọng đối thoại, trao đổi trong văn nghị luận.
b)
 - Cách sắp xếp luận cứ trong SGK là hợp lý vì nó đã đảm bảo yêu cầu rành mạch, chặt chẽ, rõ ràng. Luận cứ trước là cơ sở nối luận cứ sau. Luận cứ sau phát triển luận cứ trước.
 - Tuy nhiên còn có những cách sắp xếp khác nhưng cần phải thay đổi cách viết cho phù hợp:
 c ) 
- Kết đoạn giống trong bài “Hịch tướng sĩ” :
 + Lúc bấy giờ các bạn muốn vui vẻ phỏng có được không?
 + Lúc bấy giờ các bạn muốn vui chơi liệu có được không?
d)
Ta có thể chuyển đoạn văn từ diễn dịch thành quy nạp bằng cách thay đổi vị trí câu chủ đề từ đầu đoạn xuống cuối đoạn (và quy nạp thì ngược lại).
IV. Dặn dò:
 - Học bài : + Xem lại các bài tập đã làm tại lớp.
 + Làm bài tập 3, 4 SGK trang 84.
- Bài mới : + Thuế máu.
 + Trả lời các câu hỏi 2, 4, 6 SGK trang 91, 92.
 1. So sánh thái độ của các quan thống trị thực dân đối với người dân thuộc địa ở hai thời điểm : trước khi chiến tranh và sau khi chiến tranh xảy ra. Số phận thảm thương của người dân thuộc địa trong các cuộc chiến tranh phi nghĩa được miêu tả như thế nào?
 2. Kết quả sự hi sinh của người dân thuộc địa trong các cuộc chiến tranh như thế nào? Nhận xét cách đối xử của chính quyền thực dân đối với họ sau khi đã bốc lột hết “Thuế máu” của họ. 
 3. Nhận xét về yếu tố biểu cảm trong đoạn trích đã học.
 V. Rút kinh nghiệm:
.
Ngày tháng 03 năm 2011 Ngày tháng 03 năm 2011
 Giáo viên hướng dẫn Giáo sinh thức tập
 Hồ Thị Kim Châu Cao Vũ Hiếu