Giáo án Lớp 9 Môn Ngữ văn - Tuần 20 - Tiết 91 - 94

GANV9T20 TIẾT: 91 – 94
NS:19/12 ND: 26 – 02/2012 
TIẾT:91-92
BÀN VỀ ĐỌC SÁCH
I.Mục tiêu:
 Hiểu, cảm nhận được nghệ thuật lập luận, giá trị nội dung và ý nghĩa thực tiễn của văn bản.
II. Kiến thức chuẩn:
1. Kiến thức:
- Ý nghĩa tầm quan trọng của việ đọc sách và phương pháp đọc sách.
- Phương pháp đọc sách cho có hiệu quả.
2. Kĩ năng:
- Biết cách đọc – hiểu một văn bản dịch ( không sa đà vào phân tích ngôn từ).
- Nhận ra bố cục chặt chẽ, hệ thống luận điểm rõ ràng trong một văn bản nghị luận.
- Rèn luyện thêm cách viết một văn bản nghị luận.
III.Hướng dẫn – thực hiện:
HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY
HOẠT ĐỘNG CỦA TRÒ
NỘI DUNG 
Hoạt động 1:Khởi động
- Ổn định tổ chức:
- Kiểm tra bài cũ:Hỏi lại các ki6n1 thức học kỳ I,kiểm tra sự chuẩn bị sách,tập của giáo viên.
-Giới thiệu bài:Hai tiết học này giới thiệu đến chúng ta ý kiến của học giả Chu Quang Tiềm về phương pháp và ích lợi của việc đọc sách.
Hoaït ñoäng 2:Đọc – hiểu văn bản.-Hướng dẫn tìm hiểu bài:
GV gọi HS đọc phần chú thích và tóm tắt những điều cần ghi nhớ về tác giả.văn bản?
Gọi HS đọc văn bản
H:văn bản này đề cập đến vấn đề gì?
H:Dựa vào cách lập luận, ta có thể chia văn bản này thành mấy đoạn? Ý chính của mỗi đoạn văn đó. Các câu nào lần lược diễn đạt cho cho các ý chính đó?(Trong văn nghị luận câu như thế ta gọi là gì?)
( Học vấn  phát hiện thế giới mới: Tầm quan trọng, ý nghĩa cần thiết của việc đọc sách; - Lịch sử  tự tiêu hao lực lượng: Các khó khăn nguy hại dễ gặp của việc đọc sách trong tình hình hiện nay; - Còn lại: Bàn về phương pháp đọc sách).
- Nêu nhận xét về chủ đề của văn bản?
-Hoạt động 03 Phân tích:
-Hết tiết 01, GV bình chuyển sang tiết 02
- Hỏi lại tác giả, chủ đề...
Gọi HS đọc lại đoạn 1:
H:Theo em, việc đọc sách có tầm quan trọng như thế nào ? Sách có ý nghĩa gì trong đời sống con người? (Tác giả đã đưa ra những dẫn chứng cụ thể nào cho sự quan trọng đó? 
H:Em có nhận xét gì với lời nhận định vànhững dẫn chứng mà tác giả đưa ra?( Nhận định rất đúng đắn, những dẫn chứng thích hợp được minh chứng trong thực tế)
-Hướng dẫn HS đọc lại đoạn 2:
H:Đọc sách có dễ không? Vì sao?
H:Ta nên chọn những loại sách nào để đọc? Vì sao ?
H:Có phải chỉ đọc chỉ đọc những sách về chuyên môn của mình? Vì sao?
-Gọi các nhóm đọc tiếp phần còn lại:
H:Ta phải đọc sách như thế nào?
H,Các em có nhận xét gì về sức hấp dẫn,tính thuyết phục của những lời bàn của tác giả trong văn bản?
- H. Hãy nêu những nhận xét về nghệ thuật của văn bản này?
+ Bố cục có hoợp lí không?
+ Nhận xét về tính tuyết phục của văn bản?
+ Cách lựa chọn ngôn ngữ, hình ảnh so sánh, ví von?
*Tổng kết::
+ Nêu những nhận xét khái quát về nội dung và nghệ thật của văn bản?
Hoạt động 4: Luyện tập
-Hướng dẫn các nhóm luyện tập bài thực hành trong văn bản (tr 7)
Hoạt động 5:Củng cố - dặn dò:
*Củng cố:
-Nhận ét về bố cục của văn bản?
-Phân tích tầm quan trọng,ý nghĩa của việc đọc sách?
-Bàn về phương pháp đọc sách?
-Phân tích tính thuyết phục và tính hấp dẫn của văn bản?
Cần nêu thêm suy nghĩ về ý kiến của học giả Chu Quang Tiềm trong các tiết luyện tập trong tuần.
- Lập lại hệ thống luận điểm trong toàn bài.
- Ôn lại những phương pháp nghị luận đã học.
* Hướng dẫn tự học:
-Soạn trước bài “Tiếng nói của văn nghệ”
 +Tìm hiểu về nội dung của văn nghệ và sức mạnh kì diệu của nó?
 + Nhận xét về nghệ thuật của văn bản này?
-Lắng nghe:
-Ghi tựa bài:
-Thảo luận tìm hiểu bài:
 +Đọc chú thích
 +Tích hợp phần soạn bài
 +Nêu những hiểu biết về tác giả và văn bản.
-Các nhóm đọc văn bản,
nghiên cứu,nêu ý kiến về cách phân bố cục
-Nêu được các câu chốt chứa tiêu dề của từng đoạn.
- Thực hiện theo yêu cầu của 
Giáo Viên
-Các nhóm lần lượt đọc lại đoạn 1,thảo luận các yêu cầu của GV
-Đại diện các nhóm nêu ý kiến
-Đọc đoạn 2,thảo luận,nêu ý kiến.
-Tìm hiểu về lời bàn phương pháp đọc sách của tác giả,có thể có ý kiến phản biện.
-Đánh giá về tính hấp dẫn,tính thuyết phục của văn bản.
- Thực hiện theo yêu cầu 
của Giáo Viên
Thực hiện theo yêu cầu 
của Giáo Viên
Cả 04 nhóm thực hành bài luyện tập
-Nhóm trình bày,nhóm góp ýèđi đến sự đồng thuận
-Lắng nghe,thực hành theo hướng dẫn của GV,
 - Khởi động
I.Tìm hiểu chung
1/Tác giả:
 Chu Quang Tiềm ( 1987 – 1986): nhà mĩ học và lí luận văn học nổi tiếng của Trung Quốc.
 2/Tác phẩm:
 Văn bản là kết quả của quá trình tích luỹ kinh nghiệm, dày công suy nghĩ, là tâm huyết của người đi trước truyền lại cho thế hệ sau.
 3/Bố cục: Văn bản chia làm 3 phần
 P.1:Khẳng định tầm quan trọng, ý nghĩa cần thiết việc đọc sách.
 P.2:Các khó khăn nguy hại dễ gặp của việc đọc sách trong tình hình hiện nay.
 P3:Bàn về phương pháp đọc sách.
4.Chủ đề:
Tầm quan trọng, ý nghĩa của việc đọc sách và cách lựa chọn sách, cách đọc sách sao cho có hiệu quả.
II. Phân tích:
1.Nội dung:
a/Tầm quan trong ý nghĩa cần thiết của việc đọc sách.
 -Sách ghi chép, cô đúc và lưu truyền mọi tri thức mọi thành tựu mà con người tìm tòi, tích luỹ qua từng thời đại.
 -Sách là cột mốc trên con đường tiến hoá, học thuật nhân loại.
 -Sách là kho tàng quý báu, di sản tinh thần của con người.
 -Đọc sách là con đường tích luỹ nâng cao vốn tri thức.
-> Lý lẽ xác đáng có sức thuyết phục về giá trị của sách và sự cần thiết phải đọc sách.
 2/Tác hại của việc đọc sác không đúng phương pháp. 
 -Đọc sách không dễ : sách nhiều.
 +Đọc không sâu, không nghiền ngẫm.
 +Lạc hướng, phí thời gian sức lực
->Đọc sách không cẩn thận có hại
 -Phải biết chọn sách có giá trị có lợi ích cho mình.
 -Phải đọc kĩ những sách, hoặc tài liệu cơ bản thuộc lĩnh vực chuyên môn của mình.
 -Biết chọn những sách thường thức có liên quan, kế cận với ngành nghề để có thể hiểu rõ, hiểu sâu,hiểu rộng nhằm trau dồi chuyên môn
->Chủ động lựa chọn sách để đọc
 3/Phương pháp đọc sách đúng đắn
 - Đọc kĩ
 -Vừa đọc vừa suy ngẫm
- Đọc sách cũng cần phải có kế hoạch và có hệ thống.
 -Đọc sách còn là cách rèn luyện tính cách
2.Nghệ thuật:
- Bố cục chặt chẽ, hợp lí.
- Dẫn dắt tự nhiên, xác đáng bằng giọng chuyện trò, tâm tình của một học giả có uy tín đã làm tăng tính thuyết phục của văn bản.
- Lựa chọn ngôn ngữ giàu hình ảnh với những cách ví von cụ thể và thú vị...
3.Tổng kết
Đọc sách là một con đường quan trọng để tích lũy, nâng cao học vấn.Ngày nay sách nhiều, phải biết chọn sách mà đọc, đọc ít mà chắc còn hơn đọc nhiều mà rỗng.Cần kết hợp giữa đọc rộng với đọc sâu, giữa đọc sách thường thức với đọc sách chuyên môn.Việc đọc sách phải có kế hoạch, có mục đích kiên định chớ không thể tùy hứng, phải vừa đọc vừa nghiền ngẫm.Qua bài viết Bàn về đọc sách, Chu Quang Tiềm đã trình bày những ý kiến xác đáng ấy một cách có lí lẽ và bằng những dẫn chứng sinh động.
IV:Luyện tập:
 -Thực hành bài tập ngay trên lớp:
 -Gợi dẫn:Cần khuyến khích những thu hoạch,suy nghĩ có tính thiết thực gắn với từng cá nhân.Qua hoạt động này,GV kết hợp tiếp tục luyện nói,luyện cách phát biểu cảm nghĩ của các em.
TIẾT:93
KHỞI NGỮ
I.Mục tiêu :
- Nắm được đặc điểm và công dụng của khởi ngữ trong câu.
- Biết đặt câu có khởi ngữ.
II. Kiến thức chuẩn:
1. Kiến thức:
- Đặc địểm của khởi ngữ.
- Công dụng của khởi ngữ.
2. Kĩ năng:
- Nhận diện khởi ngữ ở trong câu.
- Câu có khởi ngữ.
III.Hướng dẫn – thực hiện:
HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY
HOẠT ĐỘNG CỦA TRÒ
NỘI DUNG 
Hoạt động 1:Khởi động
- Ổn định tổ chức:
- Kiểm tra bài cũ:Kiểm tra tập vở,SGK
-Giới thiệu bài:Tiết học này giúp chúng ta hiểu và thực hành sử dụng khởi ngữ trong câu.
Hoạt động 2:Hình thành kiến thức
-Hướng dẫn tìm hiểu bài:
*Gv gọi HS đọc ví dụ 1 SGK để tìm hiểu
H:Hãy xác định chủ ngữ trong các câu trong phần ví dụ 1?
H:Các từ in dậm có phải là chủ ngữ không? Vị trí của các từ ngữ này như thế nào so với chủ ngữ?
H:Các từ ngữ in đậm có quan hệ Chủ – Vị với vị ngữ không?
Hình thành khái niệm:
Hoạt động 3: Luyện tập
 *Bài tập 1:Giúp hS nhận diện khởi ngữ dưới những hình thức diễn đạt khác nhau.
*Bài tập 2:Hướng dẫn HS thực hành luyện tập dùng khỡi ngữ một cách có ý thức (đặt trong tình huống cụu thể.
Hoạt động 3Củng cố - dặn dò:
*Củng cố:
-Nêu đặc điểm và công dụng của khởi ngữ?
-Phân biệt khởi ngữ với chủ ngữ?
-Xem lại các bài tập đã thực hành
*Hướng dẫn tự học:
- Tìm câu có thành phần khởi ngữ trong một văn bản đã học.
- Tìm hiểu các thành phần biệt lập?
-Lắng nghe:
-Thảo luận tìm hiểu bài:
-Các nhóm đọc ví dụ, thảo luận.
-Đại diện các nhóm nêu ý kiến.
-Các nhóm hướng đến khái niệm bằng cách tìm hiểu các vấn đề sau:
 +Vị trí của khởi ngữ trong câu?
 +Vai trò chức năng của khởi ngữ?
- Các nhóm thực hành luyện tập.
Lắng nghe và thực hành theo yêu cầu của GV.
 Khởi động
Hình thành kiến thức
a.Đặc điểm và công dụng của khởi ngữ trong câu
 -Các thành phần chủ ngữ ở các phần a,b,c trong mục 1 là:
 + “anh”
 + “tôi”
 + “chúng ta”
 -Phân biệt các từ in đậm với chủ ngữ:
 +Về vị trí:Các từ ngữ in đậm đứng trước chủ ngữ.
 +Về quan hệ với chủ ngữ:Các từ ngữ in đậm không có quan hệ chủ-vị với vị ngữ.
Hình thành khái niệm:
- Đặc điểm của khởi ngữ:
 + Là thành phần câu đứng trước chủ ngữ để nêu lên đề tài dược nói đế trong câu.
 + Trước khởi ngữ thường có thêm các từ như về, đối với.
- Công dụng của khởi ngữ:
Nêu lên đề tài được nói đến trong câu.
II.Lưỵên tập:
 +Bài tập 1:
Các khởi ngữ: (a) “:Điều này”
 (b) “ Đối với chúng mình”
 (c) “Một mình”
 (d) “Làm khí tượng”
 (e) “Đói với cháu”
 +Bài tập 2:
Làm bài,anh ấy cẩn thận lắm.
Hiểu thì tôi hiểu rồi,nhưng giải thì tôi chưa giải được.
Tiết:94 PHÉP PHÂN TÍCH VÀ TỔNG HỢP
I.Mục tiêu:
 Hiểu và biết vận dụng các phép lập luận phân tích, tổng hợp khi làm văn nghị luận.
II. Kiến thức chuẩn:
1. Kiến thức:
- Đặc điểm của phép lập luận phân tích và tổng hợp.
- Sự khác nhau giữa hai phép lập luận phân tích và tổng hợp.
- Tác dụng của hai phép lập luận phân tích và tổng hợp treong các văn bản nghị luận.
2. Kĩ năng:
- Nhận diễn được phép lập luận phân tích và tổng hợp.
- Vận dụng hai phép lập luận này khi tạo lập và đọc – hiểu văn bản nghị luận
III.Hướng dẫn – thực hiện:
HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY
HOẠT ĐỘNG CỦA TRÒ
NỘI DUNG
Hoạt động 1:Khởi động
- Ổn định tổ chức:
- Kiểm tra bài cũ:Bài “khởi ngữ”
 -Nêu đặc điểm và công dụng của khởi ngữ?
 -Xác định vị trí khởi ngbữ trong câu và phân biệt khởi ngữ với chủ ngữ?
-Giới thiệu bài:Tiết học giúp chúng ta hiểu và biết vận dụng phép phân tích tổng hợp trong văn nghị luận.
Hoạt động 2:Hình thành kiến thức
-Hướng dẫn tìm hiểu bài:
Gọi HS đọc Văn bản Trang phục
H:Trước khi nêu trang phục đẹp là thế nào, bài viết nêu những hiện tượng gì về trang phục?( ăn mặc khi đi rừng, nơi công cộng )
H:Mỗi hiện tượng nêu lên một nguyên tắc gì trong ăn mặc của con người?( Trang phục phải phù hợp với hoàn cảnh)
H:Tác giả đưa ra từng hiện tượng để thấy rõ điều gì chi phối việc ăn mặc?( Trang phục có những quy tắc ngầm)
H:Trang phục thể hiện đạo đức của con người, không chỉ ăn mặc đúng mà còn phải phù hợp với những yêu cầu gì?
H:Trang phục đúng cách có tác dụng thế nào? Ngược lại sẽ ra sao?
H:Trang phục có phải chỉ là cái cần thiết bên ngoài không?
H:Vậy trang phục còn thể hiện điều gì?
H:Để chốt lại vấn đề, phần lập luận này thường đặt ở vị trí nào trong đoạn văn?
GV hướng dẩn HS thảo luận về vai tró của phép lập luận phân tích và tổng hợp:
 +Vai trò của phép phân tích tổng hợp trong văn nghị luận?
 +Phép phân tích giúp hiểu vấn đề cụ thể như thế nào?
 +Phép tổng hợp giúp khái quát vấn đề như thế nào?
Hoạt động 3: Luyện tập
 +Bài tập 1:Tác giả đã phân tích như thế nào để làm sáng rõ luận điểm.
 +Bài tập 2:Phân tích lí do phải chọ sách mà đọc
+Bài tập 3:Phân tích tầm quan trọng của việc chọn sách mà đọc.
 +Bài tập 4:Nhận xét về vai tò của phân tích trong văn nghị luận.
Hoạt động 04:Hướng dẫn tự học:
 - Nắm được nội dung của bài học.
- Biết thực hiện phép phân tích và tổng hợp trong những văn cảnh cụ thể.
- Soạn trước các bài tập để học tốt tiết “ Luyện tập phép phân tích và tổng hợp”.
-Lắng nghe:
Thảo luận tìm hiểu bài:
 +Cácnhóm đọc văn bản “Trang phục”
 +Thảo luận các yêu cầu của GV
 +Đại diện nhóm nêu ý kiến
-Nhận ra vị trí của phần tổng hợp trong đoạn văn.
-Vai trò của phần tổng hợp trong văn bản.
-Thảo luận về vai trò của phép iập luận phân tích tổng hợp.
-Mỗi nhóm thực hánh một bài tập
-Đại diện nhóm trình bày
Lắng nghe và thực hành theo yêu cầu của GV
 -Khởi động
I. Hình thành kiến thức
1-TÌM HIỂU PHÉP PHÂN TÍCH VÀ TỔNG HỢP
 a/Phân tích cách trang phục của con người.
 -Đi tuần, đi rừng --> đi chân đất
 -Nơi công cộng, Doanh trại --> chỉnh tề
 -Ăn mặc trang điểm phải phù hợp với hoàn cảnh”Ăn cho mình, mặc cho người”
 -Trang phục có những quy tắc ngầm. Nó là văn hoá xã hội.
 -”Y phục xứng kỳ đức”
 + Hoàn cảnh riêng
 + Hoàn cảnh chung
 +Toàn xã hội
 -Biết trang phục -> làm tăng cái đẹp
 -Không biết trang phục -> làm trò cười
 -Con người biết hoà nhập, có trình độ, có văn hoá
b.Tổng hợp:
Trang phục đẹp là sự tổng hợp giữa cái đẹp nội dung và cái đẹp hình thức
 +hợp đạo đức
 +hợp với môi trường
 Trang phục đẹp phải thích nghi giữa cá nhân và xã hội
=>Biết phân tích giúp ta hiểu vấn đề một cách cụ thể
 Tổng hợp giúp nâng cao vấn đề
3.Vai rò của phép lập luận phân tích và tổng hợp: 
3.1 Vai trò của phép lập luận phân tích :phép lập luận phân tích là phép lập luận trình bày từng bộ phận, từng phương diện của vấn đề nhằm chỉ ra nội dung của sự vật, hiện tượng.
3.2Vai trò của phép lập luận tổng hợp :Phép lập luận tổng hợp là phép lập luận rút ra cái chung từ những điều đã phân tích
3.3Mối liên hệ qua lại giữa haphép lập luận này : tuy đối lập nhưng không tách rời nhau.Phân tích rồi thì phải tổng hợp thì mới có nghĩa, mặt khác, phải dựa trên cơ sở phân tích thì mới có thể tổng hợp được
II .Hoạt động 3:Luyện tập
-Bài tập 1:Phân tích ý “Đọc sách rốt cuộc là một con đường của học vấn. (Xem Gợi ý trong SGK)
-Bài tập 2:
 +Do sách nhiều,chất lượng khác nhau cho nên phải chọn sách tốt mà đọc,mới có ích.
 +Do sức người có hạn.không lựa sách mà đọc sẽ lãng phí sức mình.
 +Sách có loâi chuyên moan có loại thường thức,chúng liên quan vối nhau,nhà chuyên moan cũng cần đọc sách thường thức.
-Bai tập 3:
 +Không đọc thì không có điểm xuất phát cao
 +Đọc là con đường ngắn nhất đểtiếp cận tri thức.
 +Không chọn lọc sách thì đời người ngắn ngũi không đọc xuể,đọc không có hiệu quả.
 +Đọc ít mà kĩ quan trọng hơn đọc nhiều mà qua loa,không ích lợi gì.
-Bài tập 4:Phương pháp phân tích rất cần thiết trong lập luận,vì có qua sự phân tích lợi-hại,đúng-sai,thì các kết luận rút ra mới có sự thuyết phục.
III. Hướng dẫn tự học:
-Thế nào là phép phân tích, phép tổng hợp trong văn nghị luận?
-Phân tích mối liên hệ qua lại của phép phân tích và tổng hợp trong văn nghị luận?
-Xem lại các bài tập đã thực hành
-Soạn trước bài “Luyện tập phép phân tích và tổng hợp”
Duyệt của tổ trưởng
Ngày 24/12/2011
Lê Lĩnh Nam