Giáo án lớp 9 môn Sinh học - Hoàng Thị Oanh - Trường THCS Thiệu Giang

ChƯƠNG 1 : CÁC QUY LUẬT DI TRUYỀN
I .MỘT SỐ KHÁI NIỆM VÀ THUẬT NGỮ 
1. Alen: Là các trạng thái khác nhau của cùng một gen. Các alen có vị trí tương ứng trên 1 cặp NST tương đồng (lôcut). 
VD: gen quy định màu hạt có 2 alen: A → hạt vàng; a → hạt xanh. 
2. Cặp alen: Là 2 alen giống nhau hay khác nhau thuộc cùng một gen nằm trên 1 cặp NST tương đồng ở vị trí tương ứng trong tế bào lưỡng bội. 
VD: AA, Aa, aa. 
- Nếu 2 alen có cấu trúc giống nhau → Cặp gen đồng hợp. VD: AA, aa 
- Nếu 2 alen có cấu trúc khác nhau → Cặp gen dị hợp. VD: Aa, Bb 
3. Thể đồng hợp: Là cá thể mang 2 alen giống nhau thuộc cùng 1 gen. 
VD: AA, aa, BB, bb
4. Thể dị hợp: Là cá thể mang 2 alen khác nhau thuộc cùng 1 gen. 
VD: Aa, Bb, AaBb
5. Tính trạng tương phản: Là 2 trạng thái khác nhau của cùng một tính trạng nhưng biểu hiện trái ngược nhau. 
VD: Thân cao và thân thấp là 2 trạng thái của tính trạng chiều cao thân, thành cặp tính trạng tương phản. 
6. Kiểu gen: Là tổ hợp toàn bộ các gen trong tế bào của cơ thể sinh vật. 
VD: Aa, Bb, , , .
7. Kiểu hình: Là tổ hợp toàn bộ các tính trạng và đặc tính cơ thể. 
VD: Ruồi giấm có kiểu hình thân xám cánh dài hoặc thân đen cánh ngắn. 
II. CÁC ĐỊNH LUẬT CỦA MEN DEN.
A. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU DI TRUYỀN CỦA MENDEN: 
Có 2 phương pháp. 
1. Phương pháp phân tích cơ thể lai:
a. Chọn dòng thuần: Trồng riêng và để tự thụ phấn, nếu đời con hoàn toàn giống bố mẹ thì thứ đậu đó thuần chủng về tính trạng nghiên cứu.
b. Lai các cặp bố mẹ thuần chủng khác nhau về một hoặc vài cặp tính trạng tương phản. 
VD: Pt/c: vàng x xanh. 
c. Sử dụng thống kê toán học trên số lượng lớn cá thể lai để phân tích quy luật di truyền từ P → F 
2. Lai phân tích: Là phép lai giữa cơ thể mang tính trang trội với cơ thể mang tính trạng lặn để kiểm tra kiểu gen của cá thể mang tính trạng trội là đồng hợp hay dị hợp. 
- Nếu thế hệ lai sinh ra đồng tính thì cơ thể có kiểu hình trội có kiểu gen đồng hợp. 
- Nếu thế hệ lai sinh ra phân tính thì cơ thể có kiểu hình trội có kiểu gen dị hợp. 
VD: Lai phân tích đậu hạt vàng (có KG AA hoặc Aa) với đâu hạt xanh (KG: aa) 
+ Nếu Fa đồng tính hạt vàng thì cây đậu hạt vàng muốn tìm KG có KG đồng hợp trội (AA)
+ Nếu Fa phân tính (1 vàng : 1 xanh) thì cây đậu hạt vàng muốn tìm KG có KG dị hợp trội (Aa)
B ÀI 1 . LAI MỘT CẶP TÍNH TRẠNG 
A. TÓM TẮT LÍ THUYẾT
1. Khái niệm: Phép lai trong đó cặp bố mẹ thuần chủng khác nhau về 1 cặp tính trạng tương phản đem lai. 
2. Thí nghiệm: Lai 2 thứ đậu Hà Lan thuần chủng khác nhau về 1 cặp tính trạng tương phản là hạt vàng với hạt lục, thu được F1 đồng loạt hạt vàng. Cho F1 tự thụ, F2 thu được ¾ hạt vàng, ¼ hạt xanh. 
3. Nội dung định luật:
a. Định luật đồng tính: Khi lai bố mẹ khác nhau về 1 cặp tính trạng tương phản, thì F1 có kiểu hình đồng nhất biểu hiện tính trạng 1 bên của bố hoặc mẹ. Tính trạng biểu hiện ở F1 là tính trạng trội, tính trạng không biểu hiện ở F1 là tính trạng lặn. 
b. Định luật phân tính: Khi cho các cơ thể lai F1 tự thụ phấn hoặc giao phấn thì F2 có sự phân li kiểu hình theo tỉ lệ xấp xỉ 3 trội:1 lặn. 
4. Giải thích định luật: 
a. Theo Menden: Thế hệ lai F1 không sinh giao tử lai mà chỉ sinh ra giao tử thuần khiết. 
b. Theo thuyết NST (cơ sở tế bào học của định luật đồng tính và phân tính) 
5. Điều kiện nghiệm đúng của định luật đồng tính và phân tính:
- Bố mẹ phải thuần chủng và khác nhau 1 cặp tính trạng tương phản đem lai. 
- Tính trạng trội phải trội hoàn toàn. 
- Số cá thể phân tích phải lớn. 
6. Ý nghĩa:
- Định luật đồng tính: Lai các giống thuần chủng tạo ưu thế lai ở F1 do các cặp gen dị hợp quy định.
- Định luật phân tính: Không dùng F1 làm giống vì F2 xuất hiện tính trạng lặn không có lợi. 
- Ứng dụng định luật đồng tính và phân tính trong phép lai phân tích: Cho phép lai xác định được kiểu gen của cơ thể mang tính trạng trội là thể đồng hợp hay dị hợp. 
*. ý nghÜa chung cña qui luËt tÝnh tréi vµ ph©n tÝnh
- §èi víi tiÕn ho¸: Gãp phÇn gi¶i thÝch nguån gèc vµ sù ®a d¹ng sinh giíi trong tù nhiªn
- §èi víi chän gièng: Lµ c¬ së khoa häc vµ lµ ph­¬ng ph¸p ­u thÕ lai khi dõng l¹i ë ®êi lai F1 ®Ó lÊy s¶n phÈm.
- Gi¶i thÝch t¹i sao ph­¬ng ph¸p t¹o gièng b»ng lai h÷u tÝnh, muèn chän läc gièng cã hiÖu qu¶ ng­êi ta ph¶i chän theo dßng v× ë F2 sÏ xuÊt hiÖn t­îng ph©n li tÝnh tr¹ng
 B. bµi tËp
 I. Ph­¬ng ph¸p gi¶i
 1, D¹ng to¸n thuËn:
§Ò bµi cho biÕt tréi, lÆn, kiÓu h×nh cña P
suy ra t×m kiÓu gen, kiÓu h×nh ë ®êi con
C¸ch gi¶i: B­íc 1: Qui ­íc gen
 B­íc 2: X¸c ®Þnh kiÓu gen cña P
 B­íc 3: viÕt s¬ ®å lai 
2, D¹ng to¸n nghÞch.
Cho biÕt kiÓu h×nh cña P vµ kÕt qu¶ lai suy ra x¸c ®Þnh kiÓu gen cña P
C¸ch gi¶i:
X¸c ®Þnh kiÓu gen cña P qua kÕt qu¶ x¸c ®Þnh tØ lÖ ph©n li kiÓu h×nh ë ®êi con
ViÕt s¬ ®å lai tõ P ®Õn F1 hoÆc F2
a, NÕu F1 ®ång tÝnh.
- P cã kiÓu h×nh kh¸c nhau mµ F1 ®ång tÝnh -> nghiÖm ®óng víi ®Þng luËt ®ång tÝnh cña men ®en -> tÝnh tr¹ng ë F1 tréi vµ P thuÇn chñng.
- P cã kiÓu h×nh gièng nhau, F1 ®ång tÝnh vÒ tÝnh tr¹ng tréi -> mét c¬ thÓ P cã kiÓu gen ®ång hîp hoÆc dÞ hîp, c¬ thÓ cßn l¹i cã kiÓu gen ®ång hîp tréi –> 2 s¬ ®å lai.
P kh«ng nªu kiÓu h×nh F1 ®ång tÝnh vÒ tÝnh tr¹ng tréi -> mét c¬ thÓ cña P cã kiÓu gen ®ång hîp tréi, c¬ thÓ P cßn l¹i lµ tuú ý -> 3 s¬ ®å lai(AA x Aa, AA, aa)
b, NÕu F1 ph©n tÝnh cã nªu tØ lÖ:
- 3:1 nghiÖm ®óng víi tØ lÖ ph©n li cña Men ®en 3/4 tÝnh tr¹ng tréi, 1/4 tÝnh tr¹ng lÆn -> c¶2 p cã kiÓu gen dÞ hîp Aa.
- 1:1 -> kÕt qu¶ cña phÐp lai ph©n tÝch -> 1 c¬ thÓ cña P mang kiÓu gen dÞ hîp tréi, c¬ thÓ cßn l¹i mang kiÓu gen ®ång hîp lÆn 
- 1:2:1 -> tÝnh tr¹ng tréi lµ tréi kh«ng hoµn toµn -> 2 c¬ thÓ P cã kiÓu gen dÞ hîp
c, NÕu F1 ph©n tÝnh kh«ng nªu tØ lÖ 
Dùa vµo c¸ thÓ mang tÝnh tr¹ng lÆn ë F1 cã kiÓu gen (aa) -> mçi c¬ thÓ cña P ®Òu chøa gen lÆn (a) phèi hîp víi kiÓu h×nh cña P ®· cho -> kiÓu gen cña P 
 II, Bµi tËp ¸p dông:
Bµi 1: ë ®Ëu: TÝnh tr¹ng h¹t n©u (A) lµ tréi hoµn toµn víi tÝnh tr¹ng hoa tr¾ng (a) 
a, X¸c ®Þnh kiÓu gen cña P vµ F1 trong c¸c tr­êng hîp sau ®©y.
 - §Ëu h¹t n©u lai víi ®Ëu h¹t tr¾ng thu ®­îc 104 ®Ëu h¹t n©u
 - §Ëu h¹t n©u lai víi ®Ëu h¹t n©u thu ®­îc 112 c©y ®Ëu h¹t n©u.
b, Cho ®Ëu h¹t n©u lai víi ®Ëu h¹t n©u thu ®­îc F1 278 h¹t n©u vµ 93 h¹t tr¾ng. X¸c ®Þnh kiÓu gen cña P vµ F1 
c, Cho ®Ëu h¹t n©u lai víi ®Ëu h¹t tr¾ng thu ®­îc F1 254 h¹t n©u vµ 256 h¹t tr¾ng.ViÕt s¬ ®å lai tõ P ®Õn F1:
Gi¶i: 
a, - F1 thu ®­îc toµn ®Ëu h¹t n©u => ®Ëu h¹t n©u cã kiÓu gen AA hoÆc Aa,®Ëu h¹t tr¾ng ë P cã kiÓu gen aa => cho giao tö a. VËy ®Ëu h¹t n©u ë P ®em lai lµ AA => F1 ®Ëu h¹t n©u cã kiÓu gen lµ Aa
S¬ ®å lai: P: (H¹t n©u) AA x aa (H¹t tr¾ng) 
 G: A a
 F1: Aa (H¹t n©u)
- F1 thu ®­îc toµn ®Ëu h¹t n©u => ®Ëu h¹t n©u cã kiÓu gen AA, Aa ®Ëu h¹t n©u ë 1P ®em lai cã kiÓu gen AA hoÆc Aa cë thÓ P cßn l¹i cã kiÓu gen lµ ¢ (ng­îc l¹i)
 Ta cã s¬ ®å lai: P: AA x Aa P: AA x AA
 G: A A, a G: A A
 F1 AA: Aa F: AA
b, XÐt cÆp tÝnh tr¹ng: H¹t n©u/ h¹t tr¾ng = 273/93 3/1 tu©n theo qui luËt ph©n li => kiÓu gen cña P lµ Aa
S¬ ®å lai: P: (H¹t n©u) Aa x Aa (H¹t n©u) 
 G: A, a A, a
 F1: 
A
a
A
AA
Aa
a
Aa
aa
TØ lÖ: KiÓu gen: 1 AA: 2Aa: 1aa
 KiÓu h×nh: 3 h¹t n©u: 1 h¹t tr¾ng
c, XÐt cÆp tÝnh tr¹ng: H¹t n©u/ h¹t tr¾ng = 254/ 256 1/1 kÕt qu¶ cña phÐp lai ph©n tÝch => ®Ëu h¹t n©u mang lai cã kiÓu gen lµ Aa, ®Ëu h¹t tr¾ng cã kiÓu gen lµ aa
S¬ ®å lai: P: (H¹t n©u) Aa x aa (H¹t tr¾ng) 
 G: A, a a
 F1: Aa: aa
 1 H¹t n©u: 1 h¹t tr¾ng 
Bµi 2: Mét nhµ lµm v­ên trång nh÷ng c©y cµ chua qu¶ ®á víi mong muèn sÏ thu ®­îc toµn cµ chua qu¶ ®á, nh­ng ®Õn khi thu ho¹ch l¹i cã c¶ cµ chua qu¶ vµng. Em h·y gi¶i thÝch v× sao? NÕu mµu qu¶ ë cµ chua do mét gen qui ®Þnh.
(v× nh÷ng c©y cµ chua ®ã kh«ng TC nªn khi tù thu phÊn ...) 
Bµi tËp vÒ nhµ giao trong s¸ch «n tËp tr – 17,18,19
B ÀI 2: LAI HAI CẶP TÍNH TRẠNG
A. TÓM TẮT LÍ THUYẾT
1. Khái niệm: Là phép lai trong đó cặp bố mẹ thuần chủng đem lai phân biệt nhau về 2 hay nhiều cặp tính trạng tương phản. 
VD: Lai giữa đậu Hà Lan hạt vàng, trơn với hạt xanh, nhăn 
2. Thí nghiệm của Menden. 
a. Thí nghiệm và kết quả: 
- Lai giữa 2 thứ đậu thuần chủng khác nhau 2 cặp tính trạng tương phản: hạt vàng vỏ trơn với hạt xanh vỏ nhăn, thu được F1 đồng loạt hạt vàng trơn.
- Cho các cây F1 vàng trơn tự thụ phấn hoặc giao phấn với nhau, F2 thu được tỉ lệ xấp xỉ: 9 vàng, trơn : 3 vàng, nhăn : 3 xanh, trơn : 1 xanh, nhăn . 
b. Nhận xét: 
- F2 xuất hiện 2 loại kiểu hình mới khác bố mẹ là vàng nhăn và xanh trơn được gọi là biến dị tổ hợp. 
- Mỗi tính trạng xét riêng tuân theo định luật đồng tính ở F1 và phân tính ở F2 
+ Xét riêng:
* F1: 100% hạt vàng → F2: hạt vàng/hạt xanh =
* F1: 100% hạt trơn → F2: hạt trơn/hạt nhăn = 
+ Xét chung 2 tính trạng:
Ở F2 = (3V : 1X)(3T : 1N) = (9V-T : 3V-N : 3X-T : 1X-N) 
Vậy mỗi cặp tính trạng di truyền không phụ thuộc vào nhau. 
3. Nội dung định luật phân li độc lập: Khi lai 2 bố mẹ thuần chủng, khác nhau về 2 hay nhiều cặp tính trạng tương phản thì sự di truyền của cặp tính trạng này không phụ thuộc vào sự di truyền của cặp tính trạng kia, do đó ở F2 xuất hiện những tổ hợp tính trạng khác bố mẹ gọi là biến dị tổ hợp. 
4. Giải thích định luật phân li độc lập của Menden theo thuyết NST (cơ sở TB học) 
-Gen trội A: hạt vàng, gen lặn a: hạt xanh. Gen trội B: hạt trơn, gen lặn b: hạt nhăn. 
- Mỗi cặp gen qui định 1 cặp tính trạng và nằm trên 1 cặp NST tương đồng riêng. 
- Pt/c: vàng trơn x xanh nhăn → F1: 100% vàng trơn. F1 x F1 → F 2 gồm: 
+ 9KG: 1AABB : 2AaBB : 2AABb : 4AaBb : 1AAbb : 2Aabb : 1aaBB : 2aaBb : 1aabb.
+ 4KH: 9 vàng trơn : 3 vàng nhăn : 3 xanh trơn : 1 xanh nhăn 
5. Điều kiện nghiệm đúng: 
- Bố mẹ phải thuần chủng và khác nhau về các cặp tính trạng tương phản đem lai. 
- Tính trạng trội phải trội hoàn toàn.
- Số cá thể phân tích phải lớn.
- Các cặp gen xác định các cặp tính trạng tương phản nằm trên các cặp NST tương đồng khác nhau.
- Các cặp gen phải tác động riêng rẽ lên sự hình thành tính trạng. 
- C¸c giao tö sinh ra ph¶i b»ng nhau, cã søc sèng ngang nhau.
- Kh¶ n¨ng gÆp nhau vµ phèi hîp víi nhau gi÷a c¸c lo¹i giao tö trong thô tinh ph¶i ngang nhau.
- Søc sèng cña c¸c lo¹i hîp tö vµ søc sèng cña c¬ thÓ tr­ëng thµnh ph¶i gièng nhau.
6. Ý nghĩa: Sự phân li độc lập và tổ hợp tự do của NST và gen trong giảm phân, thụ tinh làm tăng biến dị tổ hợp là nguồn nguyên liệu cho chọn giống và tiến hoá, giải thích sự đa dạng của sinh vật. 
* Trong tiÕn ho¸: Dùa vµo ®Þnh luËt nµy chóng ta cã thÓ gi¶i thÝch ®­îc tÝnh nguån gèc vµ sù ®a d¹ng cña sinh giíi trong thÕ giíi tù nhiªn.
* Trong chän gièng: Lµ c¬ së khoa häc vµ lµ ph­¬ng ph¸p t¹o ra gièng míi trong lai h÷u tÝnh.
7. BiÕn dÞ tæ hîp.
* Kh¸i niÖm: BiÕn dÞ tæ hîp lµ sù tæ hîp l¹i c¸c gen, trªn c¬ së ®ã tæ hîp l¹i c¸c tÝnh tr¹ng, lo¹i biÕn dÞ nµy xuÊt hiÖn trong h×nh thøc sinh sinh s¶n h÷u tÝnh.
* Gi¶i thÝch:
Trong qu¸ tr ... hái vµ bµi tËp.
C©u 1: Nªu ®iÓm kh¸c nhau gi÷a biÕn dÞ tæ hîp vµ ®ét biÕn.
ChØ tiªu so s¸nh: 
§ét biÕn 
BiÕn dÞ tæ hîp
C¬ chÕ: 
- XuÊt hiÖn do yÕu tè li, ho¸ häc hoÆc do rèi lo¹n qu¸ tr×h trao ®æi chÊt .
- Do sù thay ®æi cÊu tróc vËt chÊt di truyÒn ®ét biÕn gen ®ét biÕn NST.
- XuÊt hiÖn trong qu¸ tr×nh giao phèi gi÷a c¸c loµi sinh vËt.
- Sù tæ hîp tù do, ph©n li ®éc lËp cña c¸c NST trong gi¶m ph©n vµ thô tinh.
TÝnh chÊt biÓu hiÖn
§ét ngét, gi¸n ®o¹n, v« h­íng, ngÉu nhiªn, phÇn lín cã h¹i (®èi víi ®éng vËt).
Kh«ng ®­îc dù ®o¸n tr­íc.
Dùa trªn sù tæ hîp l¹i kiÓu gen vèn cã ë bè, mÑ xuÊt hiÖn tÝnh tr¹ng ®· cã hoÆc ch­a cã ë thÕ hÖ tr­íc.
Cã thÓ dù ®o¸n ®­îc quy m« xuÊt hiÖn nÕu biÕt tr­íc kiÓu gen.
Vai trß
Lµ nguån nguyªn liÖu c¬ b¶n cho tiÕn ho¸ vµ chän gièng
Th­êng cã gi¸ trÞ kh«ng ®Æc s¾cnhw ®ét biÕn, lµ nguån nguyªn liÖu di truyÒn thø cÊp cho tiÕn ho¸.
C©u2: §iÓm kh¸c nhau gi÷a thÓ ®a béi vµ l­ìng béi.
ThÓ ®a béi 
ThÓ l­ìng béi 
- TÕ bµo sinh d­ìng cã NST > 2n.
- Mçi cÆp gen t­¬ng øng tßn t¹i trªn NST t¨ng theo béi sã cña n.
- kÝch th­íc c¬ quan to.
- KÝch th­íc tÕ bµo to.
- Thêi gian sinh tr­ëng kÐo dµi.
- Kh¶ n¨ng chèng chÞu víi ®iÒu kiÖn m«i tr­êng tèt.
- Hµm l­îng dinh d­ìng ®­îc tÝch tr÷ nhiÒu.
- Qu¸ tr×nh trao ®æi chÊt m¹nh.
- TÕ bµo sinh d­ìng cã bé NST lµ 2n.
- Mçi cÆp gen t­¬ng øng tån t¹i trªn NST gåm 2 gen (1 cÆp ).
- kÝch th­íc c¬ quan binh th­êng.
- kÝch th­íc tÕ bµo b×nh th­êng.
- Thêi gian sinh tr­ëng ng¾n.
- Chèng chÞu víi ®iÒu kiÖn m«i tr­êng kÐm h¬n.
- hµm l­îng dinh d­ìng ®­îc tÝch tr÷ Ýt h¬n.
- Qu¸ tr×nh trao ®æi chÊt b×nh th­êng.
h­íng dÉn hs lµm bµi tËp tæng hîp vµ gi¶i ®¸p th¾c m¾c
Ngµy so¹n 4/12/2010
Ngµy d¹y 6/12/2010
A. HD gi¶i bµi tËp
Bµi 1: Cho 1 ®o¹n më ®Çu cña ®o¹n gen b×nh th­êng chøa c¸c nu cña m¹ch khu©n nh­ sau: 
TAX AGG GTA XGG AAAG.
a. Gi¶ sö trong qu¸ tr×nh ®ét biÕn nu thø 6 ( tÝnh tõ tr¸i sang ph¶i ) lµ G bÞ thay thÕ bëi T .Hái cã bao nhiªu lo¹i aa bÞ thay ®æi.
b. Gi¶ sö nu 13 bÞ ®ét biÕn mÊt h¼n th× cã bao nhiªu aa bÞ thay ®æi ë ph©n tö pr«tªin ®­îc tæng hîp.
- NÕu thªm vµo sau 1 nuclª«tit thø 3 1 nu G th× ph©n tö pr«tªin ®­îc tæng hîp tõ ®o¹n gen bÞ ®ét biÕn ®ã sÏ thay ®æi nh­ thÕ nµo?
Gi¶i: 
a. Tr×nh tù nuclªotit ë m¹ch khu«n cña gen lµ: TAX AGG GTA XGG AAAG.Khi ®o¹n gen trªn bÞ ®ét biÕn ë nuclª«tit thø 6 lµ G thay b»ng T tr×nh tù nuclª«tÝt ë ®o¹n gen bÞ ®ét biÕn lµ TAX AGT GTA XGG AAAG . Cø 3 nuclª«tÝt m· ho¸ 1 aa cã aa thø 2 bÞ thay ®æi do AGG chuyÓn thµnh AGT vËy chØ cã 1 aa bÞ thay ®æi ë ph©n tö Pr«tªin ®­îc tæng hîp.
b. Tõ aa 5 trë ®i.
c. Thªm G vµo sau nuclª«tÝt thø 3 th× tõ aa thø 2 trë ®i c¸c aa trong chuçi p«lipeptit bÞ thay ®æi.
Bµi 2. BiÕt t¸c dông cña tia phãng x¹, gen bÞ ®ét biªn lµm mÊt aa thø 12 trong chuçi polipeptit do gen ®ã tæng hîp thµnh.
a. X¸c ®Þnh d¹ng ®ét biÕn gen.
b. VÞ trÝ x¶y ra ®ét biÕn trªn gen chØ tÝnh phÇn t­¬ng øng mARN.
c. Sè nuclª«tit mçi lo¹i cã sè liªn kÕt H cña gen ®ã thay ®æi nh­ thÕ nµo?
Gi¶i:
a. MÊt 1 sè cÆp.
b. Tõ nuclª«tit thø 37 40 (bé 3 nuclª«tit ®Òu kh«ng m· ho¸ aa ).
c. Tr­êng hîp 1 mÊt 3 cÆp N : A-T.
 mÊt 3A, 3T vµ mÊt 3x2=6 liªn kªt H.
Tr­êng hîp 3 cÆp N: G-X.
 mÊt 3G, 3X vµ mÊt 3x3=9 liªn kªt H.
Tr­êng hîp 3 mÊt 1 cÆp N : A-T vµ 2 cÆp N: G-XmÊt 1A, 1T, 2G vµ 2X
 MÊt 2x1+2x3=8 liªn kÕt H.
Tr­êng hîp 4 mÊt 2cÆp N: A-T vµ 1 cÆp N: G-XmÊt 2A, 2T, 1G vµ 1X 
 MÊt 2x2+3x1=7 liªn kÕt H.
Bµi 3 : cho 1 ®o¹n 15 cÆp nuclª«tit cña 1 gen cÊu tróc cã tr×nh tù c¸c nuclª«tit ch­a hoµn chØnh nh­ sau : 
3- TAX-AGXG TATTXG 
5- ATGG – TXGX ATAAGX
a. ViÕt tr×nh tù nuclª«tit ®Çy ®ñ cho ®o¹n gen trªn biÕt r»ng s¶n phÈm sao m· ( mARN ) cña ®o¹n gen nµy cã nuclª«tit ë vÞ trÝ sè 5 lµ U ? Gi¶i thÝch.
b. ViÕt tr×nh tù nuclª«tit cña (mARN) t­¬ng øng cña ®o¹n gen trong 2 tr­êng hîp ®ét biÕn su ®©ay:
1- Thay cÆp nu A-T ë vÞ trÝ sè 6 b»ng cÆp G-X.
2- MÊt 1 cÆp nuclª«tit ë vÞ trÝ sè 4.
Bµi 4: Cho 2 NST cã cÊu tróc vµ tr×nh tù c¸c gen nh­ sau: 
A B C D E F G H M N O P Q R
a. H·y cho biÕt tªn vµ gi¶i thÝch c¸c ®ét biÕn cÊu tróc t¹o ra c¸c NST cã cÊu tróc lµ tr×nh tù gen t­¬ng øng víi c¸c tr­êng hîp sau:
1. A, B, C, F, E, D, G, H.
2. A, B, C, B, C, D, E, F, G, H.
3. A, B, C, E, F, G, H.
4. A, D, E, F, A, B, C, G, H.
B.Nªu vÝ dô vÒ c¸c tr­êng hîp ®ét biÕn 2,3.
Bµi tËp 5: Sè l­îng NST cña 1 loµi 2n = 10 th× cã bao nhiªu NST ®­îc dù ®o¸n ë:
a. ThÓ 1 nhiÔm (9).
b. ThÓ 3 nhiÔm (11).
c. ThÓ 4 nhiÔm (12).
d. ThÓ 3 nhiÔm kÐp (12).
e. ThÓ 0 nhiÔm (8).
g. Cã bao nhiªu lo¹i thÓ 3 nhiÔm kh¸c nhau cã thÓ ®­îc h×nh thµnh. (5) thÓ 3 nhiÔm cã d¹ng 2n+1 cã thÓ x¶y ra ë bÊt kú cÆp NST nµo sè lo¹i thÓ 3 nhiÔm cã thÓ ®­îc h×nh thµnh = sè cÆp NST trong l­ìng béi = 5).
Bµi 6: Bé NST cña 1 loµi sinh vËt 2n = 24.
a. Cã bao nhiªu NST ®­îc dù ®ãn ë thÓ ®¬n béi, tam béi, tø béi.
b. Trong c¸c d¹ng ®a béi trªn, d¹ng nµo lµ ®a béi lÎ, ch½n.
c. C¬ chÕ h×nh thµnh c¸c d¹ng ®a béi trªn.
Gi¶i:
a. n = 12, 3n = 36, 4n = 48.
b. §a béi lÎ 3n, ®a béi ch½n 4n.
c. C¬ chÕ h×nh thµnh thÓ ®a béi ch½n.
- Nguyªn ph©n kh«ng b×nh th­êng x¶y ra ë lÇn nguyªn ph©n 1, giao tö ®ùc b×nh th­êng kÕt hîp víi giao tö c¸i b×nh th­êng t¹o hîp tö 2n ë nguyªn ph©n 1 NST tù nh©n ®«I nh­ng kh«ng ph©n li h×nh thµnh tÕ bµo 4n.
- Gi¶m ph©n kh«ng b×nh th­êng, giao tö ®ùc vµ giao tö c¸i kh«ng ph©n li t¹o giao tö (2n).
Trong qu¸ tr×nh thô tinh sù kÕt hîp gi÷a giao tö ®ùc (2n) vµ giao tö c¸i (2n) t¹o hîp tö (4n).
* C¬ chÕ h×nh thµnh thÓ ®a béi lÎ.
- Gi¶m ph©n kh«ng b×nh th­êng giao tö ®ùc (hoÆc c¸i) kh«ng ph©n li t¹o giao tö 2n.
Trong qu¸ tr×nh thô tinh sù kÕt hîp gi÷a giao tö ®ùc (hoÆc c¸i) (2n) víi giao tö b×nh th­êng t¹o hîp tö 3n.
Bµi 7: ë 1 loµi sinh vËt cã 2n = 20 xem ¶nh 1 tÕ bµo d­íi kÝnh hiÓn vi cña loµi ®ã cã 18 NST, mét tÕ bµo kh¸c cã 24 NST. Gi¶i thÝch hiÖn t­îng trªn.
(NST tiÕn l¹i gÇn vµ nèi víi nhau
NST t¸ch ë t©m ®éng).
Bµi 8: Mét tÕ bµo sinh dôc cña ruåi giÊm ®ùc cã bé NST ®­îc ký hiÖu lµ AaBbDdXY. NÕu qu¸ tr×nh nguyªn ph©n nµy trong giai ®o¹n sinh s¶n cña nã bÞ rèi lo¹n, sù ph©n li cÆp NST XY th× ký hiÖu bé NST cña c¸c tÕ bµo con cã thÓ thÕ nµo?
Gi¶i:
Bé NST cña ruåi giÊm ®ùc khi kÕt thóc kú trung gian AAaaBBbbDDddXXYY ë kú gi÷a, cÆp NST xÕp thµnh mét hµng ë mÆt ph¼ng xÝch ®¹o cña thoi ph©n bµo chuÈn bÞ ph©n ly (kú sau)
 AA
 aa
 BB
 bb
 Cùc TB* DD * Cùc TB
 dd
 XX
 YY
Kú sau: Sù ph©n li cÆp XY bÞ rèi lo¹n cã 2 kh¶ n¨ng x¶y ra:
Kh¶ n¨ng1:Cã 2 NST kÐp XXYY cïng phan li vÒ 1 cùc.
Kh¶ n¨ng thø 2: NST kÐp XX ph©n li vÒ 1 cùc.
NST kÐp YY ph©n li vÒ 1 cùc.
(ë 2 kh¶ n¨ng trªn viÐt bé NST ë 2 tª bµo con).
Kh¶ n¨ng 3: CÆp XX ph©n li b×nh th­êng.
CÆp YY kh«ng ph©n li.
Kh¶ n¨ng 4: CæpYY ph©n li b×nh th­êng.
Cùp XX ph©n li kh«ng b×nh th­êng.
C©u hái vÒ nhµ:
C©u 1. §ét biÕn gen lµ g× ? ph©n lo¹i ®ét biÕn gen ? Vai trß cña ®ét biÕn gen ?
C©u 2. §ét biÕn NST lµ g× ? ph©n biÖt c¸c lo¹i ®ét biÕn NST ? 
C©u 3. ThÓ dÞ béi lµ g× ? C¬ chÕ h×nh thµnh thÓ dÞ béi cã sè NST cña bé NST lµ: 
 (2n + 1) vµ (2n – 1) ?
C©u 4. ThÓ ®a béi lµ g× ? cã thÓ ph©n biÖt thÓ da béi b»ng m¾t th­êng th«ng qua nh÷ng dÊu hiÖu nµo ? øng dông c¸c ®Æc ®iÓm cña chóng trong chän gièng ?
C©u 5. Th­êng biÕn lµ g× ? Ph©n biÖt th­êng biÕn vµ ®ét biÕn ?
H­íng dÉn tr¶ lêi
C1. §ét biÕn gen: KN(sgk)
Vai trß cña ®ét biÕn gen:
+ §ét biÕn gen th­êng cã h¹i cho b¶n th©n sinh vËt v× chóng ph¸ vì mèi liªn hÖ thèng nhÊt hµi hoµ trong kiÓu gen ®· qua chän läc tù nhiªn vµ duy tr× l©u ®êi trong ®iÒu kiÖn tù nhiªn, g©y ra nh÷ng rèi lo¹n trong qu¸ tr×nh tæng hîp pr«tªin vµ biÓu hiÖn thµnh tÝnh tÝnh tr¹ng cña c¬ thÓ.
+ Trong thùc tiÔn s¶n xuÊt, ng­êi ta gÆp nh÷ng ®ét biÕn tù nhiªn vµ nh©n t¹o cã lîi cho b¶n th©n sinh vËt. VD: ®ét biÕn lµm t¨ng kh¶ n¨ngchÞu h¹n vµ chÞu rÐt ë lóa.
+ §ét biÕn gen ë vËt nu«i vµ c©y trån cã lîi cho con ng­êi v× cung cÊp cho con ng­êi nguån biÕn dÞ ®Ó lùa chän nh÷ng d¹ng phï hîp cã lîi ®èi víi con ng­êi, qua ®ã t¹o ra c¸c gièng míi cã n¨ng xuÊt cao vµ phÈm chÊt tèt.
C2. §ét biÕn NST lµ nh÷ng biÕn ®æi ®ét ngét trong cÊu tróc hoÆc sè l­îng NST.
Cã hai lo¹i ®ét biÕn NST lµ ®ét biÕn cÊu tróc vµ ®ét biÕn sè l­îng NST.
*) §ét biÕn cÊu tróc NST lµ nh÷ng biÕn ®æi ®ét ngét trong cÊu tróc cña NST.
Cã 4 d¹ng: 
+ MÊt ®o¹n NST: NST mÊt mét hÆc mét sè ®o¹n NST chøa mét hoÆc mét sè gen nµo ®ã.
+ LÆp ®o¹n NST: mét ®o¹n NST nµo ®ã trªn NST ®­îc lÆp l¹i mét hoÆc mét sè lÇn.
+ §¶o ®o¹n NST: mét ®o¹n NST ®¶o gãc 180o lµm ®¶o ng­îc trËt tù ph©n bè c¸c gen trªn ®o¹n ®ã.
+ ChuyÓn ®o¹n NST: Mét ®o¹n NST trªn NST nµy cã thÓ chuyÓn sang NST t­¬ng ®ång hoÆc kh«ng t­¬ng ®ång.
*) §ét biÕn sè l­îng NST : lµ nh÷ng biÕn ®æi sè l­îng x¶y ra ë mét hoÆc mét sè cÆp NST nµo ®ã hoÆc tÊt c¶ bé NST.
Cã hai lo¹i ®ét biÕn sè l­îng NST lµ : HiÖn t­îng dÞ béi thÓ vµ hiÖn t­îng ®a béi thÓ.
C3. ThÓ dÞ béi: lµ c¬ thÓ mµ trong tÕ b¸oinh d­ìng cã mét hoÆc mét sè cÆp NST bÞ thay ®æi vÒ sè l­îng.
C¬ chÕ ph¸t sinh thÓ dÞ béi (2n-1) vµ (2n+1):
S¬ ®å minh ho¹: TÕ bµo sinh giao tö: (2n) (2n)
 Giao tö (n); (n) (n+1) ; (n-1)
 Hîp tö: (2n+1) : (2n-1)
Gi¶i thÝch c¬ chÕ: Trong qu¸ tr×nh ph¸t sinhh giao tö, cã cÆp NST cña tÕ bµo sinh giao tö kh«ng ph©n li (c¸c cÆp NST cßn l¹i ph©n li b×nh th­êng ) t¹o ra hai lo¹i giao tö: lo¹i chøa c¶ 2 NST cña cÆp giao tö ®ã (giao tö n+1) vµ lo¹i giao tö kh«ng chøa NST cña cÆp ®ã (giao tö n-1) . Hai lo¹i giao tö nµy kÕt hîp víi giao tö b×nh th­êng n trong thô tinh t¹o ra hîp tö 3 nhiÔm (2n+1) vµ hîp tö mét nhiÔm (2n-1).
ThÓ ®a béi: lµ c¬ thÓ mµ trong tÕ bµo sinh d­ìng cã sè NST lµ béi sè cña n lín h¬n 2n.
Cã thÓ nhËn biÕt c¸c thÓ ®a béi b»ng m¾t th­êng dùa vµo c¸c c¬ quan sinh d­ìng cña chóng. C¸c thÓ ®a béi do cã s¬ l­îng NST vµ ADN t¨ng lªn nªn qu¸ tr×nh tæng hîp c¸c chÊt h÷u c¬ diÔn ra rÊt m¹nh mÏ h¬n thÓ l­ìng béi b×nh th­êng vµ v× vËy mµ thÓ ®a béi cã c¸c c¬ quan sinh d­ìng (rÔ, th©n, l¸) rÊt to lín.
Ngoµi ra cßn dùa vµo kh¶ n¨ng thÝch nghi, chèng chÞu tèt ®Æc ®iÓm sinh tr­ëng ph¸t triÓn nhanh, m¹nh.
C5. Th­êng biÕn lµ nh÷ng biÕn ®æi kiÓu h×nh ph¸t sinh trong ®êi c¸ thÓ d­íi ¶nh h­ëng trùc tiÕp cña m«i tr­êng sèng. Th­êng biÕn lµ nh÷ng biÕn ®æi kh«ng di truyÒn, biÓu hiÖn ®«ng lo¹t theo h­íng x¸c ®Þnh, t­¬ng øng víi ®iÒu kiÖn ngo¹i c¶nh.
Ph©n biÖt th­êng biÕn vµ ®ét biÕn.
Th­êng biÕn
§ét biÕn
ChØ lµm biÕn ®æi kiÓu h×nh, kh«ng lµm thay ®æi vËt chÊt di truyÒn (NST vµ ADN).
Lµm biÕn ®æi vËt chÊt di truyÒn (NST vµ ADN) tõ ®ã dÉn ®Õn thay ®æi kiÓu h×nh c¬ thÓ
Do t¸c ®éng trùc tiÕp cña m«i tr­êng
Do t¸c ®éng cña m«i tr­êng ngoµi hay rèi lo¹n trong trao ®æi chÊt trong tÕ bµo vµ c¬ thÓ 
Kh«ng di truyÒn ®­îc cho thÕ hÖ sau
Di truyÒn cho thÕ hÖ sau
Gióp c¸ thÓ thÝch nghi víi sù thay ®æi cña m«i tr­êng sèng, kh«ng ph¶i lµ nguyªn liÖu cña chän gièng do kh«ng di truyÒn
PhÇn lín g©y h¹i cho b¶n th©n sinh vËt
Lµ nguån nguyªn liÖu cho qu¸ tr×nh chän gèng do di truyÒn ®­îc.
B. Gi¶i ®¸p th¾c m¾c tæng hîp0