Giáo án lớp 9 môn Sinh học - Tiết 38 – Bài 35: Ưu thế lai (tiếp theo)

Ngày soạn : 4/1/2010
Ngày giảng: 9/1/2010
 Tiết 38 – Bài 35. Ưu thế lai
I Mục tiêu bài học: 
1 Kiến thức :
- Phát biểu được một số khái niệm : ưu thế lai, lai kinh tế .
 - Mô tả được cơ sở di truyền của hiện tượng ưu thế lai . Lí do không dùng cơ thể lai F1 để nhân giống. Các biện pháp duy trì u thế lai .
+Diễn giải được phương pháp tạo ưu thế lai.Phương pháp thường dùng để tạo cơ thể lai kinh tế ở nước ta.
2 Kĩ năng :
- Rèn luyện kĩ năng quan sát và phân tích kênh hình, kĩ năng hoạt động nhóm.
- Kĩ năng giải thích các hiện tượng thực tế bằng cơ sở khoa học.
3 Thái độ :
Giáo dục ý thức tìm tòi , trân trọng thành tựu khoa học .
II Đồ dùng dạy học.
- Tranh vẽ phóng to hình H 35 sgk 
- Tranh vẽ một số gia súc gia cầm là kết quả cuả phép lai kinh tế.
III. Phương pháp : Quan sát, vấn đáp, tìm tòi ,giải thích, thuyết trình
IV .Tổ chức giờ học:
 * Kiểm tra bài cũ :(4 phút ) 
- Vì sao tự thụ phấn bắt buộc ở cây giao phấn và giao phối cận huyết ở động vật qua nhiều thế hệ có thể gây ra hiện tượng thoái hoá. 
- Trong chọn giống, người ta sử dụng hai phương pháp tự thụ phấn bắt buộc và giao phối gần nhằm mục đích gì ?
 * Khởi động :(1 ph)
- Mục tiêu : Hướng hs vào bài mới
- Cách tiến hành: Ưu thế lai là gì? Nguyên nhân của hiện tượng ưu thế lai? Các phương pháp tạo ưu thế lai của cây trồng. Đó chính là nội dung của bài học hôm nay.
 Hoạt động 1 ( 10 phút )
Tìm hiểu hiện tượng ưu thế lai
 - Mục tiêu: Phát biểu được một số khái niệm : ưu thế lai , lai kinh tế .
 - Đồ dùng dạy - học: Tranh vẽ phóng to hình H 35 sgk 
 -Cách tiến hành:
Hoạt động của thầy
Hoạt động của trò
Nội dung
- GV y/c HS so sánh cây và bắp ngô ở hai dòng tự thụ phấn với cây và bấp ngô ở cơ thể lai F 1 trong H 35 sgk
- HS quan sát hình vẽ thảo luận nhóm thống nhất ý kiến nêu được sự khác nhau giữa :
+ Chiều cao thân cây ngô.
+ Chiều dài bắp ngô, số lợng hạt .
- 1 nhóm trình bày nhóm khác bổ sung 
I- Hiện tượng ưu thế lai 
GV chốt kiến thức. 
- Ưu thế lai là gì ? 
- Nêu VD : 
- 1 vài HS trả lời .
- Lớp bổ sung ý kiến.
- VD Ngô lai F 1 năng xuất cao hơn 25 - 30 % so với các giống ngô tốt nhất 
KN : Ưu thế lai là hiện tượng cơ thể lai F 1 có ưu thế hơn hẳn so với bố mẹ về sự sinh trưởng, phát triển, năng suất, chất lượng.
đang được sản xuất. 
- Nhấn mạnh : 
+Ưu thế lai thể hiện rõ nhất ở lai giữa các dòng thuần có kiểu gen khác nhau.
+ Lai khác thứ : Cà chua hồng Việt nam x cà chua Ba lan, gà Đông cảo x gà Ri, vịt x ngan. . .
 Hoạt động 2 ( 10 phút )
Nguyên nhân của hiện tượng ưu thế lai.
- Mục tiêu: Mô tả đợc cơ sở di truyền của hiện tượng ưu thế lai . Lí do không dùng cơ thể lai F1 để nhân giống. Các biện pháp duy trì ưu thế lai .
- Cách tiến hành:
Hoạt động của thầy
Hoạt động của trò
Nội dung
II- Nguyên nhân của hiện tượng ưu thế lai
+ Tại sao khi lai hai dòng thuần ưu thế lai lại thể hiện rõ nhất ? 
- HS nghiên cứu sgk trả lời.
+ ở mỗi dòng thuần chủng nhiều gen lặn ở trạng thái dị hợp đợc biểu hiện một số đặc điểm xấu. Khi lai giữa chúng với nhau, chỉ có gen trội có lợi mới được biểu hiện ở cơ thể lai F1 
GV phân tích VD Giả thuyết do tác dụng cộng gộp của các gen trôi có lợi : Thể hiện rõ ở tính trạng do nhiều gen quy định.
P : Lợn ỉ x Lợn Landrace 
(AA bbccdd ) 
 (aaBBCCDD) (30+10+10+10) (10+30+30+ 30)
 100kg 60kg G Abcd aBCD
 F1(ưuthếlai) AaBbCcDb 
 (30+30+30+ 30 ) = 120 kg
- Nguyên nhân nào gây nên hiện tợng u thế lai ? 
- Tại sao u thế lai biểu hiện cao nhất ở F 1 sau đó giảm dần qua các thế hệ ? 
+ Tỉ lệ thể dị hợp giảm ,tỉ lệ thể đồng hợp tăng.( Hiện tợng thoái hoá )
 - Sự tập trung các gen trội có lợi ở cơ thể lai F1 
- Tính trạng số lợng do nhiều gen trội quy định.
VD: sgk
+ Muốn duy trì lâu u thế lai con ngời đã làm gì ? 
+ Nhân giống vô tính .
Hoạt động 3 ( 15phút )
Các phơng pháp tạo ưu thế lai ở cây trồng.
- Mục tiêu: Diễn giải đợc phương pháp tạo ưu thế lai.Phương pháp thường dùng để tạo cơ thể lai kinh tế ở nớc ta.
-Cách tiến hành:
Hoạt động của thầy
Hoạt động của trò
Nội dung
III-Các phương pháp tạo ưu thế lai ở cây trồng.
+ Người ta đã tiến hành tạo ưu thế lai ở cây trồng nh thế nào ? Nêu VD 
- HS n/c sgk thảo luận nêu được 2 
phương pháp .
1- Phương pháp tạo ưu thế lai ở cây trồng .
- Lai khác dòng : Tạo hai dòng tự thụ phấn rồi cho giao phấn với nhau.
VD :
ở ngô tạo ngô lai F1 năng xuất cao hơn 25 →30 % 
VD : Giống DT 17 được tạo ra từ tổ hợp giữa hai giống DT 10 và OM 80 có khả năng cho năng xuất cao của DT 10 và cho chất ưlợng gạo tốt của OM 80 
- Lai khác thứ : Lai giữa hai thứ hoặc tổng hợp nhiều thứ của cùng 1 loài
VD (sgk )
- GV : Lai khác thứ để kết hợp giữa tạo ưu thế lai và tạo giống mới. 
2- Phương pháp tạo ưu thế lai ở vật nuôi.
+ Người ta đã tiến hành tạo 
- HS n/c sgk thảo luận nêu
ưu thế lai ở vật nuôi bằng phương pháp nào? 
được phương pháp lai kinh tế.
+ Thế nào là lai kinh tế.
+ Lai kinh tế.
- HS nêu khái niệm 
- Lai kinh tế : Là cho giao phối giữa hai cặp vật nuôi bố mẹ thuộc 2 dòng thuần khác nhau rồi dùng con F1 làm sản phẩm không dùng nó để nhân giống 
+ Tại sao không dùng con lai F1 
+ Nếu nhân giống thì thế hệ sau gen lặn gen lặn gây hại ở trạng thái đồng hợp sẽ được biểu hiện tính trạng. 
- HS nêu VD :
VD:
+ Lợn ỉ Móng cái x Lợn Đại Bạch lợn con mới sinh nặng 0,8 kg tăng trọng nhanh , tỉ lệ nạc cao.
- GV:
+ Lai kinh tế thường cho con cái trong nước lai với đực ngoại. 
+ áp dụng giữ tinh đông lạnh.
VD : Lai bò vàng Thanh Hoá với bò Hônsten Hà lan → F1 chịu được nóng lượng sữa tăng.
Kết luận chung : HS đọc kết luận sgk
 * Tổng kết và hướng dẫn học ở nhà( 4 phút ) 
- ưu thế lai là gì ? Cơ ở di truyền của hiện tượng ưu thế lai.
- Thế nào là lai kinh tế ? Lai kinh tế đem lại hiệu quả kinh tế nh thế nào ?
*Hướng dẫn học ở nhà ( 1 phút ) 
- Học bài trả lời câu hỏi sgk .
- Tìm hiểu về các thành tựu lai kinh tế và ưu thế lai ở Việt nam.
- Đọc trước bài 36 .