Giáo án lớp 9 môn Sinh học - Tuần 10 - Tiết 19: Mối quan hệ giữa Gen và Tính trạng (tiếp)

Tuần 10
Tiết 19	 Mối quan hệ giữa Gen và Tính trạng
I. MỤC TIÊU:
 - Nêu được mối quan hệ giữa gen và TT qua sơ đồ: Gen ® ARN ®Protein ® Tính trạng.
 - Rèn luyện kĩ năng quan sát, phân tích hình vẽ để thu nhận kiến thức, kĩ năng 
 - Hứng thú trong học tập
II. CHUẨN BỊ
Giáo viên: Bảng phụ, hình phĩng to
HS: Kiến thức
III. PHƯƠNG PHÁP: Thảo luận nhĩm, đàm thoại, .
IV. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC:
Ổn định
 2. Kiểm tra bài cũ:
 3. Bài mới:
Hoạt động của Giáo viên
Hoạt động của Học sinh
Nội dung
 GV: Gen mang thông tin cấu trúc prôtêin ở trong nhân, mà prôtêin được hình thành ở chất tế bào.
Vì sao nĩi protein cĩ vai trị quan trọng đối với tế bào và cơ thể?
 Vậy, giữa ADN và prôtêin phải quan hệ với nhau qua một vật trung gian nào đó.
 * GV treo tranh phóng to hình 19.1 SGK, giới thiệu sơ đồ hình thành chuỗi aa
 mARN sau khi được hình thành sẽ như thế nào?
 GV biểu diễn thí nghiệm 
 GV cho HS thảo luận nhóm :Các loại Nu nào ở mARN và tARN liên kết với nhau?
 Tương quan về số lượng aa và nu của mARN khi ở ribôxom?
 Rib«x«m dÞch chuyĨn trªn mạch nào?
tARN vËn chuyĨn thành phần nào?
 Gv treo sơ đồ lên bảng và quan sát trên bảng phụ
 GV cho HS thảo luận nhóm 2 phút
 Mèi liªn hƯ gi÷a c¸c thµnh phÇn trong s¬ ®å theo trËt tù 1, 2, 3?
 B¶n chÊt cđa mèi liªn hƯ trong s¬ ®å?
 GV giải thich hình 19.2, .3
 HS nghe giảng
+Protein là thành phần cấu trúc của tế bào nên trực tiếp biểu hiện thành các đặc điểm hình thái của cơ thể.
+Protein là thành phần của: Enzim, hoocmơn, kháng thể  nên liên quan đến tồn bộ hoạt động sống, trực tiếp biểu hiện thành các đặc điểm sinh lí của cơ thể 
 Protein trực tiếp tham gia biểu hiện thành tính trạng của cơ thể.
HS quan sát môhình
Rời khỏi nhân ra chất TB để tổng hợp chuỗi aa..
HS quan sát TN
HS thảo luận 2 phút và cử đại diện lên trình bày
A – U, G – X
Cứ 3 Nu ứng 1 aa
mARN theo tõng bé ba
axit amin tương øng vµo Rib«x«m
HS quan sát
1.Gen lµ khu«n mÉu ®Ĩ tỉng hỵp mARN
2: mARN lµ khu«n mÉu ®Ĩ tỉng hỵp chuçi axit amin cÊu thµnh nªn protein
3: Protein chÞu t¸c ®éng cđa m«i trêng trùc tiÕp biĨu hiƯn thµnh tÝnh tr¹ng cđa c¬ thĨ
I/ Mối quan hệ giữa ARN và Protein
 1. Mối quan hệ giữa ARN và Protein
Mối quan hệ
Nội dung
mARNvàprotein
- Truyền đạt TT cấu trúc P
- Cứ 3 Nu (bộ 3 ma õhóa) tương ứng với aa trên Protein
tARN và protein
- Liên kết với 1 aa tương ứng
- Mang bộ 3 đối mã khớp với bộ 3 mã hóatrên mARN theo NTBS
rARN và protein
Tham gia hình thànhRibôxom, nơi tổng hợp Protein
2) Quá trình tổng hợp Protein
- Rib«x«m dÞch chuyĨn trªn mARN theo tõng bé ba
- tARN vËn chuyĨn axit amin tương øng vµo Rib«x«m: bé ba ®èi m· cđa nã khíp víi bé ba m· ho¸ cđa mARN
 + theo NTBS (trong ®ã A liªn kÕt víi U, G liªn kÕt víi X vµ ngược l¹i)
 + theo t¬ng quan cø 3 nucleotit tương øng víi mét axit amin
- Sù chuyĨn dÞch cđa Rib«x«m hÕt chiỊu dµi cđa mARN (khi Rib«x«m tiÕp xĩc víi m· kÕt thĩc cđa mARN th× kh«ng cã axit amin nµo ®ỵc vËn chuyĨn vµo thªm n÷a) à chuçi axit amin ®ỵc tỉng hỵp xong.
II/ Mối quan hệ giữa gen và tính trạng
- Tr×nh tù c¸c nucleotit trong m¹ch khu«n cđa ADN quy ®Þnh tr×nh tù c¸c nucleotit trong m¹ch mARN.
- Tr×nh tù c¸c nucleotit trong m¹ch mARN quy ®Þnh tr×nh tù c¸c axit amin trong cÊu trĩc bËc 1 cđa protein.
- Protein trùc tiÕp tham gia vµo cÊu trĩc vµ ho¹t ®éng sinh lÝ cđa tÕ bµo tõ ®ã biĨu hiƯn thµnh tÝnh tr¹ng cđa c¬ thĨ.
 4. Củng cố: - Bµi tËp
 Mét gen cã 3000 nucleotit thùc hiƯn qu¸ tr×nh tỉng hỵp mARN vµ sau ®ã lµ tỉng hỵp protein 
 Sè nucleotit cã trong ph©n tư mARN lµ:
3000	C 1500
750	D. 1000
 Sè axit amin cã trong cÊu trĩc bËc 1 cđa Protein lµ: 
500	C. 1000
498	D. 998
 5. Dặn dò: * Học thuộc và nhớ phần tóm tắt cuối bài.
 * Trả lời các câu hỏi sau:
. Nêu bản chất mối quan hệ giữa gen và tính trạng qua sơ đồ:
Gen (một đoạn ADN)	1	mARN	2	Prôtêin	3	Tính trạng
Tiết 20 Thực hành
 Quan sát và lắp ráp mơ hình ADN
I. MỤC TIÊU:
- Rèn luyện kĩ năng tháo lắp mô hình.
- Rèn luyện kĩ năng quan sát, phân tích mô hình để thu nhận kiến thức.
- Hình thành đức tính kiên trì, bền bỉ trong công tác thực hành.
II. CHUẨN BỊ
1. Giáo viên: Bảng phụ, hình phĩng to, mô hình
HS: Kiến thức
III. PHƯƠNG PHÁP: Thảo luận nhĩm, đàm thoại, .
IV. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC:
1.Ổn định
 2. Kiểm tra bài cũ:
Câu hỏi
Đáp án
Nêu bản chất mối quan hệ giữa gen và tính trạng qua sơ đồ:
Gen (một đoạn ADN)	1 mARN	2	Prôtêin	3	Tính trạng
Tr×nh tù c¸c nucleotit trong m¹ch khu«n cđa ADN quy ®Þnh tr×nh tù c¸c nucleotit trong m¹ch mARN.
- Tr×nh tù c¸c nucleotit trong m¹ch mARN quy ®Þnh tr×nh tù c¸c axit amin trong cÊu trĩc bËc 1 cđa protein.
- Protein trùc tiÕp tham gia vµo cÊu trĩc vµ ho¹t ®éng sinh lÝ cđa tÕ bµo tõ ®ã biĨu hiƯn thµnh tÝnh tr¹ng cđa c¬ thĨ.
 3. Bài mới
Hoạt động của giáo viên
Hoạt động của học sinh
1. QUAN SÁT MÔ HÌNH KHÔNG GIAN CỦA PHÂN TỬ ADN
* GV chia nhóm HS, (mỗi nhóm 5 – 6 HS) và cho mộ số nhóm lần lượt thay nhau quan sát mô hình phân tử ADN. Những nhóm còn lại quan sát hình chiếu phân tử ADN trên màn hình. Sau đó, cho các nhóm đổi nhiệm vụ quan sát để xác định được:.
Số cặp nuclêôtit trong mỗi chu kì xoắn là bao nhiêu?
- Các nuclêôtit liên kết với nhau như thế nào?
*
 GV nhận xét, bổ sung và kết luận
 2. LẮP RÁP MÔ HÌNH CẤU TRÚC KHÔNG GIAN CỦA PHÂN TỬ ADN
* GV cho các nhóm HS thay nhau lắp ráp mô hình phân tử ADN.
* GV hướng dẫn HS: Nên tiến hành lắp một mạch hoàn chỉnh , rồi mới lắp mạch còn lại. Có thể bắt đầu từ dưới lên hay từ trên xuống. Khi lắp mạch thứ hai, nên chú ý các nuclêôtit liên kết với mạch thứ nhất theo NTBS.
 3. XEM PHIM (ĐỐI VỚI NHỮNG TRƯỜNG CÓ ĐIỀU KIỆN)
* GV chiếu lên màn ảnh những hoạt động lắp ráp mô hình phân tử ADN.
* GV cần giới thiệu cho HS nắm được nội dung phim: các hoạt động lắp ráp; mô hình cấu trúc không gian của phân tử ADN (có 10 cặp nuclêôtit ở mỗi vòng xoắn, các nuclêôtit giữa 2 mạch liên kết với nhau theo NTBS).
- Một số nhóm HS quan sát mô hình phân tử ADN, một số nhóm còn lại quan sát hình chiếu của phân tử ADN trên màn hình.
- Sau đó, đổi công việc quan sát cho nhau để mỗi nhóm đều quan sát được cả mô hình và hình chiếu của ADN lên bảng.
- Sau đó, các nhóm thảo luận để rút ra nhận xét về cấu trúc phân tử ADN.
- Đại diện các nhóm (được GV chỉ định) trình bày ý kiến của nhóm.
Kết luận:
* Số cặp nuclêôtit trong mỗi chu kì xoắn là 10 cặp.
* Các nuclêôtit giữa 2 mạch liên kết với nhau thành cặp theo NTBS: A –T, G – X (và ngược lại).
* Các nhóm HS thảo luận và lần lượt lắp ráp mô hình phân tử ADN.
* Các nhóm khác nhận xét, GV theo dõi và đánh giá kết quả thực hành của HS.
* HS theo dõi phim và lời giới thiệu của GV, ghi những nội dung cơ bản vào vở.
 4. Củng cố 
1. GV cho một vài HS vừa chỉ trên mô hình vừa mô tả cấu trúc không gian của phân tử ADN.
2. GV yêu cầu HS vẽ mô hình phân tử ADN quan sát được vào vở (có thể tham khảo hình 15 SGK).
 5. Dặn dò
Học ôn và nắm chắc kiến thức chương ADN và gen để có cơ sở tiếp thu tốt kiến thức chương IV (Biến dị).
 Kí duyệt, ngày tháng năm
 PHT