Giáo án lớp 9 môn Sinh học - Tuần 12 - Tiết 22: Đột biến gen

Tuần 12
Tiết 22 Chương IV: Biến dị
 ĐỘT BIẾN GEN
I/ MỤC TIÊU:
 - Nêu được khái niệm biến dị. Phát biểu được khái niệm đột biến gen và kể được các dạng đột biến gen
 - Rèn luyện kĩ năng quan sát, phân tích để thu nhận kiến thức từ hình vẽ 
 - Tạo sự hứng thú 
II/ CHUẨN BỊ
Giáo viên: Tranh ảnh, mô hình
HS: Kiến thức
III/ PHƯƠNG PHÁP: đàm thoại, thảo luận nhĩm, gợi mở, 
IV/ TIẾN TRÌNH BÀI GIẢNG
Ổn định
Kiểm tra bài cũ: Khơng
Bài mới: Gv cho học sinh quan sát một số hình ảnh về hiện tượng biến dị ( Nếu có )
Biến dị là gì? ( Là hiện tượng con sinh ra khác với bố mẹ và khác nhau ở nhiều chi tiết )
 Biến dị tổ hợp
 BD di truyền
 Đột biến Đột biến gen
Biến dị
 Đột biến NST
 BD không di truyền (thường biến)
Hoạt động của Giáo Viên
Hoạt động của Học sinh
Nội dung
 Hãy gắn mạch cịn lại cho đoạn mạch đơn cđa ph©n tư ADN cã tr×nh tù s¾p xÕp nh sau?
X
A
T
G
T
 Quan sát tranh, thảo luận nhĩm và hồn thành bảng sau:
Đoạn ADN
Số Cặp Nu
Điểm khác so với đoạn (a)
Đặt tên dạng biến đổi
b
c
d
Đột biến gen là gì? Cĩ mấy dạng đột biến gen?
Nghiên cứu SGK, thảo luận nhĩm để xác định những nguyên nhân gây đột biến gen?
 Gv lấy ví dụ: chất độc màu da cam, ô nhiễm do chất thải công nghiệp, chất thải sinh họat, bom nguyên tử, thuốc trừ sâu,
Vậy hậu quả để lại là gì?
 Các em cần làm gì để hạn chế nguyên nhân gây đột biến gen?
 Quan sát các hình dưới đây và cho biết đột biến nào cĩ hại và đột biến nào cĩ lợi cho bản thân sinh vật hoặc đối với con người
Thảo luận nhĩm :
 Tại sao đột biến gen gây ra biến đổi kiểu hình? 
 Tại sao đột biến gen thể hiện ra kiểu hình thường gây hại cho bản thân sinh vật?
Đột biến gen cĩ lợi hay cĩ hại? Tại sao?
Vì sao đột biến gen thường cĩ hại cho bản thân sinh vật? Nêu ví dụ về một số trường hợp đột biến gây hại?
G
T
A
X
A
HS thảo luận 2 phút
Đoạn ADN
Số Cặp Nu
Điểm khác so với đoạn (a)
Đặt tên dạng biến đổi
b
4
Mất một cặp X-G
Mất một cặp nu
c
6
Thêm một cặp T-A
Thêm một cặp nu
d
5
Thay cặp A-T bằng cặp G-X
Thay thế một cặp nu
* Tự nhiên:- Mơi trường trong cơ thể: rối loạn các quá trình sinh lí, sinh hĩa 
- Mơi trường ngồi cơ thể: các yếu tố: ánh sáng, nhiệt độ tác động
* Nhân tạo: Trong thực nghiệm, người ta dùng các tác nhân vật lí (tia phĩng xạ, tia tử ngoại) hoặc các tác nhân hĩa học (Chất độc,) 
Các bệnh tật, dị tật bẩm sinh, .
HS trả lời
HS trả lời
Thảo luận nhóm 2 phút
 v× nã lµm biÕn ®ỉi cÊu trĩc pr«tªin mµ nã m· ho¸
v× nã ph¸ vì sù thèng nhÊt hµi hoµ trong kiĨu gen ®· qua chän läc tù nhiªn vµ duy tr× l©u ®êi trong ®iỊu kiƯn tù nhiªn,g©y ra rèi lo¹n trong qu¸ t×nh tỉng hỵp pr«tªin.
HS trả lời
Đột biến gen thường cĩ hại cho sinh vật vì chúng phá vỡ sự thống nhất hài hịa trong kiểu gen đã qua chọn lọc và duy trì lâu đời trong thiên nhiên
 I/ Đột biến gen là gì?
 1. Khái niệm: 
Đột biến gen là những biến đổi trong cấu trúc của gen thường liên quan đến một hoặc một số cặp Nucleotid.
 2. Các dạng đột biến gen
Cĩ 3 dạng : mất, thêm và thay thế một cặp nu 
II/ Nguyên nhân phát sinh đột biến gen
Các yếu tố bên trong và bên ngồi cơ thể tác động làm rối loạn quá trình tự sao chép của phân tử ADN gây ra đột biến gen
III/ Vai trò của đột biến gen
 Đa số đột biến gen cĩ hại cho bản thân sinh vật. Tuy nhiên một số ít cĩ lợi cho con người trong thực tiễn sản xuất (trồng trọt, chăn nuơi)
Củng cố: Nhắc lại các kiến thức đã học
 5 . Dặn dò: Học bài, trả lời 2 câu hỏi trong SKG, Chuẩn bị bài sauTiết 23 Đột biến cấu trúc Nhiễm Sắc Thể
I. MỤC TIÊU:
 - Trình bày được khái niệm và các dạng đột biến cấu trúc NST.
- Xác định được nguyên nhân và vai trò của đột biến cấu trúc NST.
- Rèn luyện kĩ năng quan sát, trao đổi theo nhóm và tự nghiên cứu với SGK.
II/ CHUẨN BỊ
Giáo viên: Tranh ảnh, mô hình
HS: Kiến thức
III/ PHƯƠNG PHÁP: đàm thoại, thảo luận nhĩm, gợi mở, 
IV/ TIẾN TRÌNH BÀI GIẢNG
Ổn định
Kiểm tra bài cũ: 
Câu hỏi
Đáp án
 Nêu khái niệm đột biến gen? Các dạng đột biến gen?
 Nguyên nhân và vai trị của đột biến gen?
1. Khái niệm: 
Đột biến gen là những biến đổi trong cấu trúc của gen thường liên quan đến một hoặc một số cặp Nucleotid.
 2. Các dạng đột biến gen
Cĩ 3 dạng : mất, thêm và thay thế một cặp nu 
 Nguyên nhân :Các yếu tố bên trong và bên ngồi cơ thể tác động làm rối loạn quá trình tự sao chép của phân tử ADN gây ra đột biến gen
 Vai trò : Đa số đột biến gen cĩ hại cho bản thân sinh vật. Tuy nhiên một số ít cĩ lợi cho con người trong thực tiễn sản xuất (trồng trọt, chăn nuơi)
Bài mới
Hoạt động của Giáo Viên
Hoạt động của Học sinh
Nội dung
 GV treo tranh phóng to hình 22 SGK, GV giới thiệu cho HS rõ:
Đột biến cấu trúc NST thường có các dạng: mất đoạn, lập đoạn, đảo đoạn và chuyển đoạn.
 * GV cho HS quan sát và yêu cầu Hs thảo luận nhóm các câu hỏi:
- Các NST sau khi bị đột biến (hình 22.a, b, c, d) khác với NST ban đầu như thế nào?
- Các hình 22a, b, c, d minh họa những dạng nào của đột biến cấu trúc NST?
- Đột biến cấu trúc NST là gì? GV theo dõi, nhận xét, bổ sung và xác nhận đáp án đúng.
GV yêu cầu học sinh đọc thông tin trong sgk
 Hãy cho biết nguyên nhân của hiện tượng đột biến cấu trúc NST?
 Tính chất của đột biến cấu trúc NST là gì? 
HS quan sát tranh, thảo luận theo nhóm và cử đại diện trình bày câu trả lời.
- Đại diện một vài nhóm trình bày câu trả lời, các nhóm khác bổ sung.
* NST ở hình 22a bị mất đoạn H, NST ở hình 22b bị lặp đoạn B và C, NST ở hình 22c bị đảo đoạn BCD thanh DCB, NST ở hình 22d được chuyển vào một đoạn MNO.
* Các hình 22a, b, c, d minh họa các dạng đột biến NST sau: mất đoạn, lặp đoạn, đảo đoạn và chuyển đoạn
NST là do các tác nhân vật lí và hóa học (từ ngoại cảnh) làm phá vỡ cấu trúc NST hoặc gây ra sự sắp xếp lại các đoạn của chúng.
HS trả lời
 I/ Đột biến cấu trúc NST là gì?
 1/ Khái niệm: Đột biến cấu trúc NST là những biến đổi trong cấu trúc NST.
 2/ Các dạng đột biến cấu trúc NST:
mất đoạn, lập đoạn, đảo đoạn và chuyển đoạn.
 II/ Nguyên nhân phát sinh và tính chất của đột biến cấu trúc NST
 1/ Nguyên nhân: 
NST là do các tác nhân vật lí và hóa học (từ ngoại cảnh) làm phá vỡ cấu trúc NST hoặc gây ra sự sắp xếp lại các đoạn của chúng.
 2/ Tính chất của đột biến cấu trúc NST
Các gen đã được sắp xếp hài hòa trên NST. Nên những biến đổi về cấu trúc, số lượng và trình tự sắp xếp trên gen đó thường gây hại cho sinh vật. Tuy nhiên, trong thực tế, cũng có các dạng đột biến cấu trúc NST có lợi.
 4. Củng cố:
 Đột biến cấu trúc NST là những biến đổi trong cấu trúc NST, gồm các dạng: mất vật là vì: làm đảo lộn cách sắp xếp hài hòa của NST, gây ra các rối loạn hoặc bệnh liên quan đến NST
 5. Dặn dò* Học và nhớ phần tóm tắt cuối bài.
* Trả lời các câu hỏi sau2, 3
 Kí duyệt, ngày tháng năm
 PHT