Giáo án lớp 9 môn Sinh học - Tuần 5 - Tiết 9: Nguyên phân

TUẦN 5 - TIẾT 9. NGUYÊN PHÂN
I. Mục tiêu:
 Hs có khả năng:
Giải thích được tính đặc trưng của bộ NST ở mỗi loài
Trình bày được những diễn biến cơ bản của NST qua các kì của quá trình nguyên phân
Nêu được ý nghĩa của nguyên phân đối với sự sinh trưởng và phát triển của sinh vật
 Rèn luyện kỹ năng quan sát, phân tích để thu nhận kiến thức từ hình vẽ
II. Phương tiện
Tranh phóng to hình 9.1, 9.2, 9.3 SGK
III. Tiến trình dạy học
Kiểm tra bài cũ
Bài giảng
Gv-Hs
Mở bài:
Gv treo tranh hình 9.1, yêu cầu hs quan sát, nghiên cứu SGK để nắm được các chu kì của tế bào
Hs quan sát, đọc SGK, thảo luận nhóm để xác định được các chu kì tế bào. 
Dưới sự hướng dẫn của gv, hs xác định được:
Bảng
Bài 9. Nguyên phân
I. Biến đổi hình thái nhiễm sắc thể trong chu kì tế bào
- Vòng đời của mỗi tế bào gồm có kì trung gian và thời gian phân bào nguyên nhiễm (nguyên phân) có 4 kì: kì đầu, kì giữa, kì sau, kì cuối, tiếp đến là sự phân chia chất tế bào và kết thúc sự phân bào
Gv cho hs quan sát hình 9.2, yêu cầu hs đọc SGK để mô tả sự biến đổi hình thái NST trong chu kì phân bào
Hs quan sát, đọc SGK, thảo luận nhóm, đại diện trình bày
Gv yêu cầu hs tìm các từ, cụm từ phù hợp điền vào ô trống để hoàn thành bảng 9 SGK
Gv nhận xét, bổ sung
- Ở kì trung gian giữa hai lần phân bào, NST có dạng sợi mảnh (sợi nhiễm sắc). Trên sợi nhiễm sắc có các hạt nhiễm sắc là những chỗ sợi nhiễm sắc xoắn lại. Trong kì này NST tự nhân đôi làm thành NST kép, có 2 NST con đính với nhau ở tâm động
- Bước vào kì trước, các NST con bắt đầu xoắn. Sự đóng xoắn đạt mức cực đại vào kì giữa. Lúc này mỗi NST có hình thái và cấu trúc đặc trưng
Hình thái NST
Kì trung gian
Kì đầu
Kì giữa
Kì sau
Kì cuối
Mức độ duỗi xoắn
Nhiểu nhất
Ít
Cực ít
Ít
Nhiều
Mức độ đóng xoắn
Ít nhất
nhiều
Cực đại
Nhiều
Ít
Chuyển tiếp:
Gv treo tranh 9.3 SGK chỉ cho hs quan sát và hướng dẫn hs nghiên cứu SGK, tìm các cụm từ phù hợp điền vào ô trống để hoàn thiện bảng 9.2
Hs quan sát, đọc SGK, thảo luận nhóm, đại diện trình bày
Gv: lưu ý hs khi quan sát hình 9.3 SGK và hình trong bảng 9.2 SGK cần phân biệt được: trung tử, NST, màng nhân, tâm động, thoi phân bào
Dưới sự hướng dẫn của gv, cả lớp xây dựng đáp án đúng
II. Những diễn biến cơ bản của NST trong quá trình nguyên phân
Các kì
Những diễn biến cơ bản của NST ở các kì
Kì đầu
- NST kép bắt đầu đóng xoắn và co ngắn có hình thái rõ rệt
- Các NST kếp dính vào các sợi tơ của thoi phân bào ở tâm động
Kì giữa
- Các NST kép đóng xoắn cực đại
- Các NST kép xếp thành hàng ở mặt phẳng xích đạo của thoi phân bào
Kì sau
- Từng NST kép tách nhau ở tâm động thành hai NST đơn phân li về hai cực của tế bào
Kì cuối
- Các NST đơn dãn xoắn dài ra, ở dạng sợi mảnh dần thành chất nhiễm sắc
Chuyển tiếp:
? Nguyên phân có ý nghĩa gì trong thực tiễn
Hs suy nghĩ theo nhóm, cử đại diện trả lời
III. Ý nghĩa của nguyên phân
- Giúp tế bào sinh sản và cơ thể lớn lên
- Duy trì sự ổn định của bộ NST đặc trưng của những loài sinh sản vô tính
Củng cố:
Hs đọc phần tóm tắt ở cuối bài
BTVN: Trả lời các câu hỏi trong SGK