Giáo án môn học Ngữ văn 9, kì II - Tuần 31

Soạn :26.03.06 
Tuần 29 – Tiết 141,142 
 NHỮNG NGÔI SAO XA XÔI 
 Đọc – Hiểu văn bản Lê Minh Khuê 
I./ MỤC TIÊU BÀI HỌC : Giúp HS 
- Cảm nhận được tâm hồn trong sáng, tính cách dũng cảm, hồn nhiên trong cuộc sống chiến đấu nhiều gian khổ, hi sinh nhưng vẫn lạc quan của các nhân vật nữ TNXP trong truyện. 
- Thấy được nét đặc sắc trong cách miêu tả nhân vật ( đặc biệt là miêu tả tâm lí ngôn ngữ ) và nghệ thuật kể chuyện của tác gỉa 
- Rèn luyện kĩ năng phân tích tác phẩm truyện ( cốt truyện, nhân vật, nghệ thuatạ trần thuật ) 
II./ CÁC BƯỚC LÊN LỚP . 
 1./ ỔN ĐỊNH . 
 2./ BÀI CŨ Vì sao LMK đặt tên truyện ngắn của mình là “ Những ngôi sao xa xôi” Tên ấy gợi cho em cảm nhận gì về các cô gái trên cao điểm Trường Sơn? Phân tích nhân vật Ph Định. 
 3./ BÀI MỚI 
 PHƯƠNG PHÁP VÀ HỆ THỐNG CÂU HỎI 
NỘI DUNG BÀI HỌC
HĐ1/ Giới thiệu bài 
- HS đọc và nêu những nét chính về tác giả, tác phẩm - GV giảng thêm : 
+ LMK(1949) từng là TNXP trên những nẻo đường TS thời chống Mĩ. Những truyện ngắn đầu tay ra đời vào những năm 1970,khi tác giả còn rất trẻ , viết về cuộc sống chiến đấu của chính bant thân và đồng đội . 
+ Những ngôi sao xa xôi kể về những kỉ niệm, hồi ức của Phương Định về thời thơ ấu ở HN và cuộc sống chiến đấu trên cao điểm TS .Khắc họa chân dung tâm hồn, tính cách của ba cô gái trẻ –ba vì sao xa xôi trên cao điểm TS 
HĐ2/ Hướng dẫn đọc , tìm hiểu cấu trúc văn bản 
1/ Đọc-kể : giọng tâm tình , phân biệt lời kể và lời đối thoại 
 GV đọc mẫu, yêu cầu HS đọc 
2/ Tóm tắt nội dung truyện 
3/ Thể loại : truyện ngắn , điểm nhìn trần thuật từ nhân vật Ph Định (xưng tôi) diễn tả một cách tự nhiên, sinh động cảm xúc, tâm trạng, ý nghĩ của các cô gái trẻ luôn đối mặt với kẻ thù mà vẫn hồn nhiên, mơ mộng , lạc quan . 
4/ Bố cục : 
- Từ đầu  ngôi sao trên mũà Ph Định kể về c/v và cuộc sống của bản thân và tổ ba cô trinh sát mặt đường . 
- Tiếp  Chị Thao bảo à 1 lần phá bom, Nho bị thương , 2 chị em chăm sóc 
- Đoạn còn lại à Niềm vui trước trận mưa 
HĐ3/ Hướng dẫn tìm hiểu nội dung văn bản 
1/ H/cảnh sốngchiến đấu và tính cách của tổ nữ TNXP trinh sát mặt đường 
a. Hoàn cảnh 
 * Em thử hình dung và nhận xét hoàn cảnh sống và chiến đấu của ba cô gái TNXP ? Nhận xét . Họ sống và làm việc trên một cao điểm giữa năm ác liệt . Nhiệm vụ của họ hết sức nguy hiểm . Sau mỗi trận bom, họ phải đánh dấu , làm nhiệm vụ phá bom  . Công việc rất căng thẳng đòi hỏi sự dũng cảm , bình tĩnh, khôn ngoan , nhạy cảm, kinh nghiệm  sẵn sàng hi sinh 
I/ Tác giả,tác phẩm 
- LMK ( 1949) 
- Quê : Tĩnh Gia, Thanh Hóa 
- Gia nhập TNXP, viết văn từ những năm 1970 
Những ngôi sao xa xôi ( 1971 ) 
II/ Tìm hiểu văn bản 
1/ Hoàn cảnh sống,
chiến đấu và tính cách của tổ nữ TNXP trinh sát mặt đường 
a. Hoàn cảnh 
- Sống và làm việc trên một cao điểm giữa năm ác liệt 
- Nhiệm vụ hết sức nguy hiểm : phá bom 
b. Phẩm chất chung của ba cô gái TNXP 
 * Qua lời kể, tự nhận xét và nhận xét của Định về bản thân và hai đồng đội , em hãy tìm ra những nét tính cách ,phẩm chất chung của họ . 
- Những cô gái rất trẻ , có cá tính và hoàn cảnh riêng nhưng đều có những phẩm chất chung của những chiến sĩ TNXP tình nguyện giữa chiến trường 
- Tinh thần trách nhiệm, tự giác cao, quyết tâm hoàn thành nhiệm vụ. 
- Lòng dũng cảm, sẵn sàng hi sinh , không quản gian khổ, hiểm nguy. 
- Tình đồng chí, đồng đội keo sơn, gắn bó 
 - Hay xúc động, mộng mơ , dễ vui buồn, thích làm đẹp cho cuộc sống của mình dù trong hoàn cảnh ác liệt . 
- Đó là những phẩm chất vừa cao đẹp vừa bình dị , hồn nhiên, lạc quan của thế hệ trẻ VN trong thời kì chống Mĩ. 
- Tuy nhiên , dù trong một tập thể nhỏ nhưng mỗi người vẫn có một cá tính riêng : Ph Định – cô gái HN nhạy cảm, lãng mạn ; chị Thao – bình tĩnh, cương quyết lại sợ nhìn máu chảy ; Nho – lúc bướng bỉnh , lúc lầm lì , thích thêu hoa rực rỡ  Cách tả nhân vật làm câu chuyện kể khá sinh động và chân thật. 
2/ Nhân vật Phương Đinh 
a. Em thấy Ph Định có những nét riêng gì về tâm hồn, tính cách . Tìm một số dẫn chứng và phân tích . 
- Cô gái HN, có một thời hồn nhiên vô tư bên mẹ , cô hay nhớ về những kỉ niệm của những ngày thanh bình . Những kỉ niệm ấy làm dịu mát tâm hồn cô trong
hoàn cảnh khốc liệt của chiến trường . 
- Vào chiến trường đã ba năm nhưng ở cô không hề đánh mất sự hồn nhiên trong sáng và những mơ ước về tương lai 
- Ph Định giàu cảm xúc , mơ mộng , thích hát và cũng thích làm điệu một chút trước các chàng lính trẻ. 
- Cô yêu mến, gắn bó thân thiết với hai đồng đội ; cảm phục những chiến sĩ ra mặt trận – đó là những chàng trai thông minh, tài hoa, dũng cảm nhất. 
- Quan tâm đến hình thức của mình : bím tóc dày, mềm, cổ cao , đôi mắt nhìn xa xăm như những vì sao xa . Nhạy cảm nhưng kín đáo 
b. HS đọc lại đoạn tả cảnh phá bom .Diễn biến tâm lí của Định trong lần phá bom nổ chậm được miêu tả ntn ? Điều đó thể hiện rõ nét phẩm chất gì ở cô ? 
- Miêu tả tỉ mỉ , rất chi tiết đến từng cảm giác , ý nghĩ dù chỉ thoáng qua trong giây lát . Dù đây là công việc quen thuộc nhưng mỗi lần bắt đầu cô lại có cảm giác như thế : hồi hộp, lo lắng, căng thẳng , vẫn nghĩ đến cái chết mặc dù mờ nhạt , không cụ thể  Từng cử động nhỏ được tả lại : nghe cảm giác quả bom nóng dần lên, căng thẳng chờ đợi tiếng nổ Kề bên cái chết im lìm đáng sợ , bất ngờ, từng cảm giác của cô trở nên sắc nhọn hơn. Đó là diễn biến tâm lí rất chân thực mà phải là người trong cuộc mới có thể tả được như vậy. 
- Nhận xét : Thế giới tâm hồn của Ph Định thật phong phú , trong sáng nhưng không phức tạp. Không thấy những băn khoăn, day dứt , trăn trở trongý nghĩ và tình cảm của cô gái khi phải sống và chiến đấu ở chiến trường khắc nghiệt. Cách nhìn và thể hiện con người thiên về cái tốt đẹp, trong sáng, cao cả cũng là phương hướng chủ đạo và thống nhất trong VHVN thời kì kháng chiến.Nằm trong xu hướng chung , những truyện của LMK không rơi vào tình trạng giản đơn, công thức dễ dãi vì nhà văn đã phát hiện và miêu tả đời sống nội tâm với những nét cụ thể tâm lí nhân vật . 
HĐ4/ Tổng kết ( ghi nhớ )
1/ Phát biểu chủ đề của truyện ( ý 1, ghi nhớ ) 
2/ Khái quát những nét đặc sắc về nghệ thuật của truyện . 
- Kể chuyện ở ngôi thứ nhất từ điểm nhìn của nhân vật chính 
- Nghệ thuật tả tâm lí nhân vật 
- Cách kể xen kẽ đoạn hồi ức với đoạn tả cảnh chiến đấu , câu ngắn và câu dài , nhịp nhanh và chậm , giọng điệu ngôn ngữ tự nhiên gần khẩu ngữ 
3/ Vì sao tác giả đặt tên truyện là những ngôi sao xa xôi ? 
 Aùnh mắt nhìn xa xăm của Ph Định , lời các anh bộ đội , lái xe ca ngợi họ , hình ảnh mơ mộng, đẹp, trong sáng lại phù hợp với những cô gái mơ mộng đang sống và chiến đấu trên cao điểm 
 b. Phẩm chất chung 
- Tinh thần trách nhiệm, quyết tâm hoàn thành nhiệm vụ. 
- Lòng dũng cảm, sẵn sàng hi sinh 
- Tình đồng chí, đồng đội keo sơn, gắn bó 
- Hay xúc động, mộng mơ , dễ vui buồn, thích làm đẹp cho cuộc sống của mình 
 * Vừa cao đẹp vừa bình dị 
2/ Nhân vật Phương Đinh 
- Cô gái HN, hay nhớ về những kỉ niệm 
- Hồn nhiên , mơ mộng, hay mơ ước về tương lai 
- Thích hát, thích làm điệu, nhạy cảm nhưng kín đáo 
- Yêu mến, gắn bó thân thiết với hai đồng đội ; cảm phục những chiến sĩ ra mặt trận 
- Diễn biến tâm lí lúc phá bom : hồi hộp, lo lắng, căng thẳng , vẫn nghĩ đến cái chết mặc dù mờ nhạt à Dũng cảm,quyết tâm 
III/ Tổng kết 
 * Ghi nhớ 
 4./ CỦNG CỐ : Nêu cảm nghĩ của em về nhân vật Ph Định. Em nhận xét gì về thế hệ trẻ trên đường TS 
 5./ DẶN DÒ : - Nắm vững nội dung , nghệ thuật văn bản . Chọn bình những chi tiết hay nhất . BT2 
 - Chuẩn bị : Chương trình địa phương phần TLV + Phần chuẩn bị đã được nêu ở bài 19 
 + HS chuẩn bị cho bài viết và phần trình bày của mình Soạn : 
Tuần 29 – Tiết 143 
 CHƯƠNG TRÌNH ĐỊA PHƯƠNG ( Tập làm văn ) 
I./ MỤC TIÊU BÀI HỌC Xem tiết 101
II./ CÁC BƯỚC LÊN LỚP . 
 1./ ỔN ĐỊNH 
 2./ BÀI CŨ : Kiểm tra phần chuẩn bị của HS 
 3./ BÀI MỚI 
 PHƯƠNG PHÁP VÀ HỆ THỐNG CÂU HỎI
 NỘI DUNG BÀI HỌC
HĐ1/ GV nhắc lại những điểm cần lưu ý 
1/ Nội dung : cụ thể, gần gũi , là vấn đề chung của xã hội . 
2/ Cách thực hiện 
- Chọn bất cứ hiện tượng nào có ở địa phương , là hiện tượng được cả xã hội quan tâm.
- Nhận định đúng , khách quan, không nói quá, không giảm nhẹ .Bày tỏ thái độ tán thành hay phản đối xuât phát từ lập trường tiến bộ của xã hội, không vì lợi ích cá nhân. 
- Bài viết có bố cục rõ ràng , có luận điểm, lí lẽ, dẫn chứng , lập luận  thể hiện tính thuyết phục . 
- Không nêu cụ thể tên cá nhân, tổ chức  
3/ GV nêu lại một số đề tài .
HĐ2/ HS trao đổi với nhóm để sửa chữa, hoàn chỉnh trước khi trình bày . 
HĐ3/ HS trình bày bài viết của mình , các HS khác lắng nghe , bổ sung . GV tổng hợp , đánh giá chung 
 * Đề tài : Bảo vệ môi trường thiên nhiên 
I/ Mở bài : Giới thiệu vấn đề 
- Vai trò củ thiên nhiên đối với cuộc sống . 
- Thực trạng thiên nhiên bị xâm phạm dữ dội. 
II/ Thân bài 
 * Luận điểm : Môi trường thiên nhiên chính là bầu không khí trong lành, nguồn nước sạch, rừng cây  Bảo vệ môi trường thiên nhiên chính là bảo vệ cuộc sống con người . 
 * Lí lẽ : 
1/ Bảo vệ bầu không khí trong lành 
- Tacù hại của khói xả của hàng triệu ô tô, xe máy 
- Tác hại của khí thải làm ô nhiễm , làm thủng tầng ô dôn  
2/ Bảo vệ nguồn nước sạch 
- Tác hại của việc xả rác làm bẩn nguồn nước 
- Tác hại của chất thải từ các nhà máy  
3/ Bảo vệ rừng cây xanh 
- Rừng bị tàn phá thì muông thú không còn nơi sinh sống 
- Sông ngòi cạn kiệt , lũ lụt thất thường , trái đất nòng dần lên  
- Những cảnh quan thiên nhiên xinh đẹp không còn nữa  
 * Đề xuất một số giải pháp 
II/ Kết bài : Tổng hợp lại vấn đề , nêu lên quan điểm của bản thân . 
 4./ CỦNG CỐ : Nhắc lại những nội dung cần nắm 
 5./ DẶN DÒ : Chuẩn bị : Trả bài tập làm văn số 7 
 Ngày soạn : 
 Tuần 29 – Tiết 144
 TRẢ BÀI TẬP LÀM VĂN SỐ BẢY 
I./ MỤC TIÊU BÀI HỌC : Giúp HS 
- Nhận ra những ưu điểm , nhược điểm về nội dung và hình thức trình bày trong bài viét của mình 
- Khắc phục những thiếu sót ở bài TLV số 6, thành thục hơn kĩ năng nghị luận văn học
II./ CÁC BƯỚC LÊN LỚP 
 1./ ỔN ĐỊNH . 
 2./ BÀI CŨ 
 3./ BÀI MỚI 
 PHƯƠNG PHÁP VÀ HỆ THỐNG CÂU HỎI
NỘI DUNG BÀI HỌC
 HĐ1./ Nêu lại đề bài và tập trung phân tích , tìm hiểu đề bài . 
- Yêu cầu HS nhớ lại đề bài đã làm 
- HS phân tích đề , chỉ ra yêu cầu về nội dung và hình thức 
- HS thảo luận , xây dựng dàn ý cho bài viết 
- GV nhận xét và bổ sung cho hoàn chỉnh dàn ý theo các yêu cầu (xem đáp án ) 
HĐ2./ Nhận xét và đánh giá bài làm của HS. 
- GV cho HS tự nhận xét bài viết của mình ( ưu điểm, nhược điểm ) từ việc đối chiếu với dàn ý và yêu cầu vừa nêu . 
- GV nhận xét đánh giá về bài làm của HS 
+ Ưu điểm : Xác định đúng yêu cầu của đề bài, tập trung nghị luận về vấn đề nêu ra trong bài thơ.Phân tích được những giá trị cơ bản về nội dung và hình thức ; cảm xúc chân thực. Bài làm bước đầu thể hiện lập luận chặt chẽ , sử dụng luận cứ có sức thuyết phục , các luận điểm rõ ràng, có phân tích, lí giải . Bài viết có liên kết chặt chẽ giữa các phần .
+ Nhược điểm : Chưa xác định được các yêu cầu của bài làm.Một số bài rơi vào diễn xuôi ý thơ . Chưa kết hợp phân tích nội dung và nghệ thuật. Luận điểm chưa rõ ràng , các luận cứ chưa đầy đủ và thiếu sức thuyết phục . Câu văn, đoạn văn chưa thể hiện rõ lập luận . Các đoạn, phần còn rời rạc , chưa được liên kết .
+ Những lỗi cần khắc phục : Xác định vấn đề nghị luận, luận điểm, luận cứ .
- Đọc một vài đoạn văn hay trong bài làm của HS 
HĐ3./ Bổ sung và sửa chữa lỗi của bài viết 
- Lỗi về nội dung : 
+ Vấn đề nghị luận , các luận điểm chính 
+ Hệ thống luận cứ ( lí lẽ, dẫn chứng ) 
- Lỗi về hình thức : 
+ Bố cục : 
+ Diễn đạt : 
+ Ngữ pháp : 
+ Chính tả : 
- Yêu cầu HS đưa ra hướng sửa chữa các lỗi đã nêu . 
Đề bài và dàn ý xem tiết 
134,135
 4./ CỦNG CỐ Nhắc lại những nội dung cần nắm 
 5./ DẶN DÒ : - Nắm vững lí thuyết đã học, xem lại các bài tập . 
- Soạn “Biên bản” : đặc điểm, cách trình bày 
 Ngày soạn : 
 Tuần 29 – Tiết 145 
BIÊN BẢN 
I./ MỤC TIÊU BÀI HỌC : Giúp HS 
- Phân tích được các yêu cầu của biên bản và liệt kê được các loại biên bản thường gặp trong thực tế cuộc sống 
- Viết được một biên bản sự vụ hoặc hội nghị 
II./ CÁC BƯỚC LÊN LỚP . 
 1./ ỔN ĐỊNH . 
 2./ BÀI CŨ : Kiểm tra việc soạn bài của HS 
 3./ BÀI MỚI 
 PHƯƠNG PHÁP VÀ HỆ THỐNG CÂU HỎI 
 NỘI DUNG BÀI HỌC
HĐ1/ GV giới thiệu khái niệm biên bản 
- Biên bản là loại văn bản ghi chép lại những sự việc đã xảy ra hoặc đang xảy ra trong hoạt động của các cơ quan , tổ chức ,  
- Biên bản không có hiệu lực pháp lí để thi hành mà chủ yếu được dùng làm chứng cứ, làm cơ sở để xem xét, kết luận một sự việc, sự kiện nào đó. 
- Biên bản thuộc loại VBHC có tính qui ước cao, về hình thức thường viết theo mẫu, nội dung phải đảm bảo tính khách quan, trung thực. 
- Biên bản thường được sử dụng trong đời sống . 
HĐ2/ Tìm hiểu đặc điểm của biên bản * HS đọc 2 văn bản mẫu 
1/ Biên bản ghi lại những sự việc gì ? 
- Nội dung, diễn biến , các thành phần tham dự cuộc họp chi đội 
- Nội dung, diễn biến, các thành phần tham dự một cuộc trao trả giấy tờ, tang vật, phương tiện cho người vi phạm sau khi đã xử lí. 
2/ Biên bản cần phải đạt những yêu cầu gì về nội dung và hình thức? 
a. Nội dung : - Số liệu sự kiện phải chính xác , cụ thể 
- Ghi chép phải trung thực, đầy đủ, không suy diễn chủ quan. 
- Thủ tục phải chặt chẽ ( ghi rõ thời gian, địa điểm cụ thể ) 
- Lời văn ngắn gọn, chính xác chỉ có một cách hiểu , tránh tối nghĩa. 
b. Hình thức : Viết đúng mẫu, không trang trí nhiều họa tiết, tranh ảnh 
3/ Em hãy kể tên một số biên bản thường gặp . 
Biên bản bàn giao công tác 
Biên bản đại hội chi đoàn , chi đội  
Biên bản kiêm kê thư viện 
Biên bản về việc vi phạm luật lệ giao thông 
HĐ3/ Tìm hiểu cách viết biên bản ( HS dựa vào 2 biên bản mẫu ) 
1/ Phần mở đầu biên bản gồm những mục gì ? 
2/ Phần nội dung biên bản gồm những mục gì ? Nhận xét cách ghi . Tính chính xác , cụ thể của biên bản có giá trị ntn? 
3/ Phần kết thúc biên bản gồm những mục nào?Mục kí tên nói lên điều gì 
4/ Lời văn của biên bản phải ntn ? * HS đọc ghi nhớ 
HĐ4/ Luyện tập 
BT1/ Tình huống cần viết biên bản : a, c, d 
I/ Đặc điểm của biên bản 
* Tìm hiểu 2 biên bản mẫu 
1/ Mục đích : Ghi lại 
 - Nội dung, diễn biến , các thành phần tham dự cuộc họp chi đội 
- Nội dung, diễn biến, các thành phần tham dự một cuộc trao trả giấy tờ, tang vật, phương tiện cho người vi phạm sau khi đã xử lí. 
2/ Nội dung : 
- Số liệu sự kiện chính xác , cụ thể 
- Ghi chép trung thực, đầy đủ, không suy diễn 
- Thủ tục phải chặt chẽ 
- Lời văn ngắn gọn,ch xác 
3/ Hình thức : Viết đúng mẫu, không trang trí nhiều họa tiết, tranh ảnh 
II/ Cách viết biên bản 
 * Ghi nhớ 
III/ Luyện tập 
 4./ CỦNG CỐ : Nhắc lại những điểm cần nắm về biên bản 
 5./ DẶN DÒ : Nắm vững các đặc điểm và cách trình bày biên bản . BT2 
- Chuẩn bị : “Rô bin xơn ngoài đảo hoang” 
 + Đọc kĩ văn bản, tóm tắt nôi dung 
 + Phân tích bức chân dung tự họa của nhân vật à Phẩm chất đáng quí