Giáo án môn học Ngữ văn 9 - Tiết học 131, 132: Tổng kết văn bản nhật dụng

 Tuần 28
Tổng kết văn bản nhật dụng
Chương trỡnh địa phương (Tiếng Việt)
Viết bài số 7
Ngày soạn:..../....../....... Tiết 131- 132
Ngày dạy :9A...../......./.....
 9B...../......./...... 
 tổng kết văn bản nhật dụng
A-Mục tiêu: Giúp HS: 
 - Trên cơ sở nhận thức tiêu chuẩn đầu tiên và chủ yếu của văn bản nhật dụng là tính cập nhật của nội dung, hệ thống hoá được chủ đề của các văn bản nhật dụng trong chương trình Ngữ văn THCS.
 - Nắm được một số đặc điểm cần lưu ý trong cách thức tiếp xúc văn bản nhật dụng.
 - ý thức được ích lợi của việc củng cố lại nội dung kiến thức đã học.
B. Phương pháp.
- Ôn tập.
C. Chuẩn bị:
- GV: G/án;Bảng phụ.
- HS: Soạn kỹ bài theo hướng dẫn của giáo viên.
D. Tiến trình bài dạy:
I. Tổ chức(1p)
II. Kiểm tra.(0p) Đan xen vào bài.
III. Bài mới:
Đặt vấn đề.(1p) -Trong chương trình Ngữ văn THCS các em đã được tìm hiểu một hệ thống các văn bản nhật dụng. Giờ học này chúng ta cùng ôn tập lại toàn bộ nội dung, kiến thức cần nắm chắc ở các văn bản này.
 2. Triển khai bài.
Hoạt động của Gv - Hs
Nội dung kiến thức
*Hoạt động 1.(15p)
- HS đọc khái niệm văn bản nhật dụng
- HS trao đổi, thảo luận.
? Từ KN này ta cần lưu ý những điểm nổi bật nào.
? Cho biết các văn bản nhật dụng đã được học thuộc những đề tài nào.
? Văn bản nhật dụng trong chương trình có chức năng gì.
? Trong khái niệm văn bản nhật dụng có đề cập tới tính cập nhật, em hiểu tính cập nhật ở đây như thế nào?
H. Suy nghĩ, trả lời.
G. Nhận xét, chốt.
? VB nhật dụng có tính cập nhật như trên , vậy việc học VB nhật dụng có ý nghĩa gì.
? Hãy cho biết việc học các văn bản nhật dụng có nên tách khỏi các tác phẩm văn học khác trong môn Ngữ văn hay không. Vì sao?
 (HS thảo luận, phát biểu, giáo viên chốt lại) 
* Hoạt động 2.(25p)
I-Khái niệm văn bản nhật dụng:
1-Khái niệm:
- Không phải là khái niệm thể loại.
- Không chỉ kiểu văn bản
- Chỉ đề cập tới chức năng, đề tài và tính cập nhật của ND văn bản.
2-Đề tài:
-Đề tài rất phong phú: thiên nhiên, môi trường, văn hoá, giáo dục, chính trị, xã hội .....
3-Chức năng:
Đề cập, bàn luận, thuyết minh , tường thuật, miêu tả, đánh giá... những vấn đề, những hiện tượng.... gần gũi, bức thiết đối với cuộc sống trước mắt của con người và cộng đồng.
4-Tính cập nhật:
Là gắn với cuộc sống bức thiết, hằng ngày, song tính bức thiết phải gắn với những vấn đề cơ bản của cộng đồng, cái thường nhật phải gắn với những vấn đề lâu dài của sự phát triển lịch sử, xã hội.
- Như vậy : việc học VB nhật dụng sẽ tạo điều kiện tích cực để thể hiện nguyên tắc giúp học sinh hoà nhập với xã hội, thâm nhập thực tế cuộc sống.
II-Hệ thống nội dung văn bản nhật dụng. 
? Trình bày bảng hệ thống nội dung VB nhật dụng.
- HS trình bày 
- HS khác bổ sung 
- GV đánh giá
- GV hệ thống ( dùng đèn chiếu hoặc bảng phụ)
? Kể tên một số văn bản nhật dụng đọc thêm có trong chương trình và SGK.
 Các văn bản : Trường học (tập 1 lớp 7 trang 9) Bản thống kê về động cơ hút thuốc lá của thanh thiếu niên Hà Nội.
Bản tin về cái chết do nghiện ma tuý của con một số nhà tỷ phú Mĩ (SGK Ngữ văn 8-tập1(trang 122, 123)
Tên văn bản
1-Cầu Long Biên-chứng nhân lịch sử.
2-Động Phong Nha. 
3-Bức thư của thủ lĩnh da đỏ.
4-Cổng trường mở ra.
5-Mẹ tôi.
6-Cuộc chia tay của những con búp bê.
7-Ca Huế trên Sông Hương
8-Thông tin về Ngày Trái Đất.....
9-Ôn dịch, thuốc lá.
10-Bài toán dân số.
11-Tuyên bố thế giới ... 
12-Đấu tranh cho 1 thế giới hoà bình
13- Phong cách Hồ Chí Minh
Nội dung
-Giới thiệu và bảo vệ di tích lịch sử
-Giới thiệu danh lam thắng cảnh
-Quan hệ giữa thiên nhiên và con người
-Giáo dục, gia đình, nhà trường và trẻ em.
-Người mẹ và nhà trường
-Quyền trẻ em.
-Văn hoá dân gian.
-Bảo vệ môi trường
-Chống tệ nạn ma tuý, thuốc lá
- Dân số và tương lai loài người
-Quyền sống con người.(Quyền trẻ em).
-Chống chiến tranh , bảo vệ hoà bình thế giới
-Hội nhập với thế giới và giữ gìn bản sắc văn hoá dân tộc
III. Hình thức văn bản nhật dụng.
Lập bảng hệ thống hình thức các VB nhật dụng đã học?
(Gợi ý: xếp các văn bản này vào các kiểu văn bản- thể loại cụ thể,chỉ biểu đạt ở từng văn bản)
- Học sinh trình bày
- HS khác nhận xét, bổ sung
GV tổng kết
Tên văn bản
1- Cầu Long Biên chứng nhân lịch sử. 
2- Động Phong Nha.
3- Bức thư của thủ lĩnh da đỏ
4- Cổng trường mở ra
5- Mẹ tôi
6- Cuộc chia tay của những con búp bê
7- Ca Huế trên Sông Hương
8- Thông tin về Ngày Trái Đất năm 2000
9- Ôn dịch, thuốc lá
10- Bài toán dân số
11- Tuyên bố Thế giới về sự sống còn, quyền được bảo vệ và phát triển của trẻ em
12- Đấu tranh cho 1 thế giới hoà bình.
13- Phong cách Hồ Chí Minh
Th/loại VB
Bút ký
T. minh
Thư
B.cảm
B.Cảm
T. ngắn
T.minh
T. minh
T. minh
N.luận
N. luận
N. luận
N.luận
P/t b/đạt
Tự sự + miêu tả+ biểu cảm
TM + M.tả
NL + B. cảm
B. cảm + T.sự
TS + BC + MT
Tự sự +miêu tả
T. minh + MT
N luận + TM
TM + NL+BC
T.sự + N luận
 Nghị luận
NL + B cảm
T.sự + N luận
? Qua bảng hệ thống trên đây, em rút ra kết luận gì về hình thức của văn bản nhật dụng.
(HS thảo luận - phát biểu - GV chốt lại )
*Kết luận: 
- Cũng giống như các văn bản tác phẩm văn học, văn bản nhật dụng thường không chỉ dùng 1 phương thức biểu đạt mà kết hợp nhiều phương thức để tăng tính thuyết phục.
- Văn bản nhật dụng có thể sử dụng mọi thể loại, mọi kiểu văn bản.
* Hoạt động 4.(10p)
IV.Phương pháp học văn bản nhật dụng. (Sgk)
? Để tiếp thu và học tót các văn bản nhật dụng, chúng ta cần phài có những phương pháp học tập như thế nào?
H. Dực trên cơ sở những kíên thức có trong Sgk. Nêu những nét cơ bản.
G. Nhận xét, chốt.
? Qua nội dung vừa tổng kết trên đây, hãy cho biết: văn bản nhật dụng phải đảm bảo yêu cầu gì về mặt nội dung.
?Từ đó rút ra KL gì về việc học văn bản ND
? Nhận xét về hình thức của văn bản nhật dụng , khi đọc – hiểu cần lưu ý điểm gì?
-HS đọc tổng kết –ghi nhớ(SGK/96)
* Ghi nhớ (Sgk, tr 96)
IV. Củng cố (2p)
- GV hệ thống bài.
V. Dặn dò (1p). 
- Nắm nội dung bài học.
- Chuẩn bị tốt bài học, tiết sau học tiếp.
E/ Rút kinh nghiệm.