Giáo án môn học Ngữ văn 9 - Tiết số 21, 22: Cô bé bán diêm

Tuần 6: bài 6
Cô bé bán diêm
Trợ từ- thán từ
Miêu tả và biểu cảm trong văn tự sự
Tiết 21+ 22: Văn bản	 	 Ngày giảng: 20/09/08 
CÔ BÉ BÁN DIÊM
(Trích)
(An-đéc-xen)
I. Mục tiêu cần đạt: 
Học sinh:
 - Thấy được nghệ thuật kể chuyện hấp dẫn , có sự đan xen giữa hiện thực mộng tưởng với các tình tiết diễn biến hợp lý của truyện Cô bé bán diêm. Qua đó An-đéc-xen truyền cho người đọc lòng thương cảm của ông đối với em bé bất hạnh.
- Giáo dục lòng yêu thương con người ,đặc biệt là những em bé nghèo khổ, mồ côi.
- Rèn kỹ năng tóm tắt và phân tích bố cục văn bản tự sự, phân tích nhân vật qua hành động và lời kể, phân tích tác dụng của biện pháp đối lập tương phản.
II. Chuẩn bị:
 - Giáo viên:
 + ĐDDH: Tranh chân dung An-đéc-xen, tác phẩm Cô bé bán diêm (SGK lớp 7 cũ)
 + Đọc thêm một số truyện cổ tích của An-đéc-xen.
 + Tích hợp: Với tập làm văn “Tóm tắt văn bản, Miêu tả và biểu cảm trong văn tự sư” ï với Tiếng việt: “Trợ từ, thán từ”
- Học sinh: Tóm tắt phần trích bằng lời văn của mình.
III. Tiến trình hoạt động:
 1. Ổn định: 
 2. Kiểm tra 15 phút: (ở sổ bộ đề)
 3. Bài mới: Giới thiệu bài:
HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN VÀ HỌC SINH
PHẦN GHI BẢNG
Gv
Hs
Gv
Gv
Gv
Hs
Gv
Hs
Gv
Hs
Gv
Gv
Hs
Gv
Hs
Gv
Hs
Gv
Hs
Gv
Hs
Gv
Hs
 Gv
 Hs
Gv
Gv
Hs
Gv
* Hoạt động 1: Hướng dẫn tìm hiểu tác giả – tác phẩm
- Dựa vào SGK có thể cho biết đôi nét về tác giả An-đéc-xen.
 - Ai đã biết đất nước Đan Mạch? Nằm ở châu nào, thủ đô, An-đéc-xen có đặc điểm nào đáng lưu ý?
(Đất nước Đan Mạch thuộc khu vực Bắc Âu diện tích chỉ bằng 1/8 diện tích nước ta, thủ đô là Cô-ben-ha-ghen. Ông là nhà văn nổi tiếng của Đan Mạch. Ông mồ côi cha từ năm lên mười một tuổi, mẹ đi tái giá, phải tự mình kiếm sống, cho nên ông rất thông cảm và thương yêu những trẻ em mồ côi phải tự mình bươn chải giữa cuộc đời)
+ Xem tranh.
- Em hiểu gì về tác phẩm?
- Giới thiệu các tác phẩm.
* Hoạt động 2:Hướng dẫn đọc tìm hiểu văn bản
- Hướng dẫn đọc: 
- Chú ý các chú thích 2,3,5,7,8,10,11.
- Giáo viên đọc phần đã lược bỏ.
- Cho học sinh đọc tiếp đoạn trích, nhận xét cách đọc.
- Em hãy nêu nhân vật và sự việc chính của văn bản từ đó hãy tóm tắt đoạn trích Cô bé bán diêm ?
- Nếu chia văn bản này thành 3 phần thì em sẽ xác định các phần văn bản như thế nào? nội dung từng phần?
+ Chia bố cục:
3 đoạn:
 + Từ đầu  tay em cứng đờ ra: Em bé đêm giao thừa.
 + Tiếp  họ đã về chầu thượng đế: mộng tưởng và hiên thực .
 + Một cảnh thương tâm.
- Với em phần truyện nào hấp dẫn? Vì sao?
(Học sinh tự bộc lộ)
- Em thấy sự xuất hiện của các phương thức biểu đạt nào trong văn bản?
- Chúng được vận dụng theo cách nào? Tìm một số ví dụ cho sự vận dụng này?
(Có cả tự sự, miêu tả và biểu cảm, vận dụng kết hợp đan xen, ví dụ lần quẹt diêm thứ 2)
* Hoạt động 3: Hướng dẫn phân tích văn bản.
- Theo dõi phần thứ nhất của văn bản hãy cho biết: Gia cảnh của cô bé bán diêm có gì đặc biệt?
- Gia cảnh ấy đã đẩy em đến tình trạng như thế nào? 
- Cô bé cùng những bao diêm xuất hiện trong thời điểm nào? Thời điểm ấy tác động như thế nào đến con người?
( Các nước Bắc Âu vào dịp này thời tiết rất lạnh nhiệt độ có khi xuống âm vài chục độ tuyết rơi dày đặc)
- Cảnh tượng hiện ra như thế nào trong đêm giao thừa ấy: từng ngôi nhà, ngoài đường phố?
- Trong sự việc này nghệ thuật kể chuyện có gì đặc sắc? Tác dụng của nghệ thuật này?
- Những sự việc đó đã làm xuất hiện một cô bé bán diêm như thế nào trong cảm nhận của em
Tiết 2:
- Giáo viên yêu cầu học sinh đọc đoạn 2.
- Câu chuyện được tiếp tục nhờ một chi tiết nào cứ được lặp đi lặp lại? 
+ Quẹt diêm.
- Những hình ảnh kỳ diệu nào xuất hiện sau mỗi lần em bé quẹt que diêm? Cơ sở thực tế của hành động này?
-Vì sao em bé quẹt diêm?
- Theo dõi phần truyện kể cô bé quẹt diêm, hãy cho biết cô bé đã quẹt diêm tất cả mấy lần?
+ 5 lần, 4 lần đầu quẹt 1 que, lần cuối cùng quẹt hết các que còn lại.
- Trong lần quẹt diêm thứ nhất em bé đã thấy những gì?
(Em tưởng chừng như toả hơi nóng dịu dàng)
- Đó là cảnh tưởng như thế nào? (sáng sủa ấm áp thân mật)
- Điều đó cho thấy mong ước nào của em bé?(mong ước được sưởi ấm trong một mái nhà thân thuộc)
* Thảo luận: Vì sao em lần quẹt đầu tiên lại là lò sưởi dịu dàng mà không phải thứ khác?
+ Vì em đang rét cóng, nên mơ ước đầu tiên gần nhất ắt là phải có lò sưởi. 
- Ở lần quẹt que diêm thứ hai, qua ánh lửa diêm cô bé đã thấy những gì?
(Bàn ăn đã dọn  có cả một con ngỗng quay)
- Đó là một cảnh tượng như thế nào? (sang trọng, đầy đủ, sung sướng)
- Điều này nói lên mong ước gì của cô bé bán diêm?
(được ăn ngon trong một mái nhà thân thuộc)
* Thảo luận: Tại sao trong lần quẹt thứ 2 em lại phòng ăn có đồ đạc quý và ngỗng quay?Tại sao là ngỗng quay?
(sau cái rét là cái đói nên em mong được ăn)
- Sau 2 lần quẹt diêm đó, thực tế đã thay cho mộng tưởng như thế nào?
- Bình: Sự thờ ơ của xã hội đối với người nghèo.
- Trong lần quẹt diêm thứ ba, cô bé đã thấy gì?
- Em đọc được mong ước nào của cô bé từ cảnh tượng ấy?
- Có gì đặc biệt trong lần quẹt que diêm thứ tư?
- Khi nhìn thấy bà, em bé reo lêncháu về với bà khi đó cô bé bán diêm mong ước điều gì?
* Thảo luận: Em nghĩ gì về những mong ước của cô bé bán diêm trong 4 lần quẹt diêm ấy?
(mong ước chân thành, chính đáng, giản dị của bất cứ đứa trẻ nào trên thế gian này)
- Khi tất cả những que diêm còn lại cháy lên, là lúc cô bé bán diêm thấy mình bay lên cùng bà chẳng còn đói rét đau buồn nào đe doạ họ nữa. Điều đó có ý nghĩa gì?
+ Bình: Cuộc sống nghèo khổ ,bất hạnh
- Truyện kết thúc bằng hình ảnh em bé chết rét ngoài đường sáng ngày mồng 1 tết trong khi mọi người sống vui vẻ ra khỏi nhà. Mọi người bảo nhau Chắc nóđã trông thấy. Kết thúc này gợi cho em suy nghĩ gì về số phận những con người nghèo khổ trong xã hội cũ? 
(bất hạnh, xã hội thờ ơ đối với những người nghèo)
- Theo em cô bé bán diêm chết có phải do rét không?Vì sao? 
- Nếu cần bình luận về cái chết của cô bé bán diêm từ hình ảnh em bé chết đói, chết rét là một em gái có đôi má hồng và đôi môi đang mỉm cười thì em sẽ nói điều gì?
(cái chết vô tội, không đáng có, cái chết của sự thật đau lòng)
* Hoạt động 4: Hướng dẫn tổng kết.
- Tại sao có thể nói cô bé bán diêm, là một bài ca về lòng nhân ái giữa con người (của XH đối với những kiếp người bất hạnh nói riêng) mà tác giả muốn nói với chúng ta?
- Có điều gì đặc sắc trong nghệ thuật kể chuyện của An- đéc –xen mà chúng ta cần học tập? 
- Từ đó em hiểu gì về tấm lòng nhà văn An-đéc-xen dành cho thế giới nhân vật tuổi thơ của ông?
+ Khái quát kiến thức cơ bản.
- Em hãy kể một câu chuyện của An-đéc-xen mà em thích nhất.
I. Giới thiệu chung:
1. Tác giả: ( Sgk)
2. Tác phẩm:
II. Đọc hiểu văn bản:
1. Đọc - chú thích:
2. Tóm tắt:
3. Bố cục: 3phần
4. Phân tích:
 a. Em bé đêm giao thừa.
+ Gia cảnh: mồ côi mẹ, bà nội chết, sống với bố, nhà nghèo, bố khó tính  -> phải đi bán diêm để kiếm sống.
+ Hoàn cảnh: đêm giao thừa.
-> Ngôn ngữ gợi tả
=>Tình cảnh khốn khổ và đáng thương.
b. Thực tế và mộng tưởng
* Lần quẹt diêm thứ nhất:
 Hiện ra lò sưởi 
* Lần quẹt diêm thứ hai:
 Bàn ăn, khăn trải bàn trắng tinh, ngỗng quay
* Lần quẹt diêm thứ 3:
 Cây thông Nô en với hàng ngàn ngọn nến sáng rực
 * Lần quẹt diêm thứ 4:
 Bà nội mỉm cười với em
* Lần quẹt diêm thứ 5:
 Hai bà cháu bay lên trời.
-> Ngôn ngữ gợi tả, 
Gợi cảm, thực - ảo xen lẫn gây ấn tượng.
=> Đói rét và cô độc, luôn khao khát tình yêu thương.
c. Một cảnh thương tâm:
III. Tổng kết:
* Ghi nhớ ( Sgk)
IV. Luyện tập:
4. Củng cố: Qua văn bản hãy nêu hiểu biết của em về An-đéc-xen và tác phẩm “Cô bé bán diêm” ?
5.Hướng dẫn về nhà:
 - Viết đoạn văn khoảng 7-10 dòng nêu cảm nghĩ của em về cô bé bán diêm
 - Soạn bài “ Trợ từ – thán từ” nghiên cưu các ví dụ và trả lời câu hỏi.
 - Tìm trong các văn bàn đã học những từ thuộc trợ từ hoặc thán từ.
*******************************