Giáo án môn học Ngữ văn 9 - Trường THCS Bạch Ngọc

Ngày soạn: .
Ngày dạy: 
 TIẾT 1, 2 CHỦ ĐỀ I
ÔN TẬP VĂN THUYẾT MINH
 A - MỤC TIÊU CẦN ĐẠT:
 - Giúp HS nắm lại đặc điểm chung của văn Thuyết minh, yêu cầu về thể loại, phương pháp thuyết minh.
 - Biết xác định đề văn Thuyết minh, phân biệt nó với các thể loại khác.
 - Biết phân biệt các dạng văn Thuyết minh: Thuyết minh về danh lam thắng cảnh; Thuyết minh về thể loại văn học; Thuyết minh cách làm (Phương pháp)..
 - Biết vận dụng phù hợp các biện pháp nghệ thuật, miêu tả khi viết văn thuyết minh.
 B - CHUẨN BỊ
 GV : Giáo án, tài liệu về văn Thuyết minh, SGK, SGV
 HS : SGK Ngữ văn 8, 9, ôn tập về kiểu bài.
 C- HOẠT ĐỘNG DẠY - HỌC
 Hoạt động 1 : Ổn định nề nếp, kiểm tra sĩ số.
 Hoạt động 2. KT việc chuẩn bị tài liệu và đồ dùng học tập của HS.
 Hoạt động 3. Bài mới :	
Hoạt động của thầy và trò
Nội dung cần đạt
- Yêu cầu HS dựa vào SGK để trả lời nội dung sau :
- Thế nào là văn thuyết minh ?
- Yêu cầu chung của bài Thuyết minh là gì ?
- Nhận xét, bổ sung cho hoàn thiện nội dung trả lời của HS.
- Đưa ra một số đề văn, yêu cầu HS xác định đề văn Thuyết minh, giải thích sự khác nhau giữa đề văn thuyết minh với các đề văn khác.
- Hướng dẫn HS đi đến nhận xét : Đề văn Thuyết minh không yêu cầu kể chuyện, miêu tả, biểu cảm mà yêu cầu giới thiệu, thuyết minh, giải thích.
- Hãy ra một vài đề văn thuộc dạng văn Thuyết minh ?
- Em hãy nêu các dạng văn Thuyết minh và nêu sự khác nhau giữa các dạng đó ?.
- Em hãy kể tên các phương pháp thuyết minh thường sử dụng ?
- Tại sao cần phải sử dụng các phương pháp đó ?
- Suy nghĩ, trả lời.
- Nhận xét- kết luận 
- Kể tên các biện pháp nghệ thuật thường được sử dụng trong văn thuyết minh ?
- Hướng dẫn HS thảo luận nhóm và trả lời những nội dung sau :
- Để sử dụng các biện pháp nghệ thuật trong văn thuyết minh em phải làm gì ?
- Gợi ý : Sử dụng so sánh, liên tưởng bằng cách nào? Muốn sử dụng biện pháp Nhân hoá ta cần làm gì ?
- Em hãy nêu tác dụng của việc sử dụng các biện pháp nghệ thuật tròng văn thuyết minh ?
- Những điểm lưu ý khi sử dụng yếu tố miêu tả trong văn thuyết minh?
Hết tiết 1 chuyển tiết 2
- Dàn ý chung của một bài văn thuyết minh?
GV ghi lên bảng các đề bài.
YC HS lựa chọn đề bài xây dựng các ý cơ bản cho đề bài.
- HS làm theo nhóm.
- Chú ý sử dụng các biện pháp nghệ thuật và miêu tả vào trong bài viết.
- Cử đại diện lên trình bày.
- Nhận xét, bổ sung
I. Đặc điểm chung của văn Thuyết minh.
1- Thế nào là văn Thuyết minh ?
- Cung cấp tri thức về đặc điểm, tính chất, nguyên nhân  của hiện tượng, sự vật.
2- Yêu cầu :
- Tri thức đối tượng thuyết minh khách quan, xác thực, hữu ích.
- Trình bày chính xác, rõ ràng, chặt chẽ.
3- Đề văn Thuyết minh :
- Nêu các đối tượng để người làm bài trình bày tri thức về chúng.
- Ví dụ : Giới thiệu một đồ chơi dân gian; Giới thiệu về tết trung thu.
4- Các dạng văn Thuyết minh :
- Thuyết minh về một thứ đồ dùng.
- Thuyết minh về một thể loại văn học.
- Thuyết minh về một danh lam thắng cảnh.
- Thuyết minh về một phương pháp (cách làm)
- ..
5- Các phương pháp thuyết minh :
- Nêu định nghĩa, giải thích.
- Liệt kê
- Nêu ví dụ, số liệu.
- So sánh, phân tích, phân loại.
II- Sử dụng các biêïn pháp nghệ thuật, miêu tả trong văn thuyết minh
1- Các biện pháp nghệ thuật thường được sử dụng trong văn thuyết minh.
- Nhân hoá.
- Liên tưởng, tưởng tượng.
- So sánh.
- Kể chuyện.
- Sử dụng thơ, ca dao.
a- Cách sử dụng :
- Lồng vào câu văn thuyết minh về đặc điểm cấu tạo, so sánh, liên tưởng.
- Tự cho đối tượng thuyết minh tự kể về mình (Nhân hoá).
- Trong quá trình thuyết minh về công dụng của đối tượng thường sử dụng các biện pháp so sánh, liên tưởng.
- Xem đối tượng có liên quan đến câu thơ, ca dao nào dẫn dắt, đưa vào trong bài văn.
- Sáng tác câu truyện.
* Chú ý : Khi sử dụng các yếu tố trên không được sa rời mục đích thuyết minh.
b- Tác dụng :
- Bài văn thuyết minh không khô khan mà sinh động, hấp dẫn.
2- Yếu tố miêu tả trong văn bản thuyết minh.
- Thông qua cách dùng tứ ngữ, các hình ảnh có sức gợi lớn cùng những biện pháp nghệ thuật đặc sắc như so sánh, nhân hoá, ẩn dụ, hoán dụ, ước lệ 
- Miêu tả chỉ dừng lại ở việc tái hiện hình ảnh ở một chừng mực nhất định.
- Những câu văn có ý nghĩa miêu ta nên được sử dụng đan xen với nhỡng câu văn có ý nghĩ lí giải, ý nghĩa minh hoạ.
III- Cách làm bài văn thuyết minh
a, Mở bài. Giới thiệu đối tượng thuyết minh.
b, Thân bài. Thuyết minh về đặc điểm, công dụng, tính chất, cấu tạo, . của đối tượng thuyết minh.
c, Kết bài. Giá trị, tác dụng của chúng đối với đời sống
IV- Luyện tập.
+ Đề 1 : Giới thiệu loài cây em yêu thích nhất.
+ Đề 2 : Em hãy giới thiệu chiếc nón Việt Nam
+ Đề 3 : Giới thiệu về Bãi biển Cửa Lò.
 Hoạt động 4. Hướng dẫn hoạt động tiếp nối
 - Đọc các bài văn thuyết minh đã học; xem lại thể loại văn thuyết minh đã học ở lớp 8, 9.
 - GV khái quát lại kiến thức cơ bản.
 - Làm thành bài viết hoàn chỉnh các đề trên về nhà.
Ngµy so¹n: .........................	
Ngµy d¹y: ...........................
Tiết 3,4 CHỦ ĐỀ 2
Các phương châm hội thoại
A- MỤC TIÊU cÇn ®¹t. 	
 Giĩp häc sinh:
 - ¤n tËp l¹i cho häc sinh ph­¬ng ch©m héi tho¹i vỊ l­ỵng, vỊ chÊt, ph­¬ng ch©m c¸ch thøc, quan hƯ, lÞch sù.
 - HS biÕt vËn dơng nh÷ng ph­¬ng ch©m héi tho¹i nµy vµo trong giao tiÕp.
B- chuÈn bÞ.
 GV: Gi¸o ¸n, SGK, c¸c bµi tËp bỉ trỵ.
 HS: ¤n tËp l¹i néi dung bµi häc, kiĨm tra l¹i c¸c bµi tËp ®· lµm.
c- ho¹t ®éng d¹y - häc. 
Ho¹t ®éng 1. ỉn ®Þnh nỊ nÕp, kiĨm tra sÜ sè
Ho¹t ®éng 2. KiĨm tra bµi cị
 - HS nh¾c l¹i c¸c ph­¬ng ch©m héi tho¹i ®· häc.
Ho¹t ®éng 3. Bµi míi:
Ho¹t ®éng cđa thÇy vµ trß
Néi dung cÇn ®¹t
- GV: Tỉ chøc cho HS tr¶ lêi vỊ c¸c ph­¬ng ch©m héi tho¹i.
- ThÕ nµo lµ ph­¬ng ch©m héi tho¹i vỊ chÊt, vỊ l­ỵng, vỊ c¸ch thøc, vỊ quan hƯ, vỊ lÞch sù?
- LÊy vÝ dơ.
- HS: T×m hiĨu tr¶ lêi theo yªu cÇu cđa GV.
- GV: H­íng dÉn HS thùc hiƯn lµm Bµi tËp 5 sgk.
- HS: Lµm viƯc theo nhãm, th¶o luËn, tr¶ lêi bµi tËp.
- GV: Thèng nhÊt c¸c kÕt qu¶ cđa HS.
- HS: Ghi nhí.
- GV: Tỉ chøc cho HS lµm bµi tËp.
- HS suy nghÜ, th¶o luËn, tr¶ lêi bµi tËp sè 2. 
- GV: NhËn xÐt, thèng nhÊt.
- GV: Cho HS lµm bµi tËp 3.
- HS t×m hiĨu, tr¶ lêi bµi tËp sè 3.
- GV: Gäi HS lªn b¶ng tr×nh bµy.
- HS: Tr×nh bµy theo yªu cÇu cđa GV.
- GV: Gäi HS lªn b¶ng lµm bµi tËp.
- HS: Lµm bµi tËp theo yªu cÇu cđa GV.
- GV: Cho HS nhËn xÐt bµi lµm, thèng nhÊt.
- HS: NhËn xÐt, ghi nhí.
¬
- GV: Tỉ chøc cho HS lµm bµi tËp tiÕp theo.
- HS: Suy nghÜ, t×m hiĨu, tr¶ lêi theo yªu cÇu cđa GV.
- GV: Cho HS tr¶ lêi, nhËn xÐt.
- HS: Tr¶ lêi, th¶o luËn, ®­a ra kÕt luËn theo h­íng dÉn, yªu cÇu cđa GV.
I. ¤n tËp c¸c ph­¬ng ch©m héi tho¹i.
- Ph­¬ng ch©m héi tho¹i vỊ chÊt.
- Ph­¬ng ch©m héi tho¹i vỊ l­ỵng.
- Ph­¬ng ch©m vỊ c¸ch thøc.
- Ph­¬ng ch©m vỊ quan hƯ.
- Ph­¬ng ch©m lÞch sù.
II. LuyƯn tËp.
Bµi tËp 1.(BT5 SGK)
- ¡n ®¬m nãi ®Ỉt vu khèng bÞa ®Ỉt.
- ¡n èc nãi mß nãi vu v¬ kh«ng cã b»ng chøng.
- ¡n kh«ng nãi cã vu c¸o bÞa ®Ỉt.
- C·i chµy c·i cèi ngoan cè kh«ng chÞu thõa nhËn sù thËt ®· cã b»ng chøng.
- Khoa m«i mĩa mÐp ba hoa kho¸c l¸c.
- Nãi d¬i nãi chuét nãi l¨ng nh¨ng, nh¶m nhÝ. 
- Nãi h­¬u nãi v­ỵn høa hĐn mét c¸ch v« tr¸ch nhiƯm, cã mµu s¾c cđa sù lõa ®¶o.
 Vi ph¹m ph­¬ng ch©m vỊ chÊt.
Bµi tËp 2.
- PhÐp tu tõ cã liªn quan ®Õn ph­¬ng ch©m lÞch sù: nãi gi¶m, nãi tr¸nh.
- VD.
+ ChÞ cịng cã duyªn. ( thùc ra lµ chÞ xÊu ).
+ Em kh«ng ®Õn nỉi ®en l¾m. ( thùc ra em ®en ).
+ ¤ng kh«ng ®­ỵc kháe l¾m. ( thùc ra «ng èm ).
Bµi tËp 3. Gi¶i thÝch ý nghÜa cđa c¸c thµnh ng÷.
- Nãi b¨m, nãi bỉ --> nãi bèp ch¸t, th« tơc.
- Nãi nh­ ®Êm vµo tai --> nãi dë, khã nghe.
- §iỊu nỈng, tiÕng nhĐ --> nãi dai, ch× chiÕt, tr¸ch mãc.
- Nưa ĩp, nưa më --> nãi kh«ng rá rµng, khã hiỴu.
- Måm loa, mÐp gi¶i --> nãi nhiỊu lêi, bÊt chÊp ®ĩng sai.
- Nãi nh­ dïi ®ơc chÊm m¾m c¸y --> nãi th« thiĨn, kÐm tÕ nhÞ.
Bµi tËp 4. §iỊn tõ thÝch hỵp vµo chỉ trèng.
- Nãi dÞu nhĐ nh­ khen ..........
- Nãi tr­íc lêi mµ ng­êi kh¸c ch­a kÞp nãi 
...........
- Nãi ch©m chäc ®iỊu kh«ng hay .............
- Nãi ch©m chäc ®iỊu kh«ng hay .............
- Nãi chen vµo chuyƯn cđa ng­êi trªn ............
- Nãi rµnh m¹ch, cỈn kÏ ............
 Liªn quan ®Õn ph­¬ng ch©m lÞch sù vµ ph­¬ng ch©m c¸ch thøc.
Bµi tËp 5. VËn dơng nh÷ng ph­¬ng ch©m héi tho¹i ®· häc ®Ĩ gi¶i thÝch v× sao ng­êi nãi ph¶i dïng c¸ch nãi.
- VD.
 + Ch¼ng ®­ỵc miÕng thÞt miÕng x«i
 Cịng ®­ỵc lêi nãi cho ngu«i tÊm lßng
 + Ng­êi xinh nãi tiÕng cịng xinh
 Ng­êi gißn c¸i tÝnh t×nh tinh cịng gißn
 Ho¹t ®éng 4. H­íng dÉn ho¹t ®éng tiÕp nèi.
 - HS Nh¾c l¹i c¸c ph­¬ng ch©m héi tho¹i	
 - N¾m v÷ng toµn bé kiÕn thøc tiÕt häc.	
 - GV ra thªm c¸c bµi tËp vỊ nhµ lµm, chuÈn bÞ cho tiÕt häc tiÕp theo
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Ngày soạn: .
Ngày dạy: 
 TIẾT 5 -> 8 CHỦ ĐỀ 3
Số phận người phụ nữ việt nam trong xã hội cũ qua một số tác phẩm văn học trung đại
A- MỤC TIÊU CẦN ĐẠT:
 - Kiến thức :
 + Giúp HS nắm được hoàn cảnh xã hội của các tác phẩm đã học để thấy được sự suy yếu, thối nát của chế độ phong kiến . Nguyên nhân sâu xa dẫn đến số phận của người phụ nữ trong xã hội phong kiến đầy bất hạnh.(Tiết1).
 + Giúp HS thấy được số phận cuộc đời và số phận bất hạnh của Thị Kính, Vũ Nương, Thuý Kiều mà nguyên nhân sâu xa là sự thối nát của chế đôï phong kiến – Chế độ phụ quyền xem trọng người đàn ông; do thế lực đồng tiền trong xã hội cũ đã chà đạp lên số phận của người phụ nữ.( (Tiết 2)
 + Giúp HS thấy được : Trong xã hội phong kiến dù là thời kì nào cũng đem lại cho người phụ nữ nhiều bất hạnh vì những luật lệ và chế độ xã hội đầy bất công, ngang trái.(Tiết 3)
 + Luyện tập một số bài tập cơ bản.
 - Kỹ năng: Rèn luyện kĩ năng phân tích, so sánh, tổng hợp.
 - Thái độ: 
 + Giáo dục học sinh lòng yêu cái đẹp, cái thiện.
 + Giáo dục học sinh lòng  ... h ¶nh tù nhiªn, b×nh dÞ, c« ®éng gỵi c¶m.
2
§oµn thuyỊn ®¸nh c¸
Huy CËn
1958
7 ch÷
VỴ ®Đp tr¸ng lƯ, giµu mµu s¾c l·ng m¹n cđa thiªn nhiªn, vị trơ vµ con ng­êi lao ®éng míi
Tõ ng÷ giµu h×nh ¶nh, sư dơng c¸c biƯn ph¸p Èn dơ, nh©n ho¸.
3
Con cß
ChÕ Lan Viªn
1982
Tù do
Ca ngỵi t×nh mĐ con vµ ý nghÜa lêi ru ®èi víi cuéc sèng con ng­êi.
VËn dơng s¸ng t¹o ca dao. BiƯn ph¸p Èn dơ, triÕt lý s©u s¾c.
4
BÕp lưa
B»ng ViƯt
1963
7 ch÷ vµ 8 ch÷
T×nh c¶m bµ ch¸u vµ h×nh ¶nh ng­êi bµ giµu t×nh th­¬ng, giµu ®øc hy sinh.
Håi t­ëng kÕt hỵp víi c¶m xĩc, tù sù, b×nh luËn.
5
Bµi th¬ vỊ tiĨu ®éi xe kh«ng kÝnh
Ph¹m TiÕn DuËt
1969
Tù do
VỴ ®Đp hiªn ngang, dịng c¶m cđa ng­êi lÝnh l¸i xe Tr­êng S¬n.
Ng«n ng÷ b×nh dÞ, giäng ®iƯu vµ h×nh ¶nh th¬ ®éc ®¸o.
6
Khĩc h¸t ru nh÷ng em bÐ lín trªn l­ng mĐ
NguyƠn Khoa §iỊm
1971
7 ch÷ vµ 8 ch÷
T×nh yªu th­¬ng con vµ ­íc väng cđa ng­êi mĐ d©n téc Tµ ¤i trong cuéc kh¸ng chiÕn chèng MÜ.
Giäng th¬ tha thiÕt, h×nh ¶nh gi¶n dÞ, gÇn gịi.
7
ViÕng l¨ng B¸c
ViƠn Ph­¬ng
1976
5 ch÷
Lßng thµnh kÝnh vµ niỊm xĩc ®éng s©u s¾c ®èi víi B¸c khi vµo th¨m l¨ng B¸c.
Giäng ®iƯu trang träng, thiÕt tha, sư dơng nhiỊu Èn dơ gỵi c¶m.
8
¸nh tr¨ng
NguyƠn Duy
1978
5 ch÷
Gỵi nhí nh÷ng n¨m th¸ng gian khỉ cđa ng­êi lÝnh, nh¾c nhë th¸i ®é sèng "Uèng n­íc nhí nguån"
Giäng t©m t×nh, hån nhiªn. H×nh ¶nh gỵi c¶m.
9
Nãi víi con
Y Ph­¬ng
Sau 1975
5 ch÷
T×nh c¶m gia ®×nh Êm cĩng, truyỊn thèng cÇn cï, søc sèng m¹nh mÏ cđa quª h­¬ng vµ d©n téc, sù g¾n bã víi truyỊn thèng.
Tõ ng÷, h×nh ¶nh giµu søc gỵi c¶m
10
Mïa xu©n nho nhá
Thanh H¶i
198
5 ch÷
C¶m xĩc tr­íc mïa xu©n cđa thiªn nhiªn, vị trơ vµ kh¸t väng lµm mïa xu©n nho nhá d©ng hiÕn cho ®êi.
H×nh ¶nh ®Đp, gỵi c¶m, so s¸nh vµ Èn dơ s¸ng t¹o. GÇn gịi d©n ca.
11
Sang thu
H÷u ThØnh
1998
5 ch÷
Nh÷ng c¶m nhËn tinh tÕ cđa t¸c gi¶ vỊ sù chuyĨn biÕn nhĐ nhµng cđa thiªn nhiªn tõ cuèi h¹ sang thu.
H×nh ¶nh th¬ giµu søc gỵi c¶m.
S¾p xÕp theo c¸c giai ®o¹n lÞch sư
	1. Tõ 1945 - 1954: §ång chÝ
	2. Tõ 1954 - 1964: §oµn thuyỊn ®¸nh c¸, BÕp lưa, Con cß.
	3. Tõ 1965 - 1975; Khĩc h¸t ru nh÷ng em bÐ lín trªn l­ng mĐ, Bµi th¬ vỊ tiĨu ®éi xe kh«ng kÝnh.
	4. Sau 1975: ¸nh tr¨ng, ViÕng l¨ng B¸c, Mïa xu©n nho nhá, Nãi víi con, Sang thu.
	Þ Ph¶n ¸nh t×nh c¶m t­ t­ëng cđa con ng­êi (t×nh yªu quª h­¬ng, ®Êt n­íc; t×nh c¶m ®ång chÝ g¾n bã víi B¸c, t×nh c¶m g¾n bã bỊn chỈt nh­ t×nh mĐ con, bµ ch¸u).
mét sè néi dung, chđ ®Ị lín trong th¬ viƯt nam hiƯn ®¹i
1. T×nh mĐ con: Con cß, Khĩc h¸t ru, M©y vµ sãng
	- §iĨm chung (gièng nhau) ca ngỵi t×nh mĐ con ®»m th¾m, thiªng liªng. Dïng lêi ru cđa ng­êi mĐ hoỈc ng­êi con (em bÐ víi ng­êi mĐ).
	- §iĨm kh¸c: (NÐt riªng trong néi dung vµ c¸ch biĨu hiƯn t×nh mĐ con).
	- Bµi "Khĩc h¸t ru" thĨ hiƯn sù thèng nhÊt cđa t×nh yªu con víi lßng yªu n­íc, g¾n bã víi c¸ch m¹ng vµ ý chÝ chiÕn ®Êu cđa ng­êi mĐ d©n téc Tµ ¤i trong hoµn c¶nh hÕt søc gian khỉ ë chiÕn khu miỊn T©y Thõa Thiªn trong thêi k× kh¸ng chiÕn chèng MÜ.
	Bµi "Con cß" khai th¸c vµ ph¸t triĨn tø th¬ tõ h×nh t­ỵng con cß trong ca dao h¸t ru ®Ĩ ngỵi ca t×nh mĐ vµ ý nghÜa cđa lêi h¸t ru.
	Bµi "M©y vµ sãng" ho¸ th©n vµo lêi trß chuyƯn hån nhiªn, ng©y th¬ cđa em bÐ víi mĐ ®Ĩ thĨ hiƯn t×nh yªu mĐ th¾m thiÕt cđa trỴ th¬.
	2. Ng­êi lÝnh vµ t×nh ®ång chÝ
	§ång chÝ, Bµi th¬ vỊ tiĨu ®éi xe kh«ng kÝnh, ¸nh tr¨ng.
	(NÐt chung vµ nÐt riªng)
	3. Bĩt ph¸p nghƯ thuËt (NÐt chung vµ nÐt riªng).
II - TruyƯn viƯt nam hiƯn ®¹i
TT
Tªn t¸c phÈm
T¸c gi¶
N­íc
N¨m s¸ng t¸c
Tãm t¾t néi dung
1
Lµng
Kim L©n
ViƯt Nam
1948
Qua t©m tr¹ng ®au xãt, tđi hỉ cđa «ng Hai ë n¬i t¶n c­ khi nghe tin ®ån lµng m×nh theo giỈc, truyƯn thĨ hiƯn t×nh yªu lµng quª s©u s¾c, lßng yªu n­íc vµ tinh thÇn kh¸ng chiÕn cđa ng­êi n«ng d©n.
2
LỈng lÏ SaPa
NguyƠn Thµnh Long
ViƯt Nam
1970
Cuéc gỈp gì t×nh cê cđa «ng ho¹ sÜ, c« kü s­ míi ra tr­êng víi ng­êi thanh niªn lµm viƯc mét m×nh t¹i tr¹m khÝ t­ỵng trªn nĩi cao SaPa. Qua ®ã, ca ngỵi nh÷ng ng­êi lao ®éng thÇm lỈng, cã c¸ch sèng ®Đp, cèng hiÕn søc m×nh cho ®Êt n­íc. 
3
ChiÕc l­ỵc ngµ
NguyƠn Quang S¸ng
ViƯt Nam
1966
C©u chuyƯn Ðo le vµ c¶m ®éng vỊ hai cha con: «ng S¸u vµ bÐ Thu trong lÇn «ng vỊ th¨m nhµ ë khu c¨n cø. Qua ®ã, truyƯn ca ngỵi t×nh cha con th¾m thiÕt trong hoµn c¶nh chiÕn tranh.
4
Cè h­¬ng
Lç TÊn
Trung Quèc
Trong tËp "Gµo thÐt" 1923
Trong chuyÕn vỊ th¨m quª, nh©n vËt "t«i" ®· chøng kiÕn nh÷ng ®ỉi thay theo h­íng suy tµn cđa lµng quª vµ cuéc sèng ng­êi n«ng d©n. Qua ®ã, truyƯn miªu t¶ thùc tr¹ng cđa x· héi n«ng th«n Trung Hoa ®­¬ng thêi ®ang ®i vµo tiªu ®iỊu vµ suy ngÉm vỊ con ®­êng ®i cđa ng­êi n«ng d©n vỊ con ®­êng ®i cđa ng­êi n«ng d©n vµ c¶ x· héi.
5
Nh÷ng ®øa trỴ
M¸c xim Gor¬ki
Nga
TrÝch tiĨu thuyÕt "Thêi th¬ Êu" (1913 - 1914)
C©u chuyƯn vỊ t×nh b¹n n¶y në gi÷a chĩ bÐ Alis«sa víi nh÷ng ®øa trỴ con viªn sÜ quan sèng thiÕu t×nh th­¬ng bªn hµng xãm. Qua ®ã, kh¼ng ®Þnh t×nh c¶m hån nhiªn, trong s¸ng cđa trỴ em, bÊt chÊp nh÷ng c¶n trë cđa quan hƯ x· héi.
6
BÕn quª
NguyƠn Minh Ch©u
ViƯt Nam
Trong tËp "BÕn quª" (1985)
Qua nh÷ng c¶m xĩc vµ suy ngÉm cđa nh©n vËt NhÜ vµo lĩc cuèi ®êi trªn gi­êng bƯnh, truyƯn thøc tØnh ë mäi ng­êi sù tr©n träng nh÷ng gi¸ trÞ vµ vỴ ®Đp b×nh dÞ, gÇn gịi cđa cuéc sèng, cđa quª h­¬ng.
7
Nh÷ng ng«i sao xa x«i
Lª Minh Khuª
ViƯt Nam
1971
Cuéc sèng, chiÕn ®¸u cđa ba c« g¸i thanh niªn xung phong trªn mét cao ®iĨm ë tuyÕn ®­êng Tr­êng S¬n trong nh÷ng n¨m chiÕn tranh chèng MÜ cøu n­íc. TruyƯn lµm nỉi bËt t©m hån trong s¸ng giµu m¬ méng, tinh th©n dịng c¶m, cuéc sèng chiÕn ®Êu ®Çy gian khỉ hy sinh nh­ng rÊt hån nhiªn, l¹c qua cđa hä.
V¨n häc trung ®¹i
Tªn v¨n b¶n
Thêi gian
T¸c gi¶
Nh÷ng nÐt chÝnh vỊ néi dung vµ nghƯ thuËt
1. ChuyƯn ng­êi con g¸i Nam X­¬ng (trÝch TruyỊn k× m¹n lơc)
ThÕ kØ 16
NguyƠn D÷
Th«ng c¶m víi sè phËn oan nghiƯt vµ vỴ ®Đp truyỊn thèng cđa ng­êi phơ n÷. NghƯ thuËt kĨ chuyƯn, miªu t¶ nh©n vËt
2. ChuyƯn cị trong phđ chĩa (trÝch Vị trung tuú bĩt)
§Çu thÕ kØ 19
Ph¹m §×nh Hỉ
Phª ph¸n thãi ¨n ch¬i cđa vua chĩa, quan l¹i qua lèi ghi chÐp sù viƯc cơ thĨ, ch©n thùc, sinh ®éng.
3. Hoµng Lª nhÊt thèng chÝ (trÝch)
§Çu thÕ kØ 19
Ng« Gia V¨n Ph¸i
Ca ngỵi chiÕn c«ng cđa NguyƠn HuƯ, sù thÊt b¹i cđa qu©n Thanh.
NghƯ thuËt viÕt tiĨu thuyÕt ch­¬ng håi kÕt hỵp tù sù vµ miªu t¶.
V¨n häc hiƯn ®¹i
Tªn v¨n b¶n
Thêi gian
T¸c gi¶
Nh÷ng nÐt chÝnh vỊ néi dung vµ nghƯ thuËt
Lµng
1948
Kim L©n
T×nh yªu quª h­¬ng ®Êt n­íc cđa nh÷ng ng­êi ph¶i ®i t¶n c­. T×nh huèng truyƯn ®éc ®¸o, hÊp dÉn. NghƯ thuËt miªu t¶ t©m lÝ nh©n vËt.
ChiÕc l­ỵc ngµ
1966
NguyƠn Quang S¸ng
T×nh c¶m cha con s©u ®Ëm, ®Đp ®Ï trong c¶nh ngé Ðo le cđa chiÕn tranh. C¸ch kĨ chuyƯn hÊp dÉn, kÕt hỵp víi miªu t¶ vµ b×nh luËn.
LỈng lÏ sapa
1970
NguyƠn Thµnh Long
VỴ ®Đp cđa ng­êi thanh niªn víi c«ng viƯc thÇm lỈng. T×nh huèng truyƯn hỵp lÝ, kĨ chuyƯn tù nhiªn. KÕt hỵp tù sù víi tr÷ t×nh vµ b×nh luËn.
Nh÷ng ng«i sao xa x«i
1971
Lª Minh Khuª
VỴ ®Đp t©m hån vµ tÝnh c¸ch cđa nh÷ng c« g¸i thanh niªn xung phong trªn ®­êng Tr­êng S¬n. NghƯ thuËt kĨ chuyƯn tù nhiªn, ng«n ng÷ sinh ®éng, trỴ trung; miªu t¶ t©m lÝ nh©n vËt.
BÕn quª 
1985
NguyƠn Minh Ch©u
Tr©n träng nh÷ng vỴ ®Đp vµ gi¸ trÞ b×nh dÞ, gÇn gịi cđa gia ®×nh, quª h­¬ng. T×nh huèng truyƯn, h×nh ¶nh giµu tÝnh biĨu t­ỵng, t©m lÝ nh©n vËt.
TiÕng nãi cđa v¨n nghƯ
1948
NguyƠn §×nh Thi
V¨n nghƯ lµ sỵi d©y ®ång c¶m k× diƯu. V¨n nghƯ giĩp con ng­êi sèng phong phĩ vµ tù hoµn thiƯn nh©n c¸ch. Bµi v¨n cã lËp luËn chỈt chÏ, giµu h×nh ¶nh vµ c¶m xĩc.
ChuÈn bÞ hµnh trang vµo thÕ kØ míi
2001
Vị Khoan
Chç m¹nh vµ yÕu cđa tuỉi trỴ ViƯt Nam. Nh÷ng yªu cÇu kh¾c phơc c¸i yÕu ®Ĩ b­íc vµo thÕ kØ míi. Lêi v¨n hïng hån, thuyÕt phơc.
B¾c S¬n
1946
NguyƠn Huy T­ëng
Ph¶n ¸nh m©u thuÉn gi÷a c¸ch m¹ng vµ kỴ thï cđa c¸ch m¹ng; thĨ hiƯn diƠn biÕn néi t©m nh©n vËt Th¬m. NghƯ thuËt thĨ hiƯn t×nh huèng vµ m©u thuÉn.
T«i vµ chĩng ta
NXB s©n khÊu 1994
L­u Quang Vị 
Qu¸ tr×nh ®Êu tranh cđa ng­êi d¸m nghÜ d¸m lµm, cã trÝ tuƯ vµ b¶n lÜnh ®Ĩ ph¸ bá c¸ch nghÜ vµ c¬ chÕ l¹c hËu ®em l¹i h¹nh phĩc cho mäi ng­êi. C¸ch khai th¸c t×nh huèng kÞch
Phần II. Tiếng việt
1. Khởi ngữ là gì ? Cho ví dụ .
 Khởi ngữ là thành phần câu đứng trước chủ ngữ để nêu lên đề tài được nĩi đến trong câu.(Trước khởi ngữ cĩ các từ: cịn, về, đối với) 
VD: Mưa, trời mưa rồi. Về bài tập, tơi làm rồi. 
2. Kể tên các thành phần biệt lập. Vì sao các thàng phần này được gọi là thành phần biệt lập? -Các thành phần biệt lập: Thành phần tình thái, Thành phần cảm thán, Thành phần gọi đáp, Thành phần phụ chú - Các thành phần này được gọi là thành phần biệt lập vì nĩ khơng tham gia vào việc diễn đạt nghĩa của sự việc trong câu.
3. Thành phần tình thái là gì ? Cho ví dụ . Thành phần tình thái được dùng để thể hiện cách nhìn của người nĩi đối với sự việc được nĩi đến trong câu . 
VD: Cĩ lẽ trời sẽ mưa.
4. Thành phần cảm thán là gì ? Cho ví dụ . Thành phần cảm thán được dùng để bộc lộ tâm lí của người nĩi( vui mừng, buồn, giận  ) . 
VD: Trời ơi , trời mưa mất rồi. 
5. Thành phần gọi đáp là gì ? Cho ví dụ . Thành phần gọi đáp được dùng để tạo lập hoặc để duy trì quan hệ giao tiếp . VD: Này, trời mưa rồi đấy.
6. Thành phần phụ chú là gì ? Cho ví dụ . Thành phần phụ chú được dùng để bổ sung một số chi tiết cho nội dung chính của câu . 
VD: Ngọc, người bạn thân của tơi, mới về hơm qua. 
7. Phép lặp là gì ? Cho ví dụ . Phép lặp: Lặp lại ở câu đứng sau từ ngữ đã cĩ ở câu đứng trước 
VD: Bố đã về. Bố mua cho tơi một con rơ bốt rất đẹp . 
8. Phép thế là gì ? Cho ví dụ . Phép thế : Sử dụng ở câu đứng sau các từ ngữ cĩ tác dụng thay thế từ ngữ đã cĩ ở câu đứng trước .
 VD: Nam học rất giỏi. Cậu ấy cịn là lớp trưởng gương mẫu nữa. 
9. Phép nối là gì ? Cho ví dụ . Phép nối : Sử dụng ở câu đứng sau các từ ngữ biểu thị quan hệ với câu trước . V
D: Nam học rất giỏi. Nhưng cậu ấy chưa tích cực trong các cơng việc chung của lớp.
 10. Phép liên tưởng là gì ? Cho ví dụ . Phép liên tưởng : Sử dụng ở câu đứng sau các từ ngữ cùng trường liên tưởng với từ ngữ đă cĩ ở câu trước .
VD: Mùa hè đến rồi. Hoa phượng nở đỏ rực sân trường. 
11. Phép trái nghĩa là gì ? Cho ví dụ . Phép trái nghĩa: sử dụng ở câu đứng sau các từ ngữ trái nghĩa với từ ngữ đã cĩ ở câu trước. 
VD: Nam học giỏi mơn tốn. Tiếc là cậu ấy lại học yếu mơn Anh văn. 
12. Nghĩa tường minh là gì? Nghĩa tường minh là phần thơng báo được diễn đạt trực tiếp bằng từ ngữ trong câu. 
13. Nghĩa hàm ý là gì?
 Nghĩa hàm ý là phần thơng báo tuy khơng được diễn đạt trực tiếp bằng từ ngữ trong câu nhưng cĩ thể suy ra từ những từ ngữ ấy. 
14. Điều kiện sử dụng hàm ý: 
- Người nĩi (người viết) cĩ ý thức đưa hàm ý vào câu nĩi. 
-  Người nghe (người đọc) cĩ năng lực giải đốn hàm ý.
 Ho¹t ®éng 3. H­íng dÉn ho¹t ®éng tiÕp nèi
 - N¾m v÷ng toµn bé kiÕn thøc tiÕt häc
 - Lµm hoµn chØnh bµi tËp vµo vë BT
 - ChuÈn bÞ chđ ®Ị 13: ¤n tËp tỉng hỵp