Giáo án môn học Ngữ văn 9 - Viếng lăng Bác (Viễn Phương)

Ngày soạn: .............................
Ngày dạy: ...............................
 Tiết 117 Viếng lăng bác
	Viễn Phương 
A. Mục tiêu cần đạt.
 Giúp HS:
 - Kiến thức: Cảm nhận được niềm xúc động thiêng liêng, tấm lòng tha thiết thành kính vừa tự hào vừa đau xót của tác giả từ miền Nam mới được giải phóng ra viếng lăng Bác.
 - Kỹ năng: Rèn kĩ năng đọc - hiểu thơ trữ tình, phân tích các hình ảnh ẩn dụ.
 - Thái độ : GD HS lòng thành kính đối với vị lãnh tụ kính yêu, tình yêu quê hương, đất nước.
B. Chuẩn bị.
 GV: Soạn bài, tranh ảnh về tác giả, lăng chủ tịch HCM.
 HS : Học bài cũ, đọc bài thơ, trả lời câu hỏi đọc-hiểu văn bản.
C. hoạt động dạy - học.
Hoạt động 1. Kiểm tra bài cũ
- Đọc thuộc lòng và diễn cảm bài thơ "Mùa xuân nho nhỏ". Em hiểu như thế nào về hình ảnh mùa xuân nho nhỏ của bài thơ?
Hoạt động 2. Dẫn vào bài: (...)
Hoạt động của thầy và trò
Nội dung cần đạt.
Hoạt động 3. Tìm hiểu chung văn bản
- GV gọi HS đọc chú thích *
? Hãy tóm tắt những nét cơ bản về tác giả, tác phẩm.
- GV hướng dẫn HS đọc: giọng thành kính, xúc động, chậm rãi. 
- Gọi 1-2 HS đọc, GV giải thích từ khó trong SGK
? Bài thơ được viết theo thể thơ nào? 
? Em có nhận xét gì về bố cục của bài thơ? 
Hoạt động 4. Phân tích văn bản
- HS đọc khổ đầu
? Người con ra thăm lăng Bác trong hoàn cảnh nào? 
- Năm 1976 đất nước thống nhất lăng chủ tịch HCM được khánh thành nhà thơ ra thăm lăng Bác.
? Câu đầu tiên của khổ I cho ta biết điều gì? Cách xưng hô con của tác giả mở đầu bài thơ có ý nghĩa gì? 
? Hình ảnh đầu tiên tác giả quan sát và cảm nhận thấy được trước lăng Bác là gì? 
? Hình ảnh hàng tre gợi liên tưởng điều gì? 
HS đọc khổ 2
? Hình ảnh mặt trời nào xuất hiện ở đây?
? ỳ nghĩa ẩn dụ của hình ảnh mặt trời thứ hai?
? Hình ảnh tiếp theo gây ấn tượng là hình ảnh gì? 
? Phần sáng tạo thơ ở đây là gì?
? Từ đó cảm xúc nào của tác giả được bộ lộ? 
- HS đọc khổ 3.
? Lăng là nơi đặt thi hài người quá cố. Nhưng người con thăm lăng Bác lại có một hình dung ntn về Bác? 
? Trong lời thơ tiếp theo xuất hiện một hình ảnh ẩn dụ đó là hình ảnh nào? ỳ nghĩa hình ảnh này là gì? 
? Cảm xúc của nhà thơ được bộc lộ trực tiếp ntn?
- HS đọc khổ cuối
? Cùng với nước mắt thương trào khi rời lăng người con đã nguyện ước những điều gì? 
? ỳ nguyện muốn làm chim hót của tác giả ntn? 
? Vì sao tác giả muốn làm đài hoa, cây tre? 
? Hình thức thể hiện trong lời thơ này là gì?
? Từ đó tình cảm nào của nhà thơ được bộc lộ?
Hoạt động 5. Tổng kết
? Bài thơ có những nét đặc sắc nào về nghệ thuật?
? Bài thơ nói hộ lòng ta những tình cảm nào đối với Bác Hồ?
I. Tìm hiểu chung
 1. Sơ lược về tác giả tác phẩm.
- Viễn Phương (Phan Thanh Viễn 1928) ở An Giang là một trong những cây bút có mặt nhất của lực lượng VN giải phóng Miền Nam. 
- Thơ của ông thường nhỏ nhẹ, giàu tình cảm.
- Bài thơ sáng tác năm 1976 sau lần thăm lăng bác của tác giả.
 2. Đọc, giải thích từ khó.
3. Cấu trúc văn bản.
- Thể thơ: Thơ 8 chữ 
- Bố cục: 3 phần(Bố cục đơn giản, tự nhiên hợp lý):
+ Hai khổ đầu: Cảm xúc khi đứng trước lăng.
+ Khổ 3: Cảm xúc khi ở trong lăng.
+ Khổ cuối: Cảm xúc khi rời lăng.
II. Phân tích bài thơ.
 1. Cảm xúc khi đứng trước lăng Bác.
 "Con ở Miền Nam ra thăm lăng Bác"
- Câu thơ như một thông báo nhưng lại gợi ra một tâm trạng xúc động của người con từ miền Nam; bày tỏ tình cảm thương nhớ và kính yêu Bác
- Hình ảnh đầu tiên tác giả cảm nhận là hàng tre bát ngát trong sương sớm hai bên lăng Bác
 "Ôi ! hàng tre xanh xanh VN .... thẳng hàng"
-> Hình ảnh tre là một ẩn dụ, là biểu tượng cho con người, cho dân tộc VN bất khuất, kiên cường.
- Mặt trời của vũ trụ (Ngày ngày... trên lăng)
- Mặt trời của người con (Thấy một mặt trời trong lăng rất đỏ).
-> Biểu hiện của lòng nhân ái mêng mông, sáng chói về tư tưởng yêu nước có sức toả sáng mãi
- Những dòng người nặng trĩu nhớ thương đăng lặng lẽ nối nhau vào lăng viếng Bác như một vòng hoa.
- NT: Tạo hình tượng thơ bằng trí tưởng tượng.
=> Tình yêu và lòng quí trọng một cách thanh kính sâu sắc dành cho Bác.
 2. Cảm xúc khi trong lăng Bác.
- Bác đang ngủ bình yên giữa vầng trăng
 "Bác nằm trong lăng ... dịu hiền"
-> Đó là giấc ngủ thanh bình và vĩnh hằng của một con người đã cống hiến trọn vẹn cuộc đời cho cuộc sống bình yên của nhân dân và đất nước.
 "Trời xanh là mãi mãi": Công đức của Bác đối với mọi người là cao đẹp, vĩnh hằng.
- "Mà sao nghe nhói ở trong tim": nỗi đau mất mát trong đáy sâu tâm hồn mình.
 3. Cảm xúc khi rời lăng Bác.
- "Muốn làm con chim hót"
-> Muốn làm thứ âm thanh TN đẹp đẽ, trong lành nới Bác yên nghỉ.
- "Muốn làm đoá hoa"
-> Làm đoá hoa để toả hương thơm thanh cao.
- "Muốn làm cây tre" 
-> Muốn làm con người bình dị trung với nước, với dân để noi gương cuộc đời Bác.
NT: Dùng điệp ngữ "muốn làm" kết hợp biểu cảm trực tiếp và biểu cảm gián tiếp.
=> Ơn nghia chân thanh sâu nặng; muốn làm những gì tốt đẹp nhất để đền ơn Bác-> tình cảm chung của cả dân tộc.
III. Tổng kết.
 1. Nghệ thuật: 
- Giọng điệu trang trọng, tha thiết, nhịp thơ chậm rãi, thanh bình trang nghiêm, ngôn ngữ bình dị.
- Hình ảnh ẩn dụ tượng trưng, điệp ngữ.
- Biểu cảm trực tiếp - gián tiếp
 2. Nội dung.
 Bì thơ thể hiện lòng thành kính và niềm xúc động sâu sắc của nhà thơ cũng là tình cảm của nhân dân miền Nam-dân tọcc Việt Nam đối với Bác Hồ kính yêu.
Hoạt động 6 Hướng dẫn hoạt động tiếp nối
 - GV củng cố và khắc sâu nội dung cơ bản và nghệ thuật của văn bản.
 - Yêu cầu HS về học thuộc lòng bài thơ
 - Soạn bài "Nghị luận về tác phẩm truyện (hoặc đoạn trích)"