Giáo án môn học Ngữ văn lớp 9 năm 2009 - Tiết học 117: Nghị luận về một tác phẩm truyện (hoặc đoạn trích)

Tiết 117: Tập làm văn Ngày dạy 21/ 02/ 09 
NGHỊ LUẬN VỀ MỘT TÁC PHẨM TRUYỆN 
(HOẶC ĐOẠN TRÍCH)
I. Mục tiêu cần đạt: 
 Học sinh nắm được:
 -Thế nào là nghị luận về một tác phẩm truyện (Hoặc đoạn trích), nhận xét chính xác về thể văn nghị luận.
 - Năm vững các yêu cầu đối với một bài văn nghị luận về tác phẩm truyện (hoặc đoạn trích) để có cơ sở tiếp thu, rèn luyện tốt về kiểu bài này ở các tiết tiếp theo.
 II. Chuẩn bị: 
 III. Tiến trình lên lớp:
 1. Ổn định: 9A / 36 (vắng) 
 2. Kiểm tra: Nêu cách làm bài văn về một vấn đề tư tưởng, đạo lí.
 3. Bài mới: Giới thiệu vào bài.
Gv
Hs
Gv
Hs
Gv
Hs
Gv
Hs
Gv
Hs
Gv
Hs
Hs
Gv
Gv
Hs
Hs
Gv
* Hoạt động 1: Hướng dẫn tìm hiểu bài văn nghị luận về tác phẩm truyện hoặc đoạn trích.
- Giải thích rõ vấn đề nghị luận chính là tư tưởng cốt lõi, chủ đề của bài văn nghị luận .
+ Đọc bài văn (Sgk)
- Vấn đề nghị luận của bài văn là gì?
+ Thảo luận theo bàn.
+ Các nhóm trình bày kết quả 
+ Lớp nhận xét – bổ sung
- Hãy đặt một nhan đêø thích hợp cho văn bản?
+ Hình ảnh anh thanh niên làm công tác khí tượng trong truyện ngắn “Lặng lẽ Sa Pa” hoặc Sa Pa – một vẻ đẹp lặng lẽ.
- Vấn đề nghị luận được người viết triển khai những luận điểm nào?
- Tìm những câu nêu lên hoặc cô đúc luận điển của văn bản?
 + Thảo luận.
 + Trình bày kết quả thảo luận
- Treo bảng phụ hệ thống các luận điểm để học sinh đối chiếu. 
- Để khặng định các luận điểm, người viết đã lập luận (dẫn dắt, phân tích, chứng minh) như thế nào?
- Nhận xét về những luận cứ được người viết đưa ra để làm sáng tỏ cho từng luận điểm?
- Câu hỏi gợi ý: Luận điểm đó được lấy ở đâu? Gồm những điều gì?
+ Chốt lại: Bài văn trên là một bài văn nghị luận về một tác phẩm.
- Vậy thế nào là nghị luận về một tác phẩm hoặc đoạn trích?
- Yêu cầu khi sử dụng luận điểm, luận cứ, lời văn ?
 + Đọc ghi nhớ.
* Hoạt động 2: Hướng dẫn luyện tập.
+ Đọc đoạn văn viết về nhân vật Lão Hạc.
-Thảo luận theo nhóm theo yêu cầu sau:
- Vấn đề nghị luận của đoạn văn là gì?
- Đoạn văn nêu lên những ý chính nào?
- Các ý kiến ấy giúp ta hiểu thêm gì về nhân vật lão Hạc?
+ Thảo luận. 
+ Đại diện nhóm đứng tại chỗ trả lời – lớp nhận xét và bổ sung.
- Nhận xét – cho điểm.
I. Tìm hiểu bài văn nghị luận về một tác phẩm truyện (hoặc đoạn trích)
 1. Phân tích ví dụ:
 a.Vấn đề nghị luận: những phẩm chất, đức tính tốt đẹp của anh thanh niên trong truyện ngắn “Lặng lẽ Sa Pa”
b. Các câu mang luận điểm:
 - Câu 1: đầu đoạn 2
 - Câu 2: đầu đoạn 3
 - Câu 1: đầu đoạn 4
 - Câu 1: cuối đoạn 5 (Khái quát vấn đề nghị luận)
c. Cách lập luận:
 - Phân tích, giải thích, chứng minh vẻ đẹp của anh thanh niên.
 - Luận cứ rõ ràng, phù hợp, lấy từ tác phẩm.
2. Ghi nhớ: Sgk.
II. Luyện tập:
 * Vấn đề nghị luận trong đoạn văn:
 -Tình thế lựa chọn nghiệt ngã của người lao động nghèo trong xã hội cũ.
 Đặt nhan đề: Cái chết của lão Hạc.
 * Những ý chính:
 + Việc giải quyết cái sống và cái chết đối với lão Hạc.
 + Chọn cái chết vinh còn hơn sống đục -> bảo toàn nhân cách.
 - Một nhân cách đáng kính trọng, một tấm lòng hy sinh cao quý.
 4. Củng cố: Thế nào là nghị luận về một tác phẩm truyện hoặc đoạn trích?
 5. Hướng dẫn - dặn dò:
 a. Bài học:
 - Học thuộc phần ghi nhớ, nắm yêu cầu bài nghị luận về nhân vật văn học.
 - Làm bài tập “Hình ảnh ông Hai trong truyện ngắn “Làng” của Kim Lân.
 b.Chuẩn bị: 
 a. Bài học:
 - Nắm kiến thức cơ bản về lập dàn ý 
 - Chú ý kĩ năng lập luận trong một bài văn nghị luận.
 b.Chuẩn bị: Soạn bài “Viếng lăng Bác”
 Giáo viên: 
 + Tranh minh hoạ Bác gặp gỡ nhân dân miền Nam.
 + Chân dung Viễn Phương - băng.
 Học sinh: 
 + Đọc kĩ bài thơ, soạn câu 1 -> 4/160
 + Chú ý khai thác thể thơ, giọng điệu và các biện pháp tu từ đặc sắc để làm nổi bật tình cảm của tác giả?
 + Chú ý mạch cảm xúc và trình tư miêu tả?
***********************************