Giáo án môn học Ngữ văn lớp 9 - Những ngôi sao xa xôi

Tuần : 30
Tiết : 136+137+138. VH	 	
 Ngày dạy : 06/4/2009
NHỮNG NGÔI SAO XA XÔI
Lê Minh Khuê
Mục tiêu cần đạt:Giúp HS
Cảm nhận được tâm hồn trong sáng, tính cách dũng cảm, hồn nhiên trong cuộc sống chiến đấu nhiều gian khổ, hi sinh nhưng vẫn lạc quan của các nhân vật nữ TNXP trong truyện.
Thấy được nét đặc sắc trong phong cách miêu tả nhân vật (đặc biệt là miêu tả tâm lý, ngôn ngữ) và nghệ thuật kể chuyện của tác giả.
RLKN phân tích truyện (cốt truyện, nhân vật, NT trần thuật)
Chuẩn bị:
GV: Soạn giáo án, SGK, SGV, ĐDTQ.
HS: Đọc và soạn văn bản
C.Tiến trình tổ chức hoạt động dạy học:
1. Ổn định lớp:
2.KT Bài cũ: Suy nghĩ của em sau khi học xong truyện ngắn “Bến quê” của Nguyễn Minh Châu?
 3. Giới thiệu văn bản: Lê Minh Khuê thuộc thế hệ những nhà văn bắt đầu sáng tác trong thời kì kháng chiến chống Mỹ, là nhà văn có sở trường về truyện ngắn, với ngòi bút miêu tả, tâm lý tinh tế, sắc sảo, đặc biệt là tâm lý nhân vật phụ nữ.
TG
Hoạt động của GV
Hoạt động của HS
Nội dung
HĐ1: HD HS tìm hiểu tác giả, văn bản.
Hãy nêu vài nét về tác giả?
Dựa vào SGK, nêu xuất xứ văn bản?
Căn cứ vào những dấu hiệu nào xác định đây là truyện ngắn hiện đại?
HD đọc: chú ý ngôn ngữ nhân vật.
GV đọc mẫu 1 đoạn
Hãy tóm tắt đoạn trích
Chốt: Câu chuyện xảy ra hàng ngày trên tuyến đường Trường Sơn, tại trọng điểm đánh phá địch (Mĩ). Phương Định, Thao, Nho là 3 nữ TNXP. Công việc của họ là đo khối lượng đất lấp vào hố bom ® sống trong 1 hang dưới chân trọng điểm. Mỗi người có thói quen, sở thích, tính nết khác nhau dều can đảm dũng cảm, hồn nhiên, lạc quan.
HĐ2: Tìm hiểu văn bản.
Hãy nhận xét về: ngôi kể, giọng điệu trần thuật, cấu tạo lời văn, PTBĐ?
Em có suy nghĩ gì về tên văn bản?
Nhận xét cách xây dựng cốt truyện của tác giả?
Hoàn cảnh sống và chiến đấu của 3 cô gái như thế nào?
Không gian mặt đường hiện lên qua những chi tiết nào?
Giữa không gian ấy, hình ảnh những cô gái TNXP hiện lên qua các chi tiết nào?
Cuộc sống như thế gợi cho em liên tưởng điều gì?
Nêu vài nét chính về tác giả theo SGK
Nêu xuất xứ văn bản.
Có cốt truyện là chuỗi các sự việc.
® Kể về những TNXP trong cuộc chiến đấu.
2 HS đọc tiếp ® có nhận xét.
HS tóm tắt
Nghe
Kể ngôi thứ nhất, nhân vật chính kể về mình và bạn bè. Giọng hồn nhiên; tự sự kết hợp miêu tả và biểu cảm
Hình ảnh ẩn dụ ® là những cô gái TNXP hồn nhiên trong sáng, dũng cảm
Suy nghĩ, phát biểu
 (đan xen giữa hiện tại và quá khứ)
Trên 1 cao điểm: nguy hiểm, ác liệt.
Con đường: lở loét, hang
Máy bay rít: rè rè
Bom nổđất
Bom nổ chậm: quả bom nằm lạnh lùng
Sau đợt bom vắng lặng: có Nho và Thao
Số người: 3 cô gái
Công việc: nếu cần thì phá
Chạy đếm bom giữa ban ngày
Đổ máu: máu túa ra từ cánh tay Nho
Suy nghĩ phát biểu
 I. Giới thiệu văn bản:
 1) Tác giả:
Lê Minh Khuê, sinh 1949, quê huyện Tĩnh Gia Thanh Hóa
Gia nhập thanh nien xung phong trong kháng chiến chống Mỹ
Là cây bút nữ chuyên viết truyện ngắn: về cuộc sống, cuộc chiến đấu của tuổi trẻ ở tuyến đường Trường Sơn (trong chiến tranh)
 2) Văn bản: “Những ngôi sao xa xôi” – 1 trong những tác phẩm đầu tay của tác giả. Viết 1971, lúc cuộc kháng chiến chống Mỹ đang diễn ra ác liệt nhất.
 3) Tóm tắt văn bản
Tìm hiểu văn bản:
 1) Cốt truyện:
Đơn giản nhưng mạch truyện phát triển theo dòng ý nghĩ, tâm trạng của nhân vật đan xen trong hiện tại và quá khứ được tái hiện trong hồi tưởng.
Truyện được trần thuật từ ngôi thứ nhất và người kể chuyện cũng là nhân vật chính.
 2) Ba nhân vật nữ TNXP trong tổ trinh sát mặt đường:
Hoàn cảnh sống và chiến đấu:
Trên 1 cao điểm. Giữa vừng trọng điểm ® nơi tập trung nguy hiểm ác liệt.
Chạy trên cao điểm giữa ban ngày, phơi mình ra giữa trọng điểm, phá bom ® mạo hiểm với cái chết, căng thẳng, phải dũng cảm và bình tĩnh.
Đối với họ đã trở thành công việc thường ngày (có ở đâu như thế này khôngchạy về hang)
Tìm những hình ảnh, chi tiết nói cảnh sinh hoạt thường nhật ở không gian hang đá?
Giữa những nét đẹp của 3 cô gái, có sự tương phản gì giữa không gian chiến tranh và không gian hang đá.
Phương Định là nhân vật như thế nào? (hình dáng, sở thích, hành động, biểu hiện tình cảm?)
Nhân vật Thao như thế nào? (hành động, tính tình)
Phân tích nhân vật Phương Định?
Lưu ý:
Nhân vật tự quan sát và đánh giá về mình ở phần đầu truyện.
Tâm trạng của cô trong 1 lần phá bom ở phần cuối truyện?
Cảm xúc trước trân mưa đá ở cuối truyện?
 (cô gái khá, tóc dày mền, cổ cao kiêu hãnh, đôi mắt có cái nhìn xa xăm)
Nêu nhận xét của em về ngòi bút miêu tả của tác giả khi miêu tả tâm lý Phương Định?
Em có nhận xét gì về giá trị NT
HĐ2: HD HS tổng kết
Nêu nét chính về nội dung và NT của văn bản?
HĐ4: HD HS luyện tập.
 (Gợi ý: Tìm đọc thơ của Phạm Tiến Duật, Nguyễn Duy, Nguyễn Khoa Điềm, Lâm Thị Mỹ Dạ)
Mạo hiểm
Nghỉ ngơi: cái mát..
Hát: bịa ra lời nói
Đòi ăn kẹo2 cái kẹo chanh đầy cát
Dáng vẻ trẻ trung: mát mẻ như 1 que kem trắng.
Thích làm duyên: lông mày
Khốc liệt «bình yên
Căng thẳng « êm dịu
Đe dọa sự sống « bảo tòan sự sống.
Hai bím tóc dày, cái cổ cao, cái nhìn xa xăm.
Thích ngắm mắt trong gương, mê hát
HS thảo luận
HS thảo luận 4 nhóm trình bày
Mỗi nhóm lần lượt từng thành viên trong nhóm trình bày.
Suy nghĩ, phát biểu
Suy nghĩ, phát biểu
Dựa vào ghi nhớ nêu nét chính.
Sưu tầm thơ của các tác giả.
Nét đẹp ở 3 nhân vật:
Là những cô gái trẻ, cá tính hoàn cảnh riêng không giống nhau.
Đều có những phẩm chất chung: tinh thần trách nhiệm cao, dũng cảm, không sợ hy sinh, tình đồng đội gắn bó.
Đều có nét chung của các cô gái trẻ: dễ cảm xúc, nhiều mơ ước, hay mơ mộng, dễ vui mà cũng dễ trầm tư; thích làm đẹp cho cuộc sống của mình dù ở chiến trường (thêu tghùa, chép bài hát, thích ngắm trong gương và hát)
Cá tính của các cô g:
Phương Định: nhạy cảm, hồn nhiên, thích mơ mộng.
Thị Thao
Từng trải hơn, thiết thực hơn và cũng có những khát khao, rung động.
Dũng cảm, bình tĩnh nhưng rất sợ máu.
3)Nhân vật Phương Định:
Là con gái Hà Nội, có thời HS hồn nhiên, vô tư bên mẹ ® kỉ niêm ấy luôn sống trong cô ngay giữa chiến trường, là niềm khát khao, vừa làm dịu mát tâm hồn cô.
Vào chiến trường đã 3 năm, đã quen những thử thách và nguy hiểm, giáp mặt hàng ngày với cái chết nhưng không mất đi cái hồn nhiên, trong sáng và mơ ước.
Yêu mến những đồng đội và những cõi mà cô gặp ® trọng điểm
Được tác giả miêu tả sinh động tâm lý cô:
Nhạy cảm, quan tâm đến hình thức mình.
Tâm lý trong một lần phá bom: căng thẳng, cảnh giác.
Ngòi bút tác giả miêu tả sinh động chân thực làm hiện lên một thế giới nội tâm phong phú nhưng trong sáng, không phức tạp. Đây là cách nhìn về những cái tốt đẹp, trong sáng, cao thượng ở thế hệ TNXP thời chống Mỹ.
 4) Đặc điểm nghệ thuật:
Phương thức trần thuật: ngôi thứ nhất ® miêu tả thế giới nội tâm của nhân vật.
Nghệ thuật xây dựng nhân vật: miêu tả tâm lý.
Ngôn ngữ và giọng điệu: tự nhiên, gần với khẩu ngữ, trẻ trung và có chất nữ tính.
Tổng kết: Ghi nhớ – SGK trang 122
 IV. Luyện tập:
Tìm đọc và ghi lại 1 số bài thơ, đoạn thơ hay viết về thế hệ trẻ trong cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước.
Phát biểu cảm nghĩ về nhân vật Phương Định trong truyện.
4. Củng cố: đã củng cố ở phần tổng kết.
5. Dặn dò:
Soạn “Rô-bin-xơn ngoài đảo hoang” 
/ Rút kinh nghiệm :