Giáo án môn học Ngữ văn lớp 9 - Phong cách Hồ Chí Minh - Lê Anh Trà

PHONG CÁCH HỒ CHÍ MINH
 Lê Anh Trà
Tuần: 1
Tiết: 1 - 2
NS: 10.8.2010
ND: 11.8.2010
Mức độ cần đạt:
Thấy được tầm vóc lớn lao trong cốt cách văn hóa Hồ Chí Minh qua một văn bản nhật dụng có sử dụng kết hợp các yếu tố nghị luận, tự sự, biểu cảm.
Trọng tâm kiến thức, kĩ năng, thái độ
Kiến thức: 
Một số biểu hiện của phong cách Hồ Chí Minh trong đời sống và sinh hoạt.
Yù nghĩa của phong cách Hồ Chí Minh trong việc giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc.
Đặc điểm của kiểu bài nghị luận xã hội qua một đoạn văn cụ thể.
Kĩ năng: 	
Nắm bắt nội dung van bản nhật dụng thuộc chủ đề hội nhập với thế giới và bảo vệ bản sắc văn hóa dân tộc.
Vận dụng các biện pháp nghệ thuật trong việc viết văn bản về một vấn đề thuộc lĩnh vực văn hóa, lối sống.	
Thái độ: 
Tôn trọng, kính yêu, học tập, noi theo tấm gương, phong cách Chủ tịch Hồ Chí Minh vĩ đại.
Có ý thức trong việc bảo vệ bản sắc văn hóa dân tộc và hội nhập với thế giới.
Phương pháp: Phân tích, bình giảng, tích hợp, phát vấn, thảo luận.
Tiến trình dạy học
Ổn định: 
Kiểm tra bài cũ : Kiểm tra sự chuẩn bị đồ dùng học tập của HS.
Bài mới
GV chiếu cho HS xem một số hình ảnh tiêu biểu của Bác Hồ khi ở chiến khu Việt Bắc, căn nhà sàn nơi Bác ở và làm việcđể HS thấy được khái quát phong cách Bác Hồ. Từ đó dẫn vào bài.
Hoạt động của giáo viên và học sinh
Nội dung bài dạy
GV hướng dẫn HS tìm hiểu sơ lược về tác giả Lê Anh Trà và văn bản Phong cách Hồ Chí Minh.
GV hướng dẫn HS đọc và tìm hiểu văn bản.
 Chú ý HS về giọng đọc: thiết tha, truyền cảm, khúc chiết, phù hợp với giọng văn nghị luận.
 GV đọc mẫu một đoạn, gọi các HS khác đọc các đoạn còn lại.
 GV cho Hs đọc, tìm hiểu từ khó trong SGK.
? Qua phần đọc, em hãy chia bố cục của văn bản? Nêu nội dung của từng đoạn? 
 - Văn bản được chia làm hai đoạn:
 + Đoạn đầu: Từ đầu -> “rất hiện đại”: Sự tiếp thu văn hoá nhâ loại của Hồ Chí Minh.
 + Đoạn còn lại: Lối sống giản dị mà thanh cao của Hồ Chí Minh.
? Phương thức biểu đạt chính trong văn bản này?
 - Nghị luận kết hợp tự sự và biểu cảm.
? Nêu chủ đề của văn bản?
- Văn bản Phong cách Hồ Chí Minh là văn bản nhật dụng thuộc chủ đề về sự hội nhập với thế giới và giữ gìn bản sắc văn hoá dân tộc.
GV hướng dẫn phân tích nội dung văn bản.
 Gọi HS đọc lại đoạn 1.
 ? Vốn tri thức văn hoá nhân loại của Chủ tịch Hồ Chí Minh sâu rộng như thế nào?Vì sao Người lại có được vốn tri thức sâu rộng như vậy?
 HS thảo luận trong vòng 4’. Sau đó đại diện các nhóm trình bày kết quả. 
Trong cuộc đời hoạt động Cách mạng đầy gian nan vất vả, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã đi nhiều nơi, tiếp xúc với nhiều nền văn hoá khác nhau .Để có được vốn tri thức đó, Bác đã:
 - Nắm vững các phương tiện giao tiếp là ngôn ngữ.
 - Học hỏi, tìm hiểu đến mức sâu sắc.
 - Qua công việc mà học hỏi.
 ? Sự tiếp thu rất rộng ấy của Bác có sự chọn lọc hay không?
 - Người đã tiếp thu một cách có chọn lọc tinh hoa văn hoá nước ngoài.
 ? Sự chọn lọc ấy cho ta biết thông qua những chi tiết nào?
 - Không chịu ảnh hưởng một cách thụ động.
 - Tiếp thu mọi cái đẹp, đồng thời phê phán những hạn chế, tiêu cực.
 - Tiếp thu những ảnh hưởng quốc tế trên cơ sở nền tảng văn hoá dân tộc.
GV chốt và bình giảng nâng cao về ý thức học hỏi, sự tiếp thu văn hoá nhân loại của của Chủ tịch Hồ Chí Minh, đồng thời tích hợp giáo dục HS ý thức về một xã hội hoà nhập mà không hoà tan trong thời đại hiện nay.
 GV mời HS đọc lại đoạn hai.
 ? Lối sống rất giản dị, rất Việt Nam, rất phuơng Đông của Bác được biểu hiện qua những phương diện nào? Em hãy tìm những chi tiết thể hiện điều đó?
 - Nơi ở, nơi làm việc đơn sơ: chiếc nhà sàn gỗ bên cạnh chiếc ao, chỉ có vài phòng
 - Trang phục giản dị: áo bà ba nâu, chiếc áo trấn thủ, đôi dép lốp
 - Aên uống đạm bạc: Cá kho, rau luộc, dưa ghém, cà muối, chào hoa
? Em có nhận xét gì về lối sống của Bác?
 - Giản dị, đạm bạc, thanh cao.
 - Đây không phải là lối sống khắc khổ mà là lối sống có văn hoá, trở thành quan điểm thẩm mĩ: cái đẹp là sự giản dị, tự nhiên.
 GV tích hợp với Văn bản: Đức tính giản dị của Bác Hồ ở Ngữ Văn 7.
? Vì sao có thể nói lối sống của Bác là lối sống giản dị mà thanh cao?
- HS cảm nhận, trình bày.
 GV liên hệ thực tế với cuộc sống hiện tại, tích hợp với cuộc vận đôïng của toàn Đảng, toàn quân, toàn dân ta sống và làm việc theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh để giáo dục ý thức, trách nhiệm cho học sinh.
? Lối sống của Chủ tịch Hồ Chí Minh được ví với ai trong lịch sử Việt Nam ? Em biết gì về Nguyễn Trãi và Nguyễn Bỉnh Khiêm ?
 GV kể sơ lược về cuộc đời của hai tác gia lớn là Nguyễn Trãi và Nguyễn Bỉnh Khiêm để HS thấy được những vị hiền triết cũng có cuộc sống giản dị mà thanh cao. 
? Nêu những nét khát quát về nội dung mà chúng ta vừa học trong bài?
HS khái quát.
GV bổ sung, chốt ý.
? Em hãy tìm những nét nghệ thuật tiêu biểu được tác giả sử dụng trong văn bản?
 HS thảo luận nhóm trong vòng 3 phút. Sau đó, gọi đại diện một số nhóm trả lời. Các nhóm khác bổ sung.
 GV nhận xét và chốt: Trong văn bản này, những biện pháp nghệ thuật đã làm nổi bật vẻ đẹp phong cách Hồ Chí Minh là:
 - Kết hợp kể và bình luận một cách tự nhiên.
 - Đan xen thơ Nguyễn Bỉnh Khiêm, cách dùng từ Hán Việt gợi cho người đọc thấy sự gần gũi giữa Chủ tịch Hồ Chí Minh với các bậc hiền triết của dân tộc.
 - Sử dụng nghệ thuật đối lập: Vĩ nhân mà hết sức giản dị, gần gũi; am hiểu mọi nền văn hoá nhân loại là hết sức dân tộc, hết sức Việt Nam.
Cho Hs đọc phần ghi nhớ trong SGK.
 ? Nêu cảm nhận của em về nét đẹp trong phong cách Hồ Chí Minh?
 ? Qua bài học, em hãy rút ra ý nghĩa về việc học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh? 
 GV tổ chức cho HS luyện tập: thi kể chuyện về lối sống giản dị mà cao đẹp của Chủ tịch Hồ Chí Minh.
GV hướng dẫn HS những nội dung sẽ thực hiện ở nhà.
I. Giới thiệu chung
1. Tác giả
2. Tác phẩm: Trích “Phong cách Hồ Chí Minh, cái vĩ đại với cái giản dị”.
II. Đọc – hiểu văn bản
1. Đọc – tìm hiểu từ khó
2. Tìm hiểu văn bản
a. Bố cục
b. Phương thức biểu đạt: nghị luận kết hợp tự sự và biểu cảm. 
c. Chủ đề: Sự hội nhập với thế giới và giữ gìn bản sắc văn hoá dân tộc.
d. Phân tích
* Sự tiếp thu văn hoá nhân loại của Hồ Chí Minh.
- Nắm vững các phương tiện giao tiếp là ngôn ngữ, nói và viết thạo nhiều thứ tiếng.
- Học học, tìm hiểu văn hoá, nghệ thuật đến mức uyên thâm.
 - Không chịu ảnh hưởng một cách thụ động.
- Tiếp thu cái đẹp, phê phán cái hạn chế.
- Tiếp thu trên nền tảng văn hoá dân tộc.
* Lối sống giản dị mà thanh cao của Chủ tịch Hồ Chí Minh
 - Nơi ở, nơi làm việc đơn sơ.
 - Trang phục giản dị.
 - Aên uống đạm bạc.
=> Đây là cách sống có văn hoá đã trở thành quan niệm thẩm mỉ: Cái đẹp là sự giản dị, tự nhiên.
3. Tổng kết
 a. Nội dung: 
- Sự hiểu biết sâu, rộng về các dân tộc và văn hóa thế giới nhào nặn nên cốt cách văn hóa dân tộc Hồ Chí Minh.
- Phong cách Hồ Chí Minh là sự giản dị trong lối sống, sinh hoạt hàng ngày, là cách di dưỡng tinh thần, thể hiện một quan niệm thẩm mĩ cao đẹp.
b. Nghệ thuật:
- Sử dụng ngôn ngữ trang trọng
- Vận dụng kết hợp các phương thức biểu đạt tự sự, biểu đạt, lập luận.
 - Đan xen thơ Nguyễn Bĩnh Khiêm.
 - Vận dụng các hình thức so sánh, các nghệ thuật đối lập.
Luyện tập
III. Hướng dẫn tự học
 - Tìm đọc một số mẩu chuyện về cuộc đời hoạt động của Bác Hồ.
- Tìm hiểu nghĩa của một số từ Hán Việt trong đoạn trích.
- Nắm nội dung, nghệ thuật, chủ đề tư tưởng của văn bản.
Rút kinh nghiệm: