Giáo án môn học Ngữ văn lớp 9 - Tiết học 125: Cách làm bài văn nghị luận về một đoạn thơ, bài thơ

Tiết 125. Tập làm văn Ngày dạy: 04/03/09
CÁCH LÀM BÀI VĂN NGHỊ LUẬN
VỀ MỘT ĐOẠN THƠ, BÀI THƠ
I. Mục tiêu cần đạt:
Học sinh:
- Biết cách viết bài nghị luận về một đoạn thơ, bài thơ đúng với uyê cầu của bài nghị luận văn học.
- Có ý thức lập dàn ý và bày tỏ ý kiến khi viết văn.
- Rén kĩ năng thực hiện các bước khi làm bài, biết cách tổ chức, triển khai luận điểm.
II. Tiến trình lên lớp:
 1. Ổn định: 9a /35 ( vắng.) 
 2. iểm tra: -Thế nào là nghị luận một tác phẩm văn học?
 - Hãy đánh giá hai câu thơ sau: “Ngày ngày mặt trời đi qua trên lăng
 Thấy một mặt trời trong lăng rất đỏ”
 3. Bài mới: 
Hs
Gv
Gv
Hs
Hs
Gv
Hs
Gv
Hs
Hs
Gv
Hs
Gv
* Hoạt động 1: Hướng dẫn tìm hiểu đề bài.
+ Đọc 4 đề trong Sgk. 
- Các đề bài trên được cấu tạo như thế nào?
- Yêu cầu của đề được thể hiện ở những từ ngữ nào?
+ Phân tích, cảm nghĩ, cảm nhận
- Đối tượng nghị luận là gì?
- Nếu chia nhóm dạng đề em sẽ căn cứ vào đối tượng hay từ ngữ yêu cầu của đề?
+ Nêu đối tượng.
* Hoạt động 2: Hướng dẫn cách làm.
+ Nhắc 4 bước làm bài
+ Đọc bài viết về quê hương Sgk/81
- Bài “Quê hương” các em đã được học ở lớp mấy? Của tác giả nào?
- Hãy chỉ ra bố cục ba phần của bài văn?
- Phần mở bài tác giả viết những ý gì?
- Trong phần thân bài, câu nào nêu luận điểm?
- Để triển khai luận điểm đó tác giả đã phân tích mấy dẫn chứng?
- Mỗi dẫn chứng được phân tích, triển khai như thế nào?
- Trong mỗi câu nêu luận cứ từ ngữ nào thể hiện sự đánh giá của người viết?
+ Phát hiện dàn ý qua câu hỏi gợi ý của giáo viên
+ Thảo luận theo nhóm (7’)
+ Đại diện nhóm trình bày 
+ Lớp nhận xét – bổ sung.
- Dùng bảng phụ đưa ra hệ thống luận điểm, luận cứ.
- Làm một bài văn nghị luận về đoạn thơ, bài thơ gồm có mấy bước?
- Dàn ý của bài văn nghị luận gồm có mấy phần? Nêu nội dung từng phần?
- Luận cứ được triển khai từ cơ sở nào?
- Những dẫn chứng: câu thơ -> phân tích?
+ Đọc ghi nhớ.
* Hoạt động 3: Hướng dẫn luyện tập.
+ Đọc yêu cầu của đề bài 
- Phân tích khổ thơ đầu trong bài “Sang thu” của Hữu Thỉnh?
- Hoàn cảnh sáng tác của bài thơ?
- Vị trí khổ thơ?
- Nội dung cảm xúc của bài thơ này là gì?
- Cảm xúc của nhà thơ được gợi lên từ hương vị, đặc điêûm gì của thiên nhiên?
- Hình ảnh, ngôn từ trong khổ thơ được đặc sắc như thế nào?
+ Thảo luâïn theo nhóm 5phút (lập dàn ý)
+ Nhóm 1: Phần mở bài và kết bài 
+ Mhóm 2: Viết phần thân bài
+ Đại diện nhóm trình bày – lớp nhận xét – bổ sung.
- Nhận xét, sửa chữa.
I. Đề bài nghị luận về một đoạn thơ, bài thơ.
 1. Phân tích ví dụ:
 2. Nhận xét:
 - Yêu cầu: phân tích, cảm nghĩ, cảm nhận.
 - Đối tượng: 
 + Hình ảnh trong thơ.
 + Một đoạn thơ.
 + Cả bài thơ.
II. Cách làm bài.
 1. Phân tích ví dụ:
 - Tình yêu quê hương của tế Hanh trong bài “Quê hương”
 a. Cách làm bài văn nghị luận:
 4 bước
 b. Cách tổ chức triển khai luận điểm:
 - Mở bài:
 + Cảm xúc về đề tài quê hương trong thơ Tế Hanh.
 + Giới thiệu bài “Quê hương”
 - Thân bài:
 + Câu 1: Nêu luận điểm
 + Luận cứ 1: Hình ảnh đoàn thuyền ra khơi trong ký ức. 
 + Thơ
 + Con thuyền
 + Lời thơ, từ ngữ
 + Cảm nhận về cánh buồm
 ->Tình cảm thiêng liêng, trìu mến
- Luận cứ 2: Cảnh đáng yêu khi chào đón thành quả lao động (tấp nập, vui tươi)
 + Thơ
 + Nhận xét âm điệu, so sánh
 - Luận cứ 3: Hình ảnh con người với những câu thơ hay nhất
 + Nhận xét con người: bức tượng đài
 -> hương vị quê hương
 + Nhận xét câu thơ cuối.
 - Kết bài:
 + Đánh giá khái quát 
 + Tác dụng
 2. Ghi nhớ: Sgk.
III. Luyện tập:
* Đề bài: Phân tích khổ thơ đầu trong bài “Sang thu”
 1. Lập dàn ý:
 a. Mở bài:
 - Giới thiệu bài thơ
 -Vị trí đoạn thơ, nội dung 
 b. Thân bài:
 - Phân tích những chi tiết:
 + Hương ổi: phả
 + Sương: chùng chình
 + Cảm giác: bồng bềnh – hình như
 -> Hình ảnh độc đáo: cảm xúc tinh tế
 c. Kết bài: Cảm xúc chung.
4. Củng cố: Sự khác nhau giữa nghị luận một tác phẩm truyện (đoạn trích) với nghị luận về một đoan5 thơ, bài thơ?
5. Hướng dẫn – dặn dò:
 - Nắm vững cách làm (Học thuộc phần ghi nhớ)
 - Soạn “Mây và sóng” chú ý cuộc đối thoại – độc thoại và tình cảm của người con dành cho mẹ trước những cám dỗ.
*********************************