Giáo án môn học Ngữ văn lớp 9 - Tiết học 137, 138: Ôn tập Tiếng Việt

Tiết 137 + 138: 	 Ngày dạy: 21- 24/3/09
ÔN TẬP TIẾNG VIỆT
I. Mục tiêu cần đạt
Học sinh:
- Củng cố phần lí thuyết đã được học.
- Biết thông qua các tài liệu ngôn ngữ thực tế để hệ thống lại các hiện tượng ngôn ngữ đã học.
- Rèn kĩ năng vận dụng viết đoạn văn có sử dụng khởi ngữ và các thành phần biệt lập.
II. Tiến trình lên lớp:
 1. Ổn định: 9a / 35 (vắng) 
 2. Kiểm tra: ( thực hiện trong quá trình dạy) 
 3. Bài mới:
Gv
Hs
Gv
Gv
Hs
Gv
Gv
Hs
Gv
Hs
Gv
Hs
* Hoạt động 1: Hướng dẫn ôn tập khởi ngữ và các thành phần biệt lập.
- Khởi ngữ là gì? 
+ Đọc – xác định yêu cầu bài tập. 
- Gọi 2 em lên bảng điền thành phần của các từ in đậm theo hình thức chơi: “Bên nêu từ ngữ, bên gọi thành phần tương ứng với từ ngữ ấy”
- Khái quát kiến thức cơ bản.
- Hãy viết đoạn văn giới thiệu truyện ngắn “Bến quê” của Nguyễn Minh Châu, trong đó có câu chứa khởi ngữ và câu chứa thành phần tình thái
- Gọi một học sinh lên bảng viết đoạn văn.
+ Lớp viết bằng giấy nháp.
- Sửa đoạn văn và gới thiệu đoạn văn mẫu để Hs so sánh.
Tiết 2:
* Hoạt động 2: Hướng dẫn ôn tập liên kết câu và liên kết đoạn văn.
- Thế nào là liên kết câu, liên kết đoạn văn.
+ Đọc bài tập 1, 2/110 và xác định yêu cầu
- Gọi Hs lên bảng điền vào cột
+ Lớp nhận xét và bổ sung.
* Hoạt động 3: Hướng dẫn ôn tập nghĩa tường minh và hàm ý.
- Thêù nào là nghĩa tường minh và hàm ý?
- Hãy đọc và xác định yêu cầu.
+ Thảo luận theo nhóm 
(4’)
+ Trình bày – nhận xét.
I. Khởi ngữ và các thành phần biệt lập:
 Bài 1/109:
Khởi ngữ
Các thành phần biệt lập
Tình thái
Gọi đáp
Cảm thán
Phụ chú
Xây dựng cái lăng ấy
Dường như
Thưa ông
Vất vả quá
Những người con gái sắp xa ta  nhìn ta như vậy.
Bài 2/110: (Bảng phụ)
 Nhắc đến “Bến quê” ta nghĩ ngay đến Nguyên Minh Châu – một nhà xuất sắc thời hiện đại. Hình như trong truyện của mình, nhà văn chỉ hướng vào đời sống thế sự nhân sinh hàng ngày, với những chi tiết sinh hoạt đời thường, có khi nhỏ nhặt, để phát hiện những chiều sâu của đời sống với bao nhiêu quy luật và nghịch lí. Thật xúc động khi nhìn thấy nhân vật Nhĩ vào những ngày cuối đời mới nhận ra những vẻ đẹp bình dị, gần gũi, mộc mạc  những sự khao khát của anh lại rất xa vời vì đôi chân bị “buộc chặt” do bệnh tật.
II. Liên kết câu và liên kết đoạn văn:
Bài 1,2/110:
Phép liên kết
Sử dụng từ ĐN, TN 
Lặp
Thế
Nối
Cô bé
(b)
(c)
Cô bé
Nó
(b)
Thế
(c)
Nhưng
Nhưng
Rồi 
Và
(a)
III. Nghĩa tường minh và hàm ý:
 1. Khái niệm:
Hai điều kiện sử dụng hàm ý
1. Câu nói có hàm ý
2. Người nghe có năng lực giải
Để sử dụng hàm ý thành công
1. Người nghe cộng tác
2. Người nói nắm năng lực giải
2. Bài tập:
 Bài 1/111: Trong câu in đậm cuối truyện, người ăn mày muốn nói bằng hàm ý với người giàu rằng : “Địa nhục là chỗ cua các ông” (người nhà giàu)
 Bài 2/111: Xác định vi pham phương châm
a. Từ câu in đậm có thể hiểu:
 - Đội bóng huyện chơi không hay
 - Hoặc: Tôi không muốn bình luận việc này .
 -> Người nói cố ý vi phạm phương châm quan hệ.
b. Hàm ý của câu in đậm là:
 -Tớ chưa báo cho Nam và Tuấn.
 -> Người nói cố ý vi phạm phương châm về lượng.
4. Củng cố
5. Hướng dẫn – dặn dò:
 a. Bài học:
 - Tìm các văn bản có sử dụng có kiến thức Tiếng việt có liên quan.
 - Viết đoạn văn chủ đề tự chọn trong đó có sử dụng khởi ngữ, các thành phần biệt lập, phép liên kết câu, nghĩ tường minh và hàm ý..
 b. Chuẩn bị:
 - Cho đề bài “Bếp lửa sưởi ấm một đời – bàn về bài thơ “Bếp lửa” của Bằng Việt.
 - Lập dàn ý chi tiết và luyện nói ở nhà (dựa và phần gợi ý)
*********************************