Giáo án môn học Ngữ văn lớp 9 - Tiết học 94: Phép phân tích và tổng hợp

Tiết 94: Tập làm văn	 Ngày dạy: 03/01/09
PHÉP PHÂN TÍCH VÀ TỔNG HỢP
I. Mục tiêu cần đạt:
 Học sinh:
 - Chỉ ra được đặc điểm của phép phân tích và tổng hợp.
 - Hiểu và biết vận dụng các thao tác phân tích, tổng hợp trong làm văn nghị luận.
 - Rèn kĩ năng phân tích, tổng hợp.
II. Tiến trình lên lớp:
 1. Ổn định : 9a: / 36 ( Vắng ) 
 2.Kiểm tra: Khi làm văn chứng minh em thường triển khai luận điểm theo cấu trúc loại đoạn văn nào?
 3. Bài mới: Giới thiệu bài mới.
Hs
Gv
Hs
Gv
Hs
Gv
Hs
Gv
Gv
Hs
Gv
Hs
Hs
Gv
Hs
Gv
Gv
Hs
Gv
* Hoạt động 1. Hướng dẫn tìm hiểu phép lập luận phân tích và tổng hợp. 
+ Đọc ví dụ Văn bản “Trang phục”
- Bài văn đã nêu dẫn chứng gì về trang phục? 
- Vì sao “Không ai” làm cái điều phi lí như tác giả đã nêu ra? Việc không làm đó cho thấy những quy tắc nào trong ăn mặc của con người?
- Quy tắc ăn mặc phải chỉnh thể, đồng bộ.
- Hiện tượng (dẫn chứng) thứ nhất nêu ra điều gì?
- Hiện tượng thứ hai nêu ra vấn đề gì?
+ Nêu các dẫn chứng cụ thể.
- Tác giả đã dùng phép lập luận nào để nêu ra các dẫn chứng?
+ Tác giả phân tích từng tình huống giả định để cho thấy có một sự ràng buộc bên trong.
- Qua đó em hiểu thế nào là phép phân tích ?
+ Phân tích lập luận là trình bày từng bộ phận, phương diện bằng cách dùng các biện pháp như so sánh, đối chiếu, suy luận ->tìm ra ý nghĩa của các bộ phận ấy và mối quan hệ giữa chúng.
- Câu “Ăn mặc ra sao cũng phải phù hợp với hoàn cảnh riêng của mình và hoàn cảnh chung của xã hội ” có phải là câu tổng hợp các ý đã phân tích ở trên không? 
- Nó có thâu tóm được các ý trong từng dẫn chứng cụ thể nêu trên không ?
+ Đó là câu khái quát toàn bài thâu tóm từng ví dụ cụ thể nêu trên.
- Từ tổng hợp quy tắc ăn mặc nói trên bài viết đã mở ra vấn đề ăn mặc đẹp như thế nào?
- Nêu các quy định cái đẹp của trang phục như thế nào?
- Gọi đó là phép tổng hợp. Vậy tổng hợp là gì?
+ Kết luận vấn đề.
- Chốt lại: có hai phương pháp tổng hợp: cá thể, toàn thể.
- Thế nào là phân tích và tổng hợp?
+ Đọc phần ghi nhớ .
- Kết luận: Hai phương pháp tuy đối lập nhau nhưng không tách rời nhau. Phân tích rồi tổng hợp ->có ý nghĩa.
* Hoạt động 2: Hướng dẫn luyện tập.
+ Đọc và nêu yêu cầu bài tập 1,2,3,4
- Nêu yêu cầu thảo luận theo nhóm. 
 Nhóm 1: Tác giả đã phân tích luận điểm bàng cách nào?
 Nhóm 2: Tác giả đã phân tích tầm quan trọng của cách đọc sách như thế nào?
 Nhóm 3: Em hiểu phân tích có vai trò như thế nào trong phép lập luận?
 Nhóm 4: Lí do chọn cách đọc sách?
- Theo dõi, hướng dẫn.
+ Đại diện nhóm thuyết trình - lớp góp ý nhận xét.
 - Nhận xét cho điểm. 
I. Phép lập luận và phân tích tổng hợp:
1. Phân tích ví dụ:
 Văn bản “Trang phục”
- Hiện tượng: ăn mặc không đồng bộ 
-> Quy tắc ăn mặc phải chỉnh tề, đồng bộ.
+ Phù hợp với hoàn cảnh.
+ Phù hợp với đạo đức: giản dị, hoà mình vào cộng đồng.
=> Phép lập luận: tách ra từng trường hợp để thấy “Quy luật ngầm của văn hoá” chi phối cách ăn mặc.
- Câu: “Ăn mặc  xã hội”
 -> Khái quát toàn bài, thâu tóm từng ví dụ nêu trên.
- Câu cuối: Trang phục phù hợp với văn hoá, địa điểm, môi trường 
-> đẹp.
2. Ghi nhớ :(Sgk)
IV. Luyện tập: 
Bài 1: Cách phân tích luận điểm của tác giả:
- Học vấn không chỉ là chuyện đọc sách, nhưng đọc sách rốt cuộc là một con đường của học vấn.
- Học vấn là của nhân loại à học vấn của nhân loại do sách truyền lại à sách là kho tàng của học vấn.
=> Phân tích bằng tính chất bắc cầu mối quan hệ qua lại giữa ba yếu tố.( Sách – nhân loại – học vấn)
- Phân tích đối chiếu: nếu không đọc, nếu xoá bỏ à nhấn mạnh tầm quan trọng của đọc sách với việc nâng cao học vấn.
Bài 2: Lí do chọn sách đọc:
- Đọc không cần nhiều mà cần tinh, kĩ.
- Sách có nhiều loại (sách chuyên môn, sách thường thức, không chọn dễ lạc).
- Các loại sách ấy liên quan với nhau.
Bài 3: Phân tích tầm quan trọng của việc đọc sách:
- Không đọc không có điểm xuất phát cao.
- Đọc là con đường ngắn nhất để tiếp cận tri thức.
- Không chọn lọc sách thì đời người ngắn ngủi không đọc xuể.
Bài 4: Vai trò của phân tích trong lập luận:
- Phương pháp phân tích là rất cần thiết trong bài nghị luận.
4. Củng cố: Mối quan hệ giữa phép phân tích và tổng hợp?
5. Hướng dẫn – dặn dò:
 a. Bài học: 
 - Nắm được đặc điểm của phép phân tích và tổng hợp.
 -Viết đoạn văn ngắn phân tích những tác hại của việc lười học.
 b. Chuẩn bị: Luyện tập và phân tích tổng hợp 
 Đọc kĩ các đoạn văn a,b/11 và cho biết người viết sử dụng phép lập luận nào và vận dụng như thế nào ? Phân tích bản chất lối học đối phó đệ nêu lên tác hại.
***********************