Giáo án môn Ngữ văn 9 - Tiết 122: Nói với con

Ngày soạn.
Ngày dạy 
Tiết 122 .
Nói với con .
 Y Phương .
I. Mục tiêu cần đạt :
Giúp học sinh : 
- Cảm nhận được tình cảm thắm thiết của cha mẹ đối với con cái , tình yêu quê hương sâu nặng cùng niềm tự hào với sức sống mạnh mẽ , bền bỉ của dân tộc mình qua lời thơ của Y Pương .
- Bước đầu hiểu được cách diễn tả độc đáo , giàu hình ảnh cụ thể , gợi cảm của thơ ca miền núi .
- Bồi dưỡng tâm hồn yêu gia đình , tự hào quê hương , dân tộc .
II. Chuẩn bị đồ dùng dạy học
GV : Tìm các câu thơ diễn tả lối nói dân tộc .
HS : Sưu tầm những câu thơ, ca dao các dân tộc 
III. hoạt động dạy học :
1. ổn định tổ chức :
2. Kiểm tra bài cũ : 
- Đọc thuộc lòng bài thơ " Sang thu " . Nêu cảm nhận của em về hai câu cuối .
3. Bài mới: 
Hoạt động 1: Gv giới thiệu bài:
Tình yêu thương con cái , mơ ước thế hệ sau nối tiếp xứng đáng , phát huy truyền thống của tổ tiên , quê hương vốn là tình cảm cao đẹp của con người Việt Nam ta suốt bao đời nay . " Nói với con " của Y Phương - nhà thơ dân tộc Tày - là một trong những bài thơ hướng vào đề tài ấy với cách nói riêng , xúc động và chân tình bằng hình thức người cha nói với con tâm tình , dặn dò trìu mến , ấm áp và tin cậy .
Hoạt động 2 : Hướng dẫn tìm hiểu chung về tác giả , tác phẩm .
GV : Nêu câu hỏitìm hiểu tác giả tác phẩm, HS lần lượt trả lời độc lập
? Nêu những nét khái quát về tác giả , đặc điểm thơ của Y Phương ? 
? Hoàn cảnh ra đời của tác phẩm ? 
? Nhận xét thể thơ ? ( Tự do ) .
Giáo viên hướng dẫn đọc ( nhẹ nhàng , thiết tha như lời tâm tình thủ thỉ ) .
Học sinh đọc .
? Bài thơ viết về điều gì ? 
? Giáo viên kiểm tra việc nhớ chú thích của học sinh ?
? Nêu bố cục của bài thơ ?
? Em có nhận xét gì từ bố cục này ? 
Hoạt động 3 : Hướng dẫn phân tích .
Học sinh đọc đoạn đầu .
? 4 câu thơ đầu cho em cảm nhận được điều gì ?
HS: Độc lập trả lời, lớp nhận xét
GV: Đánh giá, kết luận
Nêu vấn đề thảo luận nhóm 
? Hãy phân tích hình ảnh thơ để thấy con được trưởng thành trong cuộc sống lao động , trong thiên nhiên thơ mộng , nghĩa tình của quê hương ? 
HS: Thảo luận nhóm học tập, viết ra giấy A4, dán lên bảng
GV: Đánh giá quá trình hoạt động của HS và so sánh kết quả của các nhóm.Rồi định hướng đáp án cho HS
Hoạt động 4: Hướngdẫn HS tìm hiểu những đức tính cao đẹp của " người đồng minh " và mơ ước của người cha về con mình .
Học sinh đọc đoạn thơ còn lại .
GV: Nêu câu hỏi, HS lần lượt trả lời độc lập
? Người cha đã nói với con về những đức tính gì của người đồng mình ?
HS: Độc lập trả lời, lớp nhận xét gv kết luận 
? Trong cách nói ấy người cha muốn truyền cho đứa con tình cảm gì với quê hương ?
HS: Trao đổi nhóm bàn, độc lập trình bày, gv nhận xét
? Giải thích các câu thơ :" Sống trên .. phong tục ". Cho biết trong các câu thơ ấy tác giả đã sử dụng nghệ thuật gì? Tác dụng của NT ấy?
HS: Trao đổi nhóm bàn, độc lập trình bày
? Nhận xét gì về tình cảm của người cha dành cho con ? 
Hoạt động 5 : Hướng dẫn tổng kết . 
? Nhận xét về nghệ thuật của bài .
( Hình ảnh cụ thể mộc mạc , có sức khái quát , giàu chất thơ ) .
? Qua bài thơ em cảm nhận được tình cảm gì của người cha dành cho con ?
? Điều lớn nhất người cha muốn truyền cho con , giáo dục con là gì ? 
Học sinh đọc to ghi nhớ .
I . Tìm hiểu chung .
1 . Tác giả : 
- Dân tộc Tày ( Cao Bằng ) .
- Đặc điểm thơ : Chân thật, mạnh mẽ, trong sáng, giàu hình ảnh của con người Miền núi . 
2. Tác phẩm : 
Trích từ : Thơ Việt Nam 1945 - 1985 .
3 . Đọc , tìm hiểu chú thích .
* Bài thơ là lời người cha nói với con về cội nguồn , sức mạnh quê hương ....
4 . Bố cục : 
- Gồm 2 đoạn 
- Từ đầu ....... trên đời : Con lớn lên trong tình yêu thương , sự nâng đỡ của cha mẹ trong cuộc sống lao động nên thơ của quê hương .
- Còn lại : Lòng tự hào về sức sống mạnh mẽ , bền bỉ , về truyền thống cao đẹp của quê hương và niềm mong ước con hãy kế tục xứng đáng truyền thống ấy .
-> Từ tình cảm gia đình mở rộng ra tình cảm quê hương , từ những kỉ niệm gần gũi , thiết tha mà nâng lên lẽ sống .
II . Phân tích :
1 . Tình yêu thương của cha mẹ , sự đùm bọc của quê hương đối với con .
* 4 câu đầu : Con lớn lên trong tình yêu thương, nâng đón, mong chờ của cha mẹ .
- Hình ảnh : 
 Chân bước -> cha 
 Chân bước -> mẹ 
=> Không khí gia đình đầm ấm, quấn quýt .
-> Tư duy đặc trưng của người miền núi .
- Từng bước đi, tiếng nói, tiếng cười được cha mẹ chăm chút, vui mừng đón nhận .
* Con lớn khôn, trưởng thành trong cuộc sống lao động, thiên nhiên thơ mộng, nghĩa tình quê hương .
- Người đồng mình : -> sự mộc mạc của người dân tộc Tày .
- Hình ảnh : Đan lờ .
 Vách nhà ken .
=> Miêu tả cụ thể, nói lên sự gắn bó, quấn quýt .
-> Cuộc sống lao động cần cù, êm đềm, tươi vui .
- Hình ảnh : Rừng cho hoa .
 Đường ... tấm lòng .
=> Nhân hoá -> thiên nhiên che chở nuôi dưỡng con người cả về tâm hồn , lối sống .
2 . Những đức tính cao đẹp của " người đồng mình " và mơ ước của người cha về con mình .
- Đức tính cao đẹp của người đồng :
mình :
+ Vất vả mà mạnh mẽ, khoáng đạt, bền bỉ, gắn bó với quê hương dẫu còn cực nhọc , đói nghèo .
+ Mộc mạc, giàu chí khí, niềm tin, cần cù, nhẫn nại đã làm nên quê hương với truyền thống, phong tục tập quán tốt đẹp .
- Phép lặp từ ngữ " Người đồng mình " -> dặn dò con :
+ Phải có tình nghĩa thuỷ chung với quê hương, biết chấp nhận và vượt qua gian nan, thử thách bằng ý chí, niềm tin của mình .
+ Muốn con tự hào với truyền thống quê hương -> tự tin vững bước trên đường đời .
=> Người cha thể hiện tình cảm yêu thương, trìu mến thiết tha và niềm tin tưởng của người cha vào người con .
III . Tổng kết .
1 . Nghệ thuật : Giọng trìu mến thiết tha , cách nói dùng nhiều hình ảnh dân tộc miền núi .
2 . Nội dung : 
- Là thương yêu tha thiết và tin tưởng .
- Tự hào về gia đình , quê hương .
- Tự tin ở bản thân khi bước vào đời . 
 .
IV . Củng cố :
- Phân tích một hình ảnh thơ gây ấn tượng nhất trong em .
V. Hướng dẫn học bài ở nhà
Học bài cũ, làm hoàn chỉnh bài tập phần luyện tập
Chuẩn bị bài “ Nghĩa tường minh và