Giáo án môn Ngữ văn 9 - Tiết 97: Tiếng nói của văn nghệ

Ngày soạn:
Ngày Giảng: 
 Bài 19 Tiết 97
Tiếng nói của văn nghệ
(Nguyễn Đình Thi)
I. Mục tiêu cần đạt
 Giúp HS:
- Hiểu được nội dung của văn nghệ, sức mạnh kỳ diệu của nó đối với đời sống của con người.
- Hiểu thêm cách viết bài nghị luận qua các tác phẩm nghị luận ngắn gọn, chặt chẽ giàu hình ảnh của Nguyễn Đình Thi.
II. Phương tiện dạy học:
Tư liệu về tác giả Nguyễn Đình Thi và tác phẩm
III. Hoạt động dạy học:
ổn định tổ chức:
Kiểm tra bài cũ: 
?Văn nghệ có vai trò như thế nào đối với cuộc sống?
Bài giảng:
Hoạt động 1: GV giới thiệu bài mới.
Hoạt động của GV và HS
Nội dung cần đạt
Hoạt động 2: Sức mạnh kì diệu của văn nghệ
HS đọc tiếp phần còn lại.
GV: Tiếng nói của văn nghệ không đơn thuần là tình cảm mà nó còn chứa đựng những gì? Văn nghệ đến với con người bằng cách nào?
HS nêu ý kiến, nhận xét, bổ sung.
3. Sức mạnh kì diệu của văn nghệ
Văn nghệ đến với con người bằng tình cảm.
Nghệ thuật không thể nào thiếu tư tưởng.
- Tư tưởng trong nghệ thuật không khô khan, trừu tượng mà thấm sâu những cảm xúc, nỗi niềm, từ đó tác phẩm văn nghệ nói nhiều nhất với cảm xúc đi vào nhận thức tâm hồn chúng ta qua con đường tình cảm, giúp con người tự nhận thức mình, tự xây dựng mình.
- Bằng cách thức đặc biệt đó, văn nghệ thực hiện chức năng của nó một cách tự nhiên, hiệu quả, sâu sắc, lâu bền.
 GV hướng dẫn HS thảo luận ý kiến sau: "Văn nghệ là một thứ tuyên truyền - không tuyên truyền nhưng lại hiệu quả và sâu sắc hơn cả".
 - Tự thân văn nghệ, những tác phẩm chân chính đã có tác dụng tuyền truyền.
Vì: Tác phẩm văn nghệ chân chính bao giờ cũng được soi sáng bởi một tư tưởng tiến bộ hướng người đọc người nghe vào một lẽ sống, cách nghĩ đúng đắn nhân đạo mà vẫn có tác dụng tuyên truyền cho một quan điểm, một giai cấp, một dân tộc nào đó.
+ Nó không tuyên truyền một cách lộ liễu, khô khan, không diễn thuyết, minh hoạ cho các tư tưởng chính trị.
- Vì sao nói văn nghệ mặc dù không tuyên truyền mà lại sâu sắc hơn, hiệu quả hơn?
HS thảo luận, trình bày.
Gợi ý: Văn nghệ dùng những gì để tuyên truyền? Văn nghệ tuyên truyền bằng con đường nào?
- Văn nghệ là cả sự sống con người, là mọi trạng thái cảm xúc, tình cảm phong phú của con người trong đời sống cụ thể, sinh động.
- Văn nghệ tuyên truyền bằng con đường đặc biệt - con đường tình cảm. Qua tình cảm, văn nghệ lay động toàn bộ con tim khối óc chúng ta. "Nghệ sĩ truyền điện thẳng vào con tim khối óc chúng ta một cách tự nhiên sâu sắc và thấm thía. Nghệ thuật vào đốt lửa trong lòng chúng ta, khiến chúng ta tự phải bước lên con đường ấy".
- Nghệ thuật mở rộng khả năng cảm nhận, thưởng thức của tâm hồn.
- Nghệ thuật giải phóng con người khỏi những giới hạn chật hẹp của đời sống con người.
Nói tóm lại, nghệ thuật là tiếng nói của tình cảm. Nó có sức mạnh kỳ diệu, sức mạnh cảm hoá to lớn.
GV kể một số câu chuyện ngắn minh hoạ cho sức cảm hoá kì diệu của nghệ thuật.
VD: - Tiếng nhạc của bản thánh ca trong truyện: "Người cảnh sát và bản thánh ca" - O. Henri.
 - Truyện: Bức tranh (Nguyễn Minh Châu).
 - Bài thơ "thần": Nam quốc sơn hà
 - Câu chuyện: Bó đũa - giáo dục tinh thần đoàn kết.
 - Bài thơ chép tay của Phạm Thị Xuân Khải: Mùa xuân nhớ Bác...
Hoạt động 3. Tổng kết
GV: Hãy nêu những nét đặc sắc về cách viết văn nghị luận của Nguyễn Đình Thi.
HS trình bày những ý cơ bản.
III. Tổng kết
- Bố cục: Chặt chẽ, hợp lý, dẫn dắt tự nhiên.
- Cách viết: Giàu hình ảnh, nhiều dẫn chứng tiêu biểu, đa dạng, có sức thuyết phục cao.
- Luận điểm sắp xếp theo một hệ thống hợp lý.
- Lời văn: Chân thành, say sưa nhiệt huyết.
HS đọc phần Ghi nhớ trong SGK.
Văn nghệ nối sợi dây đồng cảm kỳ diệu giữa nghệ sỹ với bạn đọc thông qua những rung động mãnh liệt, sâu xa của trái tim. Văn nghệ giúp con người được sống phong phú hơn và tự hoàn thiện nhân cách, tâm hồn mình. Nguyễn Đình Thi đã phân tích, khẳng định những điều ấy qua bài tiểu luận "Tiếng nói của văn nghệ" với cách viết vừa chặt chẽ vừa giàu hình ảnh và cảm xúc.
IV. Củng cố:
? Theo em văn nghệ có thực sự là điều kì diệu trong cuộc sống hay không?
V. Dặn dò:
HS về nhà học bài theo nội dung trong SGK.
Chuẩn bị cho bài tiếp theo.