Giáo án môn Ngữ văn 9 - Tuần 29 - Tiết 141, 142: Những ngôi sao xa xôi

Tuần 29: Bài 28
Tiết 141; 142 - VH Những ngôi sao xa xôi 
Ngày soạn: (Lê Minh Khuê)
A- Mục tiêu cần đạt: Giúp học sinh:
- Cảm nhận được tâm hồn trong sáng, tính cách dũng cảm hồn nhiên và cuộc sống chiến đấu nhiều gian khổ hy sinh nhưng vẫn lạc quan của các nhân vật nữ thanh niên xung phong trong truyện.
- Thấy được nét đặc sắc trong cách miêu tả nhân vật và nghệ thuật kể truyện của tác giả.
- Rèn luyện kĩ năng phân tích tác phẩm truyện.
B- Chuẩn bị:
1- Giáo viên: Ảnh tư liệu về chiến trường Trường sơn 
2- Học sinh: Đọc kĩ văn bản, chuẩn bị bài theo câu hỏi SGK/121
	C- Tiến trình lên lớp:
	I- Ổn định lớp: 
	II- Kiểm tra bài cũ: 
	- Nêu chủ đề của truyện ngắn “Bến quê”.
	- Đặc điểm nghệ thuật nổi bật của truyện “Bến quê” là sáng tạo những hình ảnh giàu biểu tượng. Em hãy chứng minh một vài hình ảnh
	III- Dạy bài mới.
	 III.1) Giới thiệu bài:
	- Gv mở đĩa CD một đoạn lời bài hát: “Cô gái mở đường” cho hs nghe ® Lời hát cất lên trên con đường Trường sơn qua những năm tháng chống Mỹ dành để ca ngợi những cô gái thanh niên xung phong hồn nhiên, dũng cảm, lạc quan. Phẩm chất đó cũng được thể hiện rất rõ qua lời nói nhân vật tôi trong truyện ngắn “Những ngôi sao xa xôi”.
III.2) Tổ chức các hoạt động
Hoạt động của giáo viên
Hoạt động của học sinh 
Ghi bảng
* Hoạt động 1: Tìm hiểu chung:
- Hs đọc chú thích *
? Nêu những nét chính về tác giả
+ Gv giới thiệu thêm: Là nhà văn nữ trưởng thành trong kháng chiến chống Mỹ, tác giả đã từng là Thanh niên xung phong.
+ Gv nói thêm về hoàn cảnh sáng tác thời kì này.
- Hướng dẫn đọc và kể tóm tắt.
- 1 hs đọc
- Hs dựa vào chú thích nêu nét chính
- Hs lắng nghe
I- Tìm hiểu chung:
1- Tác giả: 
Lê Minh Khuê (1949) quê ở Thanh Hoá
- Là cây bút chuyên viết truyện ngắn
2- Tác phẩm: Sáng tác 1971
3- Đọc, kể tóm tắt
+ Đọc chú ý thể hiện ngôn ngữ của nhân vật, đặc biệt là lời của nhân vật tôi.
+ Gv đọc mẫu 1 đoạn gọi hs đọc tiếp.
? Em hãy kể tóm tắt truyện
Gv nhận xét bổ sung:
+ Ba nữ Thanh niên xung phong trong tổ trinh sát mặt đường tại trọng điểm trên tuyến đường Trường sơn ( Nho, Thao, Định.
+ Công việc của họ rất nguy hiểm: quan sát địch thả bom, đo khối lượng đất đá phải san lấp, đánh dấu vị trí trái bom chưa nổ, phá bom thông đường.
+ Họ sống hồn nhiên thanh thản, lạc quan, yêu thương gắn bó với nhau trong tình đồng đội.
+ Trong một lần phá bom, Nho bị thương và sự săn sóc của hai người đồng đội
- Định hướng cho hs tìm hiểu vài nét đặc điểm làm cơ sở cho phân tích
? Phương thức biểu đạt chính của văn bản là gì ( Tự sự)
? Xác định ngôi kể
(Ngôi thứ nhất - Nhân vật chính)
? Cách chọn vai kể như vậy có tác dụng gì trong thể hiện nội dung
( Thuận lợi cho việc miêu tả biểu hiện thế giới tâm hồn, cảm xúc và suy nghĩ của nhân vật)
* Hoạt động 2: Hướng dẫn phân tích:
+ Bước 1: Hướng dẫn phân tích phần 1:
- Gv cho hs quan sát, tìm hiểu một số tư liệu về nữ Thanh niên xung phong
® nhắc lại hoàn cảnh sống và chiến đấu của họ: nguy hiểm....
? Truyện kể về ba cô gái Thanh niên xung phong ở một tổ trinh sát phá bom trên điểm cao. Ở họ có những nét chung khiến họ gắn bó với nhau thành một khối thống nhất và những nét riêng ở mỗi người
- Gv nhận xét chốt: Họ đều có những phẩm chất chung của người chiến sĩ Thanh niên xung phong: Tinh thần trách nhiệm cao, dũng cảm, bình tỉnh, không sợ hy sinh, tình yêu thương gắn bó của đồng hương, đồng đội
Những nét riêng: Thao từng trải hơn, sợ máu, chăm chép bài hát; Nho thích thêu; Định thích ngắm mình, mơ mộng, thích hát.
- Hs đọc những câu văn minh hoạ
Gv chốt lại ý ghi bảng.
+ Bước 2: Hướng dẫn phân tích phần 2:
- Hs đọc lại đoạn tự thuật hồi tưởng của nhân vật Phương Định
? Nhận xét về nhân vật Phương Định, nêu dẫn chưngá cụ thể
- Gv gợi ý ( Hoàn cảnh xuất thân, sở thích, tính tình...)
Gv chốt lại: 
+ Là nữ sinh Hà Nội, có quảng đời êm đềm, nhiều kĩ niệm đẹp
+ Hoà hợp với đời sống chiến trường: Dũng cảm...
+ Nhạy cảm, hồn nhiên mơ mộng, thích hát
Dẫn chứng: Tôi là con gái Hà Nội... ngôi sao trên mũ.
+ Tâm trạng trong một lần phá bom
Dẫn chứng: Vắng lặng... mặt trời nung nóng
+ Cảm xúc trước trận mưa đá
? Cảm nhận của em về nhân vật
- Gv liên hệ:
+ Bước 3: Tìm hiểu nhận xét về đặc điểm nghệ thuật
? Nêu đặc điểm nghệ thuật của truyện
Gv gợi ý phương thức biểu đạt
? Cách xây dựng nhân vật.
? Ngôn ngữ và giọng điệu.
Gv chốt: Trần thuật từ ngôi thứ nhất. Miêu tả sinh động thế giới nội tâm và hiện thực cuộc chiến đấu miêu tả kết hợp tự sự, chủ yếu là miêu tả tâm lí. Giọng điệu ngôn ngữ tự nhiên, trẻ trung, nữ tính phù hợp với nhân vật chính.
Gv tích hợp: Nhắc hs nắm đặc điểm nghệ thuật để vận dụng trong bài tập làm văn nghị luận về truyện, đoạn trích
* Hoạt động 3: Hướng dẫn tổng kết
? Qua tìm hiểu, phân tích em hãy nêu đánh giá chung về giá trị nội dung và nghệ thuật của truyện
Gv chốt lại
Hs đọc ghi nhớ SGK/122
* Hoạt động 4: Hướng dẫn luyện tập
? Theo em nhan đề của truyện có liên quan trực tiếp đến nội dung được đề cập trong truyện không? Vì sao
? Hình ảnh những ngôi sao mang ý nghĩa biểu tượng gì
- 3 hs đọc tiếp
- Hs đứng tại chổ trình bày
- Hs lắng nghe
- Hs trả lời
- Suy nghĩ rút ra nhận xét
- Hs quan sát
- Hs thảo luận nhóm, đại diện trình bày
- Hs lắng nghe
- 1 hs đọc
- hs ghi bài học
- Hs thảo luận nhóm, đại diện trình bày
- Hs lắng nghe
- Rút ra suy nghĩ
- Hs thảo luận, đại diện trả lời
- Hs ghi ý chính vào vở
- Hs rút ra nhận xét
- 2 hs đọc
- Độc lập làm bài
II- Phân tích
1- Ba cô gái Thanh niên xung phong trong tổ trinh sát mặt đường
a- Nét chung của ba cô gái
- Là nữ sinh Hà Nội có quảng đời êm đềm, nhiều kĩ niệm đẹp
- Dũng cảm đầy trách nhiệm, giàu tình cảm. hồn nhiên lạc quan
b- Nét riêng: Vẫn giữ cá tính riêng
2- Hình ảnh Phương Định:
- Thế giới nội tâm phong phú, trong sáng
- Là con người mới, tiêu biểu cho lớp trẻ thời kì kháng chiến chống Mĩ
3- Đặc điểm nghệ thuật của truyện:
- Phương thức trần thuật
- Nghệ thuật xây dựng nhân vật, chủ yếu là miêu tả tâm lí
III- Tổng kết:
* Ghi nhớ SGK/122
IV- Luyện tập
1- Lý giải về nhan đề:
2- Ý nghĩa biểu tượng hình ảnh (Những ngôi sao) Là cách nói hình tượng về những con người cao quý đang hi sinh thầm lặng.... 
 	III.2) Củng cố dặn dò:
	- Y nghĩa nội dung của truyện
	- Làm bài luyện tập còn lại
	+ Chuẩn bị bài : Chương tình địa phương (Phần Tập làm văn)