Giáo án môn Ngữ văn khối 9 - Học Kì I - Tuần 15

TUẦN 15
Ngày soạn: 25/11/2011
Ngày dạy: ....................
Tiết 71,72: Văn bản: chiÕc l­ỵc ngµ
 	NguyƠn Quang S¸ng
I. MỤC TIÊU CẦN ĐẠT
- Cảm nhận được giá trị nội dung và nghệ thuật của truyện “Chiếc lược ngà”.
- Nhân vật, sự kiện, cốt truyện trong một đoạn truyện “Chiếc lược ngà”. Tình cảm cha con sâu nặng trong hồn cảnh éo le của chiến tranh. Sự sáng tạo trong nghệ thuật xây dựng tình huống truyện , miêu tả tâm lí nhân vật.
- Đọc - hiểu văn bản truyện hiện đại sáng tác trong thời kì kháng chiến chống Mĩ cứu nước. Vận dụng kiến thức về thể loại và sự kết hợp các phương thức biểu đạt trong tác phẩm tự sự để cảm nhận một văn bản truyện hiện đại.
- Trân trọng tình cảm gia đình, yêu quý kính trọng cha mẹ.
II.CHUẨN BỊ :
	1. Giáo viên:
Giáo án, SGK.
Chân dung nhà văn, bảng phụ.
	2. Học sinh:
	 - Soạn bài.
III.TIẾN TRÌNH LÊN LỚP :
	1.Ổn định lớp:
	2. Kiểm tra bài cũ :
 	H - Tóm tắt truyện ngắn “Lặng lẽ Sa Pa”.
	2. Bài mới
Giới thiệu bài : ChiÕn tranh ®· kÕ thĩc h¬n 30 n¨m nh­ng hËu qu¶ vµ d­ ©m cđa nã vÉn cßn m·i ®Õ tËn b©y giê. Vµ trong s©u th¼m mét sè gia ®×nh ViƯt Nam vÉn cßn ®ã nh÷ng nçi ®au, nh÷ng vÕt th­¬ng kh«ng thĨ nµo hµn g¾n ®­ỵc. ChuyƯn “ChiÕc l­ỵc ngµ” cđa NguyƠn Quang S¸ng lµ mét c©u chuyƯn nh­ thÕ. ë ®ã ta b¾t gỈp mét t×nh phơ tư thËt thiªng liªng, xĩc ®éng. H«m nay
HOẠT ĐỘNG CỦA GV & HS 
NỘI DUNG BÀI HỌC
Häc sinh ®äc chĩ thÝch sgk
? Nªu mét vµi nÐt chÝnh vỊ t¸c gi¶
HS tr¶ lêi
? T¸c phÈm ra ®êi trong hoµn c¶nh nµo?
HS tr¶ lêi
GV kh¸i qu¸t 
HS ghi
GV nªu yªu cÇu ®äc
-Râ rµng diƠn c¶m thĨ hiƯn râ t©m lÝ nh©n vËt chĩ ý ®o¹n ®èi tho¹i
GV ®äc mÉu 1 ®o¹n
HS ®äc
GV nhËn xÐt
GV tãm t¾t ®o¹n l­ỵc bá ë phÇn ®Çu truyƯn
? Tãm t¾t cèt truyƯn cđa ®o¹n trÝch
-Yªu cÇu: Ng¾n gän ®¶m b¶o nh÷ng t×nh tiÕt chÝnh vµ ®ĩng m¹ch l¹c c©u chuyƯn
 - ¤ng S¸u xa nhµ ®i kh¸ng chiÕn. M·i ®Õn khi con bÐ Thu lªn 8 tuỉi, «ng míi cã dÞp vỊ th¨m nhµ th¨m con . BÐ Thu kh«ng nhËn ra cha v× sĐo trªn mỈt lµm ba kh«ng gièng víi ng­êi chơp trong bøc h×nh mµ em ®· biÕt. Em ®èi xư víi ba nh­ ng­êi xa l¹. §Õn lĩc Thu nhËn ra cha, t×nh cha con thøc dËy m·nh liƯt trong em th× lĩc «ng S¸u ph¶i ra ®i. Ë khu c¨n cø, ng­êi cha dån hÕt t×nh c¶m yªu quÝ nhí th­¬ng con vµo viƯc lµm mét chiÐc l­ỵc b»ng ngµ voi ®Ĩ t¨ng con. Trong mét trËn cµn, «ng hi sinh. Tr­íc lĩc nh¾m m¾t «ng cßn kÞp trao c©y l­ỵc cho ng­êi b¹n
? V¨n b¶n nµy sư dơng ph­¬ng thøc biĨu ®¹t nµo? cã sù tham gia cđa ph­¬ng thøc biĨu ®¹t nµo kh¸c kh«ng
-Ph­¬ng thøc chÝnh: Tù sù+ miªu t¶+ lËp luËn
? Nh©n vËt chÝnh cđa truyƯn
-¤ng S¸u vµ bÐ Thu
? TruyƯn ®­ỵc kĨ theo tr×nh tù nµo
-Ngµy «ng S¸u vỊ th¨m nhµ
-Nh÷ng ngµy «ng S¸u ë chiÕn khu vµ tr­íc lĩc
hi sinh
? Ng«i kĨ trong truyƯn lµ ng«i mÊy? Ng­êi kĨ
cã vai trß nh­ thÕ nµo?
-Ng«i 3, nh©n vËt x­ng t«i
-lµ ng­êi chøng kiÕn c©u chuyƯn
T¸c dơng: T¹o giäng ®iƯu kĨ chuyƯn thđ thØ gỵi
c¶m gi¸c ch©n thµnh gÇn gịi víi ng­êi ®äc. Bµy
tá th¸i ®é c¶m xĩc trùc tiÕp cđa t¸c gi¶
HS xem chĩ thÝch sgk
HS theo dâi sgk
? bÐ Thu cã nh÷ng ph¶n øng nµo khi nghe «ng
S¸u gäi m×nh lµ con vµ x­ng ba
-giËt m×nh trßn m¾t nh×n, ng¬ ng¸c l¹ lïng
-Con bÐ thÊy lµ qu¸, mỈt nã bçng t¸i ®i, råi vơt
ch¹y vµ kªu thÐt lªn: “M¸, M¸”
? T©m tr¹ng cđa bÐ Thu lĩc ®ã ra sao?
? Trong ba ngµy «ng S¸u ë nhµ bÐ Thu bµy tá
th¸i ®é nh­ thÕ nµo ®èi víi «ng?
-Nãi trèng kh«ng
-Kh«ng chÞu nhê «ng S¸u ch¾t n­íc hé
-BÞ ®¸nh bá vỊ nhµ bµ ngo¹i
-xuèng xuång cè khua d©y cét xuång kªu rỉn
r¶ng thËt to
? T¹i sao bÐ Thu l¹i tá th¸i ®é nh­ thÕ
? §¸nh gi¸ nh­ thÕ nµo vỊ nh©n vËt nµy
? Ph¶n øng cù tuyƯt cđa bÐ Thu cã ph¶i lµ dÊu
hiƯu cđa ®øa trỴ h­ kh«ng? V× sao?
-Kh«ng v× bÐ Thu kh«ng thĨ chÊp nhËn mét
ng­êi kh¸c víi cha m×nh trong tÊm ¶nh
-Nã ch­a hiĨu nguyªn do cđa vÕt thĐo d÷ d»n
trªn m¸
-Ph¶n øng hoµn toµn tù nhiªn nã cßn chøng tá c¸
tÝnh cđa em
? Ph¶n øng Êy cßn kh¼ng ®Þnh t×nh c¶m cđa em
nh­ thÕ nµo
HS theo dâi
? VỴ mỈt cđa bÕ Thu ®­ỵc miªu t¶ nh­ thÕ nµo?
-Víi ®«i mi dµi cong..s©u sa
? ®o¸n xem t©m tr¹ng bÐ Thu lĩc ®ã ra sao?
? Khi nghe tiÕng «ng S¸u” th«i !Ba ®i nghe
con”cđa «ng S¸u bÐ Thu ®· ph¶n øng ntn?
-Kªu thÐt lªn: Ba.aa
-Nhanh nh­ mét con sãc nã ch¹y thãt lªn, dang
hai tay, nãi trong tiÕng khãc..
-h«n ba nã cïng kh¾p
-¤m chÇm lÊy ba mÕu m¸o: ba vỊ !Ba mua cho
con mét c©y l­ỵc nghe ba
? lÇn nµy bÐ Thu cịng kªu thÐt lªn nh­ng kh«ng
ph¶i lµ gäi m¸ mµ lµ gäi ba. C¶m nhËn nh­ thÕ
nµo vỊ hai tuÕng kªu nµy
-Kh«ng cßn lµ tiÕng kªu béc lé sù sỵ h·i mµ lµ
tiÕng nãi cđa t×nh yªu th­¬ng ruét thÞt
? §äc l¹i tiÕng kªu. suy nghÜ g× vỊ lêi b×nh luËn
cđa ng­êi kĨ chuyƯn: “TiỊng kªu nh­nã”
-nãi ®ĩng t©m tr¹ng cđa bÐ Thu
-®au ®ín khi ph¶i chia tay cha khi v­a nhËn ra
cha
? Nh÷ng cư chØ :nhanh nh­ mét con sãc, nã ch¹y
thãt lªn vµ giang hai tay «m chỈt lÊy cỉ ba nã:
nã h«n ba nã cïng kh¾p. thĨ hiƯn t×nh c¶m
giµnh cho ba nh­ thÕ nµo?
? Nh÷ng lêi nãi: Kh«ng cho ba ®i n÷a; ba vỊ!Ba
mua cho con mét c©y l­ỵc nghe ba thĨ hiƯn
mong ­íc g× cđa bÐ
GV:®ã lµ mong ­íc chÝnh ®¸ng cđa mét ®øa con 
yªu quÝ cha tin t­ëng t×nh yªu th­¬ng cđa cha
? Trong ®ªm trë vỊ bµ ngo¹i, Thu ®­ỵc bµ gi¶i 
thÝch vỊ vÕt thĐo lµm thay ®ỉi khu«n mỈt ba nã.
Sù nghi ngê bÊy l©u nay ®­ỵc gi¶i to¶ vµ ë Thu
n¶y sinh mét tr¹ng th¸i nh­ lµ ©n hËn hèi tiÕc.
Cư chØ nµo thĨ hiƯn ®iỊu Êy
-Nghe bµ kĨ nã n»m yªn råi thë dµi nh­ ng­êi
lín
? Râ rµng trong t©m t­ cđa c« bÐ cã sù gi»ng xÐ.
T©m tr¹ng cđa c« bÐ lĩc nµy nh­ thÕ nµo
-¢n hËn hèi tiÕc
GV: ChÝnh v× thÕ trong giê phĩt chia tay vêi ng­êi cha, t×nh yªu vµ nçi mong nhí ng­êi cha xa c¸ch bÞ dån nÐn bÊy l©u nay bung ra thËt m¹nh mÏ vµ hèi h¶, cuèng quýt cã xen lÉn sù hèi hËn. T¸c gi¶ lµ ng­êi chøng kiÕn giê phĩt chia tay lµ ng­êi sím nhËn ra t×nh yªu th­¬ng cđa c« bÐ: T«i thÊy ®«i m¾t mªnh m«ng cđa con bÐ bçng x«n xao”
? C¸i hay trong c¸ch diƠn ®¹t
-Hai tõ l¸y: Mªnh m«ng, x«n xao dïng chØ ®«i m¾t
-§«i m¾t lµ cưa sỉ t©m hån. ®«i m¾t Êy nh×n ng­êi cha cã bao ®iỊu muèn nãi
-Lµ c¸i x«n xao cđa t×nh cha con Êp đ bÊy l©u nay
? BÐ Thu kh«ng nhËn ra cha v× vÕt thĐo trªn mỈt «ng S¸u, nh­ng cịng tõ vÕt thĐo Êy Thu ®· nhËn ra ng­êi cha yªu quÝ cđa m×nh. Theo con cã thĨ hiĨu nh­ thÕ ®­ỵc kh«ng. V× sao? 
 Hs th¶o luËn
- Cã thĨ hiĨu nh­ vËy ®­ỵc
-Thu sỵ vÕt thĐo do ch­a biÕt «ng s¸u lµ cha m×nh. Khi biÕt ,Thu ®· h«n lªn vÕt thĐo trªn mỈt ba nã. §ã lµ t×nh c¶m yªu th­¬ng ruét thÞt
HS theo dçi SGK
GV: T×nh yªu th­¬ng cha in s©u trong t©m hån bÐ vµ sau nµy em trë thµnh c« giao liªn m­u trÝ dịng c¶m nèi nghiƯp cha. C©y l­ỵc ngµ h×nh ¶nh ng­êi cha sÏ theo c« suèt cuéc kh¸ng chiÕn suèt cuéc ®êi
HS theo dâi SGK
? §­ỵc vỊ th¨m nhµ niỊm mong mái lín nhÊt
cđa «ng S¸u lµ g×
-Khao kh¸t muèn ®­ỵc gỈp con
? T×nh ng­êi cha cø n«n nao trong anh. HiĨu nh­ thÕ naß tr­íc lêi nhËn xÐt nµy
- Ng­êi viÕt võa kĨ võa t¶ võa ®äc ®­ỵc suy nghÜ cđa nh©n vËt
-N«n nao: n«n nãng, phÊp phỉng mau chãng muèn ®­ỵc g¾p con
? Xuång vµo bÕn, ®o¸n biÕt lµ con, anh S¸u ®· thĨ hiƯn t×nh c¶m ®ã nh­ thÕ nµo?
- Nhĩn ch©n nh¶y thãt lªn
- B­íc véi vµng nh÷ng b­íc dµi
-Võa b­íc võa khom ng­êi ®­a tay chê ®ãn con
-Kªu to: Thu con, giäng lỈp bỈp run run
? NhËn xÐt g× vỊ cư chØ ®Çu tiªn khi «ng S¸u gỈp con
? Khi bÞ ®øa con tõ chèi h×nh ¶nh «ng ®­ỵc miªu t¶ nh­ thÕ nµo
-Anh ®øng s÷ng l¹i.bÞ g·y
? T©m tr¹ng «ng S¸u ra sao
? T¸c gi¶ miªu t¶ néi t©m b»ng c¸ch nµo
-Miªu t¶ ngo¹i h×nh: §øng s÷ng, haitay bu«ng thâng, mỈt sÇm l¹i
? ThÕ nh­ng «ng s¸u kh«ng hỊ n¶n lßng- «ng kh«ng ®i ®©u xa suèt ngµy ë nhµ vç vỊ con. Nghe con nãi trỉng «ng chØ l¾c Çu c­êi. ¤ng ®Ĩ ý ®­ỵc t©m lÝ trỴ, muèn t¹o c¬ héi gÇn con- bÞ ph¶n øng «ng cã biĨu hiƯn g×
- §¸nh m¾ng con
? V× sao «ng S¸u l¹i ®¸nh con
-V× nãng giËn
-V× trỴ h­
-T×nh yªu th­¬ng cha dµnh cho con trë nªn bÊt lùc
? Tõ nh÷ng biĨu hiƯn ®ã nçi lßng nµo cđa «ng S¸u ®­ỵc biĨu hiƯn
HS ®äc ®o¹n cuèi
? Chia tay con, anh nh×n víi ®«i m¾t tr×u mÕn lÉn buån rÇu. Con cã suy nghÜ g× tr­íc h×nh ¶nh ®«i m¾t Êy
- §«i m¾t ng­êi cha giµu t×nh yªu th­¬ng vµ ®é l­ỵng
? Khi bÐ Thu nhËn ra «ng, «m chỈt lÊy «ng t×nh c¶m cđa ng­êi cha lĩc nµy ®­ỵc biĨu hiƯn nh­ thÕ nµo
-§­ỵc biĨu hiƯn qua nh÷ng giät n­íc m¾t
- H«n lªn m¸i tãc con
? T©m tr¹ng cđa «ng lĩc nµy ntn?(t¹i sao «ng S¸u l¹i khãc)
? ë chiÕn khu, lĩc nhí con «ng S¸u cø ©n hËn sao m×nh l¹i ®¸nh con. Nçi khỉ ®ã cø giµy vß «ng. Nh÷ng chi tiÐt nµy cho con hiĨu ®­ỵc ®iỊu g×?
? ¤ng S¸u tù m×nh c­a tõng chiÕc r¨ng l­ỵc thËn träng, tØ mØ vµ cè c«ng nh­ ng­êi thỵ b¹c viƯc lµm Êy nãi hé «ng t×nh c¶m g×? 
? ¤ng S¸u ®· t¹o cho con chiÕc l­ỵc tõ ngµ voi hay cßn tõ mét ®iỊu g× kh¸c?
- Tõ t×nh yªu th­¬ng vµ hi väng ë con. Lµm ®­ỵc l­ỵc cho con «ng t¹o ra ®­ỵc niỊm vui, xo¸ bít nçi ©n hËn khi trãt nãng giËn ®¸nh con
? H×nh ¶nh cuèi cïng cđa «ng S¸u khi bÞ ®¹n gi¾c trĩng ngùc Anh ®­a tay vµo tĩi mãc c©y l­ỵc ®­a cho t«i vµ nh×n t«i 1 håi l©u cã ý nghÜa g×?
- C¸i nh×n cuèi cïng cđa «ng lµ ®iỊu «ng nh¾n gưi ®ång déi thay m×nh thùc hiƯn mong ­íc cđa con.
- §ã lµ t×nh yªu th­¬ng con s©u s¾c vµ c¶m ®éng
GV: ChiÕc l­ỵc ngµ víi dßng ch÷ yªu nhí tỈng Thu con cđa ba mang bao t×nh c¶m s©u nỈng cđa ng­êi cha ®èi víi con g¸i bÐ báng. ChiÕc l­ỵc ngµ nh­ mét vËt kÝ th¸c thiªng liªng cđa ng­êi lÝnh vỊ t×nh phơ tư mµ bom ®¹n qu©n thï kh«ng thĨ nµo tµn ph¸ ®­ỵc. ChiÐc l­ỵc ngµ víi dßng ch÷ m·i m·i lµ kØ vËt, lµ nh©n ch÷ng vỊ nçi ®au cvỊ bi kÞch ®Çy m¸u vµ n­íc m¾t ®· ®Ĩ l¹i nh÷ng ¸m ¶nh bi th­¬ng trong lßng taq. ¤ng S¸u lµ ng­êi lÝnh cđa mét thÕ hƯ anh hïng ®i tr­íc më ®­êng ®· nÕm tr¶i nh÷ng thư th¸ch gian khỉ vµ hi sinh.
H/s ®äc ghi nhí SGK
GV: TruyƯn chiÕc l­ỵc ngµ vµ h×nh ¶nh «ng S¸u ®· kh¬i gỵi trong lßng ta bao ý nghÜa vỊ sù hi sinh vµ h¹nh phĩc ë ®êi do c¸c thÕ hƯ cha anh ®· ®ỉ x­¬ng m¸u lµm nªn vµ bµi häc vỊ uèng n­íc nhí nguån cµng thÊm thÝa
Giíi thiƯu t¸c gi¶ t¸c phÈm
T¸c gi¶
-Sinh 1932
-Quª:HuyƯn chỵ míi- An giang
-Tham gia hai cuéc kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p vµ MÜ
-T¸c phÈm cđa «ng hÇu hÕt viÕt vỊ nh÷ng con ng­êi Nam Bé
T¸c phÈm
– Ra ®êi 1966 t¹i chiÕn tr­êng Nam Bé trong thêi k× cuéc kh¸ng chiÕn chèng MÜ diƠn ra ¸c liƯt
§äc hiĨu v¨n b¶n
§äc hiĨu chĩ thÝch
Ph©n tÝch
Nh©n vËt bÐ Thu
* Nh÷ng ngµy «ng S¸u vỊ th¨m nhµ vµ tr­íc khi bÐ nhËn «ng S¸u lµ cha
-GỈp «ng S¸u sỵ h·i vµ lo l¾ng, ngê vùc
-Kh«ng chÊp nhËn «ng S¸u lµ cha
-Cù tuyƯt mét c¸ch quyÕt liƯt tr­íc t×nh c¶m cđa «ng s¸u
-Lµ ®øa trỴ ­¬ng ng¹nh
-T×nh c¶m s©u s¾c ch©n thËt chØ tin yªu ba khi lµ ®ĩng
-Trong c¸i cøng ®Çu Èn chøa c¶ sù kiªu h·nh cđa trỴ th¬ vỊ t×nh yªu dµnh cho ng­êi cha “ ng­êi trong tÊm h×nh víi m¸”
Khi nhËn ra cha
-Kh«ng lo l¾ng sỵ h·i
-Suy nghÜ mét ®iỊu g× ®ã
-T×nh yªu giµnh cho cha thËt m·nh liƯt vµ ch¸y báng
-§au ®ín khi võa nhËn ra cha ®· ph¶i chia tay
-Mong muèn ®­ỵc ba ch¨m sãc vµ che chë
Nh©n vËt «ng S¸u
-Lu«n khao kh¸t muèn ®­ỵc gỈp con
-Véi v· muèn ®­ỵc «m con vµo lßng
-V« cïng xĩc ®éng khi tËn m¾t nh ... vụ, nghề nghiệp, tên riêng . Mỗi phương tiện xưng hô đều thể hiện tính chất của tình huống giao tiếp và mối quan hệ giữa người nói và người nghe. Vì thế, nếu không chú ý để lựa chọn được từ ngữ xưng hô thích hợp thì người nói sẽ không đạt được kết quả giao tiếp như mong muốn. 
III- Cách dẫn trực tiếp và cách dẫn gián tiếp.
H - Hãy phân biệt thế nào là cách dẫn trực tiếp và cách dẫn gián tiếp ? 
+ Dẫn trực tiếp: Nhắc lại nguyên văn lời nói hay ý nghĩ, được đặt trong dấu ngoặc kép.
+ Dẫn gián tiếp: Thuật lại lời nói hay ý nghĩ và có điều chỉnh cho thích hợp, không đặt trong dấu ngoặc kép.
 Khác nhau về hình thức và nội dung thể hiện.
* Thực hành theo nhóm:
Hoạt động 2 : Bài tập 
* Thực hành theo nhóm:
* GV nêu định hướng và yêu cầu của mỗi bài tập. Sau đó cho HS tiến hành làm bài, các HS khác nhận xét. GV đúc kết , cho điểm.
Đọc đoạn trích sau và thực hiện các yêu cầu nêu ở dưới.
- Thực hành theo nhóm (gắn bảng từ).
 (Chuyển lời đối thoại thành lời dẫn gián tiếp, những từ ngữ cần thay đổi trong lời đối thoại sang lời dẫn gián tiếp là những từ xưng hô, từ chỉ địa điểm, từ chỉ thời gian...)
I/ BÀI ÔN TẬP :
1. Nội dung của các phương châm hội thoại
- Phương châm về lượng.
 - Phương châm về chất.
 - Phương châm quan hệ.
 - Phương châm cách thức.
 - Phương châm lịch sự.
a. Trong giao tiếp, một số tình huống không tuân thủ PCHT vì một số nguyên nhân :
- Người nói vô ý, vụng về.
- Người nói phải ưu tiên cho một PCHT khác quan trọng hơn.
- Người nói muốn tạo một sự chú ý khác.
b. Cả hai câu chuyện đều vi phạm phương châm quan hệ.
2- Xưng hô trong hội thoại: Từ ngữ xưng hô trong tiếng Việt và cách dùng chúng.
- Từ ngữ xưng hô rất phong phú.
- “Xưng khiêm, hô tôn” là xưng hô cách khiêm tốn, dùng từ chỉ về mình cách nhún nhường còn gọi người đối thoại cách tôn trọng.
 Ví dụ : Sự hiện diện của quý vị là niềm vinh hạnh cho gia đình chúng tôi. Trân trọng kính mời !
- Trong tiếng Việt, khi giao tiếp, người nói phải hết sức chú ý đến sự lựa chọn từ ngữ xưng hô bởi vì từ ngữ xưng hô của tiếng Việt vừa cho biết thứ bậc của người nói, vừa cho thấy thái độ của người nói đối với người nghe
- Tùy tình huống giao tiếp.
- Mối quan hệ với người nghe.
 Từ ngữ xưng hô thích hợp.
3- Sự phân biệt giữa cách dẫn trực tiếp và cách dẫn gián tiếp.
- Về nội dung:
 + Dẫn trực tiếp: Nhắc lại nguyên văn lời nói hay ý nghĩ.
 + Dẫn gián tiếp: Thuật lại lời nói, ý nghĩ có điều chỉnh.
- Về hình thức: 
 + Dẫn trực tiếp: Lời dẫn được đặt trong dấu ngoặc kép.
 + Dẫn gián tiếp: Lời dẫn không đặt trong dấu ngoặc kép.
I
I/LUYỆN TẬP
 tôi nhà vua.
 chúa công vua Quang Trung. 
 đây (tỉnh lược).
 bây giờ bấy giờ
	4.Củng cố 
	- Ke åmột tình huống giao tiếp trong đó có một hoặc một số phương châm hội thoại nào đó không được tuân thủ.
	- Nhận xét về cách xưng hô trong tiếng Việt.
	- Chuyển lời đối thoại sang lời dẫn gián tiếp. 
	5. Hướng dẫn tự học
	-Học bài
	-Chuẩn bị : Kiểm tra Tiếng Việt.
V. RÚT KINH NGHIỆM :......................................................................................................
.............................................................................................................
Ngày soạn: 25/11/2011
Ngày kiểm tra: ....................
Tiết 74: Tiếng việt: KIỂM TRA TIẾNG VIỆT
I. MỤC TIÊU ĐỀ KIỂM TRA:
 	- Kiểm tra kiến thức HS về tiếng Việt ..
 	- Rèn luyện cho HS tính độc lập, suy nghĩ, sáng tạo.
 	- Rèn kĩ năng nhận biết và thơng hiểu về các nội dung: Các biện pháp tu từ từ vựng; Các phương châm hội thoại; Thuật ngữ; Sự phát triển của từ vựng; Cách dẫn trực tiếp và cách dẫn gián tiếp; Cấp độ khái quát nghĩa của từ.
II. HÌNH THỨC ĐỀ KIỂM TRA:
 	- Hình thức đề kiểm tra: trắc nghiệm và tự luận.
 	- Cách tổ chức kiểm tra: cho học sinh làm bài kiểm tra trắc nghiệm 15 phút, tự luận trong 30 phút.
III. THIẾT LẬP MA TRẬN:
- Liệt kê các chuẩn kiến thức kĩ năng của nội dung: Các biện pháp tu từ từ vựng; Các phương châm hội thoại; Thuật ngữ; Sự phát triển của từ vựng; Từ láy, từ ghép; Trường từ vựng; Cách dẫn trực tiếp và cách dẫn gián tiếp; Cấp độ khái quát nghĩa của từ.
- Chọn các nội dung cần đánh giá và thực hiện các bước thiết lập ma trận đề kiểm tra.
- Xác định khung ma trận:
MA TRẬN ĐỀ KIỂM TRA MỘT TIẾT TIẾNG VIỆT 9
Chủ đề
Nhận biết
Thơng hiểu
Vận dụng
Cộng
TN
TL
TN
TL
Mức độ thấp
Mức độ cao
Các phương 
Châm hội thoại
 Nhận diện được PCHT
Hiểu được 
khái niệm
Số câu
Số điểm
  1
0,25
1
0,25
Số câu 2
Số điểm 0,5
Lời dẫn trực tiếp, gián tiếp
Nắm được khái niệm
Hiểu, nhận diện.
Số câu
Số điểm
  1
0,25
1
0,25
Số câu 2
SĐ: 0,5
Từ láy
Nhận diện từ láy
Số câu
Số điểm
1
0,25
Số câu 1
SĐ: 0,25
Xưng hơ trong hội thoại.
Hiểu cách chọn từ ngữ xưng hơ
Số câu
Số điểm
1
0,25
Số câu 1
SĐ: 0,25
Sự phát triển từ vựng
Hiểu cĩ ba cách phát triển từ vựng
Số câu
Số điểm
1
0,25
Số câu 1 SĐ: 0,25
Cấp độ khái quát nghĩa của từ
Hiểu được cấp độ khái quát nghĩa của từ
Số câu
Số điểm
1
0,25
Số câu 1
SĐ: 0,25
Thuật ngữ
Hiểu được đặc điểm của thuật ngữ.
Số câu
Số điểm
1
0,25
Số câu 1
SĐ:0,25
Phương thức chuyển nghĩa
Nhận dịên được cách chuyển nghĩa.
Số câu
Số điểm
1
0,25
Số câu 1 SĐ: 0,25
Từ láy, từ tượng hình
Nhận diện được từ tượng hình
Xác định đúng từ láy
Số câu
Số điểm
1
0,25
 1
1,0
Số câu 2
SĐ: 1,25
Thành ngữ
Nhận diện thành ngữ
Số câu
Số điểm
1
0,25
Số câu 1
SĐ: 0,25
Các biện pháp tu từ từ vựng
Vận dụng phân tích và viết đoạn văn.
Số câu
Số điểm
2
6
Số câu 2
Số điểm 6
Tổng số câu
Số điểm
Tỉ lệ
2
0,5
5%
10
2,5
25%
1
1,0
10%
2
6
60 %
Số câu 14
Số điểm 10
100%
IV: BIÊN SOẠN ĐỀ KIỂM TRA
KIỂM TRA TIẾNG VIỆT LỚP 9 
Thời gian: 45’
 A. Trắc nghiệm: ( 3 đ ) Học sinh đọc và khoanh trịn câu trả lời đúng nhất.
 Câu 1: “Khi giao tiếp cần nĩi cho cĩ nội dung; nội dung của lời nĩi phải đáp ứng yêu cầu giao tiếp, khơng thiếu, khơng thừa” chỉ khái niệm của phương châm hội thoại nào?A. PC về chất. B. PC về lượng . C. PC quan hệ . C. PC lịch sự . 
 Câu 2: Hai câu hội thoại trong truyện "Lợn cưới áo mới" Đã khơng tuân thủ phương châm hội thoại nào?
 - Bác cĩ thấy con lợn cưới của tơi chạy qua đây khơng?
 - Từ lúc tơi mặc cái áo mới này tơi chẳng thấy con lợn nào chạy qua đây cả !
 A. Phương châm về lượng 
 B. Phương châm về chất.
 C. Phương châm lịch sự.
 D. Phương châm quan hệ.
 Câu 3: Khi viết lời văn: nhắc lại nguyên văn lời nĩi hay ý nghĩ của người hoặc nhân vật và đặt nĩ trong dấu ngoặc kép là ta đã thực hiện cách dẫn:
 A. Trực tiếp. B. Gián tiếp.
 Câu 4: Câu sau người viết đã dùng cách dẫn nào? 
“Bạn Lan nĩi rằng tuần này lớp ta lại được đứng thứ nhất”
 A. Trực tiếp. B. Gián tiếp.
 Câu 5: Để lời nĩi cĩ hiệu quả trong giao tiếp, người nĩi cần:
A. Căn cứ vào đặc điểm của tình huống giao tiếp để xưng hơ cho thích hợp.
B. Căn cứ vào đối tượng giao tiếp để xưng hơ cho thích hợp.
C. Căn cứ vào đối tượng và đặc điểm của tình huống giao tiếp để xưng hơ cho thích hợp.
D. Căn cứ vào lý do giao tiếp để xưng hơ cho thích hợp.
 Câu 6: Cĩ hai cách phát triển từ vựng là: 
 A. Tạo từ ngữ mới và mượn từ ngữ nước ngồi.
 B. Hai phương thức chuyển nghĩa chính là hai cách phát triển từ vựng.
 C. Tạo từ ngữ mới và phát triển nghĩa của từ ngữ.
 D. Mượn từ ngữ nước ngồi và phát triển nghĩa.
 Câu 7: Trong các từ: Từ đơn ; Từ phức; Từ; Từ ghép, từ nào cĩ cấp độ khái quát nghĩa cao nhất?
A.Từ đơn ; B.Từ phức; C.Từ ghép; D.Từ .
 Câu 8: Từ Virút cĩ hai khái niệm như sau:
 - Trong sinh học, virút cĩ nghĩa là : “một sinh vật cực nhỏ ,đơn giản,chưa cĩ cấu tạo tế bào ,gây các bệnh truyền nhiễm”
 - Trong tin học, virút cĩ nghĩa là : “một bộ mật mã xâm nhập vào chương trình máy tính nhằm gây ra lỗi phá hoại những thơng tin được lưu trữ”
 Như vậy: Từ virút đã vi phạm nguyên tắc một thuật ngữ một khái niệm.
 A. Đúng. B. Sai.
 Câu 9: Trong đoạn trích sau đây:
 “ Nếu được làm hạt giống để mùa sau
 Nếu lịch sự chọn ta làm điểm tựa
 Vui gì hơn làm người lính đi đầu
 Trong đêm tối, tim ta làm ngọn lửa!
 Từ “ điểm tựa” là một thuật ngữ vật lí.
 A. Sai. B. Đúng.
 Câu 10: Từ mặt trời in đậm dưới đây được chuyển nghĩa theo phương thức nào? 
Ngày ngày mặt trời đi qua trên lăng
 Thấy một mặt trời trong lăng rất đỏ.
 A. Phương thức ẩn dụ . B. Phương thức hốn dụ .
 Câu 11: Trong các từ sau , từ nào khơng phải là từ tượng hình ?
 A . Ngất nghểu B . Lom khom . C . Rì rào . D . Dong dỏng . 
 Câu 12: Trong các câu sau câu nào là thành ngữ ?
A. Gầm mực thì đen, gần đèn thì sáng. B. Được voi địi tiên.
C. Cĩ cơng mài sắt, cĩ ngày nên kim. C. Chĩ treo mèo đậy . 
B. Tự luận ( 7đ )
 Câu 1. Hãy gạch chân các từ láy trong đoạn văn sau : ( 1 đ )
“Trăng đã lên. Mặt sơng lấp lống ánh vàng. Núi Trùm cát trắng đứng sừng sững bên bờ sơng thành một khối tím thâm thẫm. Dưới ánh trăng lấp lánh, dịng sơng sáng rực lên, những con sĩng nhỏ lăn tăn gợn đều mơn man vỗ nhẹ vào hai bên bờ cát phẳng lì”
 Câu 2: Hai câu thơ sau sử dụng biện pháp tu từ gì ? Phân tích ý nghĩa của biện pháp tu từ đĩ ( 2đ )
 Ơng Trời nổi lửa đằng đơng
 Bà Sân vấn chiếc khăn hồng đẹp thay !
 (Trần Đăng Khoa)
 Câu 3: Viết một đoạn văn ngắn (nội dung tự chọn) trong đoạn cĩ sử dụng ít nhất hai biện pháp tu từ từ vựng . Chỉ ra và cho biết đĩ là biện pháp gì ? ( 3 đ )
V: HƯỚNG DẪN CHẤM, BIỂU ĐIỂM
I. Trắc nghiệm ( Mỗi câu đúng 0,25 đ ) 
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
A
B
A
B
C
C
D
B
A
A
C
B
II. Tự luận.
Câu 1: Từ láy : lấp lống, sừng sững, thâm thẫm, lấp lánh, lăn tăn, mơn man
Câu 2: ( 2điểm )
-Hai câu thơ sử dụng biện pháp nhân hĩa (0,5 điểm ).
-Biện pháp nhân hĩa trong hai câu thơ đã tạo nên hình ảnh sinh động của sự vật khi trời chuyển mưa. Những sự vật tưởng như vơ tri vơ giác nhưng trở nên cụ thể , sống động, mang đầy hình ảnh và màu sắc trong cảm nhận của người đọc. ( 1,5 điểm )
Câu 3: ( 3 điểm )
-Viết đúng đoạn văn nội dung khá hay : ( 2đ )
-Trong đoạn cĩ sử dụng biện pháp tu từ ( 0,5đ )
- Chỉ ra được ( 0,5đ )
	4.Củng cố : Nhắc học sinh đọc lại bài làm
	5. Hướng dẫn tự học
	- Học bài - Chuẩn bị : Kiểm tra thơ và truyện hiện đại.
IV.RÚT KINH NGHIỆM : ..............................................................................................
............................................................................................................................................