Giáo án môn Ngữ văn khối 9 - Học Kì I - Tuần 9

TUẦN 9
Ngày soạn: 14/10/2011
Ngày dạy: ...................
Tiết 42,43: Tiếng Việt: TỔNG KẾT TỪ VỰNG (Tiếp theo)
A. MỤC TIÊU CẦN ĐẠT:
 1.Kiến thức: Giúp hs củng cố kiến thức về từ đồng âm, từ đồng nghĩa, từ trái nghĩa, cấp độ khái quát nghĩa của từ, trường từ vựng.
2.Kĩ năng: Rèn kĩ năng phân biệt từ đồng âm, từ đồng nghĩa, từ trái nghĩa, kĩ năng làm bài tập các phần đã ôn.
3.Giáo dục: Giáo dục hs ý thức học tập. 
B. CHUẨN BỊ: 
GV : Soạn giáo án, bảng phụ, phiếu học tập
HS : Trả lời câu hỏi ở sgk
C. TIẾN TRÌNH LÊN LỚP :
Ổn định tổ chức :
Kiểm tra bài cũ : Không kiểm tra.
Bài mới : 
HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY VÀ TRÒ
NỘI DUNG KIẾN THỨC
Hoạt động 1: Đặt vấn đề. 
- Gv: Tiết học này chúng ta sẽ tiếp tục ôn tập phần từ vựng đã học về từ đồng âm, từ đồng nghĩa, từ trái nghĩa, cấp độ khái quát nghĩa của từ, trường từ vựng.
Hoạt động 2: Hướng dẫn ôn tập từ đồng âm.
- Gv đưa ví dụ: Con kiến bò dĩa thịt bò. 
- Hs : phân tích.
? Từ đó nêu khái niệm từ đồng âm.
? Từ đồng âm, từ nhiều nghĩa khác nhau như thế nào ?
Hs : + Đồng âm : nghĩa khác nhau.
 + Từ nhiều nghĩa : Xuất phát trên cơ sở nghĩa gốc, có nét tương đồng, tương cận.
- Hs thảo luận 4 nhóm BT ở sgk. Sau 3p đại diện các nhóm trình bày.
- Gv nhận xét , bổ sung
Hoạt động 3: Hướng dẫn ôn tập từ đồng nghĩa.
? Thế nào là từ đồng nghĩa ?
- Hs : Giống nhau về nghĩa.
? Cho ví dụ ?
- Hs: Hi sinh, chết, bỏ mạng...
- GV gọi hs đọc BT ở SGK .
? Trong 4 cách hiểu trên, em chọn cách nào ? Vì sao ?
- Hs : Chọn cách hiểu d. Vì các từ đồng nghĩa không thay thế được với nhau (bỏ mạng – hi sinh)
Hoạt động 4: Hướng dẫn ôn tập từ trái nghĩa.
? Từ trái nghĩa là gì ?
- Hs : Từ trái nghĩa là những từ có nghĩa trái ngược nhau.
? Lấy ví dụ ?
- Hs: xấu- đẹp.
- GV lưu ý:Một từ nhiều nghĩa có thể thuộc nhiều cặp từ trái nghĩa khác nhau.
? Tìm các cặp từ trái nghĩa trong các cặp từ đã cho ?
- Hs : Xấu - đẹp ; xa- gần; rộng - hẹp.
- Hs thảo luận theo bàn BT3. Sau 3p đại diện 3 nhóm trình bày, các nhóm khác bổ sung, nhận xét.
- Gv chữa BT (Bảng phụ)
Hoạt động 5: Hướng dẫn ôn tập cấp độ khái quát nghĩa của từ.
? Nêu khái niệm ? Cho ví dụ ?
- Hs : Nghĩa của từ này có thể rộng hơn hoặc hẹp hơn nghĩa của từ khác.
? Thế nào là từ nghĩa rộng ? Từ nghĩa 
hẹp ?
- Hs :+ Nghĩa rộng : Có nghĩa bao hàm nghĩa của từ khác.
 +Nghĩa hẹp : Nghĩa không bao hàm nghĩa của từ khác.
- Gv yêu cầu hs kẻ vào bảng phân loại từ . 
- Hs : 
? Cho ví dụ ?
- Hs: đồ dùng học tập – sách – sgk.
Hoạt động 6: Hướng dẫn ôn tập trường từ vựng. 
? Trường từ vựng là gì ? 
- Hs : Trường từ vựng là tập hợp của những từ có ít nhất một nét chung về nghĩa.
? Cho ví dụ ?
- HS: đồ dùng học tập – sách – sgk.
- Gọi hs đọc BT2 (SGK).
? Tìm những từ ngữ độc đáo mà Bác đã sử dụng. Ý nghĩa của những từ đó ?
- Hs: Tắm- bể : Cùng TTV. 
 Nhà tù, chém giết, máu: Cùng TTV. 
I. TỪ ĐỒNG ÂM:
Khái niệm : Từ đồng âm là từ giống nhau về ngữ âm nhưng khác nhau về nghĩa.
 VD : Con kiến bò dĩa thịt bò. 
Phân biệt :
- Đồng âm : nghĩa khác nhau.
- Từ nhiều nghĩa : Xuất phát trên cơ sở nghĩa gốc, có nét tương đồng, tương cận.
Bài tập: 
a.Lá: Lá cây. 
 Lá phổi.
 Từ nhiều nghĩa.
Đường Đường ăn.
 Đường đi.
 Từ đồng âm.
II. TỪ ĐỒNG NGHĨA : 
1.Khái niệm : Từ đồng nghĩa là những từ khác nhau về ngữ âm nhưng giống nhau về nghĩa.
2. Bài tập:
Chọn cách hiểu d. Vì các từ đồng nghĩa không thay thế được với nhau (bỏ mạng – hi sinh)
III. TỪ TRÁI NGHĨA :
1.Khái niệm : Từ trái nghĩa là những từ có nghĩa trái ngược nhau.
2. Bài tập: 
BT1: Cặp từ trái ngược nhau. 
- Xấu - đẹp ; xa- gần; rộng - hẹp.
BT 2:
* Nhóm 1: Sống - chết; chẳn - lẻ ; chiến tranh – hoà bình → trái nghĩa lưỡng phân.
* Nhóm 2: Yêu – ghét ; già - trẻ ; nông - sâu; giàu – nghèo → trái nghĩa thang độ.
IV. CẤP ĐỘ KHÁI QUÁT NGHĨA CỦA TỪ:
Khái niệm :
- Nghĩa của từ này có thể rộng hơn hoặc hẹp hơn nghĩa của từ khác.
Bài tập: 
 Từ
Từ đơn Từ phức
 Từ ghép Từ láy
Chính phụ Đẳng lập 
 Hoàn toàn Bộ phận
 Âm Vần
V. TRƯỜNG TỪ VỰNG:
Khái niệm: Trường từ vựng là tập hợp của những từ có ít nhất một nét chung về nghĩa.
Bài tập: 
Tắm- bể : Cùng TTV. 
Nhà tù, chém giết, máu: Cùng TTV.
Tăng giá trị biểu cảm, tố cáo mạnh mẽ tội ác của thực dân
III. CỦNG CỐ : 
- Hs nhắc lại các khái niệm đã học.
IV. HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ : 
- Nắm chắc các khái niệm.
- Làm các BT còn lại .
- Chuẩn bị : Trả bài tập làm văn số 2. 
V.RÚT KINH NGHIỆM :
........................................................................................................................
Ngày soạn: 14/10/2011
Ngày dạy: ...................
Tiết 44: Tập làm văn: TRẢ BÀI TẬP LÀM VĂN SỐ 2
A.MỤC TIÊU CẦN ĐẠT:
 I.Chuẩn :
1.Kiến thức :- Gióp häc sinh:
N¾m v÷ng h¬n c¸ch lµm bµi v¨n tù sù kÕt hîp víi miªu t¶, nhËn ra nh÷ng chç m¹nh, chç yÕu cña m×nh khi viÕt lo¹i bµi nµy.
2.Kĩ năng:- RÌn luyÖn kü n¨ng t×m hiÓu ®Ò, lËp dµn ý, viÕt bµi tù sù kÕt hîp víi miªu t¶.
3.Thái độ: -Nghiêm túc-Cầu thị-Khoa học.
 II.Nâng cao :- Tích hợp các phân môn.
B. chuÈn bÞ:
GV : -Bài đã chấm, hệ thống lỗi của hs, phương án chữa lỗi.
HS : - Lý thuyết phân môn, nhớ lại đề ra, kỷ năng làm văn thuyết minh kết hợp miêu tả.
C.PHƯƠNG PHÁP & KTDH:
-Phát vấn, trao đổi, thảo luận. Trắc nghiệm.
D.TIẾN TRÌNH LÊN LỚP:
+Ổn định:
+Kiểm tra bài cũ: Kết hợp trong giờ trả bài.
+Triển khai bài mới:	
Giới thiệu bài: Chúng ta đã cùng nhau viết bài TLV số 2: đó là kiểu bài yêu cầu kể chuyện kết hợp với miêu tả. Để đánh giá xem bài viết của các em đã làm: được những gì, còn điểu gì chưa hoàn thành hoặc cần tránh. Tất cả những điều trên, chúng ta cùng nhau thực hiện trong giờ học này.
*Hoạt động 2: Bài mới
?Hãy xác định yêu cầu của đề bài? (kiểu VB, các kĩ năng cần vận dụng vào bài viết)
?Hãy lập dàn ý cho đề văn
- H/s khác theo dõi bổ sung
?Sử dụng yếu tố miêu tả vào các ý nào thì phù hợp?
-> Sử dụng yêu tố miêu tả vào các ý: 2, 4, 5 trong phần thân bài (cần linh hoạt)
GV nhận xét ưu điểm và nhược điểm
?Nhận xét và chỉ ra những tồn tại trong bài làm của H/s
Đưa ra các lỗi trong bài -> H/s sửa
GV đọc mẫu những đoạn văn, bài văn viết tốt
- Trả bài cho H/s
*Hoạt động 3: Luyện tập
- Giao nhiệm vụ cho h/s:
+ Sửa lỗi trong bài
+ Viết lại đoạn văn có yếu tố miêu tả cho phù hợp
*Hoạt động 4: Củng cố, dặn dò
- Hướng dẫn H/s về nhà, xem lại bài + Soạn VB "Đồng chí"
I. Đề bài: Tưởng tượng 20 năm sau, vào một ngày hè, em về thăm lại trường cũ. Hãy kể lại buổi thăm trường đầy xúc động đó.
II.Phân tích đề, lập dàn ý:
1.Phân tích đề:
- Kiểu VB: tự sự kết hợp với miêu tả
- Vận dụng các kĩ năng: kể chuyện + tưởng tượng + miêu tả
2.Lập dàn ý:
a, Mở bài: (1 điểm)
Lí do trở lại thăm trường
b, Thân bài: (7 điểm) 
- Kể l¹i buổi thăm trường đầy xúc động: 
+ Lí do trở lại thăm trường
+ Thời gian đến thăm trường
+ Đến thăm trường với ai
+ Quang cảnh trường ? (lớp học cũ ra sao)
c, Kết bài: ( 1 điểm)
- C¶m xóc cña buæi th¨m tr­êng ®Çy xóc ®éng ®ã.
III.Nhận xét ưu, nhược điểm
1.Ưu điểm: 
- Các em đã xác định được yêu cầu của đề bài (kiểu v¨n b¶n cần tạo lập, các kĩ năng cần sử dụng trong bài viết)
- Vận dụng yếu tố miêu tả vào bài khá linh hoạt
- Bài viết sinh động, giàu cảm xúc
- Diễn đạt lưu loát, bố cục bài viết khá chặt chẽ
- Trình bày sạch đẹp.
2.Tồn tại:
- Bố cục bài làm ở một số em chưa mạch lạc, cần chú ý tách ý, tách đoạn. 
- Sử dụng yếu tố miêu tả chưa linh hoạt, đôi khi qua lạm dụng làm cho bài viết thiếu tập chung. 
- Còn mắc lỗi diến đạt, dùng từ, đặt câu:
- Còn sai chính tả
- Chữ viết ở một số bài còn cẩu thả, chưa khoa học.
- Một số bài làm còn sơ sài, kết quả chưa cao
IV.Sửa lỗi và giải đáp thắc mắc:
- Lỗi chính tả
- Lỗi dùng từ
- Lỗi diễn đạt
- Dấu câu
V.Đọc, so sánh, nhận xét, công bố điểm
VI.Trả bài:
+Rút kinh nghiệm:
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
Ngày soạn: 14/10/2011
Ngày dạy: ...................
 Tiết 45: Văn bản: ÑOÀNG CHÍ
 - Chính Höõu -
I. Muïc tieâu caàn ñaït
- Caûm nhaän ñöôïc veû ñeïp chaân thöïc, giaûn dò cuûa tình ñoàng chí, ñoàng ñoäi vaø hình aûnh anh boä ñoäi caùch maïng ñöôïc theå hieän trong baøi thô. Ñaëc saéc ngheä thuaät cuûa baøi thô: Chi tieát chaân thöïc, hình aûnh gôïi caûm, coâ ñuùc, giaøu yù nghóa bieåu töôïng.
- Reøn kyõ naêng ñoïc, phaân tích thô töï do, caùc hình aûnh, chi tieát vöøa chaân thöïc, vöøa giaøu tính bieåu caûm vaø bieåu tröng. 
1 Kiến thức 
- Một số hiểu biết về hiện thực những năm đầu của cuộc kháng chiến chống Pháp của dân tộc ta 
- Lí tưởng cao đẹp và tình cảm keo sơn gắn bó của người chiến sĩ 
- Đặc điểm nghệ thuật của bài thơ ngôn ngữ bình dị biểu cảm 
2 Kĩ năng 
- Đọc diễn cảm một bài thơ hiện đại 
- Bao quát toàn bộ tác phẩm, thấy được mạch cảm xúc trong bài thơ
II. Chuaån bò
- Tích hôïp vôùi phaàn Vaên ôû Baøi thô veà tieåu ñoäi xe khoâng kính, phaàn Tieáng Vieät ôû baøi Toång keát töø vöïng (tt), phaàn Taäp laøm vaên ôû baøi Nghò luaän trong vaên hoïc
- Taäp thô Ñaàu suùng traêng treo, baøi haùt Ñoàng chí
III. Tieán trình leân lôùp
1. OÅn ñònh
2. Baøi cuõ: Kieåm tra söï chuaån bò baøi cuûa h/s.
3. Baøi môùi: 
- Giôùi thieäu baøi: Trong chieán dòch Vieät Baéc (Thu ñoâng 1947) quaân daân ta baét ñaàu cuoäc khaùng chieán vôùi voâ vaøn khoù khaên thieáu thoán. Nhöõng ngöôøi lính cuõng phaûi soáng vaø chieán ñaáu trong gian khoå. Nhöng vöôït leân treân heát, giöõa hoï ñaõ naåy sinh moät tình caûm ñaëc bieät: tình ñoàng chí. Ñieàu ñoù ñaõ ñöôïc phaûn aùnh trong thô cuûa Chính Höõu.
HOAÏT ÑOÄNG CUÛA GV VAØ HS
HOAÏT ÑOÄNG 1 : Tìm hieåu veà taùc giaû vaø taùc phaåm
Goïi HS ñoïc laïi muïc chuù thích * sgk/129
(?) Haõy neâu nhöõng hieåu bieát cuûa em veà taùc giaû Chính Höõu? 
(?) Baøi thô “Ñoàng chí” ñöôïc saùng taùc vaøo thôøi gian naøo?
HOAÏT ÑOÄNG 2 : Tìm hieåu vaên baûn
 (?) Theo em, caûm höùng cuûa baøithô laø gì? 
Caûm höùng naøo laø chuû yeáu? 
Goïi HS ñoïc 6 caâu ñaàu
(?) Theo nhaø thô, tình ñoàng chí,ñoàng ñoäi giöõa toâi vaø anh baét nguoàn töø nhöõng cô sôû naøo
 (?) Nhöõng hình aûnh nöôùc maën ñoàng chua,ñaát caøy leân soûi ñaù noùi leân ñieàu gì veà nguoàn goác xuaát thaân cuûa anh vaø toâi? 
(?) Ñoâi tri kæ vaø hai ngöôøi baïn thaân cuøng ñoâi ñoàng chí coù gì chung? 
Ñoïc tieáp 10 doøng thô tieáp
(?) Haõy tìm trong baøi thô nhöõng chi tieát,hình aûnh bieåu hieän tình ñoàng chí,ñoàng ñoäi ?
(?) Ruoäng nöông anh  ra lính, gôïi cho em thaáy bieåu hieän gì cuûa tình ñoàng chí ?
 Nhöõng caâu thô tieáp theo vaãn noùi veà tình ñoàng chí moät caùch cuï theå. Nhöõng hình aûnh naøo laøm em xuùc ñoäng? 
(?) Nhaän xeùt veà ñaëc ñieåm trong caáu truùc caùc caâu thô vaø hình aûnh ôû ñoaïn thô naøy? 
Taùc duïng cuûa vieäc xaây döïng nhöõng caâu thô soùng ñoâi laø gì?
HS ñoïc 3 caâu thô cuoái
(?) Nhöõng caâu thô aáy gôïi cho em suy nghó gì veà ngöôøi lính vaø cuoäc chieán ñaáu?
HOAÏT ÑOÄNG 3 : Toång keát
(?) Theo em vì sao taùc giaû laïi ñaët teân cho baøi thô veà tình ñoàng ñoäi cuûa nhöõng ngöôøi lính laø Ñoàng chí? 
(?) Toùm laïi,em nhaän thaáy ñöôïc ñieàu gì veà hình aûnh ngöôøi lính caùch maïng trong nhöõng naêm ñaàu cuoäc khaùng chieán choáng Phaùp ?
 Neùt ñaëc saéc veà ngheä thuaät?
4. Củng cố - Hướng dẫn học ở nhà :
- Höôùng daãn HS baøi luyeän taäp veà nhaø laøm
- Hoïc thuoäc baøi thô,naém noäi dung, ngheä thuaät
- Soaïn Baøi thô veà tieåu ñoäi xe khoâng kính
NOÄI DUNG BAØI HOÏC
I. Ñoïc – tìm hieåu chuù thích :
1. Taùc giaû 
- Chính Höõu (1926 – 2007)
- Queâ ôû Haø Tónh 
2. Taùc phaåm
- Saùng taùc ñaàu 1948,sau khi taùc giaû cuøng ñoàng ñoäi tham gia chieán dòch Vieät Baéc (thu ñoâng 1947)
II. Ñoïc - tìm hieåu vaên baûn
1. Nhöõng cô sôû cuûa tình ñoàng chí 
.. nöôùc maën ñoàng chua
.. ñaát caøy leân soûi ñaù
Þ Baét nguoàn tröôùc heát töø hoaøn caûnh xuaát thaân
Þ Töø söï cuøng chung nhieäm vuï saùt caùnh beân nhau trong chieán ñaáu
Ñeâm reùt chung chaên . ñoâi tri kæ
Þ Cuøng chia seû moïi gian lao cuõng nhö nieàm vui
2. Nhöõng bieåu hieän cuûa tình ñoàng chí
Ruoäng nöông 
.. ra lính
® Caûm thoâng saâu xa noãi loøng cuûa nhau
Anh vôùi toâi ..
Aoù anh – quaàn toâi
Þ Chia seû nhöõng khoù khaên gian lao trong cuoäc ñôøi boä ñoäi
3. Hình aûnh ngöôøi lính trong 3 caâu thô cuoái 
® Thöïc taïi vaø mô moäng, chaát chieán ñaáu vaø chaát tröõ tình, chieán só vaø thi só
Þ Gian khoå nhöng hoï vaãn laïc quan yeâu ñôøi
III. Toång keát
* Nghệ thuật ;
-Sử dụng ngoân ngữ bình dị 
-Bút pháp tả thực kết hợp với lãng mạn tạo nên hính ảnh thơ đẹp, mang ý nghĩa biểu tượng
* Ý nghĩa văn bản : Bài thơ ngợi ca tình cảm đồng chí cao đẹp giữa những người chiến sĩ trong thời kì đầu kháng chiền chống thực dân Pháp gian khổ 
IV. Luyeän taäp
Vieát ñoaïn vaên bieåu caûm veà hình aûnh “Ñaàu suùng traêng treo”.
V.RÚT KINH NGHIỆM :
....................................................................................................................................