Giáo án môn Ngữ văn khối 9 năm 2014 - Bài: Đồng chí (chính Hữu)

ĐỒNG CHÍ
 (Chính Hữu)
 1, Mục tiêu bài dạy : 
a. Về kiến thức:
- Một số hiểu biết về hiện thực những năm đầu của cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp của dân tộc ta.
- Giúp học sinh cảm nhận được lí tưởng cao đẹp, vẻ đẹp chân thực giản dị của tình đồng chí, đồng đội keo sơn làm nên sức mạnh tinh thần và hình ảnh người lính cách mạng được thể hiện trong bài thơ.
- Nắm được đặc sắc nghệ thuật của bài thơ: ngôn ngữ thơ bình dị, biểu cảm, chi tiết chân thực hình ảnh gợi cảm và cô đúc giàu ý nghĩa biểu tượng.
b. Về kỹ năng:
Rèn kỹ năng đọc diễn cảm thơ hiện đại, thấy được mạch cảm xúc trong bài thơ, rèn năng lực cảm thụ và phân tích các chi tiết nghệ thuật các hình ảnh trong một tác phẩm thơ giàu cảm hứng hiện thực mà không thiếu sức bay bổng.
c. Về thái độ:
Tự hào và noi gương các chiến sĩ cách mạng, học tập tình đồng đội keo sơn, tinh thần chiến đấu quả cảm không ngại gian khó, quên mình vì tổ quốc.
2, Chuẩn bị của GV và HS:
 a Chuẩn bị của GV: Soạn bài, sưu tầm tranh ảnh, tư liệu về hình ảnh anh bộ đội Cụ Hồ trong thời kì kháng chiến chống Pháp.
 b Chuẩn bị của HS : Soạn bài theo yêu cầu.
 3. Tiến trình bài dạy:
a, Kiểm tra bài cũ (3p)
 * Kiểm tra bài soạn của HS
* Đặt vấn đề vào bài mới: Từ sau Cm tháng 8 năm 1945 trong văn học hiện đại Việt Nam xuất hiện một đề tài mới: Tình đồng chí, đông đội của người chiến sĩ CM anh bộ đội cụ Hồ. Chính Hữu là một trong những nhà thơ đầu tiên đóng góp thành công vào đề tài ấy bằng bài thơ đặc sắc: Đồng chí.
b, Dạy nội dung bài mới:
7’
?
?
?
?
12’
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
8’
?
?
?
?
?
?
?
5’
?
?
?
?
4’
?
?
Trình bày những hiểu biết của em về tác giả?
(Tác phẩm của ông ca ngợi tình cảm của người lính đồng chí đồng đội tình quê hương gắn bó tuyền tuyến-hậu phương)
Bài thơ được sáng tác trong hoàn
cảnh nào?
(Bài thơ in trong tập “đầu súng trăng treo”. Bài thơ được phổ nhạc.
Giáo viên đọc mẫu
 Gọi học sinh đọc
Tìm hiểu bố cục của bài thơ nội dung của mỗi phần?
 Đọc 6 câu đầu
Mở đầu bài thơ tác giả giới thiệu quê hương anh như thế nào? 
Em có nhận xét gì về cách giới thiệu của tác giả?
Hình ảnh nước mặn đồng chua đất cầy lên sỏi đá nói lên điều gì về nguồn gốc và suất thân của anh và tôi?
Từ đó tình đông chí được cắt nghĩa ntn? (Cở sở ấy là gì?)
Tình đồng chí được miêu tả ntn?
Vì sao từ những người xa lạ ở khắp mọi miền của tổ quốc họ lại trở nên thân thiết?
Lời thơ súngGợi cảnh tượng như thế nào?
Em có cảm nhận gì về chi tiết (Đêm rét chung chăn thành đôi chi kỷ)?
Từ đó em cảm nhận ntn về tình đồng chí?
Tại sao câu thơ thứ 7 lại chỉ có 2 tiếng đồng chí và dấu chấm cảm? Điều đó có gì đặc biệt?
 (Nội dung biểu hiện chủ đề linh hồn của bài thơ giản dị mộc mạc mà rất đỗi thiêng liêng cảm động khẳng định ca ngợi tình cảm cách mạng mới mẻ)
Em hãy tìm những hình ảnh biểu hiện tình đồng chí?
Em có nhận xét gì về hình ảnh mà tác giả sử dụng?
Từ “mặc kệ” có phải chứng tỏ người lính rất vô tâm vô tình vô trách nhiệm với gia đình. ý kiến em ntn?
Tất cả những hình ảnh đó giúp em hiểu điều gì về biểu hiện của tình đông chí?
Tình đồng chí đồng đội còn được thể hiện ở sự chia sẻ những khó khăn chiến đấu, em hãy chứng minh?
Tác dụng của nghệ thuật đó?
Tất cả những khó khăn thiếu thốn đó, người lính phải trải qua vậy điều gì giúp họ vượt qua những gian khổ ấy?
3 dòng cuối gợi ra cnảh tượng ntn?
Cảnh tượng đó phản ánh hiện thực ntn?
Câu thơ đầu súng trăng treo gợi cho em liên tưởng nào?
(Phân tích vẻ đẹp và ý nghĩa của hình ảnh trong câu thơ ấy?
Đầu súng trăng treo còn có nhịp điệu như nhịp lắc của một cái gì lơ lửng chông chênh trong sự bát ngát
Nhận xét về nghệ thuật của bài thơ? Nội dung của bài thơ?
Tại sao tác giả lại đặt tên nhan đè của bài thơ là đồng chí?
I. ĐỌC VÀ TÌM HIỂU CHUNG
1. Tác giả tác phẩm.
-Là nhà thơ quân đội
(là người lính từ trung đoàn thủ đô trở thành nhà thơ quân đội. Thơ của ông hầu hết viết về người lính) và hai cuộc kháng chiến
-Được tặng giải thưởng Hồ Chí Minh về văn học nghệ thuật năm 2000 sáng tác năm 1948
( Tại nơi ông phải nằm điều trị bệnh, bài thơ thể hiện tình cảm tha thiết sâu sắc của tác giả với những người đồng chí đồng đội của mình.
2.Đọc: 
Nhịp thơ chậm diễn tả tình cảm, cảm xúc được lắng động dồn nén
3.Bố cục:
 3phần:
+6 dòng đầu: Cơ sở của tình đồng chí
+10 dòng tiếp theo: Biểu hiện sức mạnh của tình đồng chí
+3 câu cuối: Biểu tượng của tình đồng chí
II. PHÂN TÍCH
1.Cơ sở hình thành tình đồng chí
 Quê hương anhnước mặn đòng chua
 Làng tôi nghèo đất cày lên sỏi đá
-> gt như một lời trò chuyện tâm tình, địa phương vùng biển quanh năm ngập mặn. Trung du đất bạc màu khô cằn sỏi đá
-> Đều là nông dân trên các miền quê nghèo khó của Việt Nam tập hợp lại thành đội quân CM
-Tình đồng chí đồng đội bắt nguồn sâu xa từ sự tương đồng về cảnh ngộ xuất thân ngghèo khó. Là cơ sở cùng chung giai cấp xuất thân cảu những người lính CM. Điều đó cùng với mục đích lý tưởng chung khiến họ từ mọi phương trời xa lạ tập hợp lại trong hàng ngũ quân đội CM và trở lên thân quen với nhau
 Anhtôi đôi người xa lạ
 Tựchẳng hẹn quen nhau
 Súng bên sung đầu sát bên đầu
-> Tình đồng chí là tình cảm gắn bó, tình cảm mới gắn bó chúng ta làm cho chúng ta từ những người xa lạ->quen thân thiết trong nhiệm vụ chiến đấu chung.
Đội ngũ sát cánh trùng điệp trong đấu tranh tình đồng chí gắn ghép con người thành một sức mạnh to lớn trong đấu tranh.
-Tình đồng chí đồng đội nảy nở và thành bền chặt trong sự chan hoà chia sẻ mọi gian lao cũng như niềm vui. Đó là mối tình tri kỷ của những người bạn chí cốt.
*Tình đồng chí nảy nở và thành bền chặt trong sự chan hoà chia sẻ mọi gian lao cũng như niềm vui.
->Câu thơ chỉ có một từ với 2 tiếng và dấu chấm than tạo một nốt nhấn vang lên như một sự phát hiện một lời khẳng định đồng thời lại như một cái bản nề gắn kết đoạn đầu với đoạn 2. 6 câu thơ ở trước 2 tiếng ấy là cội nguồn và sự hình thành của tình đồng chí keo sơn giữa những người đồng đội. 10 câu tiếp là biểu hiện cụ thể cảm động của tình đồng chí.
2, Những biểu hiện của tình đồng chí
 Ruộng nươnggửi bạn
 Gian nhàmặc kệ gió
 Nhớ người ra lính
 Tôi anh:Cơn ấm lạnh
 Sốtđầm mồ hôi
 Anhrách vai
 Quầnmảnh vá
 Chân
->Hình ảnh gần gũi thân quen gắn bó thân thiết với người dân vật quý giá nhất gắn bó máu thịt không dễ từ bỏ được.->Là sự cảm thông sâu xa.
->Không: Thể hiện tình cảm lớn lao đi đánh giặc cứu nước theo cụ hồ kháng chiến. Tình cảm lớn đó đã chiến thắng tình cảm nhỏ.
->Gợi tình cảm vui tếu táo hóm hỉnh lạc quan của chiến sĩ trẻ.
->Giếng nước gốc đa hình ảnh nhân hoá hoán dụ chỉ quan hệ nỗi nhớ của người hậu phương.
*Là sự cảm thông sâu xa những tâm tư nỗi lòng của nhau. 
->Sẻ chia gian lao thiếu thốn của cuộc đời người lính, bệnh sôt rét hành hạ người lính. Song nổi bật vẻ đẹp của anh bộ đội là nụ cười của người lính, bút pháp tả chân thực trong thời kỳ gian khổ khốc liệt nhất, những năm đầu của cuộc kháng chiến chống pháp vũ khí trang bị quan trang quân dụng thuốc men thiếu thốn.
->Diễn tả sự gắn bó chia sẻ sự giống nhau mọi cảnh ngộ của người lính.
*Cùng nhau chia sẻ những gian lao thiếu thốn tình cảm sâu sắc thắm thiết.
(Đó chính là thể hiện sức mạnh làm lên chiến thắng của người lính)
3, Biểu tượng của tình đồng chí đồng đội
-Cảnh rừng đêm giá rét người lính bồng đợi gác dưới chiến hào. Từ đó nhìn lên trăng treo đầu ngọn súng.
->Hiện thực khắc nghiệt sát cánh đương đầu với kẻ thù.
->3 hình ảnh gắn kết với nhau: Người lính, súng và vầng trăng. Người lính phục kích chờ giặc đứng bên nhau. Sức mạnh của tình đồng đội giúp họ vượt lên tất cả những khắc nghiệt cảu thời tiết và mọi gian khổ thiếu thốn. Tình đồng chí sưởi ấm lòng họ trong cảnh rừng hoang sương muối.
-Hình ảnh còn mang ý nghĩa biểu tượng liên tưởng phong phú. Súng và trăng, gần và xa, thực tại và mơ mộng chất chiến đấu, chất chữ tình, chiến sĩ và thi sĩ.
*Là bức tranh đẹp về đông chí đồng đội của người lính-biểu tượng đẹp về cuộc đời chiến sĩ.
III. TỔNG KẾT GHI NHỚ.
Chi tiết hình ảnh ngôn ngữ bình dị chân thành, thấm đượm chất dân gian. Bút pháp tả thực kết hợp với lãng mạn hài hoà tạo nên h/ả thơ đẹp, mang ý nghĩa biểu tượng.
Bài thơ ca ngợi tình cảm đồng chí cao đẹp của các chiến sĩ trong cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp gian khổ. 
IV. LUYỆN TẬP.
Đồng chí là cùng chí hướng cùn lý tưởng bản chất cách mạng của tình đông đội thể hiện sâu sắc tình đồng đội.
c. Củng cố luyện tập: ( 4p)
? Tại sao tác giả lại đặt tên nhan đè của bài thơ là đồng chí?
- Đồng chí là cùng chí hướng cùng lý tưởng bản chất cách mạng của tình đồng đội thể hiện sâu sắc tình đồng đội keo sơn gắn bó làm nên sức mạnh tinh thần của những người chiến sĩ trong bài thơ
 d. Hướng dẫn HS tự học ở nhà: ( 1p)
Học thuộc lòng, phân tích bài thơ, học phần ghi nhớ
Viết đoạn văn trình bày cảm nhận của em về ba câu thơ cuối
Soạn bài: Bài thơ về tiểu đội xe không kính