Giáo án môn Ngữ văn khối 9 năm 2014 - Tiết 41: Tổng kết về từ vựng

Ngày soạn:10/10/2014 
Ngày giảng: 9A: / /2014
	 9B: / /2014
Tiết 41
TỔNG KẾT VỀ TỪ VỰNG`
	Tiếp theo
A. Mục tiêu cần đạt
Kiến thức 
- Một số khái niệm liên quan đến từ vựng (Từ đồng âm, từ đồng nghĩa, từ trái nghĩa, cấp độ khái quát nghĩa của từ ngữ, trường từ vựng)
2. Kĩ năng
Cách sử dụng từ hiệu quả trong nói, viết, đọc – hiểu văn bản và tạo lập văn bản.
3. Thái độ: GD ý thức sử dụng những kiến thức trên vào hoạt động giao tiếp.
B. Chuẩn bị: 
1. GV: Tài liệu tham khảo. Bảng phụ hệ thống hóa kiến thức.
2. HS: Đọc trước bài, tìm các ví dụ có liên quan đến bài học.
C. Các kĩ năng sống cơ bản được giáo dục trong bài
- Nhận thức, giao tiếp, hợp tác.
D. Các hoạt động dạy – học
1/ Ổn định tổ chức: 	9A:.............................9B:.................................
2/ Kiểm tra bài cũ: 
Kiểm tra trong bài
3. Bài mới:
* Hoạt động 1: Giới thiệu bài
* Hoạt động 2: HDHS Ôn tập về Từ đơn và Từ phức 
- Mục tiêu: Củng cố kiến thức đã học về từ đơn, từ phức.
- Phương pháp: Khái quát, vấn đáp tái hiện.
- Thời gian: 10p
Hoạt động của thầy và trò
Nội dung
? Từ đồng âm là từ như thế nào?
- Cho HS đọc BT2, nêu yêu cầu BT2.
- GV hướng dẫn cả lớp cùng chữa bài.
V- Từ đồng âm
1- Khái niệm: Từ đồng âm là những từ giống nhau về âm thanh nhưng nghĩa khác xa nhau không liên quan gì với nhau.
2- Bài tập 2
- Trường hợp (a) là hiện tượng từ nhiều nghĩa.
+ ở đoạn thơ lá là nghĩa gốc.
+ trong đoạn văn lá là nghĩa chuyển.
- Trường hợp (b) là hiện tượng Từ đồng âm nghĩa của hai từ khác xa nhau, không có mối liên hệ nào cả..
* Hoạt động 3: HDHS Ôn tập về Từ đồng nghĩa 
- Mục tiêu: Củng cố kiến thức đã học về từ đồng nghĩa.
- Phương pháp: Khái quát, vấn đáp tái hiện.
- Thời gian: 10p
? Từ đồng nghĩa là những từ như thế nào?
Có mấy loại từ đồng nghĩa?
? Chọn cách hiểu đúng trong những cách hiểu trên?
? Dựa trên cơ sở nào mà từ xuân có thể thay thế từ tuổi?
? Việc thay thế có tác dụng gì?
VI- Từ đồng nghĩa
1- Khái niệm: Từ đồng nghĩa: là những từ ngữ có nghĩa giống nhau hoặc gần giống nhau, 1 từ nhiều nghĩa có thể thuộc vào nhiều nhóm từ đồng nghĩa khác nhau.
- Có 2 loại từ đồng nghĩa:
+ Đồng nghĩa hoàn toàn.
+ Đồng nghĩa không hoàn toàn
2- Bài tập 2
- Chọn cách hiểu (d) vì các từ đồng nghĩa có thể thay thế cho nhau tuy nhiên không phảI trường hợp nào cũng được.
3- Bài tập 3
- Xuân là từ chỉ một mùa trong năm, khoảng thời gian tương ứng với 1 tuổi. Hình thức chuyển nghĩa hoán dụ.
- Từ xuân thể hiện tinh thần lạc quan của tác giả. Dùng từ xuân để tránh lặp từ tuổi tác.
* Hoạt động 4: HDHS Ôn tập về Từ trái nghĩa 
- Mục tiêu: Củng cố kiến thức đã học về từ trái nghĩa.
- Phương pháp: Thực hành, thảo luận nhóm.
- Thời gian: 10p’
? Thế nào là từ trái nghĩa?
? Trong các cặp từ trên cặp từ nào có quan hệ trái nghĩa?
? Bài tâp 3*/125?
VII- Từ trái nghĩa
1- Từ trái nghĩa là những từ có nghĩa trái ngược nhau. Một từ nhiều nghĩa có thể thuộc nhiều cặp từ trái nghĩa khác nhau.
2- Bài tập 2:
- Những cặp từ có quan hệ trái nghĩa:
 xấu- đẹp; xa - gần; rộng - hẹp.
3- Bài tập 3:
- Cùng nhóm với sống - chết có: 
 Chẵn - lẽ; chiến tranh - hoà bình.
- Cùng nhóm với già - trẻ có: yêu - ghét; cao - thấp; nông - sâu; giàu - nghèo.
*Hoạt động 5: HDHS Ôn tập về cấp độ khái quát của nghĩa từ ngữ
- Mục tiêu: Củng cố kiến thức đã học về cấp độ khái quát nghĩa từ ngữ.
- Phương pháp: Khái quát, vấn đáp tái hiện,thảo luận, sơ đồ tư duy.
- Thời gian: 5p
? Nêu hiểu biết của em về cấp độ khái quát của nghĩa từ ngữ?
Nghĩa của 1 từ ngữ có thể rộng hơn (khái quát hơn) hoặc hẹp hơn (ít khái quát hơn) nghĩa của từ ngữ khác.
- GV treo bảng phụ có ghi sẵn yêu cầu.
- Cho HS xp lên điền vào ô trống.
- GV HD cả lớp nhận xét, rồi cùng bổ sung những chỗ chưa đúng.
VIII- Cấp độ khái quát của nghĩa từ ngữ
1- Khái niệm
2- Điền từ ngữ thích hợp vào ô trống:
Việt Nam
Thái Nguyên
Tuyên Quang
Phú lương
Đại Từ
Cổ Lũng
Vô Tranh
* Hoạt động 6: HDHS Ôn tập về Trường từ vựng 
- Mục tiêu: Củng cố kiến thức đã học về trường từ vựng.
- Phương pháp: Khái quát, vấn đáp tái hiện,thảo luận.
- Thời gian: 5p
? Trường từ vựng là gì?
Gv hướng dẫn làm bài tập 2
IX- Trường từ vựng
1- Khái niệm: Trường từ vựng là tập hợp của những từ có ít nhất một nét chung về nghĩa.
2- Bài tập 2
- 2 từ cùng trường từ vựng: là tắm và bể.
- Góp phần làm tăng giá trị biểu cảm của câu nói làm cho câu nói có sức tố cáo mạnh mẽ hơn.
4. Củng cố
Khái quát bài học, khắc sâu kiến thức về từ vựng ngữ nghĩa Tiếng Việt
5. Hướng dẫn về nhà
 - Về nhà học bài, hoàn thiện bài tập vào vở
- Chuẩn bị bài: Đồng chí
* Rút kinh nghiệm