Giáo án môn Ngữ văn khối 9 - Phong cách Hồ Chí Minh (Trích) - Lê Anh Trà

Tuần 1: Tiết 1 - Văn
 Ngày soạn: 21/08/2010 
	 Ngày giảng:23/08/2010
Phong cách Hồ Chí Minh (Trích)
- Lê Anh Trà -
A. MỨC ĐỘ CẦN ĐẠT
	1. Kiến thức
	- Một số biểu hiện của phong cỏch Hồ Chớ Minh trong đời sống và sinh hoạt.
	- í nghĩa của phong cỏch Hồ Chớ Minh trong việc giữ gỡn bản sắc văn húa dõn tộc.
	- Đặc điểm của kiểu bài nghị luận xó hội qua một đoạn văn cụ thể.
	2. Kĩ năng 
	- Nắm bắt nội dung văn bản nhật dụng thuộc chủ đề hội nhập với một vấn đề thuộc lĩnh vực văn húa lối sống.
	3. Thỏi độ
	- Từ lũng kớnh yờu, tự hào về Bỏc Hồ, học sinh cú ý thức tu dưỡng, học tập và rốn luyện theo gương của Bỏc.
B.CHUẨN BỊ
1. Giáo viên: SGK,SGV,hướng dẫn thực hiện Chuẩn,phiếu bài tập, bảng phụ,tranh ảnh, bài viết về nơi ở, và nơi làm việc của Bác.
	2.Học sinh: SGK, bảng phụ,Sưu tầm tranh ảnh, bài viết về nơi ở và làm việc của Bác.
*PHƯƠNG PHÁP: 
 - Phỏt vấn, đàm thoại, thuyết trỡnh, phương phỏp động nóo, thảo luận nhúm
C. HƯỚNG DẪN THỰC HIỆN
* Hoạt động 1: Kiểm tra bài cũ
	- Kiểm tra sự chuẩn bị đồ dùng học tập cho môn học của học sinh.
	 - Kiểm tra sự chuẩn bị bài của học sinh.
* Hoạt động 2: Giới thiệu bài
	- Em hiểu gỡ về Bỏc Hồ?
- Hs trả lời và GV dẫn dắt vào bài-> các lớp dưới các em đã được tìm hiểu một số văn bản viết về Hồ Chí Minh, giờ hôm nay với văn bản “Phong cách Hồ Chí Minh” chúng ta sẽ hiểu rõ hơn phong cách sống và làm việc của Bác.
* Hoạt động 3: Bài học 
Hoạt động của GV và HS
Nội dung cần đạt
- GV giới thiệu xuất xứ văn bản và cho HS ghi.
- Hướng dẫn HS đọc: Chậm rãi, bình tĩnh, khúc triết (GV đọc mẫuàHS đọc).
- Nhận xét cách đọc của học sinh.
 Dựa vào phần chú thích (SGK-7) hãy giải thích ngắn gọn các từ khó
- GV:Xác định kiểu văn bản cho văn bản này?
- HS: Trả lời.
- GV:Văn bản được chia làm mấy phần?
 Nêu nội dung chính của từng phần?
GV: Tổ chức cho hs thảo luận theo kỹ thuật“khăn phủ bàn”
- HS viết ý kiến cỏ nhõn và nhúm trưởng tổng hợp ý kiến và đại diện trả lời.
- Một học sinh đọc lại đoạn 1.
GV: Trong đoạn văn này tác giả đã khái quát vốn tri thức văn hoá của Bác Hồ như thế nào? (Thể hiện qua câu văn nào?).
HS: - Vốn tri thức văn hoá của Bác: “Có thể nói ít có vị lãnh tụ nào lại am hiểu nhiều về các dân tộc và nhân dân thế giới, văn hoá thế giới sâu sắc như Hồ Chí Minh.
GV: Nhận xét gì về cách viết của tác giả?( HS khỏ)
à So sánh một cách bao quát đan xen giữa kể và bình luận.
GV: Tác dụng của biện pháp so sánh, kể và bình luận ở đây?( HS giỏi)
HS: à Khẳng định vốn tri thức văn hoá của Bác rất sâu rộng.
GV: Bác có được vốn văn hoá ấy bằng những con đường nào?
- Trong cuộc đời hoạt động cách mạng,Hồ Chí Minh đã đi qua nhiều nơi, tiếp súc với nhiều nền văn hoá. Cụ thể là:
+ Nói và viết thạo nhiều thứ tiếng ngoại quốc:
à Nắm vững phương tiện giao tiếp là ngôn ngữ - công cụ giao tiếp quan trọng để tìm hiểu và giao lưu văn hoá với các dân tộc trên thê giới.
+ Học trong công việc, trong lao động ở mọi lúc, mọi nơi (“Làm nhiều nghề khác nhau”).
+ “Học hỏi, tìm hiểu văn hoá, nghệ thuật đến một mức khá uyên thâm”àHọc hỏi tìm hiểu đến mức sâu sắc.
+ “Chịu ảnh hưởng của tất cả các nền văn hoá, tiếp thu mọi các đẹp, cái hay”àTiếp thu có chọn lọc.
+ “Phê phán những tiêu cực của CNTB”
GV: Điều kỳ lạ nhất trong phong cách văn hoá Hồ Chí Minh là gì?
à “Tất cả những ảnh hưởng quốc tế đó đã nhào nặn với cái gốc văn hoá dân tộc để trở thành một nhân cách rất Việt Nam rất hiện đại”.
à Đó chính là điều kỳ lạ vì Người đã tiếp thu một cách có chọn lọc những tinh hoa văn hoá nước ngoài. Trên nền tảng văn hoá dân tộc mà tiếp thu những ảnh hưởng
quốc tế. Bác đã kết hợp giữa truyền thống và hiện đại, giữa phương Đông và phương Tây, xưa và nay, dân tộc và quốc tếàNghệ thuật đối lập
=>Phong cách Hồ Chí Minh: Kết hợp hài
hoà 
- Một học sinh đọc đoạn 2 và đoạn 3.
- GV:Nhắc lại nội dung chính của đoạn văn?
- GV:Phong cách sống của Bác được tác giả đề cập tới ở những phương tiện nào? Cụ thể ra sao?
- HS : Trả lời.
(Tích hợp với văn bản: “Đức tính giản dị của Bác Hồ”, vở kịch “Đêm trắng”, các văn bản thơ khác).
- Học sinh liên hệ với những bài viết đã sưu tầm được.
GV: Nhận xét gì về cách đưa dẫn chứng, 
cách viết của tác giả?
à Nghệ thuật: Dẫn chứng tiêu biểu, kết hợp lời kể vớibình luận một cách tự nhiên,nghệ thuật đối lập (Chủ tịch nước mà hết sức giản dị).
- GV: Phân tích hiệu quả của các biện pháp nghệ thuật trên?( HS giỏi)
=>HS: Nổi bật nét đẹp trong lối sống của Bác.
- Nếp sống giản dị và thanh đạm của Bác cũng giống như các nhà nho nổi tiếng trước đây (Nguyễn Trãi, Nguyễn Bỉnh Khiêm) –
- GV: Theo tác giả, lối sống của Bác chúng ta cần nhìn nhận như thế nào cho đúng?
-HS: Nét đẹp của lối sống rất dân tộc, rất Việt Nam
+ “Không phải là một cách tự thần thánh hoá, tự làm cho khác đời, hơn đời”.
+ Đây cũng không phải là lối sống khắc khổ của những con người tự vui trong cảnh nghèo khó.
+ Là lối sống thanh cao, một cách bồi bổ cho tinh thần sảng khoái, một quan niệm thẩm mỹ (Cái đẹp là sự giản dị, tự nhiên).
=> Cảm nhận sâu sắc nét đẹp trong lối sống giản dị mà thanh cao của Chủ tịch Hồ Chí Minh. Giúp người đọc thấy được sự gần gũi giữa Bác Hồ với các vị hiền triết của dân tộc.kết hợp hài hoà giữa truyền thống văn hoá dân tộc và tinh hoa văn hoá nhân loại, giữa thanh cao và giản dị.
GV: Để giúp bạn đọc hiểu biết một cách sâu và sát vấn đề, tác giả đã sử dụng các biện pháp nghệ thuật gì?
- HS: Trả lời.
- GV:Nêu tác dụng của các biện pháp nghệthuật?( HS giỏi)
àNghệ thuật: Kết hợp giữa kể và bình luận,so sánh, dẫn thơ của Nguyễn Bỉnh Khiêm,dùng các loạt từ Hán Việt (Tiết chế, hiền triết, thuần đức, danh nho di dưỡng tinh thần, thanh đạm, thanh cao,)
GV: Nêu cảm nhận của bản thân khi học xong văn bản này?
-GV: Nêu nội dung chính của văn bản?( HS khỏ)
- HS: Trả lời.
* GV liờn hệ giỏo dục HS biết trõn trọng, gỡn giữ tinh hoa văn húa của dõn tộc như cỏc kiến trỳc đền , chựa
I. Tỡm hiểu chung
 *Xuất xứ văn bản
 - Văn bản được trớch trong Hồ Chớ Minh và văn húa Việt Nam của tỏc giả Lờ Anh Trà.
 .
II.Đọc- hiểu văn bản
 1.Đọc và tỡm hiểu chỳ thớch
2. Bố cục
- Kiểu văn bản: Nhật dụng.
- Văn bản trích chia làm 3 phần:
+Đoạn 1: Từ đầu đến “rất hiện đại”
Quá trình hình thành và điều kỳ lạ của phong cách văn hoá Hồ Chí Minh.
+Đoạn 2: Tiếp đến “ Hạ tắm ao”Những vẻ đẹp cụ thể của phong cách sống và làm việc của Bác Hồ.
+Đoạn 3: Còn lại: Bình luận và khẳngđịnh ý nghĩa của phong cách văn hoá HC
3.Nội dung
 a- Con đường hình thành phong cách văn hoá Hồ Chí Minh 
- Khẳng định vốn tri thức văn hoá của Bác rất sâu rộng.
* Sự hiểu biết sõu, rộng về cỏc dõn tộc và văn húa thế giới nhào nặn nờn cốt cỏch văn húa dõn tộc Hồ Chớ Minh.
b.Vẻ đẹp của phong cách Hồ Chí Minh
- Thể hiện ở lối sống giản dị mà thanh cao của Người.
+ Nơi ở, nơi làm việc: “Chiếc nhà sàn nhỏ bằng gỗ” “Chỉ vẹn vẹn có vài phòng tiếp khách, họp Bộ Chính trị, làm việc và ngủ đồ đạc rất mộc mạc, đơn sơ”.
+ Trang phục: “Bộ quần áo bà ba nâu”
 “Chiếc áo trấn thủ”.
 “Đôi dép lốp thô sơ”
+ Tư trang: “Tư trang ít ỏi, một chiếc vali con với vài bộ quần áo, vài vật kỷ niệm”.
+ Việc ăn uống: “Rất đạm bạc” Những món ăn dân tộc không cầu kỳ “Cá kho, rau luộc, dưa ghém, cà muối”.
* Phong cỏch Hồ Chớ Minh là sự giản dị trong lối sống, sinh hoạt hằng ngày, là cỏch di dưỡng tinh thần, thể hiện một quan niệm thẩm mĩ cao đẹp.
3. Nghệ thuật 
- Sử dụng ngụn ngữ trang trọng.
- Vận dụng kết hợp cỏc phương thức biểu đạt tự sự, biểu cảm, lập luận.
- Vận dụng cỏc hỡnh thức so sỏnh, cỏc biện phỏp nghệ thuật đối lập.
4. í nghĩa văn bản
- Bằng lập luận chặt chẽ, chứng cữ xỏc thực, tỏc giả Lờ Anh Trà đó cho thấy cốt cỏch văn húa Hồ Chớ Minh trong nhật thức và trong hành động. Tự đú đặt ra một vấn đề của thời kỡ hội nhập: Tiếp thu tinh hoa văn húa nhõn loại, đồng thời phải giữ gỡn, phỏt huy bản sắc văn húa dõn tộc.
* Hoạt động 4:Củng cố bài học
- GV cho hs trao đổi với nhau( bằng cỏch em hỏi em trả lời -> GV chốt ý.
-Văn bản đã bồi đắp thêm tình cảm nào của chúng ta đối với Bác Hồ? Quý trọng, yêu mến, tự hào, biết ơn, noi gương.
* Hoạt động 5: Hướng dẫn tự học ở nhà
- Tỡm một số mẫu chuyện về cuộc đời hoạt động của Bỏc Hồ.
- Tỡm một số từ Hỏn Việt trong đoạn trớch.
- Xem trước cỏc phương chõm hội thoại