Giáo án môn Ngữ văn khối 9 - Tiết 31: Văn bản: Kiều ở lầu ngưng bích (trích truyện Kiều của Nguyễn Du)

TUẦN 7: Ngày soạn : 1/10/2012
TIẾT 31: Văn bản: KIỀU Ở LẦU NGƯNG BÍCH
 ( Trích Truyện Kiều của Nguyễn Du)
 I. MỨC ĐỘ CẦN ĐẠT : 
1. Kiến thức
 - Nỗi bẽ bàng , buồn tủi, cô đơn của Thúy Kiều khi bị giam lỏng ở lầu Ngưng Bích và tấm lòng thủy chung, hiếu thảo của nàng.
 - Ngôn ngữ độc thoại và nghệ thuật tả cảnh ngụ tình đặc sắc của Nguyễn Du.
2. Kĩ năng
 - Bổ sung kiến thức đọc – hiểu văn bản truyện thơ trung đại
 - Thấy được tác dụng của ngôn ngữ độc thoại, của nghệ thuật tả cảnh ngụ tình.
 - Phân tích tâm trạng nhân vật qua 1 đoạn trích trong tác phẩm Truyện Kiều.
 - Cảm nhận được sự thông cảm sâu sắc của Nguyễn Du đối với nhân vật trong truyện.
3. Thái độ: Cảm thông với nhân vật, với người phụ nữ trong xh pk.
II. Phưong Pháp: Đọc diễn cảm, đàm thoại, thảo luận, gợi mở, phân tích, khái quát.
III. Chuẩn bị
 1. GV: SGK, SGV, tài liệu "Đọc - hiểu văn bản", máy chiếu.
 2. HS: Đọc và soạn bài, phiếu học tập. 
IV. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC :
1. Ổn định : 
2. Kiểm tra bài cũ : 
? Đọc thuộc lòng 6 câu thơ cuối trong đoạn trích ”Cảnh ngày xuân”.
? Caûnh vaät, khoâng khí muøa xuaân trong 6 caâu thô cuoái coù gì khaùc vôùi 4 caâu thô ñaàu?
3. Bài mới:GTB: Trong tết thanh minh Kiều gặp Kim Trọng, mối tình đầu đẹp đẽ vừa chớm nở Kiều đã phải trao duyên cho em là Thuý Vân để bán mình chuộc cha. Trong những tháng ngày lưu lạc” thanh y hai lược, thanh lâu hai lần” Kiều đã trải qua biết bao nhiêu là nhớ thương đau đớn, tủi buồn .Những ngày tháng nàng ở lầu Ngưng Bích là một trong những chuỗi ngày ấy.
 HOẠT ĐỘNG CỦA GV VÀ HS
 NỘI DUNG BI DẠY
* HOẠT ĐỘNG 1. Tìm hiểu chung 
? Nêu vị trí của đoạn trích?
? Dựa vào chú thích em hãy nêu đại ý của đoạn trích? 
-> Diễn tả tâm tư của Kiều trong những ngày bị giam lỏng ở lầu Ngưng Bích.
? Với nội dung trên ta nên đọc văn bản bằng giọng ntn? -> Nhẹ nhàng, sâu lắng, diễn tả nỗi buồn thương, nhớ nhung của Kiều.
HS đọc-> GV đọc.
HD tìm hiểu từ khó: SGK
? Vb có bố cục gồm mấy phần? Giới hạn và nội dung mỗi phần?
P1: 6 câu đầu: Khung cảnh Lầu Ngưng Bích.
P2: 8 câu giữa: Nỗi buồn thương của Kiều.
P3: 8 câu cuối: Nỗi buồn lo của Kiều.
GV bổ sung và chuyển ý.
* HOẠT ĐỘNG 2. Tìm hiểu văn bản.
- HS đọc 6 câu đầu:
? Hai chữ “ khoá xuân” gợi lên tình cảnh gì của Kiều? -> Bị giam lỏng.
? Khung cảnh thiên nhiên lầu Ngưng Bích được nhìn qua con mắt Kiều ntn?
? Em có nhận xét gì về không gian trước lầu Ngưng Bích?
? Hình ảnh “Mây sớm đèn khuya” gợi tính chất gì của thời gian?
? Qua khung cảnh ấy có thể thấy K đang ở trong hoàn cảnh và tâm trạn ntn? Từ ngữ nào góp phần thể hiện tâm trạng ấy?
-> TK bịgiam hãm trong lầu Ngưng Bích, làm bạn với mây, đèn ,trăng , nàng đang rơi vào cảnh đơn độc hoàn toàn.
GV bình chuyển: 
- HS đọc 8 câu tiếp:
? Trong nỗi nhớ thương của mình K đã nhớ về những ai? Ai trước, ai sau?
? Nhớ về Kim Trọng Kiều nhớ tới những kỉ niệm nào?
GV: Vầng trăng vằng văc đã chứng kiến lời mối tình của họ,chén rượu thề nguyền vẫn cón đây, vậy mà
? Em hiểu gì về chữ”son” trong “tấm son gột rửa”? -> Khẳng định lòng son sắt, truỷ chung.
? Theo em, vì sao khi nhớ về KT Kiều vẫn cảm nhận được tấm lòng son của mình cho dù lúc này nàng vẫn bơ vơ?
-> Dù không giữ trọn lời thề đêm trăng với KT nhưng Kiều vẫn nặng lòng với chàng. Quả thực trên quãng đường lưu lạc thời gian và cảnh ngộ có thay đổi, cung bậc nhớ thương có thể khác nhau nhưng nàng không thể nào quên được mối tình đầu trong trắng thiết tha. Nàng luôn : “Nhớ lời nguyện ước ba sinh / Xa xôi ai có thấu tình chăng ai?”.
? Từ đó em thầy K nhớ về KT với tấm lòng ntn?
? Khi nhớ về cha mẹ, tác gả đã dùng những từ ngữ nào đẻ làm nỗi bật nỗi nhớ cha mẹ của K?
? Thành ngữ, điển cố biểu lộ ngũng tình cảm gì?
- Thảo luận 4’ :
? Tại sao Kiều nhớ KT trước mà không phải là nhớ cha mẹ trước? Như vậy có hợp lí không? Việc sắp xếp ấy thể hiện ND là người ntn?
-> Đây chính là sự tinh tế trong ngòi bút của ND. Trước tiên là sự phù hợp trong tâm lí con người. Mặt khác khi bán mình cứu cha K đã vẹn chữ hiếu, còn với KT nàng luôn bị day dứt vì đã phụ tình chàng K, phải làm gái lầu xanh bởi thế nàng cho rắng mình không xứng đáng với KT. Sự sắp xếp ấy thể hiện quan niêm tiến bộ của ND : thấu hiểu và cảm thông với sự dang dở của mối tình cao đẹp.
? Trong cảnh ngộ hiện tại Kiều là người đáng thương nhất nhưng Kiều đã quên nỗi khổ của bản thân để nghĩ về KT, cha mẹ. Em có nhận xét gì? 
GV bình chuyển: Đúng là: 
“ Cảnh nào cảnh chẳng đeo sầu/ Người buồn cảnh có vui đâu bao giờ”. Cảnh rợn ngợp, hoang vắng gợi lên bao sợ hãi, âu lo, khiến cho người đọc không khỏi xót thương cho thân phận nhỏ bé cô độc của K.
I. Tìm hiểu chung
 1. Vị trí: Thuộc phần 2: Gia biến và lưu lạc
2. Đọc và hiểu từ khó. / SGK 
3.Bố cục: 3 phần
II.Tìm hiểu văn bản.
 1/ Khung cảnh Lầu Ngưng Bích.
- Không gian: xa, gần, bốn bề bát ngát, cát vàng, bụi bay -> mênh mông, hoang vắng, cảnh vật cô đơn, trơ trụi.
- Thời gian tuần hoàn khép kín:” Mây sớm đèn khuya”
=> Hoàn cảnh cô đơn, đơn độc hoàn toàn.Tâm trạng buồn tủi ,bẽ bàng.
2/ Nỗi nhớ thương của Kiều:
a/ Nhớ về Kim Trọng:
- Nhớ về kỉ niệm lời thề lứa đôi.
- Tưởng tượng chàng Kim đang nhớ về mình vô vọng.
-> Thuỷ chung, său sắc, khao khát hạnh phúc lứa đôi.
b/ Nhớ cha mẹ:
- Xót người tựa cửa hôm mai.
- Thành ngữ, điển cố: Quạt nồng ấp lạnh, sân lai, gốc tử.
- > Tình cảm xót xa, ân hận vì không báo đáp cha mẹ.
-> Kiều là người thuỷ chung, sâu sắc, rất mực hiếu thảo,tấm lòng vị tha đáng trân trọng.
 4. Củng cố: 
 - Đọc diễn cảm đoạn trích.
 5. Dặn dò:
 - Chuẩn bị tiếp 8 câu thơ cuối.
 - Nắm được giá trị nội dung, nghệ thuật của vb.
Rút kinh nghiệm..
Ngaøy Soaïn: 2/10/2012
TUAÀN 7:
Tieát 32 KIEÀU ÔÛ LAÀU NGÖNG BÍCH 
(Trích Truyeän Kieàu- Nguyeãn Du)
I. MỨC ĐỘ CẦN ĐẠT : 
1. Kiến thức
 - Nỗi bẽ bàng , buồn tủi, cô đơn của Thúy Kiều khi bị giam lỏng ở lầu Ngưng Bích và tấm lòng thủy chung, hiếu thảo của nàng.
 - Ngôn ngữ độc thoại và nghệ thuật tả cảnh ngụ tình đặc sắc của Nguyễn Du.
2. Kĩ năng
 - Bổ sung kiến thức đọc – hiểu văn bản truyện thơ trung đại
 - Thấy được tác dụng của ngôn ngữ độc thoại, của nghệ thuật tả cảnh ngụ tình.
 - Phân tích tâm trạng nhân vật qua 1 đoạn trích trong tác phẩm Truyện Kiều.
 - Cảm nhận được sự thông cảm sâu sắc của Nguyễn Du đối với nhân vật trong truyện.
3. Thái độ: Cảm thông với nhân vật, với người phụ nữ trong xh pk.
II. Phưong Pháp: Đọc diễn cảm, đàm thoại, thảo luận, gợi mở, phân tích, khái quát.
III. Chuẩn bị
 1. GV: SGK, SGV, tài liệu "Đọc - hiểu văn bản",
 2. HS: Đọc và soạn bài, 
IV. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC :
1. Ổn định : 
2. Kiểm tra bài cũ : 
3 Baøi môùi
TIEÁN TRÌNH CAÙC HOAÏT ÑOÄNG DAÏY - HOÏC
GHI BAÛNG
Hoaït ñoäng 1: 
-Caûnh ôû ñaây laø caûnh thöïc hay hö?
 Moãi caûnh vaät ñeàu coù neùt rieâng ñoàng thôøi laïi coù neùt chung ñeå diaãn taû taâm traïng Kieàu, haõy tìm caùc caûnh vaät ñoù? 
Phaân tích taâm traïng cuûa naøng qua töøng caûnh?
+Con thuyeàn coù ñaëc ñieåm gì ? trong khoâng gian, thôøi gian?
+Hoa troâi nhö theá naøo? Noäi coû ra sao? Vaø gioù , soùng? (Chuù yù taùc duïng cuûa caùc töø laùy )
+Trong moãi caûnh aáy ñaõ theå hieän taâm traïng cuûa Kieàu ra sao?
-Em coù nhaän xeùt gì veà caùch duøng ñieäp ngöõ “buoàn troâng”? taùc duïng dieãn taû taâm traïng nhö theá naøo?
? em coù nhaän xeùt nhö theá naøo veà ngheä thuaät maø taùc giaû söû duïng trong ñoaïn thô?
? Töø ngheä thuaät aáy em nhaän ra noãi loøng cuûa naøng Kieàu nhö theá naøo ?(thaûo luaän )
Hoaït ñoäng 3 : Toång keát
 Theá naøo laø taû caûnh nguï tình? 
-Ñoaïn thô cho thaáy caûnh ngoä, taâm traïng cuûa Kieàu nhö theá naøo?
Höôùng daãn hs ñoïc ghi nhôù 
Hoaït ñoäng 4: luyeän taäp 
Höôùng daãn hs laøm baøi taäp .
I. Tìm hieåu chung :
II. Tìm hieåu vaên baûn:
3. Böùc tranh noäi taâm cuûa Kieàu :
Thuyeàn ai – thaáp thoaùng + xa xa ( cöûa beå chieàu hoâm ) à queâ höông, ngöôøi thaân luùc aån luùc hieän (noãi buoàn tha höông)
Hoa troâi man maùc + veà ñaâu? à soá phaän leân ñeânh voâ ñònh
Noäi coû raàu raàu + moïât maøu xanh xanh à caûnh ñôøi ñau buoàn heùo uùa.
Gioù cuoán + Soùng aàm aàm keâu quanh à baøng hoaøng lo sôï 
Buoàn troâng ( ñieäp ngöõ ) à buoàn ñau choàng chaát
-> taû caûnh nguï tình .
-> laøm noãi baät hình aûnh Kieàu trong taâm trang chua soùt dau buoàn lo sôï haõi huøng tröôùc côn tai bieán döõ doäi luùc naøo cuõng nhö saép aäp leân cuoäc soáng cuûa ñôøi naøng.
III. Toång keát : ghi nhôù sgk / 96
IV. Luyeän taäp 
4. Höôùng daãn veà nhaø: 
Hoïc thuoäc loøng ñoaïn thô.
Soaïn : Mieâu taû trong vaên baûn töï söï 
 VAÊN BAÛN : MAÕ GIAÙM SINH MUA KIEÀU (Höôùng daãn töï hoïc) 
(Trích Truyeän Kieàu )
I. MUÏC TIEÂU CAÀN ÑAÏT: Giuùp HS töï hoïc ñeå:
Hieåu ñöôïc taám loøng nhaân ñaïo cuûa Nguyeãn Du : khinh bæ vaø caêm phaån saâu saéc boïn buoân ngöôøi ; ñau ñôùn, xoùt xa tröôùc thöïc traïng con ngöôøi bò haï thaáp, bò chaø ñaïp.
Thaáy ñöôïc ngheä thuaät mieâu taû nhaân vaät cuûa taùc giaû: khaéc hoaï tính caùch qua dieän maïo, cöû chæ.
II. TIEÁN TRÌNH HÖÔÙNG DAÃN 
TIEÁN TRÌNH CAÙC HOAÏT ÑOÄNG DAÏY – HOÏC 
GHI BAÛNG
Hoaït ñoäng 1: Tìm hieåu vò trí ñoaïnn trích 
- HS xem chuù thích vaø ñoïc laïi coát truyeän ñeå toùm taét nhöõng söï vieäc chính daãn tôùi caûnh MGS mua K.
Caàn phaân tích nhöõng neùt veà ngoaïi hình, haønh ñoäng, (caùch aên maëc, caùch noùi naêng, cöû chæ , thaùi ñoä,); veà baûn chaát tính caùch ( tính baát nhaân, tính con buoân, söï giaû doái,)ñeå thaáy ñöôïc taøi naêng mieâu taû nhaân vaät phaûn dieän cuûa Ng,Du. (khaéc hoaï tính caùch qua dieän maïo, cöû chæ,haønh ñoäng)
-Cho HS ñoïc maáy caâu thô mieâu taû K ñeå caûm nhaän ñöôïc tình caûnh toäi nghieäp vaø ñau ñôùn , taùi teâ caûu naøng.
-Taám loøng nhaân ñaïo cuûa NgDu theå hieän trong thaùi ñoâï mieâu taû nhaân vaät (mieâu taû MGS vôùi thaùi ñoä ntnaøo? Mieâu taû K vôùi traïng thaùi ra sao?) 
I.Vò trí ñoaïn trích: xem chuù thích 
II. Phaân tích:
1.Baûn chaát xaáu xa cuûa Maõ Giaùm Sinh :
+ Dieän maïo : chaûi chuoát loá laêng
+ Cöû chæ, haønh ñoäng :aên noùi coäc loác, voâ leã. Cöû chæ , thaùi ñoä baát lòch söï , trô treõn, hoãn haøo
+ Baûn chaát giaû doái (lai lòch, tính danh, ñi ñöùng)
+ Baát nhaân trong haønh ñoäng ( xem K nhö moät moùn haøng mua baùn ); baát nhaân trong taâm lí ( laïnh luøng voâ caûm tröôùc gia caûnh cuûa Kieàu laïi coøn maõn nguyeän , hôïm hónh khi mua ñöôïc K )
2. Hình aûnh toäi nghieäp cuûa Thuyù Kieàu.
+ Ñau uaát caûnh ñôøi ngang traùi ( noãi mình ; noãi nhaø )
+ Buoàn raàu tuûi hoå, söôïng suøng (ngaïi nguøng,dín giaù, e söông boùng theïn, maët daøy)
+ Ñau ñôùn, teâ taùi ( theàm hoa moät böôùc leä hoa maáy haøng)
à Naøng yù thöùc ñöôïc nhaân phaåm
3.Taám loøng nhaân ñaïo cuûa Ng,Du.
+ Khinh bæ caêm phaãn boïn buoân ngöôøi qua caùch mieâu taû mæa mai , chaâm bieám, leân aùn ( nhaün nhuïi, baûnh bao , toùt, soã saøng)
+ Toá caùo theá löïc ñoàng tieàn. (Tieàn löng ñaõ saün vieäc gì cuõng xong )
+ Caûm thöông saâu saéc tröôùc thöïc traïng con ngöôøi bò haï thaáp, bò chaø ñaïp (hoaù thaân vaøo noãi ñau cuûa Kieàu)
4.Toång keát - Cuûng coá :
Döïa vaøo Ghi nhôù maø toång keát Ngheä thuaät mieâu taû nhaân vaät phaûn dieän?
5.Höôùng daãn veà nha :
Hoïc thuoäc moät soá ñoaïn 
Soaïn baøi “Trau doài voán töø”