Giáo án môn Ngữ văn khối 9 - Tiết số 127: Mây và sóng

NGAY SOAN :
21
02
2011
TUAN :
26
NGAY DAY :
23
02
2011
TIET :
127
MÂY VÀ SÓNG
 R. Ta-go
I. Mục tiêu cần đạt :
1. Giúp HS :
- Cảm nhận được ý nghĩa thiêng liêng của tình mẫu tử.
- Thấy được đặc sắc nghệ thuật trong việc tạo dựng những cuộc đối thoại tưởng tượng và xây dựng các hình ảnh thiên nhiên.
2. Rèn luyện cho học sinh kĩ năng phân tích vb thơ văn xuôi.
3. Bồi dưỡng cho học sinh tình yêu thương, lòng tôn kính cha mẹ.
II. Chuẩn bị :
* GV : Phương án tổ chức lớp : thảo luận nhóm.
* HS : Đọc vb , tìm hiểu chú thích và soạn bài.
III. Tiến trình tiết dạy :
 1. Ổn định lớp (1’)
 2. Kiểm tra bài cũ (4’)
a) Câu hỏi :
(1) Đọc thuộc lòng bài thơ “Nói với con” của Y Phương.
(2) Nêu khái quát nội dung và nghệ thuật của bài thơ.
b) Đáp án :
(2) Qua bài thơ “Nói với con”, bằng những từ ngữ, hình ảnh giàu sức gợi cảm, Y Phương đã thể hiện tình cảm gia đình ấm cũng, ca ngợi truyền thống cần cù, sức sống mạnh mẽ của quê hương và dân tộc mình. Bài thơ giúp ta hiểu thêm về sức sống và vẻ đẹp tâm hồn của một dân tộc miền núi, gợi nhắc tình cảm gắn bố với truyền thống, với quê hương và ý chí vương lên trong cuộc sống.
 3. Bài mới : GV giới thiệu những nét cơ bản về tác giả, tác phẩm ( Chú thích (¶) ).
Hoạt động của GV
Hoạt động của HS
Nội dung kt
Hđ 1 : Hd HS đọc, tìm hiểu chung vb.
* GV hướng dẫn đọc -> Đọc mẫu -> Gọi HS đọc -> Góp ý cách đọc của HS.
* Cho HS nêu những từ ngữ mà các em chưa rõ nghĩa trong vb -> GV giải thích.
-H: Bố cục của vb và nội dung chính từng phần ?
Hđ 1 : Đọc, tìm hiểu chung vb.
* Lưu ý cách đọc -> Đọc vb.
* Nêu những từ ngữ khó -> Lưu ý nghĩa.
* Bố cục : hai phần :
- Phần 1 ( từ đầu đến “và mái nhà ta sẽ là bầu trời xanh thẳm”) : Lời ru rể của những người của những người sống “trên mây” , sự chối từ và trò chơi do em bé sáng tạo ra.
- Phần 2 ( còn lại ) : Lời rủ rê của những người sống “trong sóng”, sự chối từ và trò chơi do em bé sáng tạo ra.
I. Đọc, tìm hiểu chung vb :
-H: Trình tự tường thuật của em bé trong hai phần trên có gì giống nhay hay không ? 
-H: Giả thuyết không có phần thứ hai thì ý thơ có được trọn vẹn và đầy đủ không ? 
* Trình tự tường thuật của hai phần đều giống nhau :
- Thuật lại lời rủ rê.
- Thuật lại lời từ chối và lí do từ chối.
- Nêu lên trò chơi do em bé sáng tạo.
* Không, vì phải qua những thử thách khác nhau thì tình yêu thương mẹ của em bé mới được thể hiện trọn vẹn, sâu sắc. Việc lặp lại cấu trúc như trên có tác động trùng điệp, hô ứng, khẳng định những tình cảm đã được thể hiện trong thử thách thứ nhất.
Hđ 2 : Hd HS phân tích .
* Gọi HS đọc lại phần 1 của vb.
-H: Những người sống “trên mây” đã rủ rể em bé những gì ? Vì sao em bé chưa chối từ ngay lời mời gọi đó ? Tại sao em bé lại từ chối những lời rủ rê hấp dẫn đó ?
-H: Em bé không đi theo mây, em đã sáng tạo ra trò chơi khác thú vị hơn nhiều. Đó là trò chơi nào, ý nghĩa của trò chơi ấy là gì ? 
* GV thuyết giảng, chốt : 
- Em bé khắc phục ham muốn nhất thời, không tìm cách lên mây hay theo làn sóng, không hề có ý nghĩa ghét bỏ “mây” và “sóng”. Em đã nghĩ ra hình thức tuyệt diệu để hoà hợp tình yêu thiên nhiên và tình mẫu tử bằng cách biến mình thành “mây” rồi thành “sóng”, còn mẹ thành “trăng và “bến bờ xa lạ”.
- Trò chơi của em bé quả là hay, là thú vị hơn nhiều vì em không chỉ có “mây” – chính em đã là mây – mà còn có “trăng” – hiện thân của “mẹ”, không phải để chỉ cùng chơi đùa như những người sống “trên mây” mà để cùng sống dưới một mái nhà cho em được ôm ấp, được tiếp nhận ánh sáng dịu dàng ; em không chỉ có sóng – chính em đã là sóng – mà còn có “bến bờ kì lạ” – hiện thân của “mẹ”, bờ biển bao dung, rộng mở luôn sẵn sàng tiếp đón em “lăn, lăn, lăn mãi  vào lòng mẹ”.
* Gọi HS đọc phần 2 của vb.
-H: Những người sống “trong sóng” đã rủ rể em bé những gì ? Vì sao em bé không đi theo họ ? Em đã sáng tạo ra trò chơi gì và ý nghĩa của trò chơi ấy ntn trong việc diễn tả tình mẫu tử ở em ? 
* GV nhận xét câu trả lời của HS -> Thuyết giảng, chốt.
-H: Hãy chỉ ra những thành công về mặt nghệ thuật của bài thơ trong việc xây dựng hình ảnh thiên nhiên ( Hình ảnh thiên nhiên trong bài thơ do ai tạo ra và ntn ? ). 
Hđ 2 : Phân tích 
* Đọc phần 1.
* Phát hiện chi tiết, suy luận -> Trả lời :
- “Bọn tớ chơi .. vầng trăng bạc”.
- Em bé chưa chối từ ngay lời mời gọi đó vì tâm lí trẻ thơ là ham chơi, thích khám phá điều mới lạ. Em bé đã phần nào bị lôi cuốn, song vấn đề là không thể đánh đổi thú vui chơi với việc xa rời mẹ. Tình thương yêu mẹ đã thắng lời mời gọi của những người sống “trên mây”. ( tinh thần nhân văn sâu sắc của bài thơ thể hiện ở chính sự khắc phục ham muốn ấy ).
* Phát hiện chi tiết -> Liệt kê -> Suy luận -> Trả lời :
- Con là mây và mẹ sẽ là trăng. Hai bàn tay con ôm lấy mẹ, và mái nhà ta sẽ là bầu trời xanh thẳm
-> Em rất yêu thương mẹ.
* Đọc phần 2 của vb.
* Liệt kê -> Suy luận : 
- “Bọn tớ ca hát .. không biết đến nơi nao”.
- “Con là sóng và mẹ sẽ là bến bờ xa lạ  mẹ con ta ở chốn nào” ->
Tấm lòng mẹ thật bao la và bao dung và tình mẫu tử của mẹ ở khắp nơi, thiêng liêng và bất diệt.
* Suy luận , phân tích -> Trả lời :
- Mây, trăng, sóng, bờ biển, bầu trời  vốn là những hình ảnh thiên nhiên thơ mộng. Những hình ảnh đó trong bài thơ đều do trí tưởng tượng của em bé tạo ra nên lại càng lung linh, kì ảo.
- Lung linh, kì ảo song vẫn sinh động và chân thực, rất sát hợp.
II. Phân tích : 
 1) Lời ru rể của những người của những người sống “trên mây” , sự chối từ và trò chơi do em bé sáng tạo ra : 
- “Bọn tớ chơi .. vầng trăng bạc”.
- Mẹ mình đang đợi ở nhà  Làm sao có thể rời mẹ mà đến được -> Tình thương yêu mẹ đã thắng lời mời gọi của những người sống “trên mây” - những thú vui phải ra rời mẹ.
- Con là mây và mẹ sẽ là trăng. Hai bàn tay con ôm lấy mẹ, và mái nhà ta sẽ là bầu trời xanh thẳm -> Em bé đã dung hợp hài hoà tình yêu thiên nhiên và tình mẫu tử , em yêu mẹ tha thiết.
2) Lời ru rể của những người của những người sống “trong sóng” , sự chối từ và trò chơi do em bé sáng tạo ra : 
- “Bọn tớ ca hát .. không biết đến nơi nao”.
- “Con là sóng và mẹ sẽ là bến bờ xa lạ  mẹ con ta ở chốn nào” ->
Tấm lòng mẹ thật bao la và bao dung ; không ai có thể chia tách được “mẹ con ta” ; tình mẫu tử của mẹ ở khắp nơi, thiêng liêng và bất diệt.
3. Những đặc sắc về mặt nghệ thuật : Hình ảnh thiên nhiên thật thơ mộng, lung linh kì ảo, sinh động nhưng chân thực , rất sát hợp.
Hđ 3 : Hd HS tổng kết.
-H(*) : Khái quát nội dung và nghệ thuật của vb.
-H ( thảo luận nhóm ) : Ngoài ý nghĩa ca ngợi tình mẹ con, bài thơ còn có thể gợi cho ta suy ngẫm thêm điều gì nữa ?
*
Hđ 3 : Tổng kết
* HS khái quát nội dung và nghệ thuật của vb qua phần phân tích.
* Thảo luận nhóm -> Trả lời :
- Con người trong cuộc sống vẫn thường gặp những cám dỗ và quyến rũ. Muốn khước từ chúng, cần có những điểm tựa vững chắc mà tình mẫu tử là một trong những điểm tựa ấy.
- Bài thơ đã chắp cánh cho trí tưởng tượng của tuồi thơ song cũng nhắc nhở mọi người rằng, hạnh phúc không phải chỉ là điều xa xôi bí ẩn, do ai ban cho mà ở ngay trên trần thế và do chính con người tạo dựng.
- Bài thơ cho thấy mối quan hệ giữa tình yêu và sự sáng tạo  
III. Tổng kết :
 Với hình thức đối thoại lồng trong lời kể của em bé, qua những hình ảnh thiên nhiên giàu ý nghĩa tượng trưng, bài thơ Mây và sóng của Ra-bin-đra-nát Ta-go đã ngợi ca tình mẫu tử thiêng liêng, bất diệt.
Hđ 4 : Dặn dò : 
Học thuộc lòng bài thơ và nắm nội dung bài giảng của GV.
Soạn bài “ Oân tập về thơ” và bài “Nghĩa tường minh và hàm ý ( tiếp theo )”