Giáo án môn Ngữ văn khối 9 - Tuần 11 - Tiết 51, 52: Đoàn thuyền đánh cá Huy Cận

Tuần 11 	Ngày soạn: 03/ 11/ 2012
Tiết 51, 52 	Ngày dạy: 05/ 11/ 2012
ĐOÀN THUYỀN ĐÁNH CÁ
	Huy Cận (1919- 2005) 
I. MỤC TIÊU CẦN ĐẠT
1. Kiến thức: Thấy và hiểu được sự thống nhất của cảm hứng về thiên nhiên, vũ trụ cà cảm hứng về lao động của tác giả đã tạo nên những hình ảnh đẹp, tráng lệ giữa màu sắc lãng mạn trong bài thơ Đoàn thuyền đánh cá.
- Thấy được những nét nghệ thuật nổi bật về hình ảnh ,bút pháp nghệ thuật ,ngôn ngữ trong một sáng tác của nhà thơ thuộc thế hệ trưởng thành trong phong trào thơ mới 
2. Kĩ năng: Rèn luyện kỹ năng cảm thụ và phân tích các yếu tố nghệ thuật (hình ảnh, ngôn ngữ, âm điệu) vừa cổ điển, vừa hiện đại trong bài thơ.
3. Thái độ: yêu thiên nhiên, yêu lao động.
II. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC
1. Ổn định lớp
2. Kiểm tra bài cũ:
? Đọc thuộc lòng và diễn cảm bài thơ “ bài thơ về tiểu đội xe không kính” ? Em có nhận xét gì về nhan đề bài thơ?
? Hình ảnh những người lính lái xe được tác giả miêu tả như thế nào trong bài thơ?
3. Bài mới
HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC
NỘI DUNG
? Giíi thiÖu mét vµi nÐt c¬ b¶n vÒ t¸c gi¶?
? Nªu hoµn c¶nh s¸ng t¸c bµi th¬?
 Gi¸o viªn h­íng dÉn ®äc - ®äc mÉu - häc sinh ®äc.
? Bµi th¬ cã bè côc mÊy phÇn.
? Em cã nhËn xÐt g× vÒ bè côc Êy?
? H·y nªu ®¹i ý cña bµi th¬.
Häc sinh ®äc 2 khæ th¬ ®ầu.
 Gi¸o viªn nãi qua vÒ c¶m høng s¸ng 
t¸c cña Huy CËn tr­íc - sau 1958.
? Em cã nhËn xÐt g× vÒ c¶nh mÆt trêi lÆn? V× sao?
? §Ó miªu t¶ c¶nh mÆt trêi lÆn t/g sö dông NT g×?
? C©u th¬ tiÕp theo t/g sö dông NT g×? gîi cho ta liªn t­ëng ®Õn h×nh ¶nh g×?
? H×nh ¶nh so s¸nh: Hßn löa, h×nh ¶nh Èn dô "then sãng, cöa ®ªm" gîi cho em Ên t­îng g×?
? Ho¹t ®éng cña con ng­êi lóc nµy ntn?
? Em cã nhËn xÐt g× vÒ tõ l¹i?
 ? Kh«ng khÝ ra kh¬i nh­ thÕ nµo?
? Em cã nhËn xÐt g× vÒ néi dung lêi h¸t?
? Tõ ®ã em cã c¶m nhËn g× vÒ h×nh ¶nh nµy?
- Häc sinh ®äc khæ 3, 4, 5, 6.
? H×nh ¶nh "ThuyÒn  buåm tr¨ng" gîi cho em ®iÒu g×?
? H×nh ¶nh ng­êi lao ®éng hiÖn lªn nh­ thÕ nµo?
- Gi¸o viªn b×nh "Ta kÐo xo¨n tay "
? H×nh ¶nh ®Ñp léng lÉy vµ rùc rì cña c¸c loµi c¸ trªn biÓn ®ang ®­îc miªu t¶ nh­ thÕ nµo?
? Gîi cho em liªn t­ëng g×?
Häc sinh ®äc khæ cuèi.
? Nªu nhËn xÐt cña em vÒ c©u th¬ "c©u h¸t  giã kh¬i".
? C¶m nhËn cña em vÒ h×nh ¶nh th¬ "§oµn thuyÒn ch¹y ®ua  trêi".
? Em cã nhËn xÐt g× vÒ NT cña t/g trong ®o¹n nµy?
? V× sao gäi ®©y lµ mét khóc tr¸ng ca vÒ nh÷ng ng­êi lao ®«ng biÓn c¶ ViÖt Nam thÕ kØ XX?(Em cã nhËn xÐt g× vÒ ©m h­ëng, giong ®iÖu bµi th¬)
- Häc sinh ®äc to ghi nhí.
I. T×m hiÓu chung:
1. T¸c gi¶: Tªn ®Çy ®ñ lµ Cï Huy Cën (1919 - 2005) - Quª ë Hµ TÜnh.
- Lµ nhµ th¬ tiªu biÓu cña nÒn th¬ hiÖn ®¹i ViÖt Nam.
- §­îc tÆng gi¶i th­ëng Hå ChÝ Minh vÒ v¨n häc NT (1996).
2. T¸c phÈm: 
- Ra ®êi n¨m 1958 - sau mét chuyÕn ®i thùc tÕ dµi ngµy ë vïng má Qu¶ng Ninh.
- In trong tËp "Trêi mçi ngµy l¹i s¸ng"
3. §äc văn bản: Giäng vui, phÊn chÊn.
Bè côc: 3 phÇn
- Hai khæ ®Çu: C¶nh biÓn vµo ®ªm vµ ®oµn thuyÒn ra kh¬i.
- Khæ 3- 6: VÎ ®Ñp cña biÓn c¶ vµ nh÷ng ng­êi lao ®éng.
- Khæ cuèi: C¶nh ®oµn thuyÒn trë vÒ.
->Theo hµnh tr×nh mét chuyÕn ra kh¬i cña ®oµn thuyÒn ®¸nh c¸ =>t¹o ra mét kh«ng gian réng lín, thêi gian lµ nhÞp tuÇn hoµn cña vò trô.
* §¹i ý: 
 Bµi th¬ miªu t¶ mét chuyÕn ra kh¬i ®¸nh c¸ cña ng­êi d©n chµi vïng biÓn Qu¶ng Ninh trong ©m h­ëng lêi h¸t l¹c quan cña ng­êi lao ®éng.
II. Ph©n tÝch:
1. C¶nh biÓn vµo ®ªm vµ ®oµn thuyÒn ra kh¬i.
- §­îc miªu t¶ ®éc ®¸o ®Çy Ên t­îng:
+ N­íc ta th­êng chØ thÊy mÆt trêi mäc.
+ ChØ cã thÓ nh×n thÊy mÆt trêi lÆn tõ mét hßn ®¶o nµo ®ã ngoµi kh¬i hoÆc tõ mét con thuyÒn trªn biÓn vµ nh×n vÒ phÝa t©y.
- NT: So s¸nh vµ nh©n ho¸: Xuèng , nh­ hßn löa-> MÆt trêi nh­ hßn than ch¸y hång ®ang tõ tõ lÆn xuèng biÓn.
+ Ẩn dô: Sãng cµi then, ®ªm sËp cöa-> Vò trô lµ mét ng«i nhµ lín, mµn ®ªm lµ tÊm cöa khæng lå vµ nh÷ng lµn sãng lµ then cöa.
-> Mét bøc tranh léng lÉy, hoµnh tr¸ng vÒ c¶nh thiªn nhiªn trªn biÓn ®ang ch×m dÇn vµo ®ªm.
 - §oµn thuyÒn  ra kh¬i
+ L¹i: DiÔn ra th­êng xuyªn trong nh÷ng ngµy biÓn lÆng
+ Vui vÎ, phÊn chÊn trë thµnh søc m¹nh cô thÓ cïng víi giã biÓn lµm c¨ng c¸nh buåm ®Ó con thuyÒn l­ít sãng ra kh¬i.
- Lêi ca mang ­íc nguyÖn gÆp ®­îc luång c¸
- H×nh ¶nh g¾n kÕt gi÷a: c¸nh buåm - giã kh¬i - c©u h¸t cña ng­¬i d©n chµi -> h×nh ¶nh khoÎ, l¹, niÒm vui phÊn chÊn cña con ng­êi lao ®éng, ­íc m¬ cña ng­êi lao ®éng.
-> Con ng­êi lao ®éng hiÖn lªn thËt ®Ñp,
l·ng m¹ng trong sù hµi hoµ giữa con ng­êi víi TN, vò trô bao la.
2. VÎ ®Ñp cña biÓn c¶ vµ cña nh÷ng ng­êi lao ®éng.
- TN hoµ nhËp víi niÒm vui cña con ng­êi.
+ Giã - l¸i So s¸nh, liÖt kª, 
+ Tr¨ng - buåm nh©n ho¸-> con
+Trªn: M©y cao ng­êi nh­ hoµ nhËp
+ D­íi: BiÓn b»ng cïng TN, vò trô.
-> Con thuyÒn vèn bÐ nhá -> trë thµnh k× vÜ, khæng lå
- H×nh ¶nh ng­êi lao ®éng:
+ Ta h¸t bµi ca C«ng viÖc lao ®éng cña 
gäi c¸. ng­êi ®¸nh c¸ b»ng bµi 
+ Ta kÐo xo¨n ca ®Çy niªm vui 
tay nÆng 	
-> Con ng­êi víi niÒm say s­a, hao høng, ­íc m¬ bay bæng: Chinh phôc TN.
- H×nh ¶nh léng lÉy, rùc rì cña c¸c loµi c¸ trªn biÓn.
+ C¸ thu - nh­ hoµn thoi - dÖt mu«n luång s¸ng.
+ C¸ song - lÊp l¸nh ®uèc ®en hång.
+ C¸i ®u«i em - quÉy tr¨ng vµng choÐ.
+ VÉy b¹c  loÐ r¹ng ®«ng.
+ M¾t c¸  dÆm ph¬i.
-> VÎ ®Ñp cña bøc tranh s¬n mµi lung linh, huyÒn ¶o ®­îc s¸ng t¸c b»ng liªn t­ëng, t­ëng t­îng.
-> TrÝ t­ëng t­îng ®· ch¾p c¸nh cho hiÖn thùc trë nªn k× ¶o
3. C¶nh ®oµn thuyÒn ®¸nh c¸ trë vÒ
- C©u h¸t c¨ng buåm -> diÔn t¶ sù phÊn khëi cña nh÷ng ng­êi d©n chµi chiÕn th¾ng trë vÒ víi nh÷ng khoang thuyÒn ®Çy c¸.
- §oµn thuyÒn ch¹y ®ua  trêi -> nh©n ho¸ t¹o nªn khÝ thÕ s«i næi.N¸o nøc, h¨ng say.
- MÆt trêi: Mét cuéc sèng míi ®ang b¾t ®Çu víi ng­êi lao ®éng lµm chñ TN.
- "M¾t c¸d¨m ph¬i" - mét t­¬ng l¹i huy hoµng, ®Çy høa hÑn ®ang chê ®ãn hä.
III. Tæng kÕt (Ghi nhớ sgk )
1. NghÖ thuËt
¢m ®iÖu vang khoÎ, bay bæng, trµn ®Çy c¶m høng l·ng m¹n, mµu s¾c lung linh k× ¶o, nhµ th¬ ca ngîi lao ®éng vµ con ng­êi lao ®«ng lµm chñ ®Êt n­íc, lµm chñ cuéc ®êi.
2. Nội dung
4. Củng cố, dặn dò: 
- GV hệ thống nội dung bài học
- Học thuộc bài thơ, phân tích.
- soạn: Tổng kết từ vựng (tt)
Tuần 11 	Ngày soạn: 04/ 11/ 2012
Tiết 53 	Ngày dạy: 07/ 11/ 2012
TỔNG KẾT TỪ VỰNG (TT)
I. MỤC TIÊU CẦN ĐẠT
1. KiÕn thøc
- Cñng cè cho học sinh c¸c kh¸i niÖm tõ t­îng thanh, t­¬ng h×nh, mét sè phÐp tu tõ tõ vùng ( so s¸nh, nh©n ho¸, Èn dô...)
- T¸c dông cña viÖc sö dông c¸c tõ t­îng thanh, t­¬ng h×nh, mét sè tõ ghÐp tu tõ trong c¸c v¨n b¶n nghÖ thuËt.
2. Kĩ n¨ng
- NhËn diÖn tõ t­îng thanh, t­¬ng h×nh, ph©n tÝch c¸c tõ t­îng thanh, t­¬ng h×nh trong v¨n b¶n nghÖ thuËt.
- NhËn diÖn c¸c phÐp tu tõ so s¸nh, nh©n ho¸, Èn dô.. . trong mét v¨n b¶n . Ph©n tÝch phÐp tu tõ trong mét v¨n b¶n cô thÓ.
3. Th¸i ®é: Yªu quý tiÕng viÖt.
II. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC
1. Ổn định lớp
2. Kiểm tra bài cũ
? Nêu các cách phát triễn của từ vựng, cho ví dụ?
? Thế nào là từ ngữ địa phương và biệt ngữ xã hội, cho ví dụ?
3. Bài mới
HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC
NỘI DUNG
? ThÕ nµo lµ tõ t­îng thanh? VD?
? ThÕ nµo lµ tõ t­îng h×nh? VD?
? T×m nh÷ng tªn loµi vËt lµ tõ t­îng thanh?
? X¸c ®Þnh tõ t­îng h×nh vµ gi¸ trÞ sö dông cña chóng trong 
? KÓ tªn vµ nªu ®Æc ®iÓm cña c¸c phÐp tu tõ tõ vùng ®· häc? Cho ví dụ?
? So sánh là gì? Cho ví dụ?
? Ẩn dụ là gì? Cho ví dụ?
? Nhân hóa là gì? Cho ví dụ?
? Hoán dụ là gì? Cho ví dụ?
Thế nào là nói giảm, nói tránh? Cho ví dụ?
Thế nào là nói quá? Cho ví dụ?
? Điệp ngữ là gì? Cho ví dụ?
? Thế nào là chơi chữ? Cho ví dụ?
? Yêu cầu HS trao đổi và thực hiện các bài tập SGK?
I. Tõ t­îng thanh vµ tõ t­îng h×nh.
1. Kh¸i niÖm
- Tõ t­îng thanh lµ nh÷ng tõ m« pháng ©m thanh cña tù nhiªn, con ng­êi
VD: Ha ha, rãc r¸nh...
- Tõ t­îng h×nh lµ nh÷ng tõ gîi t¶ d¸ng vÎ, h×nh ¶nh..
VD: Lªnh khªnh, lom khom...
2. MÌo, bß, t¾c kÌ, bª tu hó.
3. Tõ t­îng h×nh.
Lèm ®èm, lª thª, lo¸ng tho¸ng, lå lé => M« t¶ h×nh ¶nh ®¸m m©y mét c¸ch cô thÓ vµ sèng ®éng.
II. Mét sè phÐp tu tõ tõ vùng.
1. C¸c biÖn ph¸p tu tõ tõ vùng.
a, So s¸nh: Lµ ®èi chiÕu sù vËt, sù viÖc nµy víi sù vËt, sù viÖc kh¸c cã nÐt t­¬ng ®ång ®Ó lµm t¨ng søc gîi h×nh, gîi c¶mcho sù diÔn ®¹t. So s¸nh ®Ó t×m ra sù gièng nhau, b»ng nhau, h¬n nhau, kÐm nhau gi÷a hai sù vÊt, hai sù viÖc.
b. Ẩn dô: lµ gäi tªn, sù vËt, hiÖn t­îng nµy b»ng tªn sù vËt, hiÖn t­îng kh¸c cã nÐt t­¬ng ®ång víi nã nh»m t¨ng søc gîi h×nh, gîi c¶m cho sù diÔn ®¹t.
c. Nh©n ho¸: lµ gäi hoÆc t¶ con v©t, c©y cèi, ®å vËt...b»ng nh÷ng tõ ng÷ vèn ®Ó gäi hoÆc t¶ con ng­êi, biÓu thÞ ®­îc nh÷ng suy nghÜ, t×nh c¶m cña con ng­êi. 
d. Ho¸n dô:lµ gäi tªn sù vËt hiÖn t­îng, kh¸i niÖm nµy b»ng tªn sù vËt hiÖn t­îng, kh¸i niÖm kh¸c cã quan hÖ gÇn gòi víi nã nh»m t¨ng søc gîi h×nh, g¬i c¶m cho sù diÔn ®¹t
®. Nãi gi¶m, nãi tr¸nh: Lµ c¸nh nãi tÕ nhÞ uyÓn chuyÓn tr¸nh g©y c¶m gi¸c ®au buån , ghª sî, nÆng nÒ , hoÆc tr¸nh th« tôc, thiÕu lÞch sù.
e. Nãi qu¸: Lµ biÖn ph¸p phãng ®¹i quy m«, tÝnh chÊt cña sù vËt, hiÖn t­îng ®­îc miªu t¶ ®Ó nhÊn m¹nh, g©y Ên t­îng, t¨ng søc biÓu c¶m.
g. §iÖp ng÷: Lµ c¸ch lÆp ®i lÆp l¹i mét tõ, mét ng÷ ®Ó nhÊn m¹nh ý, g©y c¶m xóc m¹nh. §iÖp ng÷ cßn cã t¸c dông thÓ hiÖn giäng ®iÖu, ©m ®iÖu v¨n th¬.
h. Ch¬i ch÷: Lµ c¸ch nãi, c¸ch viÕt sö dông ®Æc s¾c vÒ ©m, vÒ nghÜa cña tõ ®Ó t¹o s¾c th¸i dÝ dám, hµi h­íc...lµm cho lêi nãi , c©u v¨n hÊp dÉn thó vÞ.
2. ph©n tÝch nÐt NT ®éc ®¸o cña nhòng c©u kiÒu.
a. Ẩn dô: Hoa, c¸nh -> chØ KiÒu vµ cuéc ®êi cña nµng.
 C©y l¸ -> chØ gia ®×nh KiÒu vµ cuéc sèng cña hä.
=> ý nãi KiÒu ®· b¸n m×nh ®Ó cøu gia ®×nh
b. So s¸nh: So s¸nh tiÕng ®µn cña KiÒu víi tiÕng h¹c, tiÕng suèi, tiÕng giã tho¶ng, tiÕng trêi ®æ m­a.
c. Nãi qu¸: kiÒu ®Ñp ®Õn møc "hoa.. kÐm xanh". KiÒu kh«ng chØ ®Ñp mµ cßn cã tµi "Mét hai  ho¹ hai" -> NguyÔn Du ®· thÓ hiÖn ®Çy Ên t­îng 1 nh©n vËt tµi s¾c vÑn toµn.
d. Nãi qu¸
e. Ch¬i ch÷: Tµi - tai 
4. Củng cố, dặn dò
- GV hệ thống nội dung bài học.
- Học bài cũ và hoàn thiện các bài tập còn lại.
- Soạn: Tập làm thơ tám chữ.