Giáo án môn Ngữ văn khối 9 - Tuần 20 năm 2011

Học kì II
Ngày soạn: / / 2011
Ngày dạy: / / 2011
Tuần 20
Tiết 91. 92: bàn về đọc sách
 (Chu Quang Tiềm)
A.Mục tiêu cần đạt
Giúp HS: 
- Hiểu được sự cần thiết của việc đọc sách và phương pháp đọc sách
- Rèn luyện thêm cách viết văn nghị luận qua việc lĩnh hội bài văn nghị luận sâu sắc, sinh động, giàu tính thuyết phục của tác giả.
b. tổ chức các hoạt đọng dạy và học
 1. ổn định tổ chức.
 2. Kiểm tra sự chuẩn bị của HS: SGK, vở ghi, vở soạn
 3. Bài mới:
 *) Giới thiệu bài: Sách là ngọn đèn bất diệt của tri thức, là kho tàng của sự hiểu biết muôn màu xung quanh ta. Đọc sách là kết quả tích luỹ tri thức giúp bản thân có thêm hiểu biết. Nhưng đọc sách như thế nào cho có hiệu quả? Đọc sách gì? Cách chọn sách như thế nào?...Bài học hôm nay sẽ giúp ta có thêm những kiến thức đó.
Hoạt động của gv và hs nội dung cần đạt
I/. Vài nét về tác giả, tác phẩm
1. Tác giả: 
Chu Quang Tiềm ( 1897 – 1986) là một học giả lớn của Trung Quốc. Ông đã nhiều lần bàn về đọc sách. Theo ông để nâng cao trình độ văn hoá, có nhiều cách khác nhau, trong đó , đọc sách là có vai trò quan trọng nhất
Tác phẩm: 
Bàn về đọc sách là kết quả của quá trình tích luỹ kinh nghiệm, dày công suy nghĩ, là những lời bàn đầy tâm huyết của người đi trước truyền lại cho thế hệ sau.
II/. Đọc - Hiểu văn bản
HS: Đọc giả từ khó, tìm hiểu cấu trúc văn bản.
? Xác định ngôi kể và phương thức biểu đạt của văn bản?
? Vấn đề nghị luận của bài văn là gì?
? Nêu nội dung cơ bản của từng luận điểm?
1. Đọc, Giải từ khó. Tìm hiểu cấu trúc văn bản:
- Bài văn kể theo ngôi thứ nhất
- PTBĐ: Nghị luận 
- Vấn đề nghị luận: Nêu tầm quan trọng của việc đọc sách và phương pháp đọc như thế nào cho có hiệu quả.
- 3 luận điểm cơ bản:
 + Luận điểm 1: ( 2 đoạn đầu) Khẳng định tầm quan trọng và sự cần thiết của việc đọc sách.
 + Luận điểm 2: ( Đoạn văn thứ ba) Những khó khăn nguy hại dễ gặp trong quá trình đọc sách trong tình hình hiện nay.
 + Luận điểm 3 (Ba đoạn văn cuối)Bàn về phương pháp đọc sách
? Qua lời bàn của Chu Quang Tiềm, em thấy sách có tầm quan trọng như thế nào ? Vì sao sách lại có tầm quan trong như thế ?
2). Tìm hiểu văn bản:
a). Tầm quan trong của việc đọc sách
- Sách có tầm lớn lao trên con đường phát triển của nhân loại, vì :
 + Sách ghi chép, cô đúc lưu truyền mọi tri thức, mọi thành tựu mà loài người tìm tòi, tích luỹ được qua từng thời đại.
 + Những cuốn sách có giá trị có thể xem là những cột mốc trên con đường phát triển học thuật của nhân loại.
 + Sách trở thành kho tàng quá báu của di sản tinh thần mà loài người thu lượm, suy ngẫm suốt mấy ngàn năn nay
? Việc đọc sách có ý nghĩa gì?
? Qua đó, em có thể định nghĩa về sách như thế nào?
? Nhận xét cách lập luận của tác giả?
GV: Tuy nhiên tác giả không tuyệt đối hoá, thần thánh hoá việc đọc sách mà ông đã chỉ ra những hạn chế trong quá trình đọc sách.
? Vậy cái hại trong quá trình đọc sách là gì?
- ý nghĩa của việc đọc sách:
Đọc sách là con đường tốt nhất để tích luỹ tri thức. Đọc sách là điểm xuất phát mà vươn lên văn hoá học thuật. Đọc sách là để kế thừa tri thức nhân loại. Không thể tiếp thu được các thành tựu văn minh mới mẻ nếu không biết kế thừa thành tựu của các thời đại. Đọc sách là trả món nợ của quá khứ, ôn lại kinh nghiệm của loài người
=> Sách là kho tàng quý báu của di sản tinh thần mà loài người thu lượm được, là cột mốc ghi dấu sự phát triển của nhân loại.
- Lập luận rõ ràng, hợp lí lẽ và kín kẽ.
b). Những khó khăn nguy hại dễ gặp của việc đọc sách
- Trong tình hình hiện nay, sách ngày càng nhiều, việc đọc sách càng không dễ. Vì vậy, người đọc sách đứng trước hai điều nguy hại sau:
 + Sách nhiều khiến người ta không chuyên sâu, dễ sa vào lối “ ăn tươi nuốt sống" chứ không tiêu hoá, không biết ngầm nghiễn.
? Em hiểu như thế nào về những cuốn sách vô thưởng, vô phạt?
? Để minh chứng cho những cái hại đó, nhà văn đã sử dụng BPNT nào?
? Theo tác giả, nên chọn sách như thế nào để đọc?
? Theo nhà văn, cần chọn những loại sách nào?
? Cần phải có cách đọc như thế nào cho có ích?
 + Sách nhiều khiến người ta khó lựa chọn, lãng phí thời gian và sức lực với những quyển sách vô thưởng, vô phạt.
- Sách vô thưởng, vô phạt là những cuốn tầm phào, vô bổ, độc hại (kích động tình dục, bạo lực, phản động, chia rẽ dân tộc, tôn giáo, mê tín,..)
- Nghệ thuật : So sánh với cách đọc sách của người xưa: đọc kỹ càng, nghiền ngẫm từng câu, tững chữ ( quý hồ tinh bất quí hồ đa)
 So sánh với việc đánh trận thất bại vì tiêu hao sức lực của mình
c). Cách chọn sách và phương pháp đọc sách
 *) Cách chọn sách:
- Cần hướng vào hai loại:
 + Loại phổ thông (nên chọn khoảng 50 cuốn)
 + Loại chuyên môn (chọn, đọc suốt đời)
 *) Cách đọc:
 + Không tham đọc nhiều, đọc lung tung mà phải chọn cho tinh, đọc kỹ những quyển nào thực sự có giá trị, có lợi cho mình.
 + Đọc cho tinh, đọc kĩ, đọc đi , đọc lại, đọc nhiều lần đến thuộc lòng. Phải vừa đọc vừa suy nghĩ, trầm ngâm tích luỹ, tượng tượng, nhất là đối với những cuốn có giá trị
 + Không nên đọc tràn lan, theo kiểu hứng thú cá nhân, mà cần đọc có kế hoạch, có hệ thống.
? Có những cách đọc nào để lĩnh hội những tri thức trong sách?
? Bài viết “ Bàn về đọc sách” có sức thuyết phục cao. Theo em điều ấy được tạo nên từ những yếu tố cơ bản nào?
Hoạt động 4: Tổng kết
1. Nghệ thuật: Trình bày hệ thống luận điểm sáng rõ, lô gíc, lập luận chắt chẽ, kín kẽ, lời văn bình dị, cách viết giàu hình ảnh. Nhiều hình ảnh so sánh thú vị.
 2. Nội dung: Đọc sách là một con đường quan trọng để tích luỹ, nâng cao học vấn. Cần kết hợp giữa đọc rộng với đọc sâu, giữa đọc sách thưởng thức với đọc sách chuyên môn. Việc đọc sách phải có kế hoạch, có MĐ kiên định chứ không tuỳ hứng, phải vừa đọc, vừa nghiền ngẫm.
- Có nhiều cách đọc khác nhau: đọc to, đọc thành tiếng, đọc thầm, đọc bằng mắt, đọc 1 lần, đọc nhiều lần, đọc kết hợp với ghi chép, thu hoạch...
=> Các yếu tố tạo nên sức thuyết phục của bài văn:
 + Về bố cục: Đây là bài nghị luận rất chặt chẽ, hợp lí, các ý kiến được dẫn dắt nhẹ nhàng, tự nhiên và sinh động.
 + Về nội dung: Các lời bàn và cách trình bày của nhà văn vừa đạt lí, vừa thấu tình., các ý kiến nhận xét đưa ra thật xác đáng, thuyêt phục. Đồng thời, tác giả trình bày bằng cách phân tích cụ thể, bằng giọng trò chuyện, tâm tình chân thành để chia sẻ kinh nghiệm với người đọc nên khiến chúng ta tiếp nhận lời khuyên của tác giả một cách nhẹ nhàng nhưng thấm thía.
 + Về cách viết: Nhà văn sử dụng từ ngữ rất hóm hỉnh và giàu hình ảnh, giàu chất thơ. VD: đọc sách là “ để trả món nợ đối với thành quả nhân loại trong quá khứ”, để “ hưởng thụ”những lời dạy của người xưa, để “làm cuộc trườmg chinh vạn .....”
* GV: Củng cố nội dung bài học.
* HS: Học bài và soạn bài mới.
* Rút kinh nghiệm giờ dạy: ..
...
========================
Ngày soạn: / / 2011
Ngày dạy: / / 2011
Tiết 93 khởi ngữ
a. mục tiêu cần đạt
 	 Giúp HS: 
- Nắm được khái niệm của khởi ngữ
- Rèn luyện khả năng sử dụng và nhận diện khởi ngữ cũng như việc vận dụng nó trong quá trình nói và viết.
b. tổ chức các hoạt động dạy và học
 1. ổn định lớp.
 2. Bài cũ: Nêu vài nét về nhà văn Chu Quang Tiềm và nội dung của văn bản” Bàn về dọc sách”
Gợi ý trả lời
 1. Tác giả: 
Chu Quang Tiềm ( 1897 – 1986) là một học giả lớn của Trung Quốc. Ông đã nhiều lần bàn về đọc sách. Theo ông để nâng cao trình độ văn hoá, có nhiều cách khác nhau, trong đó , đọc sách là có vai trò quan trọng nhất
2. Nội dung: Đọc sách là một con đường quan trọng để tích luỹ, nâng cao học vấn. Cần kết hợp giữa đọc rộng với đọc sâu, giữa đọc sách thưởng thức với đọc sách chuyên môn. Việc đọc sách phải có kế hoạch, có MĐ kiên định chứ không tuỳ hứng, phải vừa đọc, vừa nghiền ngẫm.
Hoạt động của gv và hs 
nội dung cần đạt
Hoạt động 1 : Hình thành khái niệm khởi ngữ
GV cho HS đọc mục I.1 SGK
? Các từ gạch chân ở mục a, b, c có vị trí và quan hệ như thế nào đối với thành phần CN và VN trong câu?
HS thảo luận
- Xác định CN trong các câu
a) CN la "anh" thứ hai
b) CN là "tôi"
c) CN là "chúng ta"
- Phân biệt các từ in đậm với CN
+ Về vị trí: Đứng trươca CN
+ Về quan hệ với CN: không có quan hệ C-V với VN.
? Các từ ngữ đó có nhiệm vụ như trên gọi là gì? 
? Khởi ngữ là gì?
? Em có thể lấy thêm một số VD về khởi ngữ
? Trước khởi ngữ ta có thêm các quan hệ từ nào? Cho VD?
? Vậy sau khởi ngữ ta có thể thêm quan hệ từ nào ?Cho VD?
HS: Đọc ghi nhớ
I/. Đặc điểm và công dụng của khởi ngữ
1)
a) Nghe gọi, cậu bé giật mình, tròn mát nhìn. Nó ngơ ngác, lạ lùng. Còn anh, anh không gìm nổi xúc động.
b) Giàu, tôi cũng giàu rồi.
b) Về các thể văn chương trong lĩnh vực văn nghệ, chúng ta có thể tin ở tiếng ta, không sợ nó thiếu giàu và đẹp.
=> a) Từ “ anh” gạch chân quan hệ trực tiếp với từ “ anh” làm CN. MĐ nhấn mạnh chủ thể được nói tới trong câu
b) Từ “ Giàu” gạch chân đứng đầu câu, có quan hệ trực tiếp với toàn bộ bộ phận còn lại. MĐ chỉ cái đề tài được nói tới trong câu ( việc giàu)
c) Phần gạch chân đứng đầu câu, có quan hệ trực tiếp với cụm từ “tiếng ta”. MĐ: Nêu lên đề tài được nói đến trong câu là “sự giàu đẹp ta trong lĩnh vực văn nghệ” 
=> Khởi ngữ
Khởi ngữ là thàh phần câu đứng trước CN ( có khi đứng sau CN và VN) và nêu lên cái đề tài liên quan tới việc nói đến trong câu.
VD: -Ông cứ đứng vờ vờ xem tranh ảnh chờ người khác đọc rồi nghe lỏm. Điều này ông khổ tâm hết sức. ( Kim Lân, Làng).
- Làm khí tượng, ở độ cao thế mới là lí tưởng chứ. ( Nguyễn Thành Long, Lặng Lẽ Sa Pa)
2) - Trước khởi ngữ ta có thể thêm các từ: về, đối với, 
VD: Còn đối với anh, anh không kìm nổi xúc động
- Vâng! Ông giáo dạy phải!Đối với chúng mình thế là sung sướng. (Nam Cao, Lão Hạc)
- Về giàu, tôi cũng giàu rồi.
- Về các thể văn trong lính vực văn nghệ, chúng ta có thẻ tin ở tiếng ta, không sợ nó thiếu giàu và đẹp.
- Sau khởi ngữ ta có thể thêm quan hệ từ “ thì”
VD: Giàu thì tôi cũng giàu rồi.
*Ghi nhớ (SGK)
* Hoạt động 2: Luyện tập
Bài 1: a) Điều này; b) Đối với chúng mình ; c) Một mình
 d) Làm khí tượng e) Đối với cháu
Bài 2:	a) Làm bài, anh ấy cận thận lắm
b) Hiểu thì tôi hiểu rồi, nhưng giải thì tôi chưa giải được.
* GV: Củng cố nội dung bài học.
* Rút kinh nghiệm giờ dạy: ..
.
.
***********************
Ngày soạn: / / 2011
Ngày dạy: / / 2011
Tiêt 94. phép phân tích và tổng hợp
a. mục tiêu cần đạt
 	 Giúp HS: 
- Nắm được khái niệm về phép phân tích tổng hợp
- Tích hợp với văn bản :” Bàn về đọc sách” và khởi ngữ.
- Rèn luyện kĩ năng phân tích và tổng hợp khi nói, viết.
b. tổ chức các hoạt động dạy- học
 1. ổn định lớp
 2.Bài cũ: Chuyển các câu sau thành các câu có chứa thành phần khởi ngữ:
a) Người ta sợ cái uy quyền của thế, của quan. Người ta sợ cái uy quyền của Nghị Lại.
b) Ông giáo ấy, không hút thuốc, không uống rượu
c) Tôi cứ ở nhà tôi, làm việc của tôi
Gợi ý chuyển
a) Quan, người ta sợ cái uy của quyền thế.Nghị Lại , người ta sợ cái uy của đồng tiền.
b) Ông giáo ấy, thuốc không hút, rượu không uống
c) Nhà tôi, tôi cứ ở, việc tôi, tôi cứ làm.
Bài mới
Hoạt động của gv và hs nội dung cần đạt
Hoạt động 1: Hình thành khái niệm về phép lập luận , phân tích và tổng hợp
GV cho HS đọc toàn văn bản 1 lần sau đó đọc riêng phần MB. 
? Thông qua một loạt dẫn chứng ở phần MB, tác giả đã rút ra nhận xét về vấn đề gì?
I/. Tìm hgiểu phép lập luận phân tích và tổng hợp.
1. Đọc Văn bản: “ Trang phục” SGK tr 9
- Nhận xét” ăn mặc chỉnh tề, cụ thể là sự đồng bộ, hài hoà giữa quần và áo...
? Văn bản được trình bày bởi những luận điểm nào?
? Để làm rõ 2 luận điểm trên, tác giả đã dùng phép lập luận nào? Hãy làm rõ từng luận điểm?
? Để chốt lại vấn đề, tác giả đã dùng phương tiện nào?
? Qua văn bản trên, em hiểu như thế nào về phép phân tích và tổng hợp?
- Văn bản có hai luận điểm chính
 + Luận điểm 1: Trang phục phải phù hợp với hoàn cảnh, tức là tuân thủ những quy tắc ngầm mang tính văn hoá XH.
 + Luận điểm 2: Trang phục phải phù hợp với đạo đức, tức là giản dị và hài hoà với môi trường sống xung quanh. 
- Dùng phép lập luận phân tích. Cụ thể:
 *) Luận điểm 1: "ăn cho mình, mặc cho người”:
 + Có lẽ không ai mặc quần áo chỉnh tề ... lộ cả da thịt ra trước mắt mọi người
 + Cô gái 1 mình trong hang sâu chắc không váy xoè, váy ngắn, .... không tô đỏ chót móng tay chân.
 + Anh thanh niên đi tát nước...., áo sơ mi là thẳng tắp
 + Đi đám cưới ..., chân tay lấm bùn
 + Đi đám tang ..., nói cười oang oang.
*) Luận điểm 2:
- Y phục xứng kì đức
 + ăn mặc phải giản dị, hoà mình với cộng đồng.
2)
- Để chốt lại vấn đề, tác giả đã dùng phép lập luận tổng hợp ở câu cuối cùng của văn bản : "trang phục hợp văn hoá, hợp dạo đức, hợp môi trường là trang phục đẹp”.
=> Phân tích là chia cắt sự vật, hiện tượng thành từng bộ phận nhỏ nhằm tìm ra các đặc điểm, bản chất của từng bộ phận và mqh của các bộ phận với nhau.
? Người ta thường dùng phép phân tích tổng hợp khi nào?
? Qua đó em hiểu phân tích có vai trò như thế nào trong lập luận?
HS: Đọc ghi nhớ trơong SGK
- Còn tổng hợp là rút ra cái chung từ những điều đã phân tích. Không có phân tích thì không có tổng hợp. Lập luận tổng hợp thường đặt ở cuối đoạn hay cuối bài, ở phần kết luận của một phần hay toàn bộ văn bản.
- Khi muốn làm rõ ý nghĩa của một sự vật, hiện tượng nào đó, người ta dùng phép phân tích tổng hợp.
- Phân tích, có vai trò rất quan trọng trong lập luận, vì qua sự phân tích lợi – hại; đúng – sai, ta mới có thể rút ra được những phép tổng hợp có sức thuyết phục cao nhất.
* Ghi nhớ (SGK)
Hoạt động 2: Luyện tập
1. Phân tích luận điểm: "Học vấn không chỉ là đọc sách, nhưng đọc sách vẫn là con đường quan trọng của học vấn”
 + Học vấn là thành quả tích luỹ của nhân loại được lưu giữ và truyền lại cho đời sau
 + Bất kì ai muốn phát triẻn học thuật cũng phải bắt đầu “ kho tàng quý báu” được lưu giữ trong sách: nếu không có sự bắt đầu sẽ là con số “ không”, thậm chí là lạc hau , giật lùi.
 + Đọc sách là” hưởngthụ” là thành quả về tri thức và kinh nghiệm hàng nghìn năm của nhân loại, đó là tiền đề cho sự phát triển học thuật của mọi người.
2. Trong văn bản “ Bàn vè đọc sách”, tác giả đã phân tích những lí do để chọn sách như sau:
 + Do sách nhiều, chất lượng khác nhau, nên phải chọn sách tốt mà đọc mới có ích.
 + Do sức người có hạn, không chọn sách mà đọc thì lãng phí sức mình.
 + Sách có laọi chuyên môn, có loại thường thức, nhưng chúng ta có mối liên quan chặt chẽ với nhau. Vì vậy , nhà chuyên môn vẫn cần đọc sách thường thức.
 3. Tác giả đã phân tích tầm quan trong của cách đọc sách:
 + Đọc sách là con đường ngắn nhất để tiếp cận kho tàng học vấn quý báu của nhân loại.
 + Không lựa chọn sách mà dọc thì đời người có hạn không thể đọc hét sách và đọc không có hiệu quả.
 + Đọc ít mà kĩ lưỡng thì tốt hơn nhiều so với đọc nhiều mà qua loa, không ích lợi gì.
 4. HS tự làm: Phương pháp phân tích rất cần thiết trong lập luận, vì có qua sự phân tích lợi - hại, đúng - sai, thì các kết luận rút ra mới có tính thuyết phục.
* GV: Củng cố nội dung bài học.
* Rút kinh nghiệm giờ dạy: ..
*********************