Giáo án môn Ngữ văn lớp 9 (chuẩn kiến thức, kĩ năng)

PHONG CÁCH HỒ CHÍ MINH
	Lê Anh Trà
I.Đọc và tìm hiểu chú thích 
1. Xuất xứ
Năm 1990, nhân dịp kỷ niệm 100 năm ngày sinh Bác Hồ, có nhiều bài viết về Người. “Phong cách Hồ Chí Minh” là một phần trong bài viết Phong cách Hồ Chí Minh, cái vĩ đại gắn với cái giản dị của tác giả Lê Anh Trà.
2. Bố cục của văn bản
Văn bản có thể chia làm 2 phần:
- Từ đầu đến “rất hiện đại”: Hồ Chí Minh với sự tiếp thu văn hóa dân tộc nhân loại.
- Phần còn lại: Những nét đẹp trong lối sống Hồ Chí Minh.
II. Đọc – hiểu văn bản
1.Hồ Chí Minh với sự tiếp thu tinh hoa văn hóa
- Hoàn cảnh: Cuộc đời hoạt động cách mạng đầy truân chuyên.
+ Gian khổ, khó khăn.
+ Tiếp xúc văn hóa nhiều nước, nhiều vùng trên thế giới.
- Động lực thúc đẩy Hồ Chí Minh tìm hiểu sâu sắc về các dân tộc và văn hóa thế giới xuất phát từ khát vọng cứu nước.
- Đi nhiều nước, tiếp xúc với văn hóa nhiều vùng trên thế giới.
- Biết nhiều ngoại ngữ, làm nhiều nghề.
- Học tập miệt mài, sâu sắc đến mức uyên thâm.
2. Vẻ đẹp trong lối sống giản dị mà thanh cao của Chủ tịch Hồ Chí Minh 
Chủ tịch Hồ Chí Minh có một phóng cách sống vô cùng giản dị:
- Nơi ở, nơi làm việc đơn sơ: chiếc nhà sàn nhỏ vừa là nơi tiếp khách, vừa là nơi làm việc, đồng thời cũng là nơi ngủ.
- Trang phục giản dị: bộ quần áo bà ba, chiếc áo trấn thủ, đôi dép lốp
- Ăn uống đạm bạc: cá kho, rau luộc, cà muối, cháo hoa
Biểu hiện của đời sống thanh cao:
- Đây không phải là lối sống khắc khổ của những con người tự vui trong nghèo khó.
- Đây cũng không phải là cách tự thần thánh hóa, tự làm cho khác đời, hơn đời.
- Đây là cách sống có văn hóa, thể hiện 1 quan niệm thẩm mỹ: cái đẹp gắn liền với sự giản dị, tự nhiên.
Viết về cách sống của Bác, tác giả liên tưởng đến các vị hiền triết ngày xưa:
- Nguyễn Trãi: Bậc thầy khai quốc công thần, ở ẩn.
- Nguyễn Bỉnh Khiêm: làm quan, ở ẩn.
3. Những biện pháp nghệ thuật trong văn bản làm nổi bật vẻ đẹp trong cách sống của Hồ Chí Minh 
- Kết hợp giữa kể và bình luận. Đan xen những lời kể là những lời bình luận rất tự nhiên: “Có thể nói ít vị lãnh tụ nào lại am hiểu nhiều về các dân tộc và nhân dân thế giới, văn hóa thế giới sâu sắc như chủ tịch Hồ Chí Minh”
- Chọn lọc những chi tiết tiêu biểu.
- Đan xen thơ của các vị hiền triết, cách sử dụng từ Hán Việt gợi cho người đọc thấy sự gần gũi giữa chủ tịch Hồ Chí Minh với các vị hiền triết của dân tộc.
- Sử dụng nghệ thuật đối lập: vĩ nhân mà hết sức giản dị, gần gũi, am hiểu mọi nền văn hóa nhân loại, hiệu đại mà hết sức dân tộc, hết sức Việt Nam,
III. Tổng kết
Về nghệ thuật:
- Kết hợp hài hòa giữa thuyết minh với lập luận.
- Chọn lọc chi tiết giữa thuyết minh với lập luận.
- Ngôn từ sử dụng chuẩn mực.
Về nội dung:
- Vẻ đẹp trong phẩm chất Hồ Chí Minh là sự kết hợp hài hòa giữa truyền thống văn hóa dân tộc với tinh hoa văn hóa nhân loại.
- Kết hợp giữa vĩ đại và bình dị.
- Kết hợp giữa truyền thống và hiện đại.
ĐẤU TRANH CHO MỘT THẾ GIỚI HÒA BÌNH
(GA-BRI-EN Gác-xi-a Mác-két)
I. Đọc và tìm hiểu chung về văn bản
1. Tác giả - tác phẩm.
- Ga-bri-en Gác-xi-a Mác-két là nhà văn Cô-lôm-bi-a.
- Sinh năm 1928.
- Viết tiểu thuyết với khuynh hướng hiện thực.
- Nhận giải Nôben về văn học năm 1982.
2. Hệ thống luận đề, luận điểm của văn bản.
* Luận đề: đấu tranh cho một thế giới hòa bình.
* Luận điểm:
- Luận điểm 1: Chiến tranh hạt nhân là một hiểm họa khủng khiếp đang đe dọa toàn thể loài người và mọi sự sống trên trái đất.
- Luận điểm 2: Đấu tranh để loại bỏ nguy cơ ấy cho một thế giới hòa bình là nhiệm vụ cấp bách của toàn thể nhân loại.
3. Hệ thống luận cứ.
- Kho vũ khí hạt nhân đang được tàng trữ, có khả năng hủy diệt cả trái đất và các hành tinh khác trong hệ mặt trời.
- Cuộc chạy đua vũ trang làm mất đi khả năng cải thiện đời sống cho hàng tỷ người.
- Chiến tranh hạt nhân không chỉ đi ngược lại với lý trí của loài người mà còn đi ngược lại với lý trí của tự nhiên, phản lại sự tiến hóa.
- Vì vậy tất cả chúng ta phải có nhiệm vụ ngăn chặn cuộc chiến tranh hạt nhân, đấu tranh cho một thế giới hòa bình.
II. Đọc - hiểu văn bản
1. Nguy cơ chiến tranh hạt nhân
- Xác định cụ thể thời gian: “Hôm nay ngày 8-8-1986”.
- Đưa ra những tính toán lý thuyết để chứng minh: con người đang đối mặt với nguy cơ chiến tranh hạt nhân.
Dẫn chứng:
+ “Nói nôm na ra, điều đó có nghĩa là tất cả mọi người, không trừ trẻ con, đang ngồi trên một thùng bốn tấn thuốc nổ - tất cả chỗ đó nổ tung sẽ làm biến hết thảy, không phải là một lần mà là mười hai lần, mọi dấu vết của sự sống trên trái đất”.
+ Kho vũ khí ấy có thể tiêu diệt tất cả các hành tinh xoay quanh mặt trời, cộng thêm bốn hành tinh nữa và phá hủy thế thăng bằng của hệ mặt trời.
2. Tác động của cuộc đua chiến tranh hạt nhân đối với đời sống xã hội:
-Cuộc chạy đua vũ trang, chuẩn bị cho chiến tranh hạt nhân đã làm mất đi khả năng để con người được sống tốt đẹp hơn.
Dẫn chứng:
+ Sự đối lập giữa nguồn kinh phí quá lớn (đến mức không thể thực hiện nổi) và nguồn kinh phí thực tế đã được cấp cho công nghệ chiến tranh.
+ So sánh cụ thể qua những con số thống kê ấn tượng(Ví dụ: giá của 10 chiếc tàu sân bay đủ để thực hiện chương trình phòng bệnh trong 14 năm, bảo vệ hơn 1 tỷ người khỏi bệnh sốt rét, cứu hơn 1 triệu trẻ em Châu Phi, chỉ hai chiếc tàu ngầm mang vũ khí hạt nhân cũng đủ tiền để xóa nạn mù chữ trên toàn thế giới).
-Chiến tranh hạt nhân chẳng những đi ngược lại ý chí của con người mà còn phản lại sự tiến hóa của tự nhiên.
Dẫn chứng: Tác giả đưa ra những chứng cứ từ khoa học địa chất và cổ sinh học về nguồn gốc và sự tiến hóa của sự sống trên trái đất. Chỉ ra sự đối lập lớn giữa quá trình phát triển hàng triệu năm của sự sống trên trái đất và một khoảng thời gian ngắn ngủi để vũ khí hạt nhân tiêu hủy toàn bộ sự sống.
Tác giả đã đưa ra những lập luận cụ thể, giàu sức thuyết phục, lấy bằng chứng từ nhiều lĩnh vực: khoa học, xã hội, y tế, tiếp tế thực phẩm, giáo dục là những lĩnh vực thiết yếu trong cuộc sống con người để chứng minh.
3. Nhiệm vụ đấu tranh ngăn chặn chiến tranh hạt nhân cho một thế giới hòa bình.
- Khẳng định vai trò của cộng đồng trong việc đấu tranh ngăn chặn chiến tranh hạt nhân.
- Đưa ra lời đề nghị thực tế: mở nhà băng lưu trữ trí nhớ để có thể tồn tại được sau khi (giả thiết) chiến tranh hạt nhân nổ ra.
III. Tổng kết
Về nghệ thuật
Hệ thống luận điểm, luận cứ ngắn gọn, rành mạch, dẫn chứng xác thực, giàu sức thuyết phục, gây được ấn tượng mạnh đối với người đọc.
Về nội dung
- Nguy cơ chiến tranh hạt nhân và sự hủy diệt của nó.
- Kêu gọi mọi người: hãy ngăn chặn nguy cơ đó, bảo vệ con người, bảo vệ sự sống.
TUYÊN BỐ THẾ GIỚI VỀ SỰ SỐNG CÒN,
QUYỀN ĐƯỢC BẢO VỆ VÀ PHÁT TRIỂN CỦA TRẺ EM
I. Đọc, tìm hiểu chung về văn bản
1. Đọc
2. Tìm hiểu chú thích
3. Bố cục
Văn bản được chia làm 3 phần:
- Sự thách thức: Nêu lên những thực tế, những con số về cuộc sống khổ cực, về tình trạng bị rơi vào hiểm họa của trẻ em trên thế giới.
- Cơ hội: Khẳng định những điều kiện thuận lợi cơ bản để cộng đồng quốc tế có thể đẩy mạnh việc chăm sóc, bảo vệ trẻ em.
- Nhiệm vụ: Xác định những nhiệm vụ cụ thể mà từng quốc gia và cả cộng đồng quốc tế cần làm vì sự sống còn, sự phát triển của trẻ em.
II. Tìm hiểu văn bản
1.Sự thách thức
- Chỉ ra cuộc sống cực khổ nhiều mặt của trẻ em trên thế giới hiện nay.
+ Trở thành nạn nhân chiến tranh, bạo lực, sự phân biệt chủng tộc, sự xâm lược, chiếm đóng và thôn tính của nước ngoài. Một số ví dụ: trẻ em các nước nghèo ở Châu Á, châu Phi bị chết đói; nạn nhân chất độc màu da cam, nạn nhân của chiến tranh bạo lực; trẻ em da đen phải đi lính, bị đánh đập; trẻ em là nạn nhân của các cuộc khủng bố ở Nga, Mỗi ngày có tới 40.000 trẻ em chết do suy dinh dưỡng và bệnh tật.
+ Chịu đựng những thảm họa đói nghèo, khủng hoảng kinh tế; tình trạng vô gia cư, nạn nhân của dịch bệnh, mù chữ, môi trường ô nhiễm
- Đây là thách thức lớn với toàn thế giới.
2. Cơ hội
Điều kiện thuận lợi cơ bản để thế giới đẩy mạnh việc chăm sóc bảo vệ trẻ em:
+ Hiện nay kinh tế, khoa học kỹ thuật phát triển, tính cộng đồng hợp tác quốc tế được củng cố mở rộng, chúng ta có đủ phương tiện và kiến thức để làm thay đổi cuộc sống khổ cực của trẻ em.
+ Sự liên kết của các quốc gia cũng như ý thức cao của cộng đồng quốc tế có Công ước về quyền của trẻ em tạo ra một cơ hội mới.
+ Sự hợp tác và đoàn kết quốc tế ngày càng hiệu quả trên nhiều lĩnh vực, phong trào giải trừ quân bị được đẩy mạnh, tăng cường phúc lợi xã hội.
3.Nhiệm vụ
- Tăng cường sức khỏe và chế độ dinh dưỡng của trẻ em là nhiệm vụ hàng đầu.
- Đặc biệt quan tâm đến trẻ em bị tàn tật có hoàn cảnh khó khăn.
- Tăng cường vai trò của phụ nữ, đảm bảo quyền bình đẳng nam nữ vì lợi ích của trẻ em.
- Giữa tình trạng, cơ hộ và nhiệm vụ có mối quan hệ chặt chẽ. Bản tuyên bố đã xác định những nhiệm vụ câp thiết của cộng đồng quốc tế và từng quốc gia: từ tăng cường sức khỏe và đề cao chế độ dinh dưỡng đến phát triển giáo dục trẻ em, từ các đối tượng quan tâm hàng đầu đến củng cố gia đình, xây dựng môi trường xã hội; từ bảo đảm quan hệ bình đẳng nam nữ đến khuyến khích trẻ em tham gia vào sinh hoạt văn hóa xã hội.
+ Quan tâm việc giáo dục phát triển trẻ em, phổ cập bậc giáo dục cơ sở.
+ Nhấn mạnh trách nhiệm kế hoạch hóa gia đình.
+ Gia đình là cộng đồng, là nền móng và môi trường tự nhiên để trẻ em lớn khôn và phát triển.
+ Khuyến khích trẻ em tham gia vào sinh hoạt văn hóa xã hội.
III. Tổng kết.
- Bảo vệ quyền lợi, chăm lo đến phát triển của trẻ em là một trong những vấn đề cấp bách có ý nghĩa toàn cầu hiện nay.
- Bố cục mạch lạc, hợp lý; các ý trong văn bản tuyên ngôn có mối quan hệ chặt chẽ với nhau
VẺ ĐẸP CỦA VĂN XUÔI TRUNG ĐẠI QUA
MỘT SỐ TÁC PHẨM ĐÃ HỌC
I . MỤC TIÊU CẦN ĐẠT.
Giúp học sinh:
Hiểu được khái niệm văn xuôi trung đại: Những đặc điểm nổi bật của thể loại này nhằm phân biệt với văn xuôi hiện đại.
Nắm được vẻ đẹp nội dung và đặc sắc nghệ thuật của văn xuôi trung đại được thể hiện qua mỗi tác giả, tác phẩm đã học.
Biết cảm nhận , phân tích một tác phẩm văn xuôi trung đại. Có kĩ năng để nhận ra những khác biệt giữa truyện trung đại với truyện hiện đại.
Có kĩ năng tổng hợp khái quát để đánh giá về ý nghĩa giá trị của tác phẩm.
II. CHUẨN BỊ:
	G: Soạn giáo án, chuẩn bị hệ thống các bài tập.
	H: - Đọc lại các tác phẩm văn xuôi Trung đại đã học trong chương 
 trình Ngữ văn 9.
Nắm chắc các giá trị nội dung và nghệ thuật của các truyện.
IV. TIẾN TRÌNH HOẠT ĐỘNG DẠY VÀ HỌC:
1Kiểm tra: - Hãy kể tên các tác phẩm văn xuôi trung đại mà em đã được học trong chương trình? Cho biết trong các tác phẩm ấy em thích nhất tác phẩm nào? Tại sao?
 2. Bài mới: Trong chương trình Ngữ văn, bộ phân văn học trung đại chiếm một số lượng không nhiều, nhưng các truyện văn xuôi trung ... ­êi th­¬ng d¸m nµi !” - TruyÖn KiÒu (NguyÔn Du). Thèng kª tõ H¸n ViÖt theo mÉu:
+ N¨m tõ theo mÉu “viÔn kh¸ch: 	
+ N¨m tõ theo mÉu “tø tuÇn”:	
+ N¨m tõ theo mÉu “vÊn danh”	
	- ChuÈn bÞ: Kh¸i qu¸t vÒ c¸c biÖn ph¸p tu tõ tõ vùng
	 Rót kinh nghiÖm
 * * * * * * * * * 
 Kh¸i qu¸t vÒ c¸c biÖn ph¸p tu tõ tõ vùng
A. Môc tiªu: 	Gióp häc sinh:
1. KiÕn thøc:
- Cñng cè nh÷ng hiÓu biÕt vÒ c¸c biÖn ph¸p tu tõ tiÕng ViÖt. Ph©n biÖt mét sè phÐp tu tõ so s¸nh - Èn dô - ho¸n dô - nh©n ho¸.
2. Kü n¨ng:
 - RÌn luyÖn kÜ n¨ng lµm bµi tËp
	B. ChuÈn bÞ cña GV vµ HS:
- GV: So¹n bµi vµ ®äc tµi liÖu tham kh¶o.
- HS: §äc vµ chuÈn bÞ bµi ë nhµ; tham kh¶o tµi liÖu cã liªn quan ®Õn bµi häc.
C. tæ chøc ho¹t ®éng d¹y häc
* æn ®Þnh líp, kiÓm tra bµi cò.
Bµi cò: Lµm bµi tËp GV giao vÒ nhµ.
	* Tæ chøc d¹y häc bµi míi
Ho¹t ®éng 1: Cñng cè lÝ thuyÕt
- GV cho HS nªu kh¸i niÖm c¸c phÐp tu tõ tõ vùng vµ lÊy ®­îc c¸c VD.
- HS lµm theo yªu cÇu cña GV.
i. Cñng cè lÝ thuyÕt
C¸c biÖn ph¸p tu tõ tõ vùng: So s¸nh, Èn dô, nh©n ho¸, ho¸n dô, ®iÖp ng÷, ch¬i ch÷, nãi qu¸, nãi gi¶m - nãi tr¸nh.
1. So s¸nh: Lµ ®èi chiÕu sù vËt, sù viÖc nµy víi sù vËt, sù viÖc kh¸c cã nÐt t­¬ng ®ång ®Ó lµm t¨ng søc gîi h×nh, gîi c¶m cho sù diÔn ®¹t.
VD: TrÎ em nh­ bóp trªn cµnh
2. Nh©n ho¸: lµ c¸ch dïng nh÷ng tõ ng÷ vèn dïng ®Ó miªu t¶ hµnh ®éng cña con ng­êi ®Ó miªu t¶ vËt, dïng lo¹i tõ gäi ng­êi ®Ó gäi sù vËt kh«ng ph¶i lµ ng­êi lµm cho sù vËt, sù viÖc hiÖn lªn sèng ®éng, gÇn gòi víi con ng­êi.
VD: Chó mÌo ®en nhµ em rÊt ®¸ng yªu.
3. Èn dô: Lµ c¸ch dïng sù vËt, hiÖn t­îng nµy ®Ó gäi tªn cho sù vËt, hiÖn t­îng kh¸c dùa vµo nÐt t­¬ng ®ång (gièng nhau) nh»m t¨ng søc gîi h×nh, gîi c¶m cho sù diÔn ®¹t.
VD: GÇn mùc th× ®en, gÇn ®Ìn th× r¹ng.
4. Ho¸n dô: Lµ c¸ch dïng sù vËt nµy ®Ó gäi tªn cho sù vËt, hiÖn t­îng kh¸c dùa vµo nÐt liªn t­ëng gÇn gòi nh»m t¨ng søc gîi h×nh, gîi c¶m cho sù diÔn ®¹t.
VD: §Çu b¹c tiÔn ®Çu xanh (Ng­êi giµ tiÔn ng­êi trÎ: dùa vµo dÊu hiÖu bªn ngoµi).
5. §iÖp ng÷: lµ tõ ng÷ (hoÆc c¶ mét c©u) ®­îc lÆp l¹i nhiÒu lÇn trong khi nãi vµ viÕt nh»m nhÊn m¹nh, béc lé c¶m xóc...
VD: Vâng m¾c ch«ng chªnh ®­êng xe ch¹y
	L¹i ®i, l¹i ®i trêi xanh thªm.
6. Ch¬i ch÷ lµ c¸ch lîi dông ®Æc s¾c vÒ ©m, nghÜa nh»m t¹o s¾c th¸i dÝ dám hµi h­íc.
VD: 	Mªnh m«ng mu«n mÉu mµu m­a
	Mái m¾t miªn man m·i mÞt mê
7. Nãi qu¸ lµ biÖn ph¸p tu tõ phãng ®¹i møc ®é, qui m«, tÝnh chÊt cña sù vËt, hiÖn t­îng ®­îc miªu t¶ ®Ó nhÊn m¹nh, g©y Ên t­îng, t¨ng søc biÓu c¶m.
VD: Lç mòi m­êi t¸m g¸nh l«ng
Chång khen chång b¶o r©u rång trêi cho.
8 Nãi gi¶m, nãi tr¸nh lµ mét biÖn ph¸p tu tõ dïng c¸ch diÔn ®¹t tÕ nhÞ, uyÓn chuyÓn, tr¸nh g©y c¶m gi¸c qu¸ ®au buån, ghª sî, nÆng nÒ; tr¸nh th« tôc, thiÕu lÞch sù.
VÝ dô: 	B¸c D­¬ng th«i ®· th«i råi
N­íc m©y man m¸c ngËm ngïi lßng ta.
Ho¹t ®éng 2: LuyÖn tËp
Bµi tËp 1: Ph©n biÖt Èn dô, ho¸n dô tõ vùng häc vµ Èn dô, ho¸n dô tu tõ häc?
Gîi ý: 1.( 1®iÓm)
Tr¶ lêi ®îc :
 - Èn dô, ho¸n dô tõ vùng häc lµ phÐp chuyÓn nghÜa t¹o nªn nghÜa míi thùc sù cña tõ, c¸c nghÜa nµy ®­îc ghi trong tõ ®iÓn.
- Èn dô, ho¸n dô tu tõ häc lµ c¸c Èn dô, ho¸n dô t¹o ra ý nghÜa l©m thêi (nghÜa ng÷ c¶nh) kh«ng t¹o ra ý nghÜa míi cho tõ. §©y lµ c¸ch diÔn ®¹t b»ng h×nh ¶nh, h×nh t­îng mang tÝnh biÓu c¶m cho c©u nãi; Kh«ng ph¶i lµ ph­¬ng thøc chuyÓn nghÜa t¹o nªn sù ph¸t triÓn nghÜa cña tõ ng÷.
Bµi tËp 2: BiÖn ph¸p tu tõ ®­îc sö dông trong hai c©u th¬ sau lµ g× ? 
	Ng­êi vÒ chiÕc bãng n¨m canh 
	KÎ ®i mu«n dÆm mét m×nh xa x«i . 
 	( TruyÖn KiÒu - NguyÔn Du ) 
 	A. Èn dô C. T­¬ng ph¶n 
	 	B. Ho¸n dô D. Nãi gi¶m , nãi tr¸nh . 
Gîi ý: C
Bµi tËp 3: Hai c©u th¬ sau sö dông nh÷ng biÖn ph¸p tu tõ nµo ?
	“MÆt trêi xuèng biÓn nh­ hßn löa
	 Sãng ®· cµi then ®ªm sËp cöa”
	A. Nh©n ho¸ vµ so s¸nh	C. Èn dô vµ ho¸n dô.
	B. Nãi qu¸ vµ liÖt kª.	D. Ch¬i ch÷ vµ ®iÖp tõ.
Gîi ý: A
Bµi tËp 4: H·y chØ ra biÖn ph¸p tu tõ tõ vùng trong hai c©u th¬ sau:
Ngµy ngµy mÆt trê ®i qua trªn l¨ng
ThÊy mét mÆt trêi trog l¨ng rÊt ®á.
Gîi ý: PhÐp tu tõ Èn dô: M­în h×nh ¶nh mÆt trêi ®Ó chØ B¸c Hå.
* H­íng dÉn häc sinh häc bµi ë nhµ
- N¾m v÷ng toµn bé kiÕn thøc tiÕt häc; Lµm hoµn chØnh bµi tËp vµo vë BT
	- BTVN: ViÕt ®o¹n v¨n kÓ vÒ mét con vËt trong gia ®×nh em, trong ®ã vËn dông c¸c phÐp tu tõ.
	- ChuÈn bÞ: LuyÖn tËp lµm bµi tËp vÒ c¸c biÖn ph¸p tu tõ tõ vùng
Rót kinh nghiÖm
 * * * * * * * * * 
 LuyÖn tËp lµm bµi tËp vÒ c¸c biÖn ph¸p tu tõ tõ vùng
A. Môc tiªu: 	Gióp häc sinh:
1. KiÕn thøc:
- Cñng cè nh÷ng hiÓu biÕt vÒ c¸c biÖn ph¸p tu tõ tiÕng ViÖt qua lµm c¸c bµi tËp thùc hµnh. 
2. Kü n¨ng:
 - RÌn luyÖn kÜ n¨ng lµm bµi tËp
	B. ChuÈn bÞ cña GV vµ HS:
- GV: So¹n bµi vµ ®äc tµi liÖu tham kh¶o.
- HS: §äc vµ chuÈn bÞ bµi ë nhµ; tham kh¶o tµi liÖu cã liªn quan ®Õn bµi häc.
C. tæ chøc ho¹t ®éng d¹y häc
* æn ®Þnh líp, kiÓm tra bµi cò.
Bµi cò: Lµm bµi tËp GV giao vÒ nhµ.
	* Tæ chøc HS luyÖn tËp
Bµi tËp 1: X¸c ®Þnh vµ ph©n tÝch phÐp tu tõ cã trong c¸c ®o¹n th¬ sau:
A. 	§au lßng kÎ ë ng­êi ®i 	
LÖ r¬i thÊm ®¸ t¬ chia rò t»m. (NguyÔn Du)
B.	 RÔ siªng kh«ng ng¹i ®Êt nghÌo
Tre bao nhiªu rÔ bÊy nhiªu cÇn cï (NguyÔn Duy)
C. 	Cïng tr«ng l¹i mµ cïng ch¼ng thÊy 
 ThÊy xanh xanh nh÷ng mÊy ngµn d©u
 Ngµn d©u xanh ng¾t mét mµu
Lßng chµng ý thiÕp ai sÇu h¬n ai? (Chinh phô ng©m khóc)
D. 	Bµn tay ta lµm nªn tÊt c¶ 
Cã søc ng­êi sái ®¸ còng thµnh c¬m (ChÝnh H÷u)
Gîi ý: A. Nãi qu¸: thÓ hiÖn nçi ®au ®ín chia li kh«n xiÕt gi÷a ng­êi ®i vµ kÎ ë.
B. Nh©n ho¸ - Èn dô: PhÈm chÊt siªng n¨ng cÇn cï cña trenh­ con ng­êi ViÖt Nam trong suèt chiÒu dµi lÞch sö d©n téc.
C. §iÖp ng÷: NhÊn m¹nh kh«ng gian xa c¸ch mªnh m«ng b¸t ng¸t gi­a ng­êi ®i vµ kÎ ë. Tõ ®ã t« ®Ëm nçi sÇu chia li, c« ®¬n cña ng­êi chinh phô.
D. Ho¸n dô: bµn tay ®Ó chØ con ng­êi.
Bµi tËp 2: C©u nµo sau ®©y sö dông biÖn ph¸p nãi gi¶m nãi tr¸nh?
A. Th«i ®Ó mÑ cÇm còng ®­îc.
B. Mî mµy ph¸t ®¹t l¾m, cã nh­ d¹o tr­íc ®©u.
C. B¸c trai ®· kh¸ råi chø.
D. L·o h·y yªn lßng mµ nh¾m m¾t.
Gîi ý: D
Bµi tËp 3: Cho c¸c vÝ dô sau: Ch©n cøng ®¸ mÒm, ®en nh­ cét nhµ ch¸y, dêi non lÊp biÓn, ngµn c©n treo sîi tãc, xanh nh­ tµu l¸, long trêi lë ®Êt.
	NhËn xÐt nµo sau ®©y nãi ®óng nhÊt vÒ c¸c vÝ dô trªn?
	A- Lµ c¸c c©u tôc ng÷ cã sö dông biÖn ph¸p so s¸nh.
	B- Lµ c¸c c©u thµnh ng÷ cã sö dông biÖn ph¸p nãi qu¸.
	C- Lµ c¸c c©u tôc ng÷ cã sö dông biÖn ph¸p nãi qu¸.
	D- Lµ c¸c c©u thµnh ng÷ dïng biÖn ph¸p so s¸nh.
Gîi ý: B
Bµi tËp 4: VËn dông c¸c phÐp tu tõ ®· häc ®Ó ph©n tÝch ®o¹n th¬ sau:
“ Cø nghÜ hån th¬m ®ang t¸i sinh
Ng«i sao Êy lÆn, ho¸ b×nh minh.
C¬n m­a võa t¹nh, Ba §×nh n¾ng
B¸c ®øng trªn kia, vÉy gäi m×nh”
(Tè H÷u)
Gîi ý: - X¸c ®Þnh ®­îc c¸c phÐp tu tõ cã trong ®o¹n th¬: 
ho¸n dô: Hån th¬m; Èn dô: Ng«i sao, b×nh minh
Tõ ng÷ cïng tr­êng tõ vùng chØ c¸c hiÖn t­îng tù nhiªn: Ng«i sao, lÆn, b×nh minh, c¬n m­a, t¹nh, n¾ng.
- Ph©n tÝch c¸ch diÔn ®¹t b»ng h×nh ¶nh ®Ó thÊy c¸i hay c¸i ®Ñp cña ®o¹n th¬: thÓ hiÖn sù vÜnh h»ng, bÊt tö cña B¸c: ho¸ th©n vµo thiªn nhiªn, tr­êng tån cïng thiªn nhiªn ®Êt n­íc, gi¶m nhÑ nçi ®au xãt sù ra ®i cña Ng­êi. H×nh ¶nh th¬ võa giµu s¾c th¸i biÓu c¶m võa thÓ hiÖn tÊm lßng thµnh kÝnh thiªng liªng cña t¸c gi¶ ®èi víi B¸c Hå.
* H­íng dÉn häc sinh häc bµi ë nhµ
- N¾m v÷ng toµn bé kiÕn thøc tiÕt häc; 
	- BTVN: Lµm hoµn chØnh bµi tËp vµo vë BT
	- ChuÈn bÞ: Trau dåi vèn tõ.
Rót kinh nghiÖm
 * * * * * * * * * 
	 luyÖn tËp trau dåi vèn tõ
A. Môc tiªu: 	Gióp häc sinh:
1. KiÕn thøc:
- Cñng cè nh÷ng hiÓu biÕt vÒ c¸ch trau dåi vèn tõ: C¸ch n¾m v÷ng nghÜa cña tõ vµ c¸ch dïng tõ, c¸ch lµm t¨ng vèn tõ.
2. Kü n¨ng:
- RÌn luyÖn kÜ n¨ng trau dåi vèn tõ qua lµm c¸c bµi tËp.
	B. ChuÈn bÞ cña GV vµ HS:
- GV: So¹n bµi vµ ®äc tµi liÖu tham kh¶o.
- HS: §äc vµ chuÈn bÞ bµi ë nhµ; tham kh¶o tµi liÖu cã liªn quan ®Õn bµi häc.
C. tæ chøc ho¹t ®éng d¹y häc
* æn ®Þnh líp, kiÓm tra bµi cò.
Bµi cò: ? Nªu nh÷ng c¸ch trau dåi vèn tõ?
	* Tæ chøc HS ho¹t ®éng
Ho¹t ®éng 1: Cñng cè kÜ n¨ng rÌn luyÖn trau dåi vèn tõ
? Nªu nh÷ng c¸ch ®Ó trau dåi vèn tõ?
- HS x¸c ®Þnh ®­îc 2 c¸ch rÌn luyÖn ®Ó trau dåi vèn tõ chÝnh.
? T¹i sao cÇn ph¶i n¾m v÷ng nghÜa cña tõ vµ c¸ch dïng tõ?
- HS lÝ gi¶i 
? Ta cã thÓ lµm t¨ng vèn tõ cho b¶n th©n b»ng nh÷ng c¸ch nµo?
- HS rót ra kinh nghiÖm c¸ nh©n. GV bæ sung, rót ra kÕt luËn chung.
i. kÜ n¨ng rÌn luyÖn trau dåi vèn tõ
1. RÌn luyÖn ®Ó n¾m v÷ng nghÜa cña tõ vµ c¸ch dïng tõ
- Mét tõ cã thÓ nhiÒu nghÜa, ng­îc l¹i mét kh¸i niÖm cã thÓ ®­îc biÓu hiÖn b»ng nhiÒu tõ. 
- V× vËy cÇn ph¶i cã ý thøc n¾m ®­îc nghÜa cña tõ vµ s¾c th¸i ý nghÜa cña tõ trong tõng tr­êng hîp th× míi cã thÓ dïng tõ mét c¸ch chÝnh x¸c.
2. RÌn luyÖn ®Ó lµm t¨ng vèn tõ 
- GÆp tõ ng÷ khã kh«ng hiÓu th× ta ph¶i nhê hä gi¶i thÝch ®Ó hiÓu biÕt vµ n¾m ch¾c ®­îc nghÜa cña tõ.
- Khi xem s¸ch vë, b¸o chÝ nÕu gÆp tõ ng÷ nµo m×nh kh«ng hiÓu nghÜa th× ph¶i tra tõ ®iÓn hoÆc hái nh÷ng ng­êi tin cËy ®Ó n¾m ®­îc nghÜa cña tõ ®ã ®Ó hiÓu ®­îc néi dung cña v¨n b¶n.
- nh÷ng tõ míi cÇn ghi chÐp cÈn thËn...
Ho¹t ®éng 2: LuyÖn tËp
ii. luyÖn tËp
Bµi tËp 1: T×m nghÜa cña c¸c tõ: ®¸nh, chÝn , g¸nh, n¾m trong c¸c tr­êng hîp sau:
- ®¸nh cho mÊy ®ßn, ®¸nh ®uæi giÆc, ®¸nh ®µn, ®¸nh cê, ®¸nh chuèi ®Ó trång, ®¸nh hµng ra chî.
- qu¶ c©y ®· chÝn, c¬m canh ®· chÝn, v¸ chÝn s¨m xe, ng­îng chÝn mÆt.
- g¸nh lÊy thÊt b¹i, g¸nh lóa vÒ nhµ.
- n¾m tay l¹i ®Ó ®Êm, n¾m v¾t x«i, n¾m chÝnh quyÒn, n¾m kiÕn thøc.
Bµi tËp 2: Ph¸t hiÖn lçi dïng tõ sau vµ ch÷a l¹i cho ®óng:
a. Anh em c«ng nh©n ®· nhËn ®Çy ®ñ tiÒn bï lao cña mÊy ngµy lµm thªm ca.
b. Ba tiÕng kÎng dãng lªn mét håi dµi.
c. mét kÜ s­ ng­êi Nga lµ cha ruét cña sóng AK.
d. Trong chiÕn tranh, nhiÒu chiÕn sÜ c¸ch m¹ng ®· bÞ tra tÊn hÕt søc cùc ®oan.
e. C¸ch ®©y 25 n¨m, ®iÓm chuÈn dÓ du häc n­íc ngoµi lµ 21 ®iÓm vµo n¨m 1981.
Bµi tËp 3: Ph©n biÖt sù kh¸c nhau gi÷a nghÜa cña c¸c tõ trong tõng cÆp tõ sau: th¸m b¸o - qu©n b¸o; t×nh b¸o - gi¸n ®iÖp; trinh s¸t - trinh th¸m; ®èi thñ - ®èi ph­¬ng.
Bµi tËp 4: §Æt c©u víi c¸c tõ ng÷ H¸n ViÖt sau : tinh tó, ®iÒu tiÕt, tiÕt th¸o, ph¸ gia chi tö, c«ng luËn, ®éc tho¹i.
Gîi ý:
Bµi tËp 1: ®¸nh (®¸nh cho mÊy ®ßn): lµm ®au, lµm tæn th­¬ng b»ng t¸c ®éng cña mét lùc (nghÜa gèc), c¸c tõ ®¸nh cßn l¹i dïng theo nghÜa chuyÓn.
Bµi tËp 2: a. bï lao = thï lao; b. cha ruét = cha ®Î; c. cùc ®oan = d· man; ...
Bµi tËp 3: MÉu : lÝnh cã nhiÖm vô dß xÐt thu thËp t×nh h×nh qu©n sù phôc vô chiÕn ®Êu cho ®Þch th× gäi lµ th¸m b¸o, cho ta th× gäi lµ qu©n b¸o.
Bµi tËp 4: MÉu: ¤ng Êy vÉn gi÷ v÷ng tiÕt th¸o cña mét nhµ nho.
* H­íng dÉn häc sinh häc bµi ë nhµ
- N¾m v÷ng toµn bé kiÕn thøc tiÕt häc; 
	- BTVN: Lµm hoµn chØnh bµi tËp vµo vë BT.
Bµi tËp: T×m nh÷ng tõ H¸n ViÖt ®ång nghÜa víi c¸c tõi H¸n ViÖt sau: vÊn ®¸p, tø tuÇn, phô mÉu, Èm thùc, tr­êng ®é, c­êng ®é, kh«ng phËn, t­ duy, an khang, th«ng minh, thiªn kiÕn.
	- ChuÈn bÞ: Chñ ®Ò 4: HÖ thèng ho¸ mét sè vÊn ®Ò vÒ lÞch sö v¨n häc ViÖt Nam.
Rót kinh nghiÖm
 * * * * * * * * *