Giáo án môn Ngữ văn lớp 9 - Tiết 2: Phong cách Hồ Chí Minh

NS: 
NG: 
 TiÕt 2
V¨n b¶n
Phong c¸ch Hå ChÝ Minh
Lª anh trµ
A. Môc tiªu: Gióp HS.
 - ThÊy ®­îc vÎ ®Ñp trong phong c¸ch HCM lµ sù kÕt hîp hµi hoµ gi÷a truyÒn thèng vµ hiÖn ®¹i, DT vµ nh©n lo¹i, thanh cao vµ gi¶n dÞ.
 - Tõ lßng yªu kÝnh, tù hµo vÒ B¸c, HS cã ý thøc tu d­ìng, häc tËp, rÌn luyÖn theo g­¬ng B¸c Hå kÝnh yªu.
 - BiÕt ®­îc sù kÕt hîp b×nh luËn, liÖt kª, SS ®Ó t¨ng søc thuyÕt phôc trong v¨n TM.
B. chuÈn bÞ: 
- H: bµi so¹n. 
 - G: GA; SGK; b¶ng phô; phiÕu häc tËp.
C. ph­¬ng ph¸p: 
- G: PT; ph¸t vÊn; gi¶ng b×nh;...
 - H: ho¹t ®éng ®éc lËp; ho¹t ®éng nhãm;...
D. TiÕn tr×nh giê d¹y:
I. æn ®Þnh líp: 
II. KiÓm tra bµi cò: 
KT sù chuÈn bÞ cña HS.
 ? H·y nªu nh÷ng biÓu hiÖn cña sù kÕt hîp hµi hoµ gi÷a truyÒn thèng v¨n ho¸ DT vµ tinh hoa v¨n ho¸ nh©n lo¹i trong phong c¸ch HCM?
 * Gîi ý: Trong cuéc ®êi ho¹t ®éng CM, B¸c ®· ®i qua nhiÒu n¬i, tiÕp xóc víi v¨n ho¸ nhiÒu n­íc, nhiÒu vïng trªn thÕ giíi. Ng­êi hiÓu s©u réng nÒn v¨n ho¸ c¸c n­íc. Ng­êi nãi vµ viÕt th¹o nhiÒu thø tiÕng n­íc ngoµi. Ng­êi tiÕp thu 1 c¸ch cã chän läc tinh hoa v¨n ho¸ n­íc ngoµi. Ng­êi tiÕp thu mäi c¸i ®Ñp vµ c¸i hay; ®ång thêi phª ph¸n nh÷ng h¹n chÕ, tiªu cùc. Ng­êi tiÕp thu nh÷ng ¶nh h­ëng quèc tÕ trªn c¬ së nÒn t¶ng v¨n ho¸ DT. ChÝnh ®iÒu nµy ®· lµm nªn 1 nh©n c¸ch rÊt VN, nh­ng ®ång thêi rÊt míi, rÊt hiÖn ®¹i ë HCM.
III. Nd bµi míi: 
Giê tr­íc thÇy trß chóng ta ®· t×m hiÓu vÎ ®Ñp trong phong c¸ch v¨n ho¸ cña B¸c. Giê nµy chóng ta sÏ t×m hiÓu 1 vÎ ®Ñp n÷a cña B¸c - §ã lµ vÎ ®Ñp trong phong c¸ch sinh ho¹t cña B¸c.
Ho¹t ®éng cña thÇy
Ho¹t ®éng cña trß
Ghi b¶ng
* H§1: T×m hiÓu vÒ vÎ ®Ñp trong phong c¸ch sinh ho¹t cña HCM (30 phót)
GV: Nãi ®Õn B¸c chóng ta kh«ng chØ nãi ®Õn vÎ ®Ñp trong phong c¸ch VH cña Ng­êi, mµ chóng ta cßn ®­îc biÕt ®Õn sù gi¶n dÞ, thanh cao
? ý ®o¹n v¨n nµy n»m ë c©u nµo? C¸c c©u cßn l¹i cã nhiÖm vô g×?
? TG ®· TM cho phong c¸ch sinh ho¹t cña B¸c ë nh÷ng khÝa c¹nh nµo? Mçi khÝa c¹nh ®ã cã nh÷ng biÓu hiÖn cô thÓ nµo?
G Treo tranh minh ho¹: Tranh GDCD 7.
+ Nhµ sµn B¸c
+ Bé quÇn ¸o ka ki
? Em cã NX g× vÒ c¸ch TM cña TG trªn c¸c ph­¬ng diÖn: Ng«n ng÷, PP TM.
? NX vÒ hÖ thèng dÉn chøng ®­îc SD ë ®o¹n nµy? TD?
Gîi ý: + Sè l­îng dÉn chøng?
 + Ph­¬ng diÖn ®Ò cËp?
GV: Lµ 1 vÞ Chñ tÞch n­íc, nh­ng n¬i ë, n¬i lµm viÖc cña B¸c chØ lµ 1 chiÕc nhµ sµn nhá:
 “N¬i B¸c ë sµn m©y chiÕu cãi”
TÊt c¶ ®Òu gîi lªn c¶nh b×nh dÞ cña lµng quª VN, gÇn gòi, th©n thuéc víi tÊt c¶ mäi ng­êi d©n VN.
? Tõ ®ã, vÎ ®Ñp nµo trong c¸ch sèng cña B¸c ®­îc lµ s¸ng tá?
? Lêi b×nh nµo cña TG ®· kh¾c s©u sù gi¶n dÞ cña B¸c?
? C¸ch sèng cña B¸c gîi TC nµo trong chóng ta?
? Víi em niÒm c¶m phôc th­¬ng mÕn B¸c ®­îc gîi tõ sù viÖc nµo trong lèi sèng cña B¸c?
? Trong phÇn cuèi cña VB, TG ®· SD PP thuyÕt minh nµo? H·y chØ ra c¸c biÓu hiÖn cña PP ®ã?
? PP nµy ®· ®em l¹i hiÖu qu¶ g× cho ®o¹n v¨n?
? Phong c¸ch sinh ho¹t cña B¸c cã g× gièng & kh¸c víi phong c¸ch sèng cña c¸c vÞ hiÒn triÕt nh­ NguyÔn Tr·i, NguyÔn BØnh Khiªm?
? Em hiÓu thÕ nµo lµ cuéc sèng kh«ng tù thÇn th¸nh ho¸, kh¸c ®êi, h¬n ®êi?
? Theo TG lèi gi¶n dÞ cña B¸c lµ “1 quan niÖm thÈm mÜ vÒ CS”. Em hiÓu thÕ nµo vÒ nhËn xÐt nµy?
Gîi ý: + ThÕ nµo lµ thÈm mÜ?
 + Quan niÖm thÈm mÜ lµ g×?
? T¹i sao TG kh¼ng ®Þnh lèi sèng cña B¸c “cã kh¶ n¨ng ®em l¹i h¹nh phóc thanh cao cho t©m hån & thÓ x¸c”?
? Tõ ®ã, em hiÓu thªm ®iÒu g× vÒ phong c¸ch sinh ho¹t cña B¸c?
G C¸i ®Ñp, c¸i thanh cao n»m trong c¸i gi¶n dÞ, B¸c ®· tõng t©m sù
* H§2: Tæng kÕt (5 phót)
? So víi v¨n b¶n “§øc tÝnh gi¶n dÞ cña B¸c Hå” ë L7, VB nµy cã ND g× míi nãi vÒ phong c¸ch cña B¸c?
? So víi NT bµi “§øc tÝnh gi¶n dÞ cña B¸c Hå”, VB nµy cã g× gièng & kh¸c?
? Bµi “Phong c¸ch HCM” båi d­ìng TC nµo cña chóng ta víi B¸c?
? Qua VB nµy, em häc ®­îc ®iÒu g× ®Ó viÕt VBTM?
? §äc ghi nhí.
* H§3: LuyÖn tËp (5 phót)
? Em h·y kÓ 1 c©u chuyÖn hoÆc ®äc 1 bµi th¬ nãi vÒ lèi sèng gi¶n dÞ cña B¸c?
- ý ®o¹n v¨n n»m ë c©u ®Çu: “LÇn ®Çu tiªntÝch”.
C¸c c©u cßn l¹i lµm s¸ng tá ý ®· nªu ë c©u më ®Çu.
- TG TM cho phong c¸ch sinh ho¹t cña B¸c ë c¸c khÝa c¹nh:
+ N¬i ë: ChiÕc nhµ sµn nhá b»ng gç, bªn c¹nh chiÕc ao, vÎn vÑn chØ cã vµi phßng tiÕp kh¸ch, häp Bé chÝnh trÞ.
+ Trang phôc: Bé quÇn ¸o bµ ba n©u, ¸o chÊn thñ, ®«i dÐp lèp.
+ B÷a ¨n: §¹m b¹c víi mãn ¨n DT, kh«ng cÇu k× nh­ c¸ kho, rau luéc
+ T­ trang Ýt ái, 1 chiÕc vani con, vµi bé quÇn ¸o.
+ Ng«n ng÷: Gi¶n dÞ víi nh÷ng tõ chØ sè l­îng Ýt ái, c¸ch nãi d©n d· (vµi).
+ PP: LiÖt kª c¸c biÓu hiÖn cô thÓ, x¸c thùc trong ®êi sèng sinh ho¹t cña B¸c.
- NX hÖ thèng dÉn chøng: DÉn chøng kh«ng nhiÒu nh­ng tiªu biÓu vµ kh¸ toµn diÖn (ë - ¨n - mÆc) -> HÊp dÉn ng­êi ®äc.
- Sèng gi¶n dÞ.
- Lêi b×nh: “T«i d¸m ch¾cnh­ vËy”.
- C¶m phôc, kÝnh träng
- PP thuyÕt minh SS:
+ SS lèi sèng cña B¸c víi l·nh tô c¸c n­íc kh¸c: “T«i d¸m ch¾c”
+ SS cuéc sèng cña B¸c víi c¸c vÞ hiÒn triÕt: “Ta nghÜ ®Õn c¸c vÞ”.
-> Lµm s¸ng tá c¸ch sèng gi¶n dÞ cña B¸c.
- Gièng: §Òu gi¶n dÞ, thanh cao.
- Kh¸c: + NguyÔn Tr·i, NguuyÔn BØnh Khiªm ®Òu lµ ng­êi cña thêi trung ®¹i nªn hä tiÕp thu ®­îc lµ tinh hoa VHDT, VH ph­¬ng §«ng.
+ Hä ch¸n thêi thÕ nhiÔu nh­¬ng nªn míi sèng Èn dËt.
+ HCM: do ®iÒu kiÖn LS cña thêi ®¹i, B¸c lµ sù kÕt tinh cña VH nh©n lo¹i tõ §«ng sang T©y, tõ Ch©u ¸ sang Ch©u Phi - ¢u - MÜ la tinh, tinh hoa VH truyÒn thèng & thêi ®¹i.
- Kh«ng tù xem m×nh ngoµi nh©n lo¹i nh­ c¸c th¸nh nh©n xiªu phµm.
- Kh«ng tù ®Ò cao m×nh kh¸c mäi ng­êi, h¬n mäi ng­êi.
- Quan niÖm thÈm mÜ lµ quan niÖm vÒ c¸i ®Ñp.
- Quan niÖm thÈm mÜ vÒ CS: Víi B¸c sèng nh­ vËy lµ ®Ñp.
- Sèng nh­ thÕ t©m hån kh«ng ph¶i toan tÝnh vô lîi -> T©m hån thanh cao.
- Sèng thanh b¹ch, gi¶n dÞ thÓ x¸c kh«ng ph¶i g¸nh chÞu nh÷ng toan tÝnh vô lîi -> ThÓ x¸c khoÎ m¹nh thanh cao.
- VB cã ND míi lµ: Sù kÕt hîp hµi hoµ gi÷a VHDT víi VHTG.
- Gièng: Dïng phÐp lËp luËn chøng minh.
- Kh¸c: Cã thªm YT SS.
- Båi d­ìng TC: kÝnh träng, tù hµo, biÕt ¬n
- §Ó viÕt v¨n thuyÕt minh tèt cÇn kÕt hîp dïng phÐp SS, liÖt kª, b×nh luËn
- §äc ghi nhí.
b. VÎ ®Ñp phong c¸ch sinh ho¹t:
- Gi¶n dÞ
vµ thanh cao.
III. Tæng kÕt:
1. ND:
- VÎ ®Ñp phong c¸ch HCM lµ sù kÕt hîp hµi hoµ gi÷a VHDT & VHTG
2. NT:
- LËp luËn chøng minh cã YT SS.
3. Ghi nhí
IV. LuyÖn tËp:
IV. Cñng cè: 
G Kh¸i qu¸t l¹i toµn bµi.
V. H­íng dÉn: 
- §äc l¹i v¨n b¶n vµ xem bµi PT.
 - So¹n tiÕt: C¸c ph­¬ng ch©m héi tho¹i.
E. Rót kinh nghiÖm:
Sinh hoạt giản dị của Bác Hồ 
11:41:00, 26/11/2007 
   Trong những năm kháng chiến chống thực dân Pháp, Bác Hồ sống và làm việc trên chiến khu Việt Bắc, Người luôn luôn giữ một nếp sống giản dị và thanh bạch. Đất nước giải phóng, hòa bình lập lại,trở về Thủ đô, là Chủ tịch nước nhưng Bác vẫn giữ nếp sống ấy.
   Tại Phủ chủ tịch, Hà Nội, vào mùa hè nắng chang chang, trời oi ả, Bác vẫn đi bách bộ ra tận đình Hội đồng (Hội đồng Chính phủ hay họp ở ngôi đình cổ này) cách ba, bốn trăm mét. Mồ hôi ra ướt áo. Trời quá nóng bức, bác sĩ Lê Văn Mẫn đi bên cạnh quạt cho Bác. Lúc đầu vì chưa chuẩn bị nên bác sĩ mang theo quạt lông chim, Bác phê bình nhẹ nhàng: Chú làm như ở trong triều ấy. Thấy vậy, ông vội cất đi. Khi Bác đi qua bụi cọ ông nghĩ ra cách cắt mảnh lá cọ làm quạt, chắc Bác vừa ý.
   Quạt lá cọ có cái tiện là nếu đầu tua rách thì cắt bớt đi. Ngày hôm sau ông đã có quạt lá cọ đi phe phẩy bên cạnh Bác. Sau khi đi bách bộ xong Bác bảo để quạt lại cho Bác. Về sau ở trong cơ quan xuất hiện rất nhiều quạt lá cọ. Bác sợ lạc mất quạt của mình nên châm thuốc lá vào quạt làm dấu. Bác cũng dùng quạt giấy, nhưng quạt giấy có nhược điểm là lúc mới có mùi hôi, khó chịu, lúc cũ hay gẫy nan. Theo ý Bác ông đã phải làm nẹp băng dính mấy nan gẫy rồi, nhưng Bác không chịu cho thay cái mới.
   Bác ăn thanh đạm và vẫn giữ khẩu vị quê hương Nghệ An: dưa, cà, cá quả kho đường khô và chắc. Mỗi tuần Bác nhịn ăn chiều thứ năm. Không ai hỏi Bác tại sao, nhưng anh em đoán Bác muốn đồng cam cộng khổ với nhân dân lao động đang sống khó khăn.
   Bữa sáng Bác ăn cháo hoặc phở. Buổi trưa Bác ăn hai miệng bát cơm với dưa và vài quả cà để cùng vào một chiếc đĩa con. Một đĩa thịt nhỏ xào và một bát canh chua. Khi dọn mâm mời Bác thường phải để thêm một bát con thừa. Vào ăn Bác dự liệu nếu ăn không hết thì Bác san canh sang bát con ấy để về sau người khác còn dùng được. Ăn xong tự Bác xếp lại đĩa to, đĩa con, bát to, bát con, để gọn trong mâm, đậy lồng bàn lại. Đồng chí phục vụ chỉ còn việc bê cả mâm đi. Bữa cơm chiều cũng tương tự như bữa cơm trưa.
   Câu chuyện trên đây là bài học quý về tiết kiệm, về sự tôn trọng con người và đồng cảm với nhân dân lao động của Bác Hồ kính yêu.
Trích theo sách: Chuyện kể của những người giúp việc
Bác Hồ, Nxb. Thông tấn, H.2003, tr. 93.