Giáo án môn Ngữ văn lớp 9 - Tiết 64: Tập làm văn Đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm trong văn bản tự sự

NS: 
NG: 
 Tiết 64
Tập làm văn
 Đối thoại, độc thoại và 
độc thoại nội tâm trong văn bản tự sự
A. Mục tiêu cần đạt: Giúp HS.
 - Hiểu thế nào là đối thoại, thế nào là độc thoại và độc thoại nội tâm. Đồng thời, thấy được TD của chúng trong VBTS.
 - Rèn kĩ năng nhận diện và tập kết hợp các YT này trong khi đọc cũng như khi viết văn TS.
B. chuẩn bị:
 - GV: giáo án; sách giáo khoa; bảng phụ; phiếu học tập..
 - HS: bài soạn.
C. phương pháp:
 - GV: phân tích; phát vấn; quy nạp thực hành;..
 - HS: hoạt động độc lập; hoạt động nhóm..
D. Tiến trình giờ dạy:
I. ổn định lớp: 
II. Kiểm tra bài cũ: 
 KT sự chuẩn bị của HS.
III. nội dung Bài mới:
 Trong văn TS, bên cạnh SD yếu tố NL để tăng phần triết lí người viết còn chú ý đến việc khắc hoạ nhân vật qua các phương diện: ngoại hình, hành động và NN, Vậy trong phương diện NN có những HT nào? Bài học hôm nay sẽ giúp các em tìm hiểu cụ thể về các HT này.
Hoạt động của thầy
Hoạt động của trò
Nội dung
* HĐ1: Tìm hiểu YT đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm trong VB TS (20 phút)
? Đọc đoạn trích?
? Trong 3 câu đầu của đoạn trích, ai nói với ai? 
? Tham gia câu chuyện có ít nhất mấy người?
? Dấu hiệu nào cho em thấy đó là 1 cuộc trò chuyện trao đổi qua lại?
G 2 người phụ nữ nói với nhau mỗi lượt lời được thể hiện = 1 gạch đầu dòng. Người ta gọi những lời thoại như trên là đối thoại.
? Vậy thế nào là đối thoại?
? Câu: “Hà, nắng gớm, về nào.” ông 2 nói với ai?
? Đây có phải là 1 câu đối thoại không? Vì sao?
G Thực ra ông 2 nói với chính mình 1 câu bâng quơ, đánh trống lảng để tìm cách thoái lui.
? Trong đoạn trích còn có câu nào kiểu này không? Hãy dẫn ra câu ấy?
? Phía trước 2 câu nói của ông 2 em thấy có đặc điểm gì?
G Người ta gọi đó là HT độc thoại.
? Em hiểu thế nào là độc thoại?
? Những câu: “Chúng nó cũng là trẻ con làng Việt gian đấy ư? Chúng nó cũng bị người ta rẻ rúng hắt hủi đấy ư? Khốn nạn = ấy tuổi đầu”. Là những câu ai hỏi ai?
? Những câu hỏi đó có phát ra thành tiếng không? 
? Nó bộc lộ tâm trạng gì của ông 2?
? Tại sao đằng trước những câu này không có gạch đầu dòng như những câu trước?
G Đó là những câu độc thoại nội tâm.
? Vậy thế nào là độc thoại nội tâm?
? Theo em, các HT diễn đạt trên có TD ntn trong việc thể hiện diễn biến của câu chuyện và thái độ của những người tản cư trong buổi trưa ông 2 gặp họ?
? Chúng giúp nhà văn thể hiện thành công những diễn biến tâm lí của nhân vật ông 2 ntn?
? Đọc ghi nhớ/SGK/178.
* HĐ3: Luyện tập (25 phút)
? Đọc bài tập.
G Đây là 1 cuộc đối thoại diễn ra không bình thường giữa vợ chồng ông 2.
? Trong đoạn trích, nhân vật bà 2 có mấy lượt lời? Đó là những lượt lời nào?
? Nhân vật ông 2 có những lượt lời nào?
? NX về các lượt lời của ông 2?
G Lần 2 “khẽ nhúc nhích” đáp = 1 câu hỏi lại bà 2.
Lần 3: đáp lại = 1 câu cụt lủn, giọng gắt lên.
? TD của HT đối thoại trong đoạn trích?
? Đọc bài tập 2?
- 4 nhóm thảo luận 1 phút -> Trả lời = miệng.
- 2 người phụ nữ tản cư nói chuyện với nhau.
- Có 2 lượt lời qua lại, ND nói của mỗi người đều hướng tới người tiếp chuyện và HT thể hiện trong đoạn văn = 2 gạch đầu dòng.
- Ông 2 nói với chính mình.
- Đây không phải là câu đối thoại. Vì ND ông nói không hướng tới 1 người nào, và cũng không liên quan đến chủ đề mà 2 người đàn bà tản cư đang trao đổi. Hơn nữa sau câu nói của ông cũng chẳng có ai đáp lại.
- “Ông lão nắm chặt 2 tay lại mà rít lên: Chúng mày ăn miếng cơm hay miếng gì vào mồm mà đi làm cái giống Việt gian bán nước để nhục nhã thế này”.
- Có gạch đầu dòng. 
- Ông 2 hỏi chính mình.
- Những câu hỏi này không phát ra thành tiếng mà chỉ âm thầm diễn ra trong suy nghĩ và tình cảm ông 2. Chúng thể hiện tâm trạng dằn vặt, đau đớn của ông 2 trong những phút giây nghe tin làng mình theo giặc.
- Vì không thốt ra thành lời, chỉ nghĩ thầm nên không có gạch đầu dòng.
- Tạo cho câu chuyện có không khí như cuộc sống thật, thể hiện thái độ căm giận của những người tản cư đối với làng Chợ Dầu, tạo tình huống để đi sâu vào nội tâm nhân vật.
- Giúp nhà văn khắc hoạ được sâu sắc tâm trạng dằn vặt, đau đớn khi nghe tin làng Chợ Dầu – cái làng mà ông luôn luôn lấy làm tự hào và hãnh diện của ông theo giặc, nghĩa là làm cho câu chuyện sinh động hơn.
- 1 bàn 1 nhóm thảo luận 5 phút -> 1 HS lên bảng điền vào sơ đồ.
STT
Lượt lời của bà 2
Lượt lời của ông 2
Nhận xét
1
- Này thầy nó ạ.
- Không đáp, chán chường, không muốn nhắc.
2
- Thầy nó ngủ rồi à?
- Gì?
- Hỏi lại cộc lốc.
- Trả lời côc lốc.
=> Miễn cưỡng, đau đớn, xót xa, thất vọng.
3
- Tôi thấy người ta đồn.
- Biết rồi.
- HS làm bài KT 15 phút.
I. Tìm hiểu YT đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm trong VB TS:
1. VD:
2. PT:
3. NX:
- HT đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm đóng vai trò vô cùng quan trọng trong VB TS.
4. Ghi nhớ:
II. Luyện tập:
Bài 1/178:
- PT TD của HT đối thoại?
Bài 2/179:
IV. Củng cố: 
 ? Hãy nêu VT của 3 HT đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm trong VB TS?
V. Hướng dẫn: 
 - Xem lại lí thuyết và làm bài tập.
 - Soạn bài: Luyện nói: TS kết hợp với NL và MT nội tâm.
E. Rút kinh nghiệm: 
 - Nếu không đủ thời gian thì bài 1 G chỉ hướng dẫn, để H về nhà tự làm.