Giáo án môn Ngữ văn lớp 9 - Tuần 10, 11

Tuần 10
Tiết 44: Tổng kết về từ vựng 
 ( tiếp theo )
MỤC TIÊU CẦN ĐẠT 
*Học xong tiết này, HS:
1. Củng cố kiến thức vể từ vựng đã học từ lớp 6 đến lớp 9 ( từ đồng âm, từ đồng nghĩa, từ trái nghĩa, cấp độ khía quát của từ ngữ, trường từ vựng ).
2. Rèn luyện kĩ năng dùng từ đúng chính xác, linh hoạt hiệu quả. 
B. CHUẨN BỊ CỦA THẦY VÀ TRÒ.
1. Thầy: Bảng phụ.
2. Trò: học bài cũ, chuẩn bị bài mới.
C. CÁC BƯỚC LÊN LỚP.
1. Ổn định tổ chức.
2. Kiểm tra bài cũ.
* Phân biệt sự khác nhau giữa từ đơn và từ phức? Ví dụ? 
* Thành ngữ “kẻ cắp bà già gặp nhau” trong câu “Phen này kẻ cắp bà giầ gặp nhau” có nghĩa là gì ?
A. Đã lấy không của người khác mà còn chê bai.
B. Kẻ tinh ranh, quỷ quyệt gặp phải đối thủ xứng đáng
C. Người làm việc xấu xa khiến mọi người chê bai.	
D. Sự hợp tác của những người làm thuê trong xã hội cũ.
- Từ “kẻ cắp” và “bà già” trong thành ngữ trên được hiểu theo nghĩa gốc hay nghĩa chuyển?
3. Bài mới.
* Giới thiệu bài:Tiếp tiết 43
* Tiến trình tổ chức các hoạt động dạy và học.
Hoạt động của thầy
Hoạt động của trò
Nội dung
Hoạt động1: Hướng dẫn học sinh ôn tập Từ đồng âm.
H: Nhắc lại khái niệm từ đồng âm ?
H: Phân biệt sự khác nhau giữa hiện tượng từ nhiều nghĩa với hiện tượng từ đồng âm ?
H: Trong hai trường hợp (a) và (b) đó trường hợp nào có hiện tượng từ nhiều nghĩa, trường hợp nào có hiện
 tượng từ đồng âm ? 
Vì sao ?
Hoạt động2: Hưo dẫn học sinh ôn tập , tổng kết về từ đồng nghĩa 
H: Từ đồng nghĩa là gì ?
* Nêu khái niệm.
* HS phân biệt.
* Đọc yêu cầu bài tập 2/124.
* Thảo luận.
-> Trình bày.
-> Nhận xét.
* Nhắc lại khái niệm từ đồng nghĩa.
* Đọc yêu cầu bài tập 2/125.
* Thảo luận.
-> Trình bày
-> Nhận xét.
* Đọc yêu cầu bài tập 3/125.
* Thảo luận.
-> Trình bày
-> Nhận xét.
* Nhắc lại khái niệm từ trái nghĩa.
* Đọc yêu cầu bài tập 3/125.
* Thảo luận.
-> Trình bày.
-> Nhận xét.
* Nhắc lại khái niệm.
-hs nghe
* Đọc yêu cầu bt2/126.
-> Lên bảng làm.
-> Nhận xét.
* Giải thích nghĩa.
* Nêu khái niệm.
* Đọc yêu cầu bài tập 2/126.
 TTV
 Nước nói chung
chung
V. Từ đồng âm.
1. Khái niệm: Từ đồng âm là những từ giống nhau về âm thanh nhưng nghĩa khác xa nhau.
2. Bài tập.
a. Có hiện tượng chuyển nghĩa, vì nghĩa của từ “lá” trong “lá phổi” có thể coi là kết quả chuyển nghĩa của từ “lá” trong “lá xa cành”.
b. Có hiện tượng đồng âm, vì hai từ có vỏ ngữ âm giống nhau “đường” những nghĩa khác nhau.
VI. Từ đồng nghĩa.
1. Khái niệm: Là những từ có nghĩa giống nhau hoặc gần giống nhau.
2. Bài tập 2/125.
d. Các từ đồng nghĩa với nhau có thể không thay thế được cho nhau trong nhiều trường hợp sử dụng.
* Bài tập 3/125.
- Xuân: từ chỉ một mùa trong năm, thời gian tương ứng với một tuổi.
-Trong vd : từ “xuân” thể hiện tinh thần lạc quan của tác giả và dùng từ tránh lặp với từ “tuổi tác”.
VII. Từ trái nghĩa.
1. Khái niệm: Từ trái nghĩa là từ có nghĩa trái ngược nhau.
2. Bài tập 3/125.
* Cùng nhóm với sống – chết:
 Chẵn – lẻ, chiến tranh – hòa bình (trái nghĩa tuyệt đối).
* Cùng nhóm với già - trẻ : yêu – ghét, cao – thấp, nông – sâu, giàu – nghèo ( trái nghĩa tương đối )
VIII. Cấp độ khái quát của nghĩa từ ngữ.
1. Khái niệm : Là nghĩa của 1 từ ngữ có thể rộng hơn ( khái quát hơn ) hoặc hẹp hơn ( ít khía quát hơn ) nghĩa của từ ngữ khác ( nghĩa rộng, hẹp ).
2. Bài tập 2/126.
IX. Trường từ vựng.
1. Khái niệm : Là tập hợp những từ có ít nhất 1 nét chung về nghĩa.
Tính chất
2. Bài tập 2/126.
H: Chọn cách hiểu đúng trong những cách hiểu ( đã cho )?
H: Dựa trên cơ sở nào, từ “xuân” có thể thay thế cho từ “tuổi”. Việc thay thế cho từ trong câu nói trên có tác dụng diễn đạt như thế nào?
Hoạt động 3: Hướng dẫn Hs ôn tập từ trái ngh ĩa 
H: Thế nào là từ trái nghĩa?
H: Hãy cho biết mỗi cặp từ trái nghĩa còn lại thuộc nhóm nào?
Hoạt động 4: Hướng dẫn HS ôn tập lại kiến thức về cấp độ khái quát của nghĩa từ ngữ.
H: Thế nào là cấp độ khái quát của nghĩa từ ngữ ?
- GV: Đây thực chất cũng là vấn đề quan hệ nghĩa giữa các từ ngữ.
Hướng dẫn làm bài tập
H: Hãy điền từ ngữ thích hợp vào các ô trống trong sơ đồ ?
H: Giải thích nghĩa của những từ ngữ đó theo cách dùng từ nghĩa rộng để giải thích từ nghĩa hẹp ?
Hoạt động 5: Hướng
dẫn HS ôn lại khái 
niệm về trường từ 
vựng.
H: Thế nào là trường từ vựng?
Nơi chứa
Hướng dẫn hs lập TTVtheo nội dung bài tập 
Công dụng
Hình thức
bể,ao,hồ...
mềm,mát...
xanh,trong...
tắm,tưới,uống.....
H: Phân tích sự tác độc đáo trong cách dùng từ ở đoạn trích ?
- HS phân tích.
- Tác giả dùng hai từ cùng trường từ vựng “tắm” và “bể” -> Tác dụng làm tăng giá trị biểu cảm của câu nói.
4/ Củng cố: 
1. Từ đồng nghĩa, từ trái nghĩa, cấp độ khái quát của nghĩa từ ngữ là những khái niệm thuộc về loại quan hệ nào giữa các từ ?
A. Quan hệ về ngữ nghĩa.	
B. Quan hệ về ngữ pháp.
5 .Dặn dò 
- Nắm vững nội dung kiến thức vừa ôn tập.
- Bài tập : Viết một đoạn văn (chủ đề tự chọn) trong đoạn văn em có sử dụng từ trái nghĩa.từ đồng nghĩa
- Ôn lại kiến thức về bài văn tự sự, chuẩn bị giờ sau trả bài TLV số 2.
Tuần 10
Tiết 45 : TRẢ BÀI TẬP LÀM VĂN SỐ 2.
A.MỤC TIÊU CẦN ĐẠT.
* Sau tiết trả bài,HS:
1. Củng cố kĩ năng làm bài văn tự sự kết hợp với yếu tố miêu tả.
2. Nhận ra những ưu, khuyết trong bài làm, biết sửa lỗi về diễn đạt và chính tả.
3. Giáo dục HS ý thức tự giác.
B.CHUẨN BỊ CỦA THẦY VÀ TRÒ:
1. Thầy : Chấm bài chi tiết,nhận xét ưu nhược ,lưu ý những yêu cầu sgk
2. Trò : Học bài cũ (ôn lại kiến thức về văn Tự sự, vai trò của yếu tố miêu tả trong văn tự sự).
CÁC BƯỚC LÊN LỚP.
1. ổn định tổ chức.
2. Kiểm tra bai cũ:
* Kiểm tra việc lập dàn bài ở nhà của hs?
3. Bài mới.
* Giới thiệu bài: GV nêu mục đích y/c tiết trả bài
* Tiến trình tổ chức các hoạt động dạy và học.
Hoạt động1: Yêu cầu học sinh đọc lại đề , xác định yêu cầu của đề , tìm ý và lập dàn ý .
B1: - GV:yêu cầu học sinh đọc lại đề và GV chép đề bài lên bảng.
B2: Hướng dẫn học sinh tìm ý và làm dàn ý 
1. Tìm hiểu yêu cầu của đề.
-Thể loại: TS+MT+BC
- Nội dung : Câu chuyện kể về buổi thăm trường cũ sau 20 năm
-Hình thức :1 bức thư
2. Dàn ý.( Giáo viên nêu câu hỏi , học sinh suy nghĩ trả lời , tìm ra ý 
a. Phần đầu bức thư.
- Lí do trở lại thăm trường cũ.
- Thăm trường vào thời gian nào? Với ai?
b. Phần chính bức thư.
- Đến trường em gặp những ai?
- Quang cảnh trường và những người gặp lại gợi cho em những kỉ niệm, cảm xúc gì về ngôi trường xưa, về tuổi ấu thơ trong sáng, đẹp đẽ.
- Tâm trạng, cảm xúc của em trước cảnh trường hiện tại.
c. Phần cuối.
- Khẳng định tình cảm, trách nhiệm của bản thân với ngôi trường.
- Lời hứa hẹn.
H: Hãy đối chiếu với dàn ý vừa lập với dàn ý bài của các em ?
* Hoạt động 2: Hướng dẫn HS tự nhận ra ưu khuyết 
điểm và sửa lỗi.
- GV nhận xét :
 1/Nội dung: Đa số HS nắm được yêu cầu của đề, biết vận dụng yếu tố miêu tả khi kể.
 -Tập trung vào kể việc thăm trường cũ qua sự tưởng tượng của học sinh 
-Có bố cục 3 phần .ND đảm bảo tính liên kế
- Một số bài viết giàu cảm xúc. Một số bài viết còn sơ sài , chưa kể tả kĩ các chi tiết về
 sự thay đổi của trường
 2/Diễn đạt :
Một số HS viết còn lan man, dài dòng, mắc lỗi diễn đạt và lỗi chính tả.( Nêu cụ thể một số bài : Đô, Nhiều , Chi ...)
-Bố cục chưa cụ thể,các phần trong một bức thư chưa rõ ràng
-Có 3 bài diễn đạt tốt,câu văn mạch lạc ,dùng từ sáng tạo (đưa lời bài hát vào để nói lên tâm trạng phù hợp “Hôm nay tôi trở về thăm trường cũ...)
- GV trả bài.
H: Phát hiện lỗi chính tả và sửa?
GV: phát phiếu cho các nhóm sửa-chữa đúng
H: Trong bài em mắc lỗi diễn đạt nào, sửa ?
* Một HS lên bảng -> HS còn lại làm ra giấy nháp.
Học sinh nhạn bài đọc , sửa lỗi , bổ sung.
* Xem lại bài viết, đối chiếu với dàn ý xem đã đủ ý chưa nếu thiếu (ý nào cần bổ sung).
-Xem trong bài em đã vận dụng yếu tố miêu tả như thế nào.
- Phát hiện lỗi ( dựa vào lời phê và phần gạch chân của GV ) -> Sửa lỗi.
VD:Dường như là chủ nhật...
Trường còn đang non nớt...
Tổng hợp kết quả cụ thể lớp:
-Điểm 5-6 : 17 
-Điểm 7-8 : 8
-Điểm 9:1 còn lại điểm 3,4
Hoạt động 3: Chữa lỗi điển hình
1. Lỗi chính tả.
-ch/tr ,n/l
2. Lỗi diễn đạt.
4.Củng cố: 
 -Cho hs đọc bài đạt điểm khá,giỏi-chỉ ra những ưu điểm cần học tập từ bài của bạn
 -Đọc một bài điểm yếu-chỉ ra nhược điểm cần khắc phục
 5 Dặn dò 
- Ôn lại văn tự sự ( yếu tố miêu tả trong văn Tự sự ).
- Soạn văn bản " Đồng chí" : trả lời câu hỏi phần Đọc- hiểu văn bản.
-Yêu cầu những em điểm kém viết lại bài
Tiết 45* ÔN TẬP VĂN HỌC TRUNG ĐẠI 
A.Mục tiêu cần đạt 
Giúp học sinh ôn lại những kiến thức về văn học trung đại , cụ thể là :
 + Tên tác giả , tác phẩm 
 + Thể loại , nội dung nghệ thuật chính , bối cảnh xã hội ..
+Học sinh biết được nghệ thuật xây dựng hình tượng nhân vật : Nhân vật người phụ nữ trong xã hội phong kiến , nhân vật anh hùng đánh cướp , làm việc nghĩa , anh hùng đánh đuổi quân xâm lược 
B. Chuẩn bị : 
GV: Giáo án , đọc kĩ những câu hỏi ôn tập SGK , đọc lại nội dung về tác giả và tác phẩm văn học trung đại .
HS: Đọc câu hỏi , xem lại nội dung các bài đã học và trả lời câu hói SGK
C. Các bước lên lớp 
I. Ổn định lớp :
II.Kiểm tra bài cũ :Kiểm tra bài soạn học sinh 
III. Bài mới :
1.Giới thiệu bài 
2. Hoạt động dạy học 
Hoạt động của giáo viên 
Hoạt động của học sinh 
Nọi dung 
Hoạt động 1: Hướng dẫn HS thống kê văn bản đã học theo mẫu SGK trang 134
GV hướng dẫn 
Hoạt động 2: Hướng dẫn học sinh tìm hiểu vẻ đẹp của người PN : Vũ Thị Thiết , Thúy Kiều và bi kịch của cuộc đời họ .
GV gợi ý , yêu cầu học sinh thực hiện phối hợp với câu hỏi 3 SGK
Hoạt động 3: Hướng dẫn các em tìm và phân tích những nhân vật chính trong các tác phẩm như : Quang Trung , Lục vân Tiên.
Hoạt động 4: Hướng dẫn học sinh tìm giá trị nhân đạo của truyện Kiều 
H: Hãy tìm và trình bày 3 giá trị cơ bản của truyện Kiều qua việc học các đoạn trích trong tác phẩm ? 
-HS nghe , thực hành 
-Học sinh thực hành 
Học sinh tự nhớ , trình bày 
-HS tìm , phát biểu , học sinh khác nhận xét bổ sung 
1. Lập bảng thống kê :
Stt ,Tên văn bản , tác giả , nội dung chủ yếu , đặc sắc nghệ thuật 
Ví dụ : 01 : Chuyện người con gái Nam Xương , của Nguyễn Dữ 
Nội dung chủ yếu: Nói về số phận của người phụ nữ trong xã hội phong kiến 
Đặc sắc là tạo ra nhiiều tình huống , nhiều yếu tố bất ngờ , thắt mở nút độc đáo , nhiều chi tiết kì ảo 
2. Phân tích vẻ đẹp và bi kịch của Vũ Nương và Thúy kiều trong Truyện Kiều 
-Học sinh cần nắm được điểm chung của những nhân vật này là : đẹp người , đẹp nét , là một người phụ nữ khuôn phép đáng trân trọng , là hình mẫu cho mọi phụ nữ vươn tới . 
Xã hội phong kiến thối nát đương thời không cho họ có cuộc sống hạnh phúc ngược lại còn vùi dập cuộc đời họ
- Vua quan chỉ biết ăn chơi sa đọa cướp bóc của cải dân lành , khônglo an nguy của thiên hạ, bán nước cầu vinh . 
3.Phân tích hình t ... µng ngµy.§Ó tËp trung kh¾c ho¹ nh÷ng kiÓu nv hay triÕt lÝ,suy nghÜ tr¨n trë vÒ cs vÒ yªu ghÐt kh«ng thÓ kh«ng dïng yÕu tè nghÞ luËn ®Ó t« ®Ëm tÝnh c¸ch hä...ë các lớp trước, các em đã được biết thế nào là tự sự, nghị luận ... Yếu tố tự sự, miêu tả có vai trò gì trong bài văn nghị luận . Trong bài học này ta sẽ tìm hiÓu xem : Nghị luận có vai trò và ý nghĩa như thế nào trong văn bản tự sự 
Hoạt động dạy
Hoạt động học
Néi dung
- Hướng dẫn tìm hiểu phần 1 qua hai đoạn trích (chia líp 2 nhãm)
Đoạn trích thuộc văn bản " Lão hạc " của Nam Cao và " Truyện Kiều - Nguyễn Du 
? Trong đoạn trích (a) lời văn bộc lộ suy nghĩ. cách nhìn của ai với ai ?
Gv: Đây là suy nghĩ nội tâm của nhân vật ông giáo trong truyện . Nó như một cụôc đối thoaị ngầm, ông giáo đối thoại với chính mình : “Vợ mình ...
? ở đoạn văn (b) là cuộc đối thoại giữa ai với ai ? nhận xét 
- Cuộc đối thoại như ở một phiên toà. ở đó , Thuý kiều là quan toà buộc tội với những lời nhận định, khẳng định, còn Hoạn Thư là bị cáo với những lập luận, lí lẽ boa biện cho mình 
- GV đưa nội dung yêu cầu HS thảo luận
? Để thể hiện được ý trong những cuộc đối thoại đó thì có những luận điểm nào , luận cứ nào ?
? Nhận xét cách lập luận 
- GV nhận xét -> Đưa ra kết luận 
- Đọc ví dụ 
a/ Lời của ông giáo về người vợ của mình
-Nghe 
b/ Giữa Thuý Kiều với Hoạn Thư, cuộc đối thoại diễn ra rât đặc biệt, đó là dưới những câu thơ mang tÝnh nghị luận rõ nét 
- Hoạt động nhóm 
-> trả lời 
( Chia lớp làm 2 nhóm, mỗi nhóm tìm hiểu một đoạn văn )
I - Tìm hiểu các yếu tố nghị luận trong văn bản tự sự 
a, Ta thấy những người xung quanh ta tàn nhẫn vì ta không cố hiểu họ
Sự nhìn nhận của ông giáo về một người quanh ông là vợ ông
Họ đau chân thì	Họ khổ thì họ 	 	Cái tốt của họ bị 	
cái chân đau của họ	 	không nghĩ đến ai buồn đau lo lắng,	
ích kỷ che mất,
Biết vậy mà chỉ buồn mà không giận 
Thuý kiều
b,Khẳng định Hoạn Thư là người đàn bà cay nghiệt , ghê gớm
Hoạn Thư
Biện minh cho sự ghê gớm của mình
)Đàn bà (2) Đã từng (3)Chung chồng (4)Nhún 
ghen là thường đối xử tốt với cô nhường->đã 	
	gây ... giờ mong sự
 dung khoan 
Thuý Kiều	Công nhận tài biện minh của Hoạn thư 
	nên băn khoăn khó xử
?XÐt vÒ h×nh thøc ®o¹n v¨n cã mang tÝnh NL kh«ng?
? Từ những ví dụ tìm hiểu trên em có nhận xét gì về lời đối thoại nội tâm và lời đối thoại?
-> Đó chính là chất nghị luận ...
? Em hiểu nghị luận trong văn tự sự thực chất là như thế nào ?
? Để đưa yếu tố nghị luận vào văn bản tự sự ngoài việc nêu luận điểm ta cần sử dụng những câu những từ như thế nào ? Vì sao ?
- Tuy vậy nghị luận ở đây chỉ đóng vai trò bổ trợ chứ không làm mất đi bản chất cửa tự sự 
? Xác định yêu cầu của đầu bài ?
- Yêu cầu chỉ ra lập luận của Hoạn Thư , tóm tắt nội dung lập luận của Hoạn Thư 
- Giáo viên nhận xét bổ sung 
a,Nh÷ng c©u mang tÝnh NL : nÕu...th×,v× thÕ ...cho nªn,khi..th× =>c©u k® ng¾n gän khóc chiÕt
b,H×nh thøc nghÞ luËn phï hîp phiªn toµ
- Lời đối thoại và độc thoại cụ thể và rất thuyết phục bởi những nhận xét, những ý kiến , lí lẽ, dẫn chứng và cách lập luận chặt chẽ làm cho nhận định trở nên thành một triết lí sâu sắc 
- Những câu miêu tả khẳng định
-Những từ có tính chất nghị luận 
Vì đó là những hình thức góp phần là sáng tỏ những nhận xét phán đoán ... của nghị luận 
-hs ®äc y/c ®Ò bµi
( Hoạt động nhóm )
+ Lời trong đoạn văn là ai ?
+ Đã thuyết phục ai ?
+ Thuyết phục điều gì ?
-hs nªu 4 luËn ®iÓm
-NL trong VBTS lµ c¸c cuéc ®èi tho¹i víi c¸c nx ph¸n ®o¸n,lÝ lÏ nh»m thuyÕt phôc ng­êi nghe
* Ghi nhớ 
II - Luyện tập 
1 Bài tập 
-Lµ lêi cña «ng gi¸o (suy nghÜ néi t©m)
-ThuyÕt phôc ng­êi ®äc,ng­êi nghe
2 Bài tập 2
- GV treo tranh
- HS quan s¸t.
Bµi tËp 3
H: Bøc tranh thÓ hiÖn néi dung cña v¨n b¶n nµo?
-> V¨n b¶n “Trong lßng mÑ”.
- §äc yªu cÇu cña ®Ò.
- 2 Nhãm thùc hiÖn.
- §äc bµi vµ nhËn xÐt, söa ch÷a.
Trªn ®­êng vÒ mÑ con Hång trß chuyÖn víi nhau rÊt nhiÒu. H·y t­ëng t­îng, ghi l¹i c©u chuyÖn ®ã( trong ®ã cã sö dông yªu tè nghÞ luËn ). 
4/ Củng cố 
Nghị luận có vai trò gì trong văn bản tự sự ? 
? khi đưa yếu tố nghị luận vào văn bản tự sự ta làm như thế nào ? 
5/dặn dò :	
-Lµm tiÕp bµi tËp 2
- N¾m ®­îc c¸c kiÕn thøc võa «n tËp.
 - BTVN: X©y dùng mét c©u chuyÖn ( chñ ®Ò tù chän trong ®ã em cã kÕt hîp yÕu tè nghÞ luËn )
 - ChuÈn bÞ: “LuyÖn tËp viÕt ®o¹n v¨n Tù sù cã sö dông yÕu tè nghÞ luËn”.
- ChuÈn bÞ bµi: “Tæng kÕt vÒ tõ vùng” (tiÕp) : §äc vµ tr¶ lêi c¸c c©u hái phÇn I, II.
Tiết 53 	 
Tổng kết vÒ từ vựng(tiÕp)
A. Mục tiêu cần đạt :
 HS ®¹t ®­îc : Nắm vững hơn và biết vận dụng những kiến thức về từ vựng đã học từ lớp 6-9 ( Từ tự thanh, tượng hình, một số phép tu từ từ vựng bằng so sánh, ẩn dụ, nhân hoá, ho¸n dụ, nói quá, nói giảm nói tránh, điệp ngữ, chơi chữ )
-Thùc hiÖn ®­îc c¸c bµi tËp
-Tu©n thñ c¸ch sö dông c¸c biÖn ph¸p tu tõ
B. Chuẩn bị : 
* Thầy: soạn bài lªn lớp,b¶ng phô chÐp bµi th¬
 -PhiÕu häc tËp(bt1,2)
* Trò: ôn bài cũ,häc lý thuyÕt, xem bài mới
C.TiÕn tr×nh lªn líp:
 1/¤n ®Þnh tæ chøc:
2/- Kiểm tra bài cũ : (ph¸t phiÕu bt lµm theo bµn-sau 3 phót thu bµi)
C©u hái 1 : * H·y ph©n lo¹i tõ tiÕng ViÖt ( xÐt theo nguån gèc ) ?
 * Trong c¸c c©u th¬ sau, c©u nµo sö dông tõ H¸n ViÖt ?
ThuyÒn ta l¸i giã víi buåm tr¨ng.
BiÓn cho ta c¸ nh­ lßng mÑ.
MÑ cïng cha bËn c«ng t¸c ch­a vÒ.
Ch¸u th­¬ng bµ biÕt mÊy n¾ng m­a.
C©u hái 2 : * C¸c h×nh thøc trau dåi vèn tõ ?
 * Trong c¸c c©u sau, c©u nµo kh«ng m¾c lçi dïng tõ ?
 A.MÑ t«i mua cuèn b¸ch khoa toµn th­ cña gia ®×nh.
B. Bé tµi chÝnh chuÈn bÞ tr×nh dù th¶o vÒ thuÕ ®Êt cho Quèc héi xem xÐt.
 C. B¸c t«i lµ ®¹i sø qu¸n ë Cu Ba.
 D. Bé phim nµy kh«ng cã khÈu khÝ chót nµo.
3/ Bài mới :
Nh­ vËy víi 3 tiÕt TKTV tr­íc chóng ta ®· ®­îc cñng cè nh÷ng KT vÒ tõ vùng ®· häc tõ líp 6->9.TiÕt h«m nay chóng ta tiÕp tôc cñng cè kt vÒ tõ t­îng h×nh...
Ho¹t ®éng cña thÇy
Ho¹t ®éng cña trß
Néi dung
Ho¹t ®éng 1 : H­íng dÉn HS hÖ thèng ho¸ kiÕn thøc vÒ tõ t­îng thanh,tõ t­îng h×nh.
I. Tõ t­îng thanh vµ tõ t­îng h×nh.
1.Bµi tËp
H: T×m tªn nh÷ng loµi vËt lµ tõ t­îng thanh ?
- HS ®äc yªu cÇu bµi tËp 2/ 146.
- HS th¶o luËn, tr¶ lêi.
Bµi tËp 2 / 146
Bß, mÌo, t¾c kÌ, chim cu..
H: X¸c ®Þnh tõ t­îng h×nh vµ gi¸ trÞ sö dông cña chóng trong ®o¹n trÝch ?
- HS ®äc yªu cÇu bµi tËp 3/ 146
- HS tr¶ lêi miÖng, nhËn xÐt.
Bµi tËp 3 / 146
C¸c tõ t­îng h×nh : lèm ®èm, lª thª, lo¸ng tho¸ng, lå lé.-> m« t¶ ®¸m m©y cô thÓ, sinh ®éng.
H: Tõ kiÕn thøc ®· häc ë líp d­íi vµ bµi tËp võa lµm, h·y nh¾c l¹i thÕ nµo lµ tõ t­îng h×nh, thÕ nµo lµ tõ t­îng thanh ?
- HS hÖ thèng l¹i kiÕn thøc.
2. KiÕn thøc cÇn nhí.
- Tõ t­îng h×nh lµ tõ gîi t¶ h×nh ¶nh, d¸ng vÎ, tr¹ng th¸i cña sù vËt.
- Tõ t­îng thanh lµ tõ m« pháng ©m thanh cña thiªn nhiªn, con ng­êi. 
H: Dïng tõ t­îng h×nh vµ tõ t­îng thanh cã t¸c dông g× ?
 §Æt c©u ?
- T¸c dông : t¹o tÝnh biÓu c¶m cao.
- HS ®Æt c©u.
=>Gîi ®­îc ©m thanh,h/a cô thÓ,sinh ®éng,cã z biÓu c¶m,th­êng dïng trong v¨n MT,TS
GV ®­a bµi tËp thªm :§äc bµi th¬ (trªn b¶ng phô)
?X§ c¸c tõ t­îng h×nh cã trong bµi?nªu t/d?
‘Tung t¨ng ®Õn líp bÇy em
GÆp tr©u ®ñng ®Ønh lèi quen ra ®ång
GÆp ng­êi hèi h¶ g¸nh gång
KÞp phiªn chî sím häp ®«ng cuèi lµng
Trêi m­a tr¬n mét khóc ®µng
BÇy em rãn rÐn b­íc sang qua cÇu
Cæng tr­êng réng më ®ãn chµo
BÇy em tho¨n tho¾t b­íc vµo reo vui
=>DiÔn t¶ sinh ®éng c¶nh vµ ng­êi vïng n«ng th«n vµo buæi s¸ng sím
Ho¹t ®éng 2 :
H: ThÕ nµo lµ biÖn ph¸p tu tõ ?
-> Lµ c¸ch sö dông nh÷ng tõ ng÷ gät giòa, bãng b¶y, gîi c¶m.
II. Mét sè phÐp tu tõ tõ vùng.
H: Em ®· ®­îc häc nh÷ng biÖn ph¸p tu tõ tõ vùng nµo?
H­íng dÉn hs lªn b¶ng nèi
1. KiÕn thøc cÇn nhí.
H: h·y nh¾c l¹i Èn dô lµ g× ?
- GV l­u ý ph©n biÖt phÐp tu tõ Èn dô víi Èn dô tõ vùng.
H: T¸c dông cña biÖn ph¸p tu tõ Èn dô ? VÝ dô ?
H: So s¸nh lµ g× ?
- GV ph©n biÖt phÐp tu tõ so s¸nh vµ so s¸nh l«gic.
H: Ho¸n dô lµ g× ? T¸c dông cña phÐp tu tõ ho¸n dô ? Cho VD ?
- GV l­u ý ho¸n dô tu tõ kh¸c víi ho¸n dô tõ vùng.
H: Nh©n ho¸ lµ g× ? T¸c dông cña phÐp tu tõ nh©n ho¸ ? VD ?
H: ThÕ nµo lµ nãi gi¶m nãi tr¸nh ? T¸c dông ? VD H: Nãi qu¸ lµ g× ? T¸c dông ? VD ?
H: §iÖp ng÷ lµ g× ? T¸c dông ? VD ?
H: ThÕ nµo lµ ch¬i ch÷ ? T¸c dông ? VD ?
 Cột A
1 -ẩn dụ
2 - Nhân hoá
 3. so sánh
4- Hoán dụ 
5- Nói quá 
6 - Nói giảm nói tránh 
Cột B
a, Là gọi hoặc tả con vật, cây cối, đồ vật ... bằng những từ ngữ vốn được dùng để gọi hoặc tả con người làm cho thế giới loài vật , cây cối, đồ vật,... trở nên gần gũi với con người 
b, Là gọi tên sự vật hiện tượng này bằng tên sự vật hiện tượng khác có nét tương đồng với nó nhằm làm tăng sức gợi hình gợi cảm cho sự diễn đạt 
c, là gọi tên sự vật hiện tượng, khái niệm này bằng tên của sự vật hiện tượng khái niệm khác có quan hệ gần gũi với nó nhằm tăng sức gợi hình gợi cảm cho sự diễn đạt 
d, Là biện pháp tu từ dùng cách diễn đạt tế nhị uyển chuyển, tránh gây cảm giác đau buồn, ghê sợ, nặng nề, tránh thô tục , thiếu lịch sự 
e, Là biện pháp tu từ phóng đại múc độ quy mô, tính chất của sự vật hiện tượng được miêu tả để nhấn mạnh, gây ấn tượng , tăng sức biểu cảm 
h, Là sự đối chiếu sự vật, sự việc này với sự vật, sự việc khác có nét tương đồng để làm tăng sức gợi hìn, gợi cảm cho sự diễn đạt 
2. Bµi tËp.
Bµi tËp 1 / 147.
- GV chia líp lµm 5 nhãm, mçi nhãm thùc hiÖn 1 yªu cÇu cña bµi tËp.
H: VËn dông c¸c kiÕn thøc ®· häc vÒ mét sè phÐp tu tõ tõ vùng ®Ó pt nÐt NT ®éc ®¸o trong nh÷ng c©u th¬ ®· cho ?
- GV nhËn xÐt vµ söa ch÷a.
- HS ho¹t ®éng theo nhãm, tr¶ lêi bµi tËp.
a. PhÐp tu tõ Èn dô : “ hoa” -> Thuý KiÒu vµ cuéc ®êi nµng.
“ c©y, l¸” -> gia ®×nh T. KiÒu -> KiÒu b¸n m×nh ®Ó cøu gia ®×nh.
b. So s¸nh tu tõ : tiÕng ®µn – tiÕng h¹c.
c. Nãi qu¸ -> thÓ hiÖn nh©n vËt tµi s¾c vÑn toµn.
d. Nãi qu¸ -> cùc t¶ sù xa c¸ch cña th©n phËn, c¶nh ngé cña T. KiÒu vµ Thóc Sinh.
e. PhÐp ch¬i ch÷ : tµi vµ tai.
Yªu cÇu hs ®äc y/c bµi tËp
hs lµm bµi ®éc lËp
* Bài tập 2
a/§iÖp tõ:cßn
tõ nhiÒu nghÜa :say s­a
b/bp nãi qu¸=>nhÊn m¹nh sù tr­ëng thµnh vµ khÝ thÕ nghÜa qu©n Lam S¬n
c/bp so s¸nh->mt kh«ng gian thanh b×nh,th¬ méng tån t¹i ngay trong cuéc k/c l©u dµi,gian khæ->tinh thÇn l¹c quan CM
H·y x¸c ®Þnh c¸c biÖn ph¸p tu tõ tõ vùng trong v¨n b¶n 
“ BÕp löa” – B»ng ViÖt ?
 hs lµm bµi
Bµi tËp thªm
4/ Củng cố 
- Nhắc lại kiến thức cơ bản 
-H·y x¸c ®Þnh bp nt trong c©u th¬ sau;
 ‘Aã n©u liÒn víi ¸o xanh
 N«ng th«n cïng víi thÞ thµnh ®øng lªn’
-H·y cho biÕt trong c¸c côm tõ sau,côm tõ nµo kh«ng dïng phÐp nãi qu¸?
 A.C­êi vì bông B.NghÜ ®Õn n¸t c¶ ãc.
 C.Ng¸y nh­ sÊm D.¡n ngay tøc kh¾c
 5/ Dặn dò :
- Về nhà tìm trong thơ văn những câu có sử dụng biện pháp tu từ em vừa ôn 
- Chỉ rõ biện pháp tu từ và giá trị nghệ thuật của nó .
 -ChuÈn bÞ tiÕt “ TËp lµm th¬ 8 ch÷” : nhËn diÖn thÓ th¬, tËp lµm th¬ ë nhµ.
 ***********************************************************